Δευτέρα 15 Σεπτεμβρίου 2014

Το τελευταίο στάδιο της αλ Σαμπάμπ;

Σομαλοί κυβερνητικοί στρατιώτες δίπλα στα απομεινάρια τού αυτοκινήτου βομβιστή αυτοκτονίας στην Μογκαντίσου, στις 8 Σεπτεμβρίου 2014. (Feisal Omar / Courtesy Reuters)

Το θανάσιμο χτύπημα των ΗΠΑ, την περασμένη εβδομάδα, στον Ahmed Abdi Godane, τον ηγέτη τής ισλαμιστικής εξτρεμιστικής οργάνωσης αλ Σαμπάμπ που εδρεύει στην Σομαλία, θα μπορούσε να επιφέρει την διάλυση της ομάδας. Παρά το γεγονός ότι η οργάνωση ήταν γρήγορη στο να αναδείξει έναν διάδοχο, ο θάνατος του Godane την έχει ρίξει σε σύγχυση, δημιουργώντας σοβαρές αμφιβολίες για το μέλλον της. Αν και αυτό είναι καλός οιωνός για την Σομαλία, η περιοχή δεν έχει τελειώσει με τα προβλήματα. Η εξτρεμιστική ιδεολογία τής αλ Σαμπάμπ έχει ήδη ριζώσει στην Ανατολική Αφρική. Χωρίς περαιτέρω δράση εναντίον τής αλ Σαμπάμπ και οργανώσεων όπως αυτή, το μαχητικό Ισλάμ απλώς θα εξαπλωθεί περαιτέρω.
ΤΖΙΧΑΝΤ ΧΩΡΙΣ ΗΓΕΤΗ
Για χρόνια, η al Shabab καθοδηγείτο από ένα μικρό συμβούλιο ηγετών που διαμόρφωσαν την στρατηγική τής οργάνωσης και διόρισαν τον εμίρη της. Αυτό άρχισε να αλλάζει με τον Godane, επίσης γνωστός ως Abu Zubayr, που επιλέχθηκε ως ο κορυφαίος ηγέτης το 2008. Διοίκησε την μαχητική ομάδα σαν δικτάτορας, περιθωριοποιώντας το συμβούλιο, συνθλίβοντας τις εσωτερικές διαφωνίες ακόμη και σκοτώνοντας αντιπάλους.
Κατά την διαδικασία τής εδραίωσης της εξουσίας του, ο Godane δημιούργησε την Amniyat, μια αξιόπιστη ομάδα σκληροπυρηνικών νομιμοφρόνων, τα καθήκοντα των οποίων κυμαίνοντο από την δολοφονία διαφωνούντων μέχρι την οργάνωση επιθέσεων υψηλού προφίλ σε εγκαταστάσεις τής κυβέρνησης της Σομαλίας, σε συμμαχικά στρατεύματα και σε ξένους στόχους. Έκανε ιδιαίτερη χρήση αυτής τής ιδιαίτερα εκφοβιστικής δύναμης κατά την διάρκεια ενός πικρού αγώνα εναντίον άλλων κορυφαίων ηγετών τής αλ Σαμπάμπ, που παρουσιάστηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης το 2012 και το 2013 [1]. Οι δυνάμεις τής Amniyat πραγματοποίησαν μια σειρά από μαφιόζικες εκτελέσεις εναντίον σχεδόν όλων των επικριτών τού Godane, συμπεριλαμβανομένου του Ibrahim al- Afghani, του συν-ιδρυτή τής al Shabab, έναν άνθρωπο ο οποίος θα ήταν ένας ιδανικός διάδοχος. Τελικά, ο αυξανόμενος αυταρχισμός τού Godane πίκρανε σχεδόν όλα τα άλλα ηγετικά στελέχη - ή, τουλάχιστον αυτούς που ήταν ακόμα ζωντανοί. Και από το φθινόπωρο του περασμένου έτους, ο Godane ήταν μόνος του στην κορυφή χωρίς εν δυνάμει αναπληρωτή ή διάδοχο στον ορίζοντα.
Με τον επικεφαλής αυτής της απολυταρχίας τώρα να είναι νεκρός και τους άλλους ανώτερους ηγέτες είτε περιθωριοποιημένους είτε συλληφθέντες είτε να κρύβονται είτε να έχουν εκτελεστεί, οι πιθανότητες ότι η αλ Σαμπάμπ θα επιβιώσει ως συνεκτική δύναμη είναι στην καλύτερη περίπτωση οριακή. Ο επιλεγείς διάδοχος, ο Ahmed Umar, επίσης γνωστός ως Abu Ubaidah, είναι ουσιαστικά άγνωστος και είναι απίθανο να έχει το χάρισμα, την στρατηγική ευφυΐα ή την ρητορική ικανότητα που απαιτείται για να ενώσει την εριστική ομάδα. Ο αποθανών ηγέτης διέθετε όλες αυτές τις ιδιότητες και επαινείτο από πολλούς. Τα συχνά ηχητικά και γραπτά του μηνύματα, τα οποία έκαναν χρήση ποιημάτων και εμπνευσμένων θρησκευτικών στίχων, συνέβαλλαν σε μεγάλο βαθμό στην διατήρηση όλων των μελών τής al Shabab σύμφωνων και συναγωνιστών, παρά το διαφορετικό υπόβαθρό τους και τις διαφορές στις απόψεις τους για την τζιχάντ.
Αυτές είναι σκοτεινές μέρες για την αλ Σαμπάμπ και σε ένα άλλο μέτωπο, επίσης. Ενώ εξακολουθεί να αναρρώνει από σημαντικές εδαφικές απώλειες στην Σομαλία κατά την διάρκεια των δύο τελευταίων ετών, η al Shabab αντιμετωπίζει τώρα την Επιχείρηση Ινδικός Ωκεανός, μια νέα επίγεια επίθεση της Αποστολής τής Αφρικανικής Ένωσης στην Σομαλία (AMISOM). Η επίθεση έχει ως στόχο να στερήσει από την μαχητική ομάδα τις κύριες χρηματοδοτικές ροές της, ιδίως το παράνομο εμπόριο άνθρακα, και την πρόσβαση σε βασικά λιμάνια. Αν και προηγούμενες επιθέσεις τής AMISOM έχουν αποδειχθεί άνευρες, η Επιχείρηση Ινδικός Ωκεανός έχει μια ποιοτικά διαφορετική αίσθηση, με πιο προηγμένο σχεδιασμό και στενότερο συντονισμό με τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες χώρες. Σε μόνο λίγες εβδομάδες από τότε που ξεκίνησε η επιχείρηση, η AMISOM έχει ήδη απωθήσει την al Shabab σε μια σειρά από μέτωπα.
Κατανοώντας, ίσως, ότι η al Shabab είναι στριμωγμένη, μια ημέρα μετά το πυραυλικό χτύπημα που σκότωσε τον Godane, η Μογκαντίσου, δήλωσε μια 45ήμερη αμνηστία για τα μέλη τής al Shabab που επιθυμούν να παραδοθούν. Έχει κάνει μια σειρά από παρόμοιες προσφορές στο παρελθόν, με ανάμεικτα αποτελέσματα. Αλλά με τις συνεχείς απώλειες στο πεδίο τής μάχης, μια νέα επιθετικότητα της AMISON, την συρρίκνωση των κεφαλαίων, και τώρα τον θάνατο του χαρισματικού ηγέτη τους, οι υπολογισμοί που κάνουν οι στρατολογημένοι είναι πιθανό να αλλάξουν γρήγορα. Αν και μερικοί μπορεί να παραδοθούν, πολλοί άλλοι θα χαθούν μέσα στον πληθυσμό απαρατήρητοι.
Φυσικά, η απελπισία μπορεί να οδηγήσει σε περισσότερη βία: Στην διάρκεια των τελευταίων μηνών, η al Shabab έχει οργανώσει μια σειρά από θεαματικές επιθέσεις, συμπεριλαμβανομένων των επιδρομών κομάντο αυτοκτονίας στο κοινοβούλιο της Σομαλίας, στο προεδρικό μέγαρο και στο Υπουργείο Πληροφοριών. Με τον Godane νεκρό, ο Ahmed Umar αναμφίβολα θα προσπαθήσει να αποδείξει σε όσους τον αμφισβητούν ότι έχουν λάθος και θα εξαπολύσει μια σειρά επιθέσεων εναντίον τής κυβέρνησης στην Μογκαντίσου. Αλλά σε αυτό το σημείο, το πραγματικό ερώτημα είναι πόσο καιρό ο ίδιος και οι υπόλοιποι πιστοί σε αυτόν θα είναι σε θέση να συνεχίσουν την επίθεση, πριν η ομάδα τους συναντήσει την τελική της μοίρα.
ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ
Η διάλυση της αλ Σαμπάμπ θα είναι ένα καλό πράγμα, βέβαια, αλλά δεν θα σημάνει κατ’ ανάγκην το τέλος τής τρομοκρατίας στην περιοχή. Η εξτρεμιστική ιδεολογία τής αλ Σαμπάμπ κερδίζει σταθερά έδαφος στις γύρω χώρες, και έχουν γίνει ελάχιστα για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Αντιμετωπίζοντας την έλλειψη ευκαιριών, διεφθαρμένες κυβερνήσεις και θρησκευτική και εθνοτική περιθωριοποίηση, οι ευαίσθητοι Ανατολικο-αφρικανοί είχαν ελάχιστους λόγους για να μην υιοθετήσουν τις εξτρεμιστικές απόψεις.
Το πρόβλημα δεν είναι πουθενά πιο εμφανές από ό, τι στην γειτονική τής Σομαλίας, Κένυα. Για χρόνια, η al Shabab προσπαθεί να δημιουργήσει ένα μόνιμο έρεισμα εκεί, και μέχρι σήμερα, η κυβέρνηση έχει αποδειχθεί ο χειρότερος εχθρός τού εαυτού της στην προσπάθεια να αντιστρέψει την τάση αυτή [2]. Η κραυγαλέα στόχευση των δυνάμεων ασφαλείας εναντίον των μουσουλμάνων και οι βάναυσες τακτικές τους έχουν δημιουργήσει κύματα εξτρεμισμού σε κοινότητες που αισθάνονται κακοποιημένες και φοβισμένες από την κυβέρνησή τους. Ως αποτέλεσμα, εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες, Κενυάτες έχουν στρατολογηθεί από την αλ Σαμπάμπ όλα αυτά τα χρόνια. Οι συνεχιζόμενες επιθέσεις τής αλ Σαμπάμπ στην χώρα έχουν επίσης με επιτυχία βάλει τον πρόεδρο της Κένυας Ουχούρου Κενιάτα απέναντι στον αντίπαλό του Ράιλα Οντίνγκα [3], σε ένα παιχνίδι ακραίας μικροπολιτικής που θα μπορούσε να βυθίσει την Κένυα σε εθνοτικές συγκρούσεις - ακριβώς το τοξικό περιβάλλον στο οποίο μια ομάδα όπως η al Shabab μπορεί να ευδοκιμήσει.
Εξτρεμιστικές ομάδες έχουν επίσης κάνει σταθερή πρόοδο στην Τανζανία. Ισλαμιστές έχουν ακουμπήσει στο σιγοβράζον ζήτημα της ανεξαρτησίας τής Ζανζιβάρης και με επιτυχία εδραίωσαν την αντίληψη ότι οι μουσουλμάνοι είναι μια πολιορκημένη μειονότητα στην ηπειρωτική χώρα. Βομβαρδισμοί και επιθέσεις με οξέα είναι όλο και πιο συχνά γεγονότα, και μερικά εντυπωσιακά περιστατικά, όπως η ανακάλυψη ενός στρατοπέδου εκπαίδευσης της αλ Σαμπάμπ στην Mtwara [4], υπονοούν ότι η Τανζανία μπορεί σύντομα να μοιράζεται τα προβλήματα της Κένυας. Η λίστα δεν τελειώνει εκεί: Η σχετιζόμενη με την al Shabab δραστηριότητα γίνεται εντονότερη στο Τζιμπουτί, στην Αιθιοπία και στην Ουγκάντα [5].
Παρά το γεγονός ότι ο θάνατος του Godane έχει αποσταθεροποιήσει την al Shabab και τις συνεργαζόμενες ομάδες για το άμεσο μέλλον, μακροπρόθεσμα μπορεί να αυξήσει την εξτρεμιστική απειλή στην Ανατολική Αφρική. Χωρίς τις κατευθύνσεις τού Godane, δεν θα αποτελούσε έκπληξη αν οι εξτρεμιστές σε όλη την περιοχή αρχίσουν να ψάχνουν αλλού για έμπνευση και καθοδήγηση. Δεν υπάρχει καμία εξτρεμιστική ομάδα με περισσότερη δύναμη και γοητεία αυτή την στιγμή από την «Ισλαμικό Κράτος τού Ιράκ και της al-Sham» (ISIS, επίσης γνωστή ως «Ισλαμικό Κράτος»). Οι στρατιωτικές επιτυχίες της στο Ιράκ και την Συρία και η υλοποίηση ενός χαλιφάτου έχουν δημιουργήσει ένα συναρπαστικό μοντέλο τζιχάντ για τους σουνίτες σε όλο τον κόσμο. Εμπνευσμένοι από την ISIS, οι Ανατολικο-αφρικανοί τζιχαντιστές θα μπορούσαν να εντείνουν την βία στην περιοχή, ενδεχομένως να προσπαθήσουν να δημιουργήσουν ένα δικό τους χαλιφάτο, όπως έκανε τον περασμένο μήνα και η Boko Haram που εδρεύει στη Νιγηρία [6].
Περιφερειακοί ηγέτες έχουν τελικά (έστω και καθυστερημένα) αναγνωρίσει την ανάγκη να δράσουν. Στελέχη των υπηρεσιών πληροφοριών από όλη την ήπειρο συναντήθηκαν στο Ναϊρόμπι στις 25 Αυγούστου και δήλωσαν ότι η τρομοκρατία είναι η μεγαλύτερη απειλή που αντιμετωπίζει η Αφρική και μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο εάν οι πολιτικοί απαλλάξουν τις χώρες τους από την διαφθορά, την περιθωριοποίηση, την φτώχεια και την ανεργία [7]. Σε ένα συνέδριο αστυνομικών αρχηγών τής Ανατολικής Αφρικής δύο ημέρες αργότερα, ο Κενιάτα δήλωσε ότι η τρομοκρατία μπορεί να ηττηθεί μόνο εάν οι χώρες εργαστούν από κοινού [8]. Οι συναντήσεις αυτές είναι ενθαρρυντικές, αλλά τα επόμενα βήματα είναι κρίσιμα. Για έναν οδικό χάρτη, οι ηγέτες θα πρέπει να κοιτάξουν προς την τριπλή προσέγγιση στην Σομαλία: Εξάλειψη των ηγετών˙ Αποστέρηση των μαχητών από επιχειρησιακό χώρο και κεφάλαια˙ Και προσέλκυση των δυσαρεστημένων στις κυβερνητικές τάξεις.
Ο θάνατος του Godane παρέχει μια μοναδική ευκαιρία για τις συμμαχικές δυνάμεις να προωθήσουν το πλεονέκτημα εναντίον τής αλ Σαμπάμπ και ενδεχομένως να καταφέρουν ένα αποφασιστικό χτύπημα. Δίνει στις ανατολικο-αφρικανικές κυβερνήσεις ένα χρονικό παράθυρο για να εφαρμόσουν νέες πολιτικές για να αντιμετωπίσουν τις βασικές αιτίες τής ριζοσπαστικοποίησης. Και τούτο είναι αυτό που πρέπει να κάνουν. Αν δεν το κάνουν, η al Shabab μπορεί να πεθάνει, αλλά το μαχητικό Ισλάμ θα επιβιώσει.
ΠΗΓΗ; http://www.foreignaffairs.gr/articles/69969/paul-hidalgo/to-teleytaio-stadio-tis-al-sampamp?page=show
Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.
Αναρτήθηκε από στις
Ετικέτες

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)