Ένα θέμα που συζητήθηκε στη διάρκεια του EU Reform Conference που διοργανώθηκε από το Open Europe, ιδιαίτερα στο πάνελ σχετικά με τα Διδάγματα από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, είναι το εάν η Λετονία πήρε τη σωστή απόφαση να ενταχθεί στο ευρώ στις αρχές του έτους.
Πολλοί άνθρωποι δικαιολογημένα εξεπλάγησαν από το γεγονός ότι μια χώρα θα ανεχόταν να ενταχθεί στο ευρώ, δεδομένου ότι βρίσκεται (η ευρωζώνη) στο μέσον μιας σοβαρής κρίσης. Παραθέσαμε κάποιες σκέψεις μας σε μια πρόσφατη συνέντευξη με το CNN Marketplace Europe, αλλά θα τις αναπτύξουμε παρακάτω.
Πολιτικοί λόγοιΟ βασικός λόγος εδώ είναι για να παγιώσει τους δεσμούς με την ΕΕ και για να προστατευτεί περαιτέρω από την επιρροή της Ρωσίας. Ο Λετονός υπουργός Οικονομικών, Andris Vilks, προσφάτως ανέφερε το παράδειγμα των προβλημάτων στην Ουκρανία ως βασικό λόγο για το ότι επέλεξαν να ευθυγραμμιστούν πιο στενά με την ΕΕ μέσω του ευρώ. Με το ευρώ, η οικονομική επιρροή της Ρωσίας μειώνεται, ενώ οποιαδήποτε αβεβαιότητα περιορίζεται από την ασφάλεια του νομίσματος. Με την ελεύθερη διακύμανση του δικού της νομίσματος, οποιαδήποτε σύγκρουση με τη Ρωσία πιθανότατα θα προκαλούσε διακυμάνσεις.
Υπάρχει επίσης η άποψη ότι όταν συντάσσεται με το ευρώ, μια χωρίς μπορεί να θεμελιώσει υψηλότερα επίπεδα υποστήριξης και «αλληλεγγύης», και να οχυρωθεί έναντι πολιτικής ή οικονομικής αβεβαιότητας.
Οικονομικοί λόγοιΩς μια μικρή χώρα σε έναν κόσμο που κυριαρχείται σε μεγάλο βαθμό από τις μεγάλες κεντρικές τράπεζες, πολλοί πιστεύουν ότι το ευρώ παρέχει ακόμη στη Λετονία ένα επίπεδο προστασίας και βεβαιότητας. Πολλές μικρές χώρες στην περιοχή θα είχαν συνδέσει το νόμισμά τους ή θα έκαναν de facto χρήση άλλων νομισμάτων σε κάθε περίπτωση, επομένως η ένταξη στο ευρώ ίσως να μην είναι μια τόσο «μεγάλη» επιλογή όπως φαίνεται αρχικά. Μπορεί επίσης να είναι πολύ δύσκολη η διαχείριση ενός νομίσματος που κυμαίνεται ελεύθερα, για μια μικρή χώρα αυτή την περίοδο, ανοιχτό σε απότομες ροές «ζεστού» χρήματος ή στην κερδοσκοπία.
Με αυτό κατά νου, η Λετονία έχει διατηρήσει τη σύνδεσή της με το ευρώ, και υπέμεινε αρκετό πόνο για να το κάνει αυτό. Πρόκειται για ένα ζήτημα που εξετάσαμε στο κείμενό μας για την εσωτερική υποτίμηση. Σε κάθε περίπτωση, αφού έχει υπομείνει τα χειρότερα του να έχει ένα συνδεδεμένο νόμισμα, η Λετονία μπορεί τώρα να θεωρεί ότι ήρθε η ώρα να καρπωθεί τα οφέλη.
Υπάρχουν επίσης τα συνήθη οφέλη του ενιαίου νομίσματος-μειώνεται σημαντικά το κόστος των συναλλαγών. Αυτό είναι σημαντικό για τη Λετονία που βλέπει περίπου το 30% των εξαγωγών της να καταλήγουν σε χώρες της ευρωζώνης. Είναι επίσης πιθανό να αυξήσει τις άμεσες ξένες επενδύσεις και την πρόσβαση σε χρηματοδότηση, μέσω της χρήσης των πολύ πιο ρευστών αγορών του ευρώ.
Ποιες είναι οι πιθανές αρνητικές επιδράσεις;Το μεγαλύτερο ρίσκο που αντιμετωπίζει η Λετονία είναι ότι θα επαναλάβει τα λάθη που έκανε όταν εντάχθηκε στην ΕΕ και αυτά που έκαναν χώρες όπως οι Ισπανία, Ιρλανδία και Ελλάδα όταν υιοθέτησαν το ευρώ. Αυτό θα είναι οι μεγάλες ροές κεφαλαίων που θα οδηγήσουν σε σημαντικές αυξήσεις των τιμών και των μισθών, καθώς και το ότι θα διοχετευτούν για να δημιουργήσουν «φούσκες» σε διάφορους κλάδους και όχι σε παραγωγικές επενδύσεις. Υπάρχει ελπίδα ότι η Λετονία έχει μάθει από τα δικά της και από τα λάθη των άλλων, αλλά αυτό μένει να αποδειχθεί.
Η απώλεια των εργαλείων για τη διαχείριση της εθνικής οικονομίας, είναι επίσης κάτι γνωστό. Όχι μόνο η Λετονία θα χάσει τον έλεγχο της δικής της νομισματικής πολιτικής (κάτι που έχουμε δει ότι μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες και επομένως να επιδεινώσει το πρόβλημα που αναφέρθηκε παραπάνω), αλλά επίσης θα υπόκειται σε σημαντικά μεγαλύτερη εποπτεία και θα πρέπει να ακολουθεί τους δημοσιονομικούς στόχους και τις δομές που θεσπίζονται στην ευρωζώνη.
Ένα άλλο μεγάλο μειονέκτημα είναι πως φαίνεται να πηγαίνει ενάντια στη θέληση του λαού. Όλες οι δημοσκοπήσεις στην πορεία προς την ένταξη στο ευρώ, εμφάνισαν ότι οι πολίτες δεν ήθελαν την ένταξη. Όχι μόνο αυτό είναι αντιδημοκρατικό, ιδιαίτερα δεδομένης της σημασίας του ζητήματος, αλλά ρισκάρει να υποδαυλίσει την αβεβαιότητα. Αυτό ισχύει από τη στιγμή που η προηγούμενη κυβέρνηση της Λετονίας, η οποία ήταν ο βασικός υποστηρικτής της κίνησης, παραιτήθηκε.
Το τελευταίο ρίσκο είναι αυτό που μοιράζονται όλες οι χώρες του ευρώ. Η Λετονία έχει πλέον συνδεθεί ακόμη βαθύτερα με έναν όμιλο χωρών που συνεχίζει να αντιμετωπίζει προβλήματα, και για τον οποίο οι οικονομικές προοπτικές παραμένουν ανάμεικτες. Έχει επίσης ενταχθεί στην ευρωζώνη σε μια περίοδο που η ακριβής δομή της ευρωζώνης παραμένει ρευστή. Περαιτέρω ενοποίηση φαίνεται πιθανή, αλλά είναι αβέβαιο το τι σημαίνει και το τι θα στοιχίσει αυτό.
Στο τέλος, μόνο ο καιρός θα δείξει εάν αυτή ήταν η σωστή απόφαση για τη Λετονία. Δεν πρόκειται να κρίνουμε τον έναν ή τον άλλο τρόπο αν και είναι ξεκάθαρο ότι θα ήταν προτιμότερη μια περισσότερο δημοκρατική προσέγγιση. Το πιο σημαντικό σημείο ωστόσο, είναι η Λετονία να μην επαναλάβει τα ίδια λάθη όπως και πριν.
Πολλοί άνθρωποι δικαιολογημένα εξεπλάγησαν από το γεγονός ότι μια χώρα θα ανεχόταν να ενταχθεί στο ευρώ, δεδομένου ότι βρίσκεται (η ευρωζώνη) στο μέσον μιας σοβαρής κρίσης. Παραθέσαμε κάποιες σκέψεις μας σε μια πρόσφατη συνέντευξη με το CNN Marketplace Europe, αλλά θα τις αναπτύξουμε παρακάτω.
Πολιτικοί λόγοιΟ βασικός λόγος εδώ είναι για να παγιώσει τους δεσμούς με την ΕΕ και για να προστατευτεί περαιτέρω από την επιρροή της Ρωσίας. Ο Λετονός υπουργός Οικονομικών, Andris Vilks, προσφάτως ανέφερε το παράδειγμα των προβλημάτων στην Ουκρανία ως βασικό λόγο για το ότι επέλεξαν να ευθυγραμμιστούν πιο στενά με την ΕΕ μέσω του ευρώ. Με το ευρώ, η οικονομική επιρροή της Ρωσίας μειώνεται, ενώ οποιαδήποτε αβεβαιότητα περιορίζεται από την ασφάλεια του νομίσματος. Με την ελεύθερη διακύμανση του δικού της νομίσματος, οποιαδήποτε σύγκρουση με τη Ρωσία πιθανότατα θα προκαλούσε διακυμάνσεις.
Υπάρχει επίσης η άποψη ότι όταν συντάσσεται με το ευρώ, μια χωρίς μπορεί να θεμελιώσει υψηλότερα επίπεδα υποστήριξης και «αλληλεγγύης», και να οχυρωθεί έναντι πολιτικής ή οικονομικής αβεβαιότητας.
Οικονομικοί λόγοιΩς μια μικρή χώρα σε έναν κόσμο που κυριαρχείται σε μεγάλο βαθμό από τις μεγάλες κεντρικές τράπεζες, πολλοί πιστεύουν ότι το ευρώ παρέχει ακόμη στη Λετονία ένα επίπεδο προστασίας και βεβαιότητας. Πολλές μικρές χώρες στην περιοχή θα είχαν συνδέσει το νόμισμά τους ή θα έκαναν de facto χρήση άλλων νομισμάτων σε κάθε περίπτωση, επομένως η ένταξη στο ευρώ ίσως να μην είναι μια τόσο «μεγάλη» επιλογή όπως φαίνεται αρχικά. Μπορεί επίσης να είναι πολύ δύσκολη η διαχείριση ενός νομίσματος που κυμαίνεται ελεύθερα, για μια μικρή χώρα αυτή την περίοδο, ανοιχτό σε απότομες ροές «ζεστού» χρήματος ή στην κερδοσκοπία.
Με αυτό κατά νου, η Λετονία έχει διατηρήσει τη σύνδεσή της με το ευρώ, και υπέμεινε αρκετό πόνο για να το κάνει αυτό. Πρόκειται για ένα ζήτημα που εξετάσαμε στο κείμενό μας για την εσωτερική υποτίμηση. Σε κάθε περίπτωση, αφού έχει υπομείνει τα χειρότερα του να έχει ένα συνδεδεμένο νόμισμα, η Λετονία μπορεί τώρα να θεωρεί ότι ήρθε η ώρα να καρπωθεί τα οφέλη.
Υπάρχουν επίσης τα συνήθη οφέλη του ενιαίου νομίσματος-μειώνεται σημαντικά το κόστος των συναλλαγών. Αυτό είναι σημαντικό για τη Λετονία που βλέπει περίπου το 30% των εξαγωγών της να καταλήγουν σε χώρες της ευρωζώνης. Είναι επίσης πιθανό να αυξήσει τις άμεσες ξένες επενδύσεις και την πρόσβαση σε χρηματοδότηση, μέσω της χρήσης των πολύ πιο ρευστών αγορών του ευρώ.
Ποιες είναι οι πιθανές αρνητικές επιδράσεις;Το μεγαλύτερο ρίσκο που αντιμετωπίζει η Λετονία είναι ότι θα επαναλάβει τα λάθη που έκανε όταν εντάχθηκε στην ΕΕ και αυτά που έκαναν χώρες όπως οι Ισπανία, Ιρλανδία και Ελλάδα όταν υιοθέτησαν το ευρώ. Αυτό θα είναι οι μεγάλες ροές κεφαλαίων που θα οδηγήσουν σε σημαντικές αυξήσεις των τιμών και των μισθών, καθώς και το ότι θα διοχετευτούν για να δημιουργήσουν «φούσκες» σε διάφορους κλάδους και όχι σε παραγωγικές επενδύσεις. Υπάρχει ελπίδα ότι η Λετονία έχει μάθει από τα δικά της και από τα λάθη των άλλων, αλλά αυτό μένει να αποδειχθεί.
Η απώλεια των εργαλείων για τη διαχείριση της εθνικής οικονομίας, είναι επίσης κάτι γνωστό. Όχι μόνο η Λετονία θα χάσει τον έλεγχο της δικής της νομισματικής πολιτικής (κάτι που έχουμε δει ότι μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες και επομένως να επιδεινώσει το πρόβλημα που αναφέρθηκε παραπάνω), αλλά επίσης θα υπόκειται σε σημαντικά μεγαλύτερη εποπτεία και θα πρέπει να ακολουθεί τους δημοσιονομικούς στόχους και τις δομές που θεσπίζονται στην ευρωζώνη.
Ένα άλλο μεγάλο μειονέκτημα είναι πως φαίνεται να πηγαίνει ενάντια στη θέληση του λαού. Όλες οι δημοσκοπήσεις στην πορεία προς την ένταξη στο ευρώ, εμφάνισαν ότι οι πολίτες δεν ήθελαν την ένταξη. Όχι μόνο αυτό είναι αντιδημοκρατικό, ιδιαίτερα δεδομένης της σημασίας του ζητήματος, αλλά ρισκάρει να υποδαυλίσει την αβεβαιότητα. Αυτό ισχύει από τη στιγμή που η προηγούμενη κυβέρνηση της Λετονίας, η οποία ήταν ο βασικός υποστηρικτής της κίνησης, παραιτήθηκε.
Το τελευταίο ρίσκο είναι αυτό που μοιράζονται όλες οι χώρες του ευρώ. Η Λετονία έχει πλέον συνδεθεί ακόμη βαθύτερα με έναν όμιλο χωρών που συνεχίζει να αντιμετωπίζει προβλήματα, και για τον οποίο οι οικονομικές προοπτικές παραμένουν ανάμεικτες. Έχει επίσης ενταχθεί στην ευρωζώνη σε μια περίοδο που η ακριβής δομή της ευρωζώνης παραμένει ρευστή. Περαιτέρω ενοποίηση φαίνεται πιθανή, αλλά είναι αβέβαιο το τι σημαίνει και το τι θα στοιχίσει αυτό.
Στο τέλος, μόνο ο καιρός θα δείξει εάν αυτή ήταν η σωστή απόφαση για τη Λετονία. Δεν πρόκειται να κρίνουμε τον έναν ή τον άλλο τρόπο αν και είναι ξεκάθαρο ότι θα ήταν προτιμότερη μια περισσότερο δημοκρατική προσέγγιση. Το πιο σημαντικό σημείο ωστόσο, είναι η Λετονία να μην επαναλάβει τα ίδια λάθη όπως και πριν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου