Πόσο πιθανή είναι η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ.

Παρά τα όσα καταλογίζουν στις αγορές και ανεξάρτητα αν πρόκειται για αληθείς κατηγορίες ή όχι, οι αγορές διαθέτουν “το χάρισμα” να “οσφρίζονται” νωρίτερα από άλλους μηχανισμούς την τάση των διεθνών εξελίξεων.

Έτσι, και ενώ μέχρι πρότινος το ερώτημα για τις αγορές ήταν αν μια πιθανή έξοδος της Ελλάδας θα “κατασχίσει” την ευρωζώνη, σήμερα το ερώτημα μετατοπίζεται στο ποιο θα είναι το μέλλον του νομίσματος αν η Ελλάδα βγει από το ευρώ; και τα πονταρίσματα πια αφορούν μεταξύ άλλων στο πόσες μονάδες θα χάσει το ευρώ έναντι του δολαρίου αν η Ελλάδα αποχωρήσει.

Σε συνδυασμό με τις δηλώσεις Ευρωπαίων αξιωματούχων όπως αυτές του Βόλφγκαντ Σόιμπλε για το ότι η Ευρωπαϊκή αλληλεγγύη δεν είναι μονόδρομος γίνεται αντιληπτό πως ο κόσμος συζητά για το ενδεχόμενο εξόδου της Ελλάδας με περισσότερο θάρρος πια. Αλήθεια όμως πόσο πιθανό είναι κάτι τέτοιο για την ώρα;  

Οι ίδιοι οι διοικητές των κεντρικών τραπεζών, τουλάχιστον αρκετοί από αυτούς συζητούν για την πιθανότητα αυτή ως κάτι επιθυμητό και όχι απλά αναπόφευκτο. Αυτό γιατί όσο δυσχεραίνει η εξεύρεση λύσης, η διαφυγή κεφαλαίων από τις ελληνικές τράπεζες θα αυξάνεται με ταχύτερους ρυθμούς επιβαρύνοντας περισσότερου τους ευρωπαίους φορολογούμενους και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Οι ίδιοι υποστηρίζουν ότι ανεξάρτητα από τα όσα λέγονται για τον κίνδυνο διαφυγής κεφαλαίων από τις ισπανικές και τις ιταλικές τράπεζες κάποιας μορφής εξασφάλιση των καταθέσεων από την ΕΕ σε συνδυασμό με ένα μηχανισμό αμοιβαίας αναγνώρισης χρεών μεταξύ των κρατών μπορεί σταδιακά να καθησυχάσει τους επενδυτές, αρκεί αυτός ο μηχανισμός να τεθεί σε εφαρμογή άμεσα.

Μάλιστα, αναλυτές της Deutsche Bank ήδη προτείνουν ένα σύστημα “προσωρινής” συνύπαρξης του ευρώ με ένα σύστημα χρεογράφων αναγνώρισης οφειλής για καθαρά εσωτερικές συναλλαγές στην Ελλάδα όπως στις πτωχευμένες πολιτείες των ΗΠΑ όπου οι δημόσιοι υπάλληλοι και οι προμηθευτές του δημοσίου πληρώνονται με αυτό τον τρόπο.

Άλλωστε για πολλούς αναλυτές μεταξύ των οποίων και ομάδα ελλήνων ακαδημαϊκών που εξέδωσε πρόσφατα κείμενο-παρέμβαση σχετικά με το εν λόγω ζήτημα, το κόστος εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ έχει μειωθεί δραματικά καθώς τα περισσότερα ομόλογα έχουν περάσει σε κρατικά χέρια ενώ το τείχος προστασίας έχει ενισχυθεί.

Αν είναι όντως έτσι τότε προς τι το πλήθος των δηλώσεων των τελευταίων ημερών τόσο από τους Ευρωπαίους ηγέτες όσο και από τη συνέλευση των G8 υπέρ της παραμονής της Ελλάδας στην ευρωζώνη; Ποιο είναι τελικά αυτό το κόστος της ελληνικής εξόδου από το ευρώ;

Σύμφωνα με τη Citigroup, ενώ μέχρι ένα χρόνο πριν η Ισπανία δεν είχε ιδιαίτερο πρόβλημα με τη διαφυγή ξένων κεφαλαίων, τους τελευταίους μήνες περίπου € 100 δις, το 10% του ΑΕΠ της, έχουν διαφύγει προς το εξωτερικό. Ανάλογη είναι η εικόνα άλλων χωρών της περιφέρειας. Οι ξένοι επενδυτές αποσύρονται με γοργούς ρυθμούς. Μάλιστα, η Ιταλία και η Ισπανία απέχουν μονάχα 200 δις ευρώ από το μέσω όρο ανάληψης καταθέσεων των άλλων χωρών της περιφέρειας. Προηγουμένως ελέχθη ότι ο κίνδυνος διαφυγής κεφαλαίων θα μπορούσε να ανακοπεί από ένα ευρωπαϊκό σύστημα εξασφάλισης των καταθέσεων αρκεί το πολιτικό σύστημα να κινηθεί άμεσα και γρήγορα. Αφενός, όπως φαίνεται από τα νούμερα τα πράγματα βρίσκονται σε οριακό σημείο αφετέρου, το ευρωπαϊκό πολιτικό σύστημα δε φημίζεται για την ταχύτητα του.  

Επιπλέον, σύμφωνα με έρευνα του Bloomberg News, οι περισσότερες εταιρείες ανταλλαγής συναλλάγματος συμφωνούν ότι ακόμη και αν ένα αδύναμο μέλος της ευρωζώνης αποχωρήσει αυτό μάλλον δε θα είναι και το τελευταίο με συνέπειες ακόμη δύσκολο να υπολογιστούν για το μέλλον της ευρωζώνης.

Ο Ντάγκ Ουίλιαμς από το Κέντρο Οικονομικής και Επιχειρηματικής Έρευνας διατείνεται ότι μια οργανωμένη διάλυση του κοινού νομίσματος θα κόστιζε στην ευρωζώνη περίπου 2% από το παραγόμενο προϊόν της, όμως μια άτακτη διάλυση θα οδηγούσε σε πτώση 5% του προϊόντος ή σε απώλειες της τάξεως του $ 1 τρις. «Το τέλος του ευρώ θα είναι βέβαιο» πρόσθεσε.

Η Σόνι Κούπ από το think tank ‘επαναπροσδιορισμός’ η βάση του οποίου είναι οι Βρυξέλλες είπε: «Το υψηλού ρίσκου παίγνιο του ‘κοτόπουλου’ ανάμεσα στους Έλληνες πολιτικούς και τους πολιτικούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να σταματήσει αυτή τη στιγμή. Αυτοί που λένε ότι η έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη δε θα είναι σημαντικό γεγονός δεν ξέρουν σε τι αναφέρονται ή έχουν σκιώδη κίνητρα. Το κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό κόστος για την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι πιθανότατα ανυπολόγιστο».

Παράλληλα, είναι ήδη γνωστό το επιχείρημα πως από τη στιγμή που δεν υπάρχει ακόμη ένας επίσημος μηχανισμός αποβολής χωρών από το ευρώ είναι δύσκολο να εφευρεθεί ένας σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα.

Μάλιστα, θα ήταν λογικό να συμπεράνει κανείς πως αν οι εταίροι μας σκεφτόντουσαν σοβαρά, αυτή τη στιγμή να μας εκδιώξουν από την ευρωζώνη, θα έπρεπε όχι μόνο να έχουν ήδη φροντίσει για ένα σύστημα αποβολής αλλά να το έχουν διαλαλήσει κιόλας σαν ένα ισχυρό μοχλό πίεσης.

Αν συμπεριληφθεί και ο κίνδυνος να οδηγηθεί μια ολόκληρη χώρα σε εξτρεμιστικές ιδεολογίες, συναισθήματα μίσους προς άλλους λαούς και ακραίες κοινωνικές καταστάσεις, το κόστος αυξάνεται ακόμη περισσότερο καθώς αν κάτι είναι δύσκολο να προβλεφθεί είναι η δίνη από ένα τέτοιο αποσταθεροποιητικό παράγοντα σιτς γύρω χώρες.

Λοιπόν, φαίνεται οι κοινές δηλώσεις των Ολάντ και Μέρκελ για την επιθυμία τους να παραμείνει η Ελλάδα στην ευρωζώνη να έχουν κάποια βάση και αυτό γιατί το κόστος της εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη είναι δύσκολο να προβλεφθεί με ακρίβεια.  

Ωστόσο, για πόσο ακόμη θα είναι απρόβλεπτο. Αν οι χώρες της ευρωζώνης αποφύγουν τη διάλυση τουλάχιστον ως τον Ιούλιο που μπαίνει σε εφαρμογή ένας ισχυρότερος και μονιμότερος μηχανισμός διάσωσης, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας, ίσως κατορθώσουν σε εύλογο χρόνο να επανακεφαλαιοποιήσουν τις τράπεζες τους(γερμανικές πηγές λένε ότι θα χρησιμοποιηθεί και γι’ αυτόν τον σκοπό) και να τις θωρακίσουν από το ενδεχόμενο εξόδου της Ελλάδας. Τότε δεν απομένουν παρά ελάχιστοι μήνες.

Σε περίπτωση που συμβεί αυτό κάτι τέτοιο και δίχως επίσημο μηχανισμό αποβολής κάποιας χώρας από την ευρωζώνη, η Ελλάδα μπορεί να εξαναγκαστεί να αποδεσμευτεί από το ευρώ με βάσει τα όσα προβλέπει το άρθρο 50 της Συνθήκης της Λισαβόνας για αποχώρηση με αίτημα του ενδιαφερόμενου μέλους.

Άλλωστε, στο τελευταίο Eurogroup λέγεται ότι ο ίδιος ο πρόεδρος Ζαν Κλόντ Γιούνκερ είπε “ Αν κάναμε μια κρυφή ψηφοφορία για την παραμονή της Ελλάδας στην ευρωζώνη, η πλειοψηφία θα τασσόταν εναντίον της”.

Όλα αυτά είναι ζητήματα που θα πρέπει να απασχολήσουν εκείνους που τελικά θα μπουν σε μια διαδικασία αναδιαπραγμάτευσης του μνημονίου, αν και εφόσον αποφασίσει ο λαός ότι επιθυμεί να μη διακινδυνέψει την παραμονή της χώρας στην ευρωζώνη.

Ελπινίκη Καρακώστα