Το τιθέμενο ερώτημα αν η Αλβανία βαδίζει εντός ή εκτός Ευρώπης μόνον ρητορικό και άτοπο δεν είναι. Η Αλβανία, τα τελευταία είκοσι χρόνια του μεταπολιτευτικού της βίου, πορεύεται ιδιότυπα μεταξύ Ευρώπης και εκτός αυτής, ηθελημένα ή μη. Ο δύσκολος αυτός γείτονας, εν τέλει, αισθανόμενος βαθύτατα αδικημένος από το ιστορικό παρελθόν του, προσπαθεί «να κερδίσει το χαμένο έδαφος», να αποκαταστήσει τις «ιστορικές αδικίες» που διεπράχθησαν εις βάρος του και, εκδηλώνοντας άλλοτε συμπλέγματα ηττοπάθειας και άλλοτε άκρατης εθνικιστικής υπεροψίας, καθίσταται περισσότερο υπολογίσιμος παράγοντας στα Βαλκάνια από ό,τι πιστευόταν στο παρελθόν. Παρότι η αλβανική κοινωνία έχει πλήρη επίγνωση ότι τόσο το πλέγμα της ηττοπάθειας όσο και ο εθνικιστικός εθισμός είναι αδιέξοδα, αρέσκεται, ωστόσο, να ζει στον αστερισμό των εθνικιστικών μυθευμάτων περί ιστορικής κατάφωρης αδικίας και βολεύεται με το άλλοθι και το πρόσχημα της αποκατάστασης, χωρίς να καταβάλει προσπάθειες να απογαλακτιστεί και να αυτονομηθεί από το νηπιώδες και εριστικό αυτό πλέγμα.
Ο εθνικισμός των Αλβανών συχνά πιέζει τις κυβερνήσεις τους να παίρνουν λάθος αποφάσεις. Arben Celi/Reuters
ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΤΑΒΟΛΕΣ
Στις 28 Νοεμβρίου 1912 –πριν από ακριβώς 100 χρόνια- ο Αλβανός εθνικιστής και βαθύτατα ελληνομαθής Ισμαήλ Μπέι Βλόρα (1844-1919) κατόρθωσε, έπειτα από πολλά χρόνια κοπιωδών προσπαθειών και αγώνων, να ιδρύσει ένα ανεξάρτητο αλβανικό κράτος. Με την ενέργεια αυτή, η αλβανική αναγεννησιακή κίνηση είχε καταφέρει να διεγείρει, τρόπον τινά, την νυσταλέα εθνική συνείδηση των Αλβανών. Έτσι, η γεωγραφική έως τότε έκφραση, όπως προκλητικά αποκαλούσε την Αλβανία ο Γερμανός καγκελάριος Μπίσμαρκ, αποκτούσε κρατική υπόσταση και εθνική συνείδηση, σε πείσμα όσων υποτιμούσαν την ύπαρξή της στο κέντρο των Βαλκανίων. Η σοβαρή, ωστόσο, ιστοριογραφία, διίσταται στις απόψεις της εάν η ανεξαρτησία της Αλβανίας συνιστά όντως έργο των Αλβανών εθνικιστών και των αγώνων των ιδίων των Αλβανών ή είναι απόρροια των συγκρουόμενων συμφερόντων της διεθνούς διπλωματίας και, πρωτίστως, της επιμονής της Αυστροουγγαρίας να αποτρέψει την έξοδο της Ιταλίας προς τα Δυτικά Βαλκάνια και το διαμελισμό της μικρής χώρας από την Ελλάδα και την Σερβία.