Δευτέρα 7 Ιουλίου 2014

Οι αλλαγές στη Μέση Ανατολή και η Τουρκία

Η απαγωγή περίπου 80 Τούρκων πολιτών στο Ιράκ –διπλωμάτες, οι οικογένειές τους, και οδηγοί φορτηγών- από μαχητές και συνεργάτες του Ισλαμικού Κράτους (IS, προηγουμένως γνωστό ως ISIS, Islamic State of Iraq and Syria), συμβολίζει τους μεγάλους εν δυνάμει κινδύνους της τρέχουσας αναταραχής στη Μέση Ανατολή για την ασφάλεια, την οικονομία και τις εμπορικές σχέσεις της Τουρκίας, καθώς και την περιφερειακή της επιρροή. Η απαγόρευση που επιβλήθηκε στα τουρκικά μέσα ενημέρωσης αναφορικά με την κάλυψη της κρίσης των ομήρων, ακόμη κι αν θα βοηθούσε στην απελευθέρωση ορισμένων εκ των απαχθέντων, κάνει λίγα για να κρύψει αυτές τις αρνητικές συνέπειες.



Ενώ η έμφαση της Τουρκίας στην εξωτερική της πολιτική τα τελευταία χρόνια οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στην αμφισβήτηση του status quo ή τουλάχιστον στην άσκηση κριτικής, η κατάληψη της Μοσούλης από την IS ήταν άλλη μία υπενθύμιση ότι η Τουρκία έχει πολλά να χάσει από αποσταθεροποιητικές διαδικασίες στην περιοχή. Η μεγαλύτερη οικονομική αλληλεξάρτηση της Τουρκίας με τα κράτη της Μέσης Ανατολής, καθώς και οι αυξημένες ενεργειακές της ανάγκες, μεταφράζεται σε μικρή ανοχή για εξελίξεις που κατά πάσα πιθανότητα θα οδηγήσουν σε μια κατακόρυφη μείωση του περιφερειακού εμπορίου (που θα προστεθεί στις ήδη κλειστές διόδους στη Συρία) και σε αύξηση των ενεργειακών τιμών. Το Ιράκ είναι η δεύτερη μεγαλύτερη αγορά εξαγωγών για την Τουρκία μετά από τη Γερμανία, και εκτιμάται ότι το ένα τέταρτο αυτού του εμπορίου και ακόμη περισσότερο, θα επηρεαστεί εάν συνεχιστούν οι μάχες στο Ιράκ. 9.000 Τούρκοι εργαζόμενοι έχουν ήδη φύγει από το Ιράκ και από τα 2.000 φορτηγά που συνήθιζαν να περνάνε καθημερινά μέσω της πύλης Habur μεταφέροντας αγαθά από την Τουρκία στο Ιράκ, τώρα περνάνε μόλις 1.000. Ο φόβος της διάσπασης του Ιράκ επίσης έρχεται να προστεθεί στο τουρκικό δίλημμα για το εάν θα επιτρέψει την συνεχιζόμενη ροή πετρελαίου στον αγωγό από το Βόρειο Ιράκ στην Τουρκία, ακολουθώντας μια συμφωνία μεταξύ Έρμπιλ και Άγκυρας, αλλά χωρίς την συγκατάθεση της Βαγδάτης. Κατά πάσα πιθανότητα η Τουρκία δεν θα σταματήσει τη ροή πετρελαίου, αλλά καθώς ο αγωγός είναι κρίσιμος για τους Ιρακινούς Κούρδους, και περιλαμβάνεται στις περίπλοκες εκτιμήσεις για το εάν θα διακηρύξουν την ανεξαρτησία τους, η Τουρκία ίσως πρέπει να επανεξετάσει τις πολιτικές της.


Το ερώτημα του πώς και σε ποιον βαθμό η Τουρκία έχει συνεργαστεί με την IS στον αγώνα της στη Συρία είναι ένα ζήτημα για έντονη συζήτηση μέσα και έξω από την Τουρκία. Ορισμένοι ισχυρίζονται ότι ο στόχος της ανατροπής του Bashar al-Assad ήταν τόσο σημαντικός για την τουρκική κυβέρνηση, που επισκίασε τους άλλους υπολογισμούς. Οι Κούρδοι στη Βόρεια Συρία έχουν επίσης κατηγορήσει τους Τούρκους ότι συνεργάζονται με τζιχαντιστές προκειμένου να περιορίσουν την αυξανόμενη αυτονομία τους. Τούρκοι αξιωματούχοι έχουν αρνηθεί έντονα αυτές τις κατηγορίες. Ωστόσο, ακόμη και αν η Τουρκία έχει κάνει τα στραβά μάτια στους μαχητές της IS που μετακινούνταν στη Συρία και στο Ιράκ μέσω των συνόρων της, είναι σαφές ότι η Τουρκία δεν μπορεί πλέον να αντέξει να μην έχει μια σαφή πολιτική αναφορικά με αυτή την ομάδα.

Στη σημερινή παράξενη τροπή της ιστορίας στην οποία τα αμερικανικά και ιρανικά συμφέροντα φαίνεται να συγκλίνουν αναφορικά με το Ιράκ και που και ι δύο μοιράζονται τον στόχο της συγκράτησης της IS, η Τουρκία παρουσιάζεται ως ένας εν δυνάμει εταίρος και των δύο χωρών. Αμέσως πριν από τα γεγονότα στην Μοσούλη, η τουρκό-ιρανική προσέγγιση κατέγραφε σταθερή πρόοδο. Η επίσημη επίσκεψη στην Άγκυρα του Ιρανού προέδρου Hassan Rouhani στις 9-10 Ιουνίου, ήταν η πρώτη επίσημη επίσκεψη Ιρανού προέδρου στην Τουρκία τα τελευταία 18 χρόνια. Ένα ζήτημα που ήταν στην ατζέντα της επίσκεψης ήταν η συνεργασία εναντίον ριζοσπαστικών ισλαμικών τρομοκρατικών οργανώσεων και η περιφερειακή σταθερότητα. Αμέσως μετά από αυτή την επίσκεψη, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Anders Fogh Rasmussen ήρθε στην Τουρκία και απαίτησε την απελευθέρωση των Τούρκων ομήρων από την IS. Ωστόσο, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ και το Ιράν, η Τουρκία τα τελευταία χρόνια ήταν σε μια πορεία σύγκρουσης με τον Ιρακινό πρωθυπουργό Nouri al-Maliki, και οι τουρκικές πολιτικές έναντι της Κουρδικής Περιφερειακής Κυβέρνησης (KRG) έχουν ενθαρρύνει τα κουρδικά αιτήματα για αυξημένη ανεξαρτησία από την ιρακινή κεντρική κυβέρνηση.

Από την μια πλευρά, η Τουρκία θέλει το Ιράκ να παραμείνει ένα ενωμένο κράτος. Από την άλλη, δεν μπορεί να αντέξει την ενδυνάμωση της IS στο Ιράκ, από τη στιγμή που απειλεί την κυριαρχία της Τουρκίας στο Βόρειο Ιράκ. Η Τουρκία έχει επίσης κερδίσει πολλά από την ενίσχυση των σχέσεών της με την KRG τα τελευταία χρόνια, αλλά δεν έχει αποδεχθεί την έννοια ενός εντελώς ανεξάρτητου κουρδικού κράτους στο Βόρειο Ιράκ. Επιπλέον, ενώ οι Κούρδοι στο Βόρειο Ιράκ θεωρούνται μεταξύ των νικητών των πιο πρόσφατων εξελίξεων στο Ιράκ, το KRG έχει στην πραγματικότητα απορροφήσει πολλούς Άραβες-Σουνίτες πρόσφυγες από την Μοσούλη και τις γύρω περιοχές, καθιστώντας τις πολύ λιγότερο ομοιογενείς εθνικά σε σχέση με πριν και ως εκ τούτου καθιστώντας πιο δύσκολο το να σεβαστεί τη διακήρυξη ανεξαρτησίας.

Επομένως, η Τουρκία δεν έχει καλές επιλογές σε σχέση με το Ιράκ σε αντίθεση με τις πολύ ακτιβιστικές πολιτικές της στα χρόνια πριν από την Αραβική Άνοιξη, η Τουρκία τώρα, στην καλύτερη περίπτωση, τα πάει «κουτσά-στραβά». Ωστόσο, όταν αυτή η διφορούμενη πολιτική αφορά την κρίση με τους ομήρους, δεν είναι σαφές ότι η τουρκία έχει την πολυτέλεια της αναποφασιστικότητας. Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Bulent Arinc, είχε εκφράσει την ελπίδα ότι οι όμηροι θα απελευθερωθούν στη διάρκεια του Ραμαζανιού. Είναι εξαιρετικά πιθανό ότι η απελευθέρωσή τους θα χρησιμοποιηθεί από τον Recep Tayyip Erdogan κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας για τις προεδρικές εκλογές (ο πρώτος γύρος των προεδρικών εκλογών είναι προγραμματισμένος για τις 10 Αυγούστου). Ωστόσο, ακόμη και με την απελευθέρωση των ομήρων, τα τουρκικά διλήμματα αναφορικά με την στάση έναντι του Ιράκ, παραμένουν,. Ενώ επαναλαμβάνουν συνεχώς την ελπίδα ότι το Ιράκ θα παραμείνει ενωμένο, οι Τούρκοι φορείς χάραξης πολιτικής έχουν λίγη πίστη ότι αυτό είναι πραγματικά το πιθανό σενάριο.
των Gallia Lindenstrauss, Sufyan Kadir Kivam

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ:http://www.inss.org.il/index.aspx?id=4538&articleid=7170



ΑΠΟΔΟΣΗ :www.capital.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου