Οι κανόνες του προσφυγικού: Η προσφυγική κρίση βάζει σε δοκιμασία την ενωμένη Ευρώπη

«Κανένας δεν αφήνει την πατρίδα του εκτός αν πατρίδα είναι το στόμα ενός καρχαρία» (Ουαρσάν Σάιρ)

Μια σκηνή στημένη στο παλιό αεροδρόμιο του Ελληνικού όπου πρόσφυγες και μετανάστες διαμένουν προσωρινά. 13 Ιουλίου 2016. . REUTERS/Alkis Konstantinidis

Το 2015 περισσότεροι από 1.000.000 πρόσφυγες εισήλθαν στην Ευρώπη πυροδοτώντας, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, τη «χειρότερη προσφυγική κρίση μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο» [1] και θέτοντας, τελικά, υπό αμφισβήτηση την ενότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης, από το 2015 μέχρι σήμερα ο αριθμός των θαλάσσιων και χερσαίων αφίξεων προσφύγων στην Ευρώπη υπερβαίνει το 1,18 εκατομμύριο [2]. Κύρια πύλη εισόδου αποτελεί η Ελλάδα, αφού ο αριθμός των προσφύγων που καταφτάνει σε αυτή από την Τουρκία είναι εξαιρετικά υψηλός, ενώ δεύτερη ακολουθεί η Ιταλία, η οποία σημειώνει πολύ μικρότερο αριθμό αφίξεων. Από τους πρόσφυγες αυτούς οι περισσότεροι ζητούν άσυλο κυρίως στην Γερμανία, στην Αυστρία, στην Σουηδία και στην Ολλανδία [3].

Κυριότερη αιτία του προσφυγικού ζητήματος συνιστά ο εμφύλιος πόλεμος της Συρίας, ο οποίος ξεκίνησε το 2011 στον απόηχο της «Αραβικής Άνοιξης» -με σκοπό την αποκαθήλωση του δικτάτορα Άσαντ- και σύντομα πήρε την μορφή θρησκευτικής διαμάχης στην οποία έχουν εμπλακεί πολλές περιφερειακές δυνάμεις [4] αλλά και διάφορα ισχυρά κράτη. Σήμερα, σύμφωνα με εκτιμήσεις, έχουν προκληθεί πάνω από 270.000 θάνατοι [5], ενώ το τέλος του πολέμου δε φαίνεται να είναι κοντά. Επιπρόσθετα αίτια του προσφυγικού κύματος αποτελούν οι γενικευμένες -ή λιγότερο γενικευμένες- ένοπλες συγκρούσεις σε συνδυασμό με τις βιαιότητες εξτρεμιστικών ομάδων στο Αφγανιστάν, στη Νιγηρία, στην Σομαλία, στο Πακιστάν και στο Ιράκ, η εμπόλεμη κατάσταση στο Ν. Σουδάν και το καταπιεστικό δικτατορικό καθεστώς στην Ερυθραία [6].

Σε κάθε μία από τις περιοχές αυτές καταγράφονται συνεχείς παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου, όπως αυτά κατοχυρώνονται τόσο στην ΟΔΔΑ [7] όσο και στα ευρωπαϊκά κείμενα (ΕΣΔΑ [8] και ΧΘΔΕΕ [9]). Το δικαίωμα στην ζωή [10], στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια [11], στην ελευθερία έκφρασης [12] και στην μη υποβολή σε βασανιστήρια [13] αποτελούν μερικά παραδείγματα τέτοιων παραβιάσεων.

Ποιοι είναι, όμως, οι πρόσφυγες και ποια η προστασία που τους παρέχεται;

Με βάση την Σύμβαση της Γενεύης [14] ως πρόσφυγας ορίζεται «κάθε άτομο, που εγκαταλείπει την χώρα καταγωγής του/ης ή τον τόπο της τελευταίας ή συνήθους διαμονής του/ης εξαιτίας δικαιολογημένου φόβου δίωξης λόγω της φυλής, της θρησκείας, της εθνικότητας, της συμμετοχής του/ης σε ιδιαίτερη κοινωνική ομάδα ή των πολιτικών του/ης πεποιθήσεων (πραγματικών ή αποδιδόμενων) και για τον λόγο αυτό, δεν μπορεί ή δεν επιθυμεί να επιστρέψει στη χώρα του/ης». Στο πλαίσιο της Ε.Ε. [15] κάθε πρόσφυγας δύναται να αιτηθεί διεθνούς προστασίας [16], ώστε να του αναγνωριστεί το καθεστώς του πρόσφυγα (μέσω της χορήγησης ασύλου) [17] ή της επικουρικής προστασίας [18] και να λάβει άδεια διαμονής η χρονική διάρκεια της οποίας είναι 3 χρόνια με δυνατότητα ανανέωσης.

Ωστόσο, αν και στον κανονισμό Δουβλίνο III [19] προβλέπεται ότι οι αιτήσεις διεθνούς προστασίας εξετάζονται από την πρώτη χώρα εισόδου των προσφύγων στην Ε.Ε., σήμερα, η ρύθμιση αυτή έχει ανασταλεί λόγω των συνθηκών υποδοχής και κράτησης των αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα και της –μέχρι το 2011- έλλειψης ενός δίκαιου συστήματος ασύλου [20] σε αυτήν. Αυτό διαφαίνεται και μέσα από τις καταδίκες της Ελλάδας από το ΕΔΔΑ [21] για επανειλημμένη καταπάτηση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας [22] και της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας [23], όπως επίσης και των άρθρων 3 & 5 της ΕΣΔΑ.

Αξίζει, βεβαίως, να σημειωθεί ότι το 2011 ιδρύθηκε στην Ελλάδα η νέα υπηρεσία ασύλου [24], η οποία διακρίνεται από αυξημένη ποιότητα σε σχέση με το προηγούμενο καθεστώς αστυνομικής υπηρεσίας, καθώς διασφαλίζει τα εχέγγυα προστασίας των δικαιωμάτων των αιτούντων άσυλο. Εντούτοις, παρά τα θετικά της στοιχεία, η υπάρχουσα ρύθμιση δεν κρίνεται επαρκής για την αποτελεσματική διαχείριση του αυξημένου αριθμού προσφύγων που βρίσκεται στην Ελλάδα αυτήν τη στιγμή. Το γεγονός αυτό καθίσταται εντονότερο δεδομένου ότι βάσει του κανονισμού Δουβλίνο III δεν προβλέπεται η κατανομή ευθυνών μεταξύ των κρατών της Ε.Ε. ως προς την διαχείριση των αιτημάτων ασύλου, με αποτέλεσμα να συσσωρεύεται μεγάλος αριθμός προσφύγων στην ελληνική επικράτεια.

Για τον παραπάνω λόγο προκύπτει η ανάγκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση, ως κοινότητα δημοκρατικών αξιών, να αντιμετωπίσει αυτό το έλλειμμα. Για το σκοπό αυτό έχει υιοθετήσει δύο κύριες πολιτικές, το relocation [25] και το resettlement [26]. Η πρώτη εξ αυτών προβλέπει την επανεγκατάσταση προσφύγων από την Ελλάδα και την Ιταλία σε κάποια άλλη ευρωπαϊκή χώρα -χωρίς να υπάρχει η δυνατότητα επιλογής συγκεκριμένου κράτους από τους αιτούντες άσυλο- ενώ η δεύτερη την απευθείας μετεγκατάστασή τους από μια τρίτη σε κάποια ευρωπαϊκή. Ταυτόχρονα στο πλαίσιο της Ε.Ε. υπάρχει μέριμνα για την κοινωνική ένταξη των προσφύγων μέσω της εφαρμογής αναπτυξιακών προγραμμάτων, όπως το GAMΜ (Global Approach on Migration and Mobility) [27] και το Europe 2020 [28].

Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ (αριστερά), απευθύνεται στο ευρωκοινοβούλιο στο Στρασβούργο, στις 5 Ιουλίου 2016. Δεξιά, το επίτροπος της ΕΕ για την μετανάστευση, Δημήτρης Αβραμόπουλος. REUTERS/Vincent Kessler
-----------------------------------------

Επιπλέον, στην πολιτική διαχείρισης της προσφυγικής κρίσης εκ μέρους της Ε.Ε. περιλαμβάνεται και η πρόσφατη Συμφωνία της με την Τουρκία [29], η οποία προβλέπει την ισότιμη ανταλλαγή προσφύγων μεταξύ Τουρκίας και ευρωπαϊκών χωρών, καθώς και την καταπολέμηση της δράσης των διακινητών στα τουρκικά παράλια. Ωστόσο, εκφράζονται επιφυλάξεις για το κατά πόσο η Τουρκία αποτελεί ασφαλή χώρα για την επιστροφή προσφύγων, όσο και για το αν η Ελλάδα πληροί τις διαδικαστικές εγγυήσεις που απαιτεί μια αναγκαστική επιστροφή σε τρίτη χώρα. Παράλληλα, παρατηρείται απουσία πρόβλεψης από τν συμφωνία για άλλους προσφυγικούς πληθυσμούς πέραν των Σύρων («Για κάθε Σύρο που θα γίνεται εκ νέου δεκτός στην Τουρκία από τα ελληνικά νησιά, ένας άλλος Σύρος θα επανεγκαθίσταται από την Τουρκία στα κράτη μέλη της ΕΕ») [30]. Σε ένα γενικότερο πλαίσιο, η ευρωπαϊκή πολιτική αναφορικά με το προσφυγικό εδράζεται, κυρίως, στην διάσωση των μεταναστευτικών πληθυσμών και στην ασφάλεια των θαλάσσιων συνόρων μέσω της αντιμετώπισης των διακινητών.

Στην εξέλιξη και διαχείριση του προσφυγικού ζητήματος ουσιώδους σημασίας κρίνεται και ο ρόλος των ισχυρών κρατών, ως πρωταγωνιστών στον καθορισμό των διεθνών συνιστωσών. Η τάση αυτή αντικατοπτρίζεται -inter alia- στη δήλωση [31] του Γεν. Γραμματέα του ΝΑΤΟ, Stoltenberg, περί ουδετερότητάς του ως διαιτητή-επιτηρητή αναφορικά με την ευρω-τουρκική Συμφωνία.

Βέβαια, πέρα από τους διακηρυγμένους στόχους της Συμφωνίας της 18.03.2016, υπάρχουν και πιόνια στη διεθνή σκηνή που δρουν βάσει εθνικών συμφερόντων. Το προϋπάρχον κουρδικό ζήτημα, καθώς και η στάση των χωρών του Κόλπου, ειδικότερα δε της Σαουδικής Αραβίας, επηρεάζουν σημαντικά, αφενός την αύξηση των προσφυγικών ροών προς τη Δύση [32] αφετέρου την τάση επικράτησης της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής στην περιοχή του Αιγαίου. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Σαουδική Αραβία έχει αποκλείσει κάθε πιθανότητα φιλοξενίας Σύρων προσφύγων [33].

Ο συσχετισμός δυνάμεων επηρεάστηκε καταλυτικά από την διακοπή των ρωσοτουρκικών σχέσεων το Νοέμβριο του 2015 [34], που οδήγησε σε αναθέρμανση του ψυχροπολεμικού κλίματος και ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ Πούτιν και Άσαντ. Μάλιστα, το καθεστώς του τελευταίου βρίσκεται σε αδιάκοπη ρήξη με το νεοπαγές φαινόμενο του Ισλαμικού Κράτους (ISIS).

Όσον αφορά στο αντίπαλο δέος, την Αμερική, ενώ μέχρι το 2014 εμφανιζόταν κυρίαρχη υπερδύναμη στο συριακό μέτωπο, σήμερα, εφαρμόζει «πολιτική απάθειας» έναντι στην ισλαμική φονταμενταλιστική απειλή. Βέβαια, η πολιτική αυτή πρόκειται να αλλάξει άρδην σε περίπτωση που οι διακηρύξεις μίσους του Ρεπουμπλικάνου υποψηφίου Τράμπ απέναντι στον μουσουλμανικό κόσμο επαληθευθούν -στις προσεχείς αμερικανικές εκλογές- θέτοντας το διακύβευμα μεταξύ ελευθερίας και ασφάλειας.

ΤΕΛΙΚΑ ΥΠΑΡΧΕΙ «ΕΝΩΜΕΝΗ» ΕΥΡΩΠΗ;

Παρά τη δραματικά αυξανόμενη ένταση της προσφυγικής κρίσης τους τελευταίους μήνες, η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδεικνύει ολοένα και μεγαλύτερη αδυναμία στον σχεδιασμό και την υλοποίηση μιας ενιαίας-συλλογικής πολιτικής [35] για την αντιμετώπισή της. Με την σειρά της, η αδυναμία αυτή θέτει σε κίνδυνο την ενότητα του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Η επιδίωξη για μια ευρωπαϊκή λύση στο προσφυγικό ζήτημα έχει δώσει την θέση της σε μονομερείς ενέργειες των κρατών-μελών με φαινόμενα όπως το κλείσιμο των εθνικών συνόρων και η επιβολή αυστηρών συνοριακών ελέγχων [36]. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η στάση των χωρών Βίζενγκραντ [37] (Τσεχική Δημοκρατία, Πολωνία, Σλοβακία, Ουγγαρία), οι οποίες αρνούμενες να δεχθούν πρόσφυγες, ακολουθούν την πολιτική των κλειστών συνόρων και επιδιώκουν την εφαρμογή ενός «ευρωπαϊκού σχεδίου Β» [38] για την προσφυγική κρίση. Το σχέδιο αυτό περιλαμβάνει οριστικό κλείσιμο των συνόρων σε ΠΓΔΜ [39] και Βουλγαρία, προκειμένου οι προσφυγικές ροές να μην μπορούν να αξιοποιήσουν την «βαλκανική οδό [40]» στην πορεία τους προς την Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη. Παράλληλα, Γερμανία, Αυστρία, Γαλλία, Σουηδία και Δανία έχουν επαναφέρει τους ελέγχους στα σύνορά τους [41][42], ενώ Κροατία και Σλοβενία έχουν αποφασίσει το κλείσιμό τους.

Τα πρόσφατα τρομοκρατικά χτυπήματα σε Παρίσι [43] και Βρυξέλλες [44] έφεραν στο προσκήνιο το ζήτημα της εθνικής ασφάλειας και της προάσπισης των εθνικών συμφερόντων των κρατών-μελών υποβαθμίζοντας κάθε προσπάθεια αναζήτησης ευρωπαϊκής λύσης. Όπως και στο παρελθόν [45], μια περίοδος γενικευμένης κρίσης (οικονομικής-πολιτικής-προσφυγικής), κατά την οποία οι λαοί στρέφονται στον εθνικισμό δεν θα μπορούσε να μη σημαδευτεί από την έκφραση και διάδοση ακροδεξιάς και μισαλλόδοξης ρητορικής. Ρατσιστικά, ξενοφοβικά και ισλαμοφοβικά κόμματα, πολλά εκ των οποίων εκπροσωπούνται στα εθνικά τους κοινοβούλια, σημειώνουν ραγδαία άνοδο σε όλη την Ευρώπη, ασκώντας πίεση στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και ωθώντας τις σε ολοένα πιο συντηρητικές θέσεις [46]. Αντίστοιχα, σοβαρά περιστατικά ισλαμοφοβίας και ξενοφοβίας σημειώνονται και σε επίπεδο κοινωνίας των πολιτών. Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί ο εμπρησμός του κέντρου προσφύγων στην Δρέσδη από εξτρεμιστικές ομάδες της περιοχής [47].

Στον αντίποδα των ρατσιστικών αυτών εκδηλώσεων, αξίζει να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα μεγάλη μερίδα του πληθυσμού έχει κινητοποιηθεί –ιδιαίτερα τον τελευταίο χρόνο- προς την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στους προσφυγικούς πληθυσμούς είτε μέσω αυτο-οργανωμένων ομάδων αλληλεγγύης είτε μέσω Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων [48]. Άξιο αναφοράς είναι ότι πολλές από αυτές τις δράσεις, αν και δεν λαμβάνουν οικονομική βοήθεια, παρέχουν ανθρωπιστικό υλικό, ενημέρωση και υποστήριξη. Η προσφορά τους αυτή βραβεύθηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης [49]. Μάλιστα, λόγω κρατικής απουσίας [50], οι Μ.Κ.Ο. έχουν επωμισθεί ένα μεγάλο μέρος της ευθύνης κάλυψης των αναγκών των αιτούντων άσυλο, ενώ παράλληλα η Ύπατη Αρμοστεία του Ο.Η.Ε για τους πρόσφυγες [51] συμβάλλει με την οργάνωση δράσεων προστασίας. Χρήζει μνείας ότι -στον απόηχο της προαναφερθείσας συμφωνίας Ε.Ε-Τουρκίας- η Ύπατη Αρμοστεία και οι Μ.Κ.Ο. αποχώρησαν από συγκεκριμένες δράσεις των «hotspots», αντιτιθέμενες στην μετατροπή τους σε κέντρα κράτησης [52]. Η εν λόγω κίνηση δημιούργησε περαιτέρω έλλειμμα στην ήδη πιεστική κάλυψη βασικών αναγκών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ωστόσο, αντιλαμβανόμενη την συμβολή των ΜΚΟ έχει εγκρίνει από το Μάρτιο του 2016 υψηλά ποσοστά χρηματοδότησης σε βάθος τριετίας για την εντατικοποίηση και το συντονισμό της δράσης τους [53].

ΜΕΤΡΑ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ

Καταλήγοντας, η Ευρωπαϊκή Ένωση στέκεται σήμερα στα όρια μιας πολύπλευρης κρίσης, πολιτικής και ανθρωπιστικής, αλλά και μιας κρίσης νομιμοποίησης, βρίσκοντας, πλέον, τον εαυτό της μακριά από τις δημοκρατικές της βάσεις και χωρισμένο από σύνορα και εθνοκεντρικές πολιτικές ανακοπής των προσφυγικών ροών.

Η αντιμετώπιση της κατάστασης αυτής απαιτεί την εμβάθυνση της ενοποίησης των κρατών-μελών της ένωσης, αλλά και την χάραξη μιας ισχυρής κοινής πολιτικής βασιζόμενης στην αρχή της αλληλεγγύης. Στο πλαίσιο αυτό απαιτείται η λήψη μιας σειράς βραχυχρόνιων και μακροχρόνιων μέτρων για την αποτελεσματική διαχείριση των προσφυγικών ροών, όπως η θέσπιση ενιαίου δικαίου ασύλου –μέσω της αναθεώρησης του Κανονισμού Δουβλίνο ΙΙΙ βάσει αρ.78/3 ΣΛΕΕ - στην κατεύθυνση του σεβασμού και της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η ενίσχυση του κοινωνικού χαρακτήρα των κρατών μέσω της προώθησης της κοινωνικής ένταξης των προσφύγων, με στόχο την αφομοίωση τους. Καταλυτική κρίνεται επίσης η εφαρμογή των ειλημμένων αποφάσεων για ανακατανομή τους (re-allocation) μεταξύ των κρατών-μελών της με δίκαιο και αναλογικό τρόπο, η ίδρυση ευρωπαϊκής ακτοφυλακής για την περιοχή της Μεσογείου για την διάσωση ζωών στην θάλασσα, αλλά και η ενίσχυση του κοινωνικού κράτους και της κοινωνίας των πολιτών.

Μπροστά, λοιπόν, σε μια από τις μεγαλύτερες δοκιμασίες με τις οποίες έχει έρθει αντιμέτωπη, η ΕΕ είναι απαραίτητο να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και να επωμιστεί τις ευθύνες που τη βαρύνουν, αφού η απάθεια αποτελεί μια πολυτέλεια που δε χωράει σε εποχές κρίσης.

* Το κείμενο αυτό συντάχθηκε από προπτυχιακούς φοιτητές νομικών, οικονομικών, διεθνών & ευρωπαϊκών και πολιτικών επιστημών από όλη την Ελλάδα, στο πλαίσιο διεξαγωγής του 20ου Πανελλήνιου Κοινοβουλίου Νέων, που διοργανώνεται από την Student Association For International Affairs από το 1996. Η προσομοίωση έλαβε χώρα από τις 7-10 Απριλίου 2016 στις εγκαταστάσεις των DEREE-The American College of Greece και Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός», με την αιγίδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και την υποστήριξη της Αμερικανικής Πρεσβείας στην Αθήνα, του Γαλλικού Ινστιτούτου Ελλάδας, της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και της Ελληνικής Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι φοιτητές που συμμετείχαν για την σύνταξη του κειμένου αυτού, εκτός της επικεφαλής που αναφέρεται ανωτέρω, είναι οι: Μαρία Καλοχριστιανάκη, Δήμητρης Φρούντζας, Βασιλική Παπαγιαννοπούλου, Αγγελική Μιχαλιτσιάνου, Μαίρη Βαρζακάκου, Βασιλική Χαλαζιά, Αλεξία-Νεφέλη Δούμα, Κυράτσα Πουλίδου, Ευάγγελος Σούλτης-Αβαγιάννης, Κωνσταντίνα-Δέσποινα Σωτηροπούλου, Μαρία Τριανταφύλλου, Μαρία Γιαννακοπούλου.

Αθηνά Σιμάτου

ΠΗΓΗ: http://foreignaffairs.gr/articles/70924/athina-simatoy/oi-kanones-toy-prosfygikoy?page=show

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ:

[1] Holehouse, Matthew. “Europe 'faces worst refugee crisis since Second World War'”. Telegraph, 14/08/2015 [online] [τελευταία πρόσβαση 7/4/2016]
[2] International Organization for migration. “Irregular Migrant, Refugee Arrivals in Europe Top One Million in 2015: IOM”. 22/12/2015 [online] [τελευταία πρόσβαση 7/4/2016]
[3] Eurostat. “Asylum Statistics”. 2/03/2016 [online], [τελευταία πρόσβαση 7/4/2016]
[4] Κατάρ, Σαουδική Αραβία, Τουρκία
[5] Syrian Observatory for Human Rights. “About 2 millions and half killed and wounded since the beginning of the Syrian Revolution”. 15/03/2016 [online], [τελευταία πρόσβαση 7/4/2016]
[6] Kingsley, Patrick. “Migration correspondent, Refugee crisis: apart from Syrians, who is travelling to Europe?”.The Guardian. 10/09/2015 [online], [τελευταία πρόσβαση 7/4/2016]
[7] Οικουμενική Διακήρυξη Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, υπογράφηκε 10/12/1948
[8] Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, 1950, στην Ελλάδα κυρώθηκε με το N.Δ. 53 της 19/20 Σεπτεμβρίου 1974
[9] Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Το 2009 (με τη συνθήκη της Λισαβόνας) κατέστη πρωτογενές δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης
[10] Άρθρο 2 παρ.1 ΕΣΔΑ, α.2 ΧΘΔ
[11] Άρθρο 1 ΧΘΔ
[12] Άρθρο 3 ΕΣΔΑ, α.4 ΧΘΔ
[13] Άρθρο 10 ΕΣΔΑ, α.11 ΧΘΔ
[14] Άρθρο 1παρ.2. Η Σύμβαση της Γενεύης κυρώθηκε στην Ελλάδα με το Ν.Δ. 3989/1959 ( ΦΕΚ Α΄ 201 ) και τροποποιήθηκε με το Πρωτόκολλο της Ν. Υόρκης (1967) [τελευταία πρόσβαση: 08/04/2016]
[15] Άρθρο 14 Οικουμενική Διακήρυξη Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (1948) και άρθρο 18 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε.
[16] Από την υποβολή της αιτήσεως δε μπορεί να εκδιωχθεί από το κράτος μέχρι να αποφανθεί η αρμόδια αρχή (άρθρο 9 παρ.1 οδηγία 2013/32/ΕΕ)
[17] Άρθρο 9-14 οδηγίας 2013/32/ΕΕ
[18] Άρθρο 15-19 οδηγίας 2013/32/ΕΕ
[19] Άρθρο 13 του κανονισμού. Ο Κανονισμός δεν αναστέλλεται αλλά κάθε κράτος μέλος μπορεί να κάνει χρήση άρθρων, που του παρέχουν διακριτική ευχέρεια
[20] Εφαρμόζεται το άρθρο 17 του κανονισμού Δουβλίνο III
[21] «M.S.S. v. Belgium and Greece», Appl.no.30696/09, ECtHR, 21.01.2011
[22] Σύνταγμα, άρθρο 2 παρ.1
[23] Σύνταγμα, άρθρο 5 παρ.1
[24] Ν.3907/2011, όπως τροποποιήθηκε με το ν.4251/2014 και ενσωμάτωσε την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2008/115/ΕΚ
[25] Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. «Απόφαση (ΕΕ) 11131/15». 22/07/2015 [online]http://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-11131-2015-INIT/el/pdf [τελευταία πρόσβαση: 09/04/2016]
[26] Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. «Απόφαση (ΕΕ) 2015/1601». 22/09/2015 [online] [τελευταία πρόσβαση: 09/04/2016]
[27] The Global Approach to Migration and Mobility, [τελευταία πρόσβαση: 08/04/2016]
[28] Ευρωπαϊκή Επιτροπή. “H «Ευρώπη 2020» με λίγα λόγια”. [online] [τελευταία πρόσβαση: 08/04/2016]
[29] Ευρωπαϊκή Επιτροπή-Αντιπροσωπεία στην Ελλάδα (Υπηρεσία Τύπου και ΜΜΕ). “Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας: Ερωτήσεις-Απαντήσεις”. 21/03/2016 [online] [τελευταία πρόσβαση: 08/04/2016]
[30] Aamann, Preben. “Δήλωση των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ”. 08/03/2016 [online] [τελευταία πρόσβαση: 09/04/2016]
[31] Dahlburg, Jhon-Thor. What we will do is to support, assist, help the Turkish and the Greek authorities and the EU Καθημερινή, 07/03/2016 [online] [τελευταία πρόσβαση 7/4/2016]
[32] Hay, Andrew, Bellon, Tina. “'No Bashar al-Assad in the future', says Saudi foreign minister: report”. Reuters, 12/02/2016. [online] [τελευταία πρόσβαση 7/4/2016]
[33] Bershidsky, Leonid, “Why don’t Gulf States accept more refugees?”. Bloombergview, 03/09/2015 [online] www.bloombergview.com/articles/2015-09-04/why-don-t-gulf-states-accept-m...[τελευταία πρόσβαση 09/04/2016]
[34] Κατάρριψη ρωσικού πολεμικού αεροσκάφους κατόπιν εντολής των τουρκικών αρχών.
[35] Κουρούπης, Κ. “Ευρωπαϊκή Ένωση ή ευρωπαϊκός διχασμός”. The Huffington Post, 01/04/2016 [online] [τελευταία πρόσβαση 7/4/2016]
[36] European Comission. “Temporary Reintroduction of Border Control”. 08/04/2016 [online:] [τελευταία πρόσβαση 7/4/2016]
[37] Thorpe, N. (2016). ”Visegrad: The castle where a Central European bloc was born”. BBC, 21/02/2016 [online] [τελευταία πρόσβαση 7/4/2016]
[38] Τζίμας, Σ. “Σχέδιο για νέους φράχτες στα σύνορα”. Καθημερινή, 03/02/2016 [online] [τελευταία πρόσβαση 7/4/2016]
[39] European Comission. “The former Yugoslav Republic of Macedonia”. [online] [τελευταία πρόσβαση 7/4/2016]
[40] Έθνος. “«Η βαλκανική οδός έκλεισε για πάντα», βεβαιώνει η αυστριακή υπ. Εσωτερικών”. Έθνος On Line, 08/03/2016. [online] [τελευταία πρόσβαση 7/4/2016]
[41] European Comission. “Temporary Reintroduction of Border Control”. [online] [τελευταία πρόσβαση 7/4/2016]
[42] "Όταν υφίσταται σοβαρή απειλή για τη δημόσια…υπερβαίνει τις 30 ημέρες", (άρθρο 23 Συνθήκη Σένγκεν)[πηγή: Eur Lex. «Κώδικας συνόρων του Σένγκεν», τελευταία τροποποίηση: 14/03/2014, online, (τελευταία πρόσβαση 7/4/2016)]
[43] 13 Νοεμβρίου 2015 [πηγή: BBC. “Paris attacks: What happened on the night.”, 09/12/2016 , τελευταία πρόσβαση 7/4/2016]
[44] 22 Μαρτίου 2016 [πηγή: Euro2day. «Τρομοκρατική επίθεση με νεκρούς στο αεροδρόμιο των Βρυξελλών». 22/03/2016 (oniline) τελευταία πρόσβαση 7/4/2016]
[45] Stratfor. «Europe Rediscovers Nationalism». 11/01/2016 [online] [τελευταία πρόσβαση 7/4/2016]
[46] Π.χ. Αυστρία [Κουναλάκη, Ξ. “Ευρωφοβικά, ακροδεξιά σύνδρομα στην Ευρώπη”. Καθημερινή 26/03/2016 [online]http://www.kathimerini.gr/854533/article/epikairothta/kosmos/eyrwfovika-...), τελευταία πρόσβαση 7/4/2016] και Γαλλία [Κύρτσος, Γ. «Ευρωπαϊκή Ένωση: Τρεις χώρες, οι εξής δύο υπέρ των προσφύγων». The Huffington Post, 09/03/2016 [online] τελευταία πρόσβαση 7/4/2016]
[47] ΤΑ ΝΕΑ.GR. “Σοκ στην Γερμανία:Χειροκροτούσαν μπροστά από φλεγόμενο κέντρο προσφύγων”. TANEA 22/02/2016 [online] [τελευταία πρόσβαση: 08/04/2016]
[48] Σωτήρχου, Ιωάννα, «Αλληλέγγυοι και εθελοντές: οι αφανείς ήρωες «ήρωες» του προσφυγικού». Εφημερίδα των Συντακτών. 25 Φεβρουαρίου 2013 [online] [τελευταία πρόσβαση: 08/04/2016]
[49] Huffington post Greece-Newsroom. «Το Συμβούλιο της Ευρώπης βράβευσε τις ΜΚΟ «Αγκαλιά» και «Μετάδραση» για την προσφορά τους στο προσφυγικό.». Huffington Post, 17/01/2016. [online] [τελευταία πρόσβαση: 08/04/2016]
[50] Κυβέρνηση ή ΜΚΟ, Το Βήμα, Γνώμες, 24/03/2016, [online] [τελευταία πρόσβαση: 08/04/2016]
[51] Ύπατη Αρμοστεία του Ο.Η.Ε. για τους πρόσφυγες στην Ελλάδα. [ ]
[52] Guardian: Πλήγμα για τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας η αποχώρηση της Ύπατης Αρμοστείας, ΤΑ ΝΕΑ, 24/03/2016. [online] [τελευταία πρόσβαση: 08/04/2016]
[53] Χρηματοδότηση στην Ελλάδα αποφασίστηκε στο Κολέγιο των Επιτρόπων, 02/03/2016, [online] [τελευταία πρόσβαση: 08/04/2016]

Copyright © 2015 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.