Παρασκευή 21 Φεβρουαρίου 2014

Αλ-Σίσι ο Ανίκητος: Γιατί ο επόμενος πρόεδρος της Αιγύπτου δεν θα φοβάται μια εξέγερση

Η γρήγορη ανέλιξη του Αιγύπτιου υπουργού Άμυνας, Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι, από σκοτεινός γραφειοκράτης τού στρατού σε εθνικό είδωλο, αντανακλά την λαϊκή διάθεση της Αιγύπτου, η οποία, μετά από τρία και πλέον χρόνια συνεχούς πολιτικής αναταραχής, επιθυμεί την σταθερότητα με τη μορφή ενός ισχυρού άνδρα. Αλλά, η ξαφνική εμφάνισή του αντανακλά επίσης την κατήφεια των Αιγύπτιων: ο Σίσι αντιπροσωπεύει την κατά 180 μοίρες ιδεολογική διαφορά από τον Μοχάμεντ Μόρσι, τον ηγέτη τής Μουσουλμανικής Αδελφότητας τον οποίο οι Αιγύπτιοι είχαν εκλέξει λιγότερο από δύο χρόνια πριν και στην συνέχεια τον ανέτρεψαν, 12 μήνες αργότερα. Οπότε δεν πρέπει να αποτελέσει καμία έκπληξη εάν η υποστήριξη στον Σίσι ελαττωθεί γρήγορα αφότου κερδίσει την προεδρία, και η Αίγυπτος δει και πάλι μαζικές διαδηλώσεις. (Δεν βοηθά τα πράγματα ότι, όπως και σχεδόν κάθε άλλη αιγυπτιακή πολιτική προσωπικότητα, ο Σίσι δεν έχει προφανείς απαντήσεις για τα σημαντικά οικονομικά δεινά τής χώρας, την υψηλή ανεργία των νέων και την πολιτική των αποκλεισμών).
Μια οπαδός τού αλ Σίσι κρατά μια αρβύλα στο κεφάλι της ως ένδειξη υποστήριξης του στρατού. Ιανουάριος 2014. (Amr Abdallah Dalsh / Courtesy Reuters)

Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι ο Σίσι θα αντιμετωπίσει την ίδια μοίρα με τον Μόρσι. Ακόμα κι αν ο Σίσι αντιμετωπίσει μια εξέγερση, υπάρχουν βάσιμοι λόγοι να πιστεύουμε ότι θα είναι πιο ανθεκτικός από όσο οι ανατραπέντες προκάτοχοί του, καθώς και πιο ανθεκτικός από όσο άλλοι πιθανοί υποψήφιοι για την προεδρία τής Αιγύπτου.

Παρά το γεγονός ότι η λατρεία τής προσωπικότητας του Σίσι προέρχεται από τον δημόσιο ρόλο του στην εκδίωξη του Μόρσι στις 3 Ιουλίου, αυτό είναι το κύρος του ως ragul dawla (κυριολεκτικά, «ο άνθρωπος του κράτους») που τον κάνει άξιο προεδρικό υποψήφιο στα μάτια πολλών Αιγυπτίων. Με την εξαίρεση του Μόρσι, κάθε αρχηγός κράτους που έχει προκύψει μετά την επανάσταση των Ελεύθερων Αξιωματικών το 1952 είτε από το στρατό είτε από το δικαστικό σώμα, καθώς και εκείνοι που υποστήριξαν την εξέγερση-πραξικόπημα του περασμένου καλοκαιριού, αποδίδουν συχνά τις αποτυχίες τού Μόρσι ως προέδρου στο γεγονός ότι είναι ragul al-gamaa («ένας άνθρωπος της κοινωνίας», εννοώντας την Αδελφότητα). Με την βία τώρα να αυξάνεται, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης των τρομοκρατικών επιθέσεων από τζιχαντιστές που έχουν ως βάση το Σινά και μια εκστρατεία για την δολοφονία αξιωματικών τής αστυνομίας που υποστηρίζεται από την Αδελφότητα [1], οι πολίτες ζητούν έναν ragul dawla να αποκαταστήσει την τάξη.
Ωστόσο, ακόμη και αν πολλοί Αιγύπτιοι προτιμούν ηγέτες που είναι rigal dawla, η υποστήριξή τους στους στρατιωτικούς ηγέτες δεν είναι σταθερή. Τον περασμένο Μάρτιο, ακόμη και όταν η λαϊκή υποστήριξη στον Μόρσι μειώθηκε απότομα, μόνο 3% των Αιγυπτίων ήθελαν «τον υπουργό Άμυνας ή άλλον στρατιωτικό» ως πρόεδρό τους, σύμφωνα με μια δημοσκόπηση [2]. Το πορτρέτο τού Σίσι μπορεί να εμφανίζεται σε πιτζάμες και μπισκότα, αλλά η υποστήριξη γι’ αυτόν είναι μάλλον ρηχή. Μια πρόσφατη δημοσκόπηση [3] από το Κέντρο Ibn Khaldun, ένα think tank στο Κάιρο, έθεσε την λαϊκή υποστήριξη για την προεδρική υποψηφιότητά του στο 54,7% - ποσοστό όχι ιδιαίτερα υψηλό, δεδομένου ότι δεν υπήρχαν άλλοι εύλογοι ανταγωνιστές εκείνη την εποχή. Και δεδομένων των σημαντικών προκλήσεων (οικονομικών, πολιτικών και ασφάλειας) που θα αντιμετωπίσει ο Σίσι αφότου γίνει πρόεδρος, οι μικρές αντι-μιλιταριστικές διαδηλώσεις αυτών των ημερών θα μπορούσαν να γίνουν μαζικές διαδηλώσεις αύριο.
Είναι δελεαστικό να σκεφτεί κανείς ότι τέτοιες διαδηλώσεις θα μπορούσαν να απειλήσουν την θέση τού Σίσι στην εξουσία, όπως ακριβώς τελικά ανέτρεψαν τους πρώην προέδρους τής Αιγύπτου, Χόσνι Μουμπάρακ και Μόρσι. Αλλά οι μαζικές διαδηλώσεις από μόνες τους δεν θα ήταν αρκετές για να πετάξουν αυτούς τους δύο άνδρες από την εξουσία. Και οι δύο θα μπορούσαν να έχουν καταφέρει να παραμείνουν στην εξουσία, αν σημαντικά κρατικά όργανα δεν είχαν τους δικούς τους ιδιοτελείς λόγους ώστε να πλαισιώσουν τους διαδηλωτές. Το 2011, οι ανώτατοι αξιωματικοί τής Αιγύπτου είδαν τελικά την εξέγερση κατά του Μουμπάρακ ως χρήσιμη για να προλάβουν έναν άνθρωπο που δεν εμπιστεύονται [4] - τον γιο τού δικτάτορα, Γκαμάλ Μουμπάρακ, ο οποίος δεν είχε στρατιωτικό υπόβαθρο - από το να διαδεχθεί τον Μουμπάρακ [5]. Και το 2013, ένα ευρύ φάσμα κρατικών θεσμών - ιδιαίτερα το Υπουργείο Εσωτερικών και το δικαστικό σώμα - συμμετείχαν ενεργά στις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις κατά του Μόρσι, επειδή φοβούνταν τις προσπάθειες του Μόρσι να τους βάλει κάτω από την ομπρέλα τής Αδελφότητας. Αυτό έθεσε την προοπτική τής κατάρρευσης του κράτους και ώθησε στην παρέμβαση του στρατού μετά από μόλις τέσσερις ημέρες διαδηλώσεων.
Αντίθετα, οι κρατικοί θεσμοί θα ήταν πολύ λιγότερο πιθανό να ανταποκριθούν στις μαζικές διαδηλώσεις με την ανατροπή τού Σίσι, για δύο λόγους. Πρώτον, η αστυνομία και η δικαιοσύνη είναι μαζί στο να βλέπουν την επερχόμενη προεδρία Σίσι ως προπύργιο κατά της Αδελφότητας, και μια πρώτη γραμμή άμυνας ενάντια σε κάθε προσπάθεια με την υποστήριξη της Αδελφότητας που θα επιδιώξει εκδίκηση για το πραξικόπημα. Κατά τη διάρκεια της γιορτής τής Ημέρας τής Αστυνομίας στα τέλη Ιανουαρίου στην οποία παρέστη ο Σίσι, ο υπουργός Εσωτερικών Μοχάμεντ Ιμπραήμ σηματοδότησε την έντονη υποστήριξή του στον Σίσι επαινώντας [6] τον ως «μοναδικό, απαράμιλλο, διορατικό και συνετό ηγέτη» που έχει υποστηρίξει τις δυνάμεις ασφαλείας στην προσπάθειά τους να επιτύχουν σταθερότητα, να καταπολεμήσουν την τρομοκρατία και να διατηρήσουν την ασφάλεια της Αιγύπτου. Το νέο σύνταγμα της Αιγύπτου, το οποίο παρέχει πρωτοφανή εξουσία στην αστυνομία, το δικαστικό σώμα και τον στρατό, θα ενισχύσει την δέσμευση των εν λόγω θεσμών σε ένα καθεστώς με επικεφαλής τον Σίσι, και ο υπουργός Άμυνας έχει ξοδέψει μεγάλο μέρος των τελευταίων επτά μηνών για να προσεγγίσει θρησκευτικές προσωπικότητες και διοικητές ασφαλείας για να εξασφαλίσει την διαρκή υποστήριξή τους.
Δεύτερον, οι νυν στρατιωτικοί ηγέτες και οι επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών τής Αιγύπτου, θα είναι λιγότερο πιθανό να κινηθούν εναντίον ενός καθεστώτος υπό την ηγεσία τού Σίσι από όσο ήταν για τις κυβερνήσεις Μουμπάρακ και Μόρσι. Για πολλούς από τους αξιωματούχους αυτούς, ο Σίσι είναι ισότιμος: Είναι από την ίδια γενιά με τα περισσότερα μέλη τού Ανωτάτου Συμβουλίου των Ενόπλων Δυνάμεων, και οι προσωπικές του σχέσεις με πολλά από τα πιο σημαίνοντα μέλη του χρονολογούνται εδώ και δεκαετίες. Για παράδειγμα, ο Σίσι και ο πιθανός διάδοχός του ως υπουργός Άμυνας, ο επικεφαλής τού Γενικού Επιτελείου Στρατού, Sedky Sobhy, έχουν εργαστεί μαζί, δεδομένου ότι και οι δύο παρακολούθησαν την στρατιωτική ακαδημία τής Αιγύπτου το 1970. Όπως ο Σίσι, ο Sobhy ξεκίνησε την στρατιωτική σταδιοδρομία του ως φαντάρος, ακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές στην αιγυπτιακή «Σχολή Ευελπίδων» (Command and Staff College), παρακολούθησαν την Ανώτατη Στρατιωτική Ακαδημία Nasser, και ολοκλήρωσαν τις σπουδές τους με υποτροφία στο Κολέγιο Πολέμου τού Στρατού των ΗΠΑ (U.S. Army War College), στην Πενσυλβάνια. Εν τω μεταξύ, ένα μεγάλο μέρος τής σημερινής στρατιωτικής ηγεσίας τής Αιγύπτου, ακριβώς κάτω από τον Sobhy στην ιεραρχία, αποτελείται από στρατηγούς που διορίστηκαν λίγο αφότου ο Σίσι έγινε υπουργός Άμυνας, τον Αύγουστο του 2012.
Ομοίως, οι προσωπικοί σύμμαχοι του Σίσι καταλαμβάνουν κορυφαίες θέσεις εντός τής κοινότητας των υπηρεσιών πληροφοριών τής Αιγύπτου που διαθέτει αξιόλογη επιρροή. Ο διευθυντής τής Υπηρεσίας Στρατιωτικών Πληροφοριών (MIS), Mahmoud Hegazy, δεν είναι μόνο πρώην συμμαθητής τού Σίσι στην στρατιωτική ακαδημία και συνάδελφός του στο πεζικό, αλλά η κόρη του είναι παντρεμένη [7] με τον γιο τού Σίσι. Επιπλέον, ο διευθυντής τής ισχυρής Γενικής Υπηρεσίας Πληροφοριών τής Αιγύπτου, Mohamed Farid el-Tohamy, φέρεται να λειτούργησε ως μέντορας του Σίσι κατά την διάρκεια της θητείας τού Σίσι στην MIS, και η φήμη τού Tohami ως ενός σκληροπυρηνικού εναντίον των ισλαμιστών κάνει ιδιαίτερα απίθανο το να κινηθεί εναντίον τού Σίσι σε περίπτωση μιας εξέγερσης.
Φυσικά, οι σχέσεις αυτές δεν θα αποτρέψουν μια μελλοντική αναταραχή, επειδή έχουν μικρή επίδραση στην ικανότητα του Σίσι να επιδιορθώσει την κακοποιημένη οικονομία τής Αιγύπτου. Παρά τις κάποιες θετικές τάσεις και τις τεράστιες ροές μετρητών από τις χώρες τού Κόλπου, οι οικονομικές προοπτικές τής Αιγύπτου παραμένουν ζοφερές. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπει ρυθμό ανάπτυξης 2,8% το 2014, το οποίο είναι σαφώς λιγότερο από το 5% [8] που απαιτείται για την μείωση της ανεξέλεγκτης ανεργίας των νέων. Η πολιτική τόνωσης της οικονομίας από την προσωρινή κυβέρνηση, καθώς και η έλλειψη εσόδων από τον τουρισμό, θα στραγγίξουν περαιτέρω τα ταμειακά αποθέματα της Αιγύπτου, τα οποία μειώθηκαν [9] από 18,9 δισ. δολάρια τον Αύγουστο σε 17,1 δισ. δολάρια τον περασμένο μήνα, και περαιτέρω μειώσεις με την πάροδο του χρόνου θα μπορούσαν να περιπλέξουν την ικανότητα της κυβέρνησης να αγοράζει τα καύσιμα που πωλεί στο κοινό σε ιδιαιτέρως επιδοτούμενες τιμές. Οι μεγάλες ουρές για καύσιμα και οι συνεχείς διακοπές της ηλεκτρικής ενέργειας που σημειώθηκαν υπό τον Μόρσι θα μπορούσαν να επιστρέψουν υπό τον Σίσι, εξοργίζοντας το κοινό και διευρύνοντας την υποστήριξη για διαμαρτυρίες. Αλλά, οι βασικοί κρατικοί θεσμοί κατά πάσα πιθανότητα θα ταχθούν με το νέο πρόεδρο, διότι το κόστος μιας ακόμη επιτυχημένης εξέγερσης θα έθετε σε κίνδυνο την αυτονομία τους και θα άνοιγε την πόρτα για την επιστροφή τής Αδελφότητας.
Έτσι, παρότι ο Σίσι μπορεί να είναι πιο προστατευμένος από ένα ενδεχόμενο πραξικόπημα από όσο οι προκάτοχοί του, αυτό δύσκολα σημαίνει ότι η Αίγυπτος θα είναι σταθερή υπό την ηγεμονία του. Αντιθέτως - το γεγονός ότι οι κρατικοί θεσμοί τής Αιγύπτου θα είναι διατεθειμένοι να στηρίξουν τον Σίσι και όχι τους διαδηλωτές καθιστά πιθανό ότι οι μελλοντικές εξεγέρσεις θα είναι βάναυσες. Αν ο μελλοντικός πρόεδρος Σίσι ελπίζει να αποφύγει αυτό το σενάριο, έχει μόνο μια επιλογή: να χαράξει μια πολιτική ατζέντα η οποία θα αντιμετωπίζει με επιτυχία τα ευρέως διαδεδομένα οικονομικά και πολιτικά παράπονα των Αιγυπτίων. Η πρόσφατη ιστορία, ωστόσο, δείχνει ότι δεν θα περάσει πολύς καιρός πριν εξαντληθεί η υπομονή των Αιγύπτιων. Μπορεί να είναι μόνο θέμα χρόνου μέχρι ο rigal dawla και οι υπήκοοί του αρχίσουν να μάχονται.
sourche: http://foreignaffairs.gr/articles/69694/eric-trager-kai-gilad-wenig/al-sisi-o-anikitos?page=show
Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.
Αναρτήθηκε από στις
Ετικέτες

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)