Η NSA και η διατλαντική σχέση

Με την πιο πρόσφατη αποκάλυψη του Edward Snowden ότι η Εθνική Υπηρεσία Ασφαλείας (NSA) των Ηνωμένων Πολιτειών συλλέγει περίπου 500 δισεκατομμύρια αρχεία από κινητά τηλέφωνα καθημερινά, πολλοί πολίτες της ηπειρωτικής Ευρώπης αναρωτιούνται πώς είναι δυνατόν το αμερικανικό κοινό και οι Βρετανοί που τυχαίνει να είναι πολίτες ορισμένων εκ των πρώτων φιλελεύθερων δημοκρατιών του κόσμου, δεν φαίνεται να ανησυχούν και τόσο; Αυτό συμβαίνει επειδή αυτοί, σε αντίθεση με τους πολίτες της ηπειρωτικής Ευρώπης, δεν έχουν ποτέ βιώσει τη δικτατορία, τον αυταρχισμό, ή διώξεις από το κράτος;

Άσχετα από το πώς έχουν τα πράγματα, υπάρχει ελπίδα ότι αυτό θα μπορούσε να αλλάξει. Την Παγκόσμια Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, 562 συγγραφείς, μεταξύ των οποίων πέντε κάτοχοι του βραβείου Νόμπελ, από περισσότερες από 80 χώρες, που υποστηρίζονται από έξι μεγάλες εταιρείες του διαδικτύου, απηύθυναν έκκληση, «Μια στάση για τη δημοκρατία στην ψηφιακή εποχή», για την υπεράσπιση των πολιτικών ελευθεριών κατά της παρακολούθησης από τις επιχειρήσεις και τις κυβερνήσεις. Στη συνέχεια ακολούθησε μια συνάντηση του Προέδρου Obama με τους εκπροσώπους των μεγάλων αμερικανικών εταιρειών του διαδικτύου και στις 12 Δεκεμβρίου ακολούθησε η δημοσίευση της έκθεσης και 46 συστάσεις της Ομάδας Αναθεώρησης για την Πληροφόρηση και τις Τεχνολογίες Επικοινωνιών, που ιδρύθηκε  από τον πρόεδρο των ΗΠΑ τον Αύγουστο. Τα γεγονότα αυτά θα μπορούσαν κάλλιστα να προκαλέσουν μια μετατόπιση της κοινής γνώμης στις ΗΠΑ, η οποία με τη σειρά της, θα μπορούσε να διευκολύνει στην εύρεση λύσης στην διπλωματική κρίση μεταξύ της ηπειρωτικής Ευρώπης και των ΗΠΑ που εμφανίστηκε στον απόηχο των αποκαλύψεων Snowden, ότι  οι ΗΠΑ κατασκόπευαν επίσης και τους Ευρωπαίους.

Οι Ευρωπαίοι, οι Γερμανοί περισσότερο απ’ όλους, είναι εξοργισμένοι με όλα όσα έχουν αποκαλυφθεί, τα οποία έχουν κατά κάποιο τρόπο υπονομεύσει την εμπιστοσύνη τους προς τις ΗΠΑ, πολύ πιο διακριτικά απ’ ό,τι έκαναν οι πόλεμοι στο Βιετνάμ και στο Ιράκ. Μην ξεχνάτε: Η Γερμανίδα καγκελάριος έχει ζήσει στην Ανατολική Γερμανία, μια χώρα που κατασκόπευε τους πολίτες της σε παράλογο βαθμό και ο γερμανός Ομοσπονδιακός Πρόεδρος ήταν αντιφρονών στην εν λόγω χώρα. Μιλήστε με οποιονδήποτε ενημερωμένο Ευρωπαίο θέλετε και θα δείτε ότι πολλοί εκφράζουν μεγάλη ανησυχία για το θέμα αυτό. Οι ΗΠΑ δεν είναι ένας οποιοσδήποτε σύμμαχος, είναι ο σύμμαχος του οποίου τις δημοκρατικές αξίες έβλεπαν πάντοτε οι Ευρωπαίοι για καθοδήγηση και διαβεβαίωση. Και τώρα, στους Ευρωπαίους λένε ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει χρησιμοποιήσει την πρεσβεία της δίπλα στην Πύλη του Βρανδεμβούργου, στην καρδιά του Βερολίνου, ως «σταθμό υποκλοπών» για την παρακολούθηση της επικοινωνίας μέσω κινητών τηλεφώνων στο τετράγωνο που κατοικοεδρεύει η κυβέρνηση και όχι μόνο.

Σε κάθε δημοκρατία, οι πολίτες είναι κυνικοί για την πολιτική, για τους πολιτικούς και τις πολιτικές σχέσεις μεταξύ των κρατών. Οι πολίτες γνωρίζουν πολύ καλά ότι η «φιλία» μεταξύ των κρατών δεν μοιάζει καθόλου με τη φιλία μεταξύ των ανθρώπων. Επομένως, γιατί όλη αυτή η έκπληξη, τώρα που έγινε σαφές πως η σχέση της Ευρώπης με τις ΗΠΑ έχει στην πραγματικότητα τον ίδιο πραγματιστικό χαρακτήρα, όπως αυτή με οποιαδήποτε άλλη χώρα;

Ενώ η απογοήτευση είναι  μεγάλη, η αποκάλυψη ωστόσο ότι οι Αμερικανοί δεν είναι διαφορετικοί από οποιονδήποτε άλλον, θα μπορούσε να είναι ακόμη και μια υγιής εξέλιξη, εφόσον δεν οδηγεί σε μια διαρκή επιδείνωση των διπλωματικών σχέσεων. Ο κίνδυνος ότι μια τέτοια επιδείνωση εμφανίζεται ως συνέπεια του γεγονότος ότι η φήμη της NSA έχει αμαυρωθεί τελείως δεν πρέπει να υποτιμάται. Ωστόσο, αυτό το πράγμα δεν είναι δυνατόν να το αντέξει η διατλαντική σχέση. Όσο και να επιθυμούν οι ΗΠΑ να απεμπλακούν από τις παγκόσμιες υποθέσεις, από την άποψη της ασφάλειας και της οικονομικής ανάπτυξης, εξαρτώνται πάρα πολλά από μια σωστά λειτουργική σχέση μεταξύ Αμερικανών και Ευρωπαίων.

Ενώ η σχέση αυτή δεν έχει ακόμη πλήρως καταρρεύσει, είναι απαραίτητος ο έλεγχος των ζημιών. Πρώτον, η κυβέρνηση των ΗΠΑ θα πρέπει να καταλάβει ότι αν αφεθεί ανεξέλεγκτη, η πρακτική της παρακολούθησης των συμμάχων της προκαλεί σημαντική και ίσως μόνιμη βλάβη. Επίσης, οι Ευρωπαίοι πρέπει να κατανοήσουν ότι αυτό δεν είναι ένα ηθικό πρόβλημα. Τα πράγματα μπορούν να πάνε στραβά. Οι κυβερνήσεις κάνουν λάθη και σίγουρα κάνουν κακές επιλογές. Η συγκεκριμένη περίπτωση, δηλαδή η κατασκοπεία στενών συμμάχων, από τους ηγέτες  μέχρι τον τελευταίο πολίτη, στο τέλος μπορεί να είναι ασυγχώρητη. Ωστόσο, είναι εξηγήσιμη. Επίσης, δεν αποτελεί έκπληξη. Η τεχνολογία εξελίσσεται πιο γρήγορα από ό,τι η κατανόησή μας σε ό,τι αφορά τις κοινωνικές και πολιτικές συνέπειές της. Για το λόγο αυτό, οι κυβερνήσεις όσο και οι πολίτες πρέπει να σκεφτούμε πιο σοβαρά για την «δημοκρατία στην ψηφιακή εποχή», ιδίως αν ληφθεί υπόψη ότι οι παραδοσιακές μορφές δημοκρατικού ελέγχου συχνά αποτυγχάνουν όταν οι υπολογιστές και οι αλγόριθμοι αρχίζουν να σπάνε ένα ασύλληπτο όγκο δεδομένων που συλλέγονται σε δευτερόλεπτα.

Το κρίσιμο σημείο εδώ είναι η λογική. Πρέπει να βρεθεί μια ισορροπία ανάμεσα στις δυνατότητες που προσφέρει η νέα τεχνολογία για την καταπολέμηση του εγκλήματος και την ανάγκη για δημοκρατικό έλεγχο αυτών των τεχνολογιών. Σε αυτή την περίπτωση ο μόνος λόγος για τον οποίον τα πράγματα πήγαν στραβά, δεν ήταν άλλος από το ότι μπήκαν στον απλό πειρασμό να χρησιμοποιήσουν αυτά που έχουν να προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες, ακόμη κι αν δεν υπάρχει κάποια πιθανή δυνατότητα χρήσης τους, ένας πειρασμός τον οποίον οι απλοί πολίτες αντιμετωπίζουν στην καθημερινή τους ζωή.

Μέσα από μια ενδελεχή εξέταση και εξήγηση, οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί θα ανακαλύψουν ότι υπάρχει κοινό έδαφος σε αυτό το θέμα. Η έννοια που περιέχεται στην έκθεση της Ομάδας Αναθεώρησης των ΗΠΑ πως πρέπει να βρεθεί μια ισορροπία ανάμεσα στην προστασία της εθνικής ασφάλειας και της ιδιωτικής ζωής των πολιτών είναι το κλειδί σε αυτό το πλαίσιο. Η αμερικανική εξωτερική πολιτική πρέπει να βασίζεται σε αυτή την αρχή, θα μπορούσε να καταστήσει ευκολότερο για τους Αμερικανούς και Ευρωπαίους πολιτικούς να μοιραστούν την ευθύνη για την εξεύρεση μιας βιώσιμης λύσης. Για τους Ευρωπαίους, ιδίως, η αντιμετώπιση του προβλήματος στη ρίζα του και όχι απλώς η εύρεση κάποιου για να επιρρίψουν την ευθύνη, θα βοηθήσει σε μεγάλο βαθμό προς την κατεύθυνση αυτή.

Ίσως η νέα ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Γερμανίας θα μπορούσε να το λάβει υπόψη της ως ένα από τα πρώτα καθήκοντά της. Και, αν η έκκληση των συγγραφέων και των εταιρειών του διαδικτύου αποτελεί την όποια ένδειξη, τότε μπορεί να μετατραπεί σε δημοφιλές πολιτικό ζήτημα στις ΗΠΑ πριν από τις ενδιάμεσες εκλογές.

Του Volker Stanzel

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ:http://www.ecfr.eu/blog/entry/The_NSA_and_the_transatlantic_relationship

ΑΠΟΔΟΣΗ:www.capital.gr