Βαλκανικοί Μικρομεγαλισμοί

Η πόλη Πρίζρεν του Κοσόβου κατέχει υψηλή θέση στην εθνική συνείδηση των Αλβανών. Είναι ταυτισμένη με την αφύπνιση του γένους τους. Εκεί έγινε το 1878 σύναξη εκπροσώπων των απανταχού Αλβανών, που θα καταχωρηθεί στην ιστορία τους ως «Λίγκα της Πριζρένης». Μόλις είχε τελειώσει ο ρωσοτουρκικός πόλεμος με ήττα των Οθωμανών και οι Βούλγαροι υποκινούμενοι από τη Ρωσία είχαν ανακηρύξει τη «Μεγάλη Βουλγαρία». Ηρθε όμως η διάσκεψη των Μεγάλων Δυνάμεων εκείνη τη χρονιά στο Βερολίνο να ακυρώσει τα σχέδια της Βουλγαρίας και να καθορίσει το μεταπολεμικό εδαφικό status στην περιοχή.

Φοβούμενοι τότε οι Αλβανοί ότι οι ισχυροί, θα διανείμουν εδάφη που οι ίδιοι θεωρούσαν αλβανικά, στην Ελλάδα, στη Σερβία και στο Μαυροβούνιο, συνήλθαν διά εκπροσώπων τους στο Πρίζρεν και διακήρυξαν τη θέλησή τους να διεκδικήσουν αυτονομία στο πλαίσιο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας - ένα πρόπλασμα δηλαδή αλβανικού κράτους. Αυτά για την ιστορία.

Εκατόν τριάντα έξι χρόνια μετά, οι κυβερνήσεις των δύο ανεξάρτητων σήμερα αλβανικών κρατών, της Αλβανίας και του Κοσόβου, συνήλθαν πριν από λίγες μέρες στην ίδια πόλη, σε μια «ιστορική για την Αλβανία, το Κόσοβο και την περιοχή» όπως την χαρακτήρισε ο Κοσοβάρος πρωθυπουργός Χακίμ Θάτσι, συνεδρίαση «που την περίμεναν με ανυπομονησία οι πολίτες του Κοσόβου και της Αλβανίας, και εκείνοι στο Τέτοβο, στο Πρέσεβο και στο Ούλτσινι (Μαυροβούνιο) και στη διασπορά». Το γιατί την ανέμεναν με ανυπομονησία οι «αλύτρωτοι αδελφοί» όπως θεωρεί ο αλβανικός εθνικισμός τους εκτός Αλβανίας και Κοσσόβου ομοεθνείς δεν το εξήγησαν ούτε ο Θάτσι, ούτε ο ομόλογός του Εντι Ράμα, ο οποίος, για να προλάβει συνειρμούς ή και πιθανές αντιδράσεις έσπευσε να διακηρύξει «το απαραβίαστο των συνόρων».

Δεν είναι ωστόσο δύσκολο να αντιληφθεί κανείς το νόημα μιας τέτοιας πρωτοβουλίας σε μια εποχή που ο αλυτρωτισμός διατρέχει τις αλβανικές κοινωνίες, με το ανομολόγητο επισήμως, όραμα της «Μεγάλης Αλβανίας» να διεκδικεί θέση στην πολιτική ατζέντα των κομμάτων ή και των κυβερνήσεων. Τίρανα και Πρίστινα δεν έπαψαν να θεωρούν, ακόμα και μετά την ανεξαρτησία του Κοσόβου, ότι υπάρχουν ανοιχτές εθνικές εκκρεμότητες στην περιοχή. Και φροντίζουν να το υπενθυμίζουν με συνάξεις όπως αυτή στο Πρίζρεν την οποία, όπως έγινε γνωστό, θα ακολουθήσει, σύντομα, δεύτερη όμοια, αυτή τη φορά στην Αυλώνα, πόλη με επίσης ισχυρούς εθνικούς συμβολισμούς, καθώς εκεί το 1912 υψώθηκε το λάβαρο της ανεξαρτησίας του αλβανικού κράτους.

Οι Αλβανοί πολιτικοί επιχείρησαν να δώσουν ιστορικές διαστάσεις στην πρόσφατη συνεδρίαση. Το κυβερνητικό κλιμάκιο μάλιστα αναχώρησε από τα Τίρανα με τις μπάντες να παιανίζουν εθνικά εμβατήρια, λες και πήγαινε για πόλεμο! Διαβάζοντας «πίσω από τις γραμμές» των δηλώσεων των ηγετών τους, αναρωτιέται κανείς αν πράγματι έχουν διδαχθεί από την ιστορία πού οδήγησαν τους λαούς της βαλκανικής οι μικρομεγαλισμοί.

Tου Σταυρου Τζιμα

(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 17/01/2014)