Ρωσική ρουλέτα για τις τράπεζες της Ευρώπης

Το Σαββατοκύριακο η Κριμαία διεξήγε δημοψήφισμα για να επιλέξει την απόσχιση και την ένωση με τη Ρωσία. Σχεδόν το 97% όσων ψήφισαν υποστήριξαν την απόσχιση, αλλά το αποτέλεσμα δεν έχει αναγνωριστεί από τους ηγέτες της ΕΕ, οι οποίοι τη Δευτέρα συμφώνησαν σε ένα πρώτο κύμα κυρώσεων εναντίον 21 αξιωματούχων που θεωρήθηκαν υπεύθυνοι για την ψηφοφορία.

Η ρωσική απάντηση και οι επόμενες κινήσεις της ΕΕ θα καθορίσουν το πώς θα αναπτυχθούν οι πρώτοι σπόροι αυτής της γεωπολιτικής κρίσης και ποιες θα είναι οι συνέπειες για την ευρωπαϊκή οικονομία. Αυτό το άρθρο ρίχνει μια ματιά στην οικονομική έκθεση των ευρωπαϊκών τραπεζών στην Ουκρανία και τη Ρωσία, ένα ζήτημα που μέχρι σήμερα δεν έχει συζητηθεί αρκετά σε σχέση με την έκθεση στο εμπόριο και στην ενέργεια.

Τα στοιχεία της Τράπεζας Διεθνών Διευθετήσεων (BIS) για τον Σεπτέμβριο του 2013, εμφανίζουν ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες είχαν αξιώσεις ύψους 156 δισ. δολαρίων στη Ρωσία, έναντι των λιγότερων από 40 δισ. δολαρίων των ΗΠΑ.

Εντός της ΕΕ, η Γαλλία έχει την μεγαλύτερη έκθεση, με 51 δισ. δολάρια (σχήμα 3). Η Ιταλία έρχεται δεύτερη με 28,6 δισ. δολάρια, το Ηνωμένο Βασίλειο με 19 δισ. δολάρια, η Ολλανδία με 17,6 δισ. δολάρια και η Σουηδία με 14 δισ. δολάρια.

Τα στοιχεία για το επίπεδο έκθεσης κάθε τράπεζας σε σχέση με τις δραστηριότητές της στο εξωτερικό, δεν είναι πάντα διαθέσιμες δημοσίως, αλλά μια πρόσφατη έκθεση του Economist Intelligence Unit συνέταξε μια λίστα με τις 15 κορυφαίες τράπεζες που δραστηριοποιούνται στη Ρωσία, ανακαλύπτοντας ότι η αυστριακή Raiffeisen Bank International και η UniCredit είναι οι ευρωπαϊκές τράπεζες που θα μπορούσαν να αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο ρίσκο στην Ουκρανία.

Οι δραστηριότητες στη χώρα είναι σχετικά μικρές. Και οι δύο τράπεζες έχουν 5,5 δισ. δολάρια σε assets (στις αρχές του 2014) και σχετικά με το μέγεθος των assets των ομίλων, αυτά τα στοιχεία είναι πολύ μικρά. Σύμφωνα με την EIU, οι ουκρανικές δραστηριότητες αντιστοιχούν στο περίπου 3% των συνολικών assets της αυστριακής μητρικής, και λιγότερο από το 0,5% για την UniCredit. Η ΒΝΡ Paribas είναι επίσης παρούσα στην Ουκρανία, με τις δραστηριότητές της να περιορίζονται στα 3 δισ. δολάρια.

Η έκθεση των ευρωπαϊκών τραπεζών στη Ρωσία είναι αρκετά πιο μεγάλη. Ο Πίνακας 1, που έχει ληφθεί από την ίδια ανάλυση του EIU, εμφανίζει ότι η Ιταλία, η Γαλλία και η Αυστρία έχουν ένα μη αμελητέο οικονομικό συμφέρον στη Ρωσία. Η πιο εκτεθειμένη είναι η UNiCredit Bank με 24 δισ. δολάρια (το 2% των συνολικών assets του ομίλου). Η ROsbank, η ρωσική θυγατρική της γαλλικής Societe Generale ακολουθεί με 22 δισ. δολάρια (1% των assets του ομίλου). Η αυστριακή Raiffaisenbamk έχει ρωσικές δραστηριότητες 20 δισ. δολαρίων, που αντιστοιχούν σε ένα ανησυχητικό 12% των συνολικών assets του ομίλου.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασαν οι New York Times, η SocGen Russia εμφάνισε λειτουργικά κέρδη 239 εκατ. ευρώ πέρυσι, παρά την αύξηση 41% των ζημιών από επισφαλή χρέη. Η τράπεζα ανακοίνωσε ότι τα εκκρεμή της δάνεια στη Ρωσία ανέρχονται σε 13,5 δισ. ευρώ και οι καταθέσεις της στη χώρα στα 8,5 δισ. ευρώ, στο τέλος του 2013. Η UniCredit ανακοίνωσε ότι τα έσοδα από τη Ρωσία διαμορφώθηκαν στα 372 εκατ. ευρώ στο δ΄ τρίμηνο του 2013, υψηλότερα 80% σε σχέση με το περασμένο έτος, όπου η Raiffaisen κατέγραψε 507 εκατ. ευρώ στο εννεάμηνο.

Οι ευρωπαϊκές τράπεζες που δραστηριοποιούνται στη Ρωσία θα μπορούσαν να επηρεαστούν από την τρέχουσα κατάσταση με διάφορους τρόπους. Στην αρχική φάση της ουκρανικής κρίσης, η κύρια ανησυχία ήταν ότι η χώρα θα μπορούσε να οδηγήσει σε χρεοκοπία, καθώς σημαντικό μέρος των χρεών της κρατείται ως assets από τις τράπεζες. Αυτή τη στιγμή, αυτό το σενάριο φαίνεται λιγότερο πιθανό να υλοποιηθεί και οι αγορές έχουν αντιδράσει θετικά στις διαπραγματεύσεις για ένα πρόγραμμα με το ΔΝΤ και την Ευρώπη.

Παρόλα αυτά, οι επιπτώσεις της γεωπολιτικής  κρίσης στις περιφερειακές χρηματοπιστωτικές αγορές, έχουν αποδειχθεί ότι είναι δυνητικά μεγάλες, και οι ισοτιμίες ήταν επίσης ευμετάβλητες προσφάτως. Η κεντρικές τράπεζες τόσο της Ρωσίας όσο και της Ουκρανίας έπρεπε να λάβουν σημαντικά μέτρα για να αντιμετωπιστεί ο κίνδυνος κατακόρυφης υποτίμησης των νομισμάτων. Για τις ευρωπαϊκές τράπεζες που δραστηριοποιούνται στην περιοχή, η υποτίμηση μειώνει την αξία των assets που κρατούν σε τοπικό νόμισμα. Επιπλέον, όπως επισημαίνεται από το EIU, η επίδραση των επιτοκίων των δανείων (ιδιαίτερα αυτών σε ξένο νόμισμα), θα μπορούσε να είναι ένα σημαντικό ρίσκο για αυτές τις τράπεζες.

Μια ανάλυση που διεξήχθη από την Morgan Stanley υποδηλώνει ότι το ρίσκο κερδοφορίας θα είναι περιορισμένο. Για το 2014, το ρίσκο κερδοφορίας εκτιμάται στο 7% για την UniCredit και στο 3% για την Societe Generale. Η επίδραση θα μπορούσε να αυξηθεί στο 13% και το 7% αντιστοίχως, σε ένα πιο αρνητικό σενάριο.

Οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν από τη διεθνή κοινότητα είναι επίσης ένας παράγοντας εν δυνάμει ρίσκου, εάν περιορίσουν με οποιονδήποτε τρόπο τις δραστηριότητες των ευρωπαϊκών τραπεζών στη χώρα. Οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν από την ΕΕ περιορίζονται σε συγκεκριμένες πολιτικές και στρατιωτικές προσωπικότητες, επομένως είναι απίθανο να επηρεάσουν τη γενική λειτουργία των ευρωπαϊκών τραπεζών στη Ρωσία. Αλλά εάν η κρίση επιδεινωθεί ή/και εάν η Ευρώπη επιβάλει αυστηρότερες και ευρύτερες κυρώσεις, αυτές οι τράπεζες θα μπορούσαν να επηρεαστούν.

Συν τοις άλλοις, ένας παράγοντας της δυνητικής αβεβαιότητας συνδέεται με το ρόλο που η Ρωσία είχε (και ενδεχομένως έχει ακόμη) στη διαχείριση της κρίσης στην Κύπρο. Η Κύπρος έχει επωφεληθεί από τη ρωσική βοήθεια και η διαχείριση των (αμφίβολων) ρωσικών καταθέσεων στη χώρα, ήταν ένα ζήτημα έντονης συζήτησης πριν από ένα χρόνο, όταν η τραπεζική κρίση μετέτρεψε το μικρό νησί σε γεωπολιτικό hot spot.

Η πιθανότητα η γεωπολιτική κρίση να εξαπλωθεί από την Ανατολική Ευρώπη πιο κοντά στη Μεσόγειο και ακόμη και στον πυρήνα της ΕΕ, δεν μπορεί να αποκλειστεί. Μια κλιμάκωση του παιχνιδιού των κυρώσεων θα μπορούσε να τεθεί εναντίον του ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού συστήματος της Ευρώπης.

Κάθε άλλο παρά ξεκάθαρο είναι σε ποια θαλάμη είναι η σφαίρα για την Ουκρανία και την Κριμαία.


Copyright © Bruegel Η μετάφραση του κειμένου έγινε από το Capital.gr. Η δημοσίευση της ελληνικής μετάφρασης δεν αποτελεί προϊόν επίσημης συνεργασίας

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ:http://www.bruegel.org/nc/blog/detail/article/1275-russian-roulette/

ΑΠΟΔΟΣΗ:www.capital.gr