Τρίτη 31 Μαρτίου 2015

Ο δρόμος προς την Εσθονία: Πώς να φτάσουμε στην ψηφιακή νιρβάνα

(Michaela Rehle / Reuters)

Σήμερα, υπάρχουν τόσες συνδρομές κινητής τηλεφωνίας όσοι είναι και οι άνθρωποι στον κόσμο, ενώ κοντά στο 40% του πλανήτη έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο. Η ψηφιακή συνδεσιμότητα είναι επομένως η καθοριστική δύναμη της εποχής μας: Οικοδομεί μια πιο ενεργή κοινωνία πολιτών ˑ παρέχει στους καταναλωτές πρόσβαση σε πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο και μια μεγαλύτερη ποικιλία προϊόντων ˑ προσφέρει την ευκαιρία στις επιχειρήσεις να κατανοήσουν τις αγορές τους, να καινοτομήσουν και να ανταγωνιστούν ˑ επιπλέον απλοποιεί τις κυβερνητικές υπηρεσίες και προάγει την διαφάνεια. Τα δεδομένα σχετικά με την ψηφιακή συνδεσιμότητα φανερώνουν την δύναμη και τις μελλοντικές οικονομικές δυνατότητές τους. Μέχρι το 2016, η οικονομία του ίντερνετ στα κράτη G-20 θα αυξηθεί στα 4,2 τρισεκατομμύρια δολάρια, από 2,3 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2010, σύμφωνα με το Boston Consulting Group [2]. Αν αποτελούσε αυτοτελή εθνική οικονομία, το διαδίκτυο θα ήταν η πέμπτη μεγαλύτερη στον κόσμο. Στις αναπτυσσόμενες χώρες, κάθε αύξηση δέκα ποσοστιαίων μονάδων στην ταχύτητα του Internet αποδίδει 1,3% στην οικονομική ανάπτυξη, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα. Μόνο στην Αφρική, το διαδίκτυο είναι προγραμματισμένο να μεταμορφώσει μια σειρά τομέων, όπως η γεωργία κι η υγειονομική περίθαλψη, ενώ θα μπορούσε να υπολογιστεί σε 300 δισεκατομμύρια δολάρια του ΑΕΠ της ηπείρου ως το 2025.

Η καινοτομία που καθοδηγεί αυτήν την ανάπτυξη δεν περιορίζεται πλέον στην Σίλικον Βάλεϊ. Η Atomico, μια διεθνής εταιρεία επενδύσεων, παρακολούθησε[3] 156 εταιρείες λογισμικού που ιδρύθηκαν το 2003, η αξία των οποίων αποτιμάται σήμερα σε πάνω από 1 δισεκατομμύριο δολάρια -κάτι που θεωρείται σημάδι αρχικής επιτυχίας. Πάνω από το 50% των 22 εταιρειών ηλεκτρονικού εμπορίου στον κατάλογο αυτόν βρίσκονται στην Ασία. Δύο από τις τρεις ευρωπαϊκές εταιρείες ηλεκτρονικού εμπορίου έχουν σαν έδρα τους την Γερμανία. Μια από αυτές, η Rocket Internet που εδρεύει στο Βερολίνο, εξυπηρετεί ελάχιστα τους καταναλωτές στην Γερμανία ή στην Δύση. Οι σημαντικότερες δραστηριότητες της σχετίζονται με την ανάπτυξη εταιρειών ηλεκτρονικού εμπορίου στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Η παρουσία της[4] είναι φανερή σε πάνω από 100 χώρες και έχει αφήσει ένα εντυπωσιακό αποτύπωμα στην αναδυόμενη ψηφιακή οικονομία της Αφρικής. Στην Ινδία, περίπου 200 νέες εταιρίες ψηφιακού εμπορίου κατακλύζονται από ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια και χρηματοδοτήσεις επιχειρηματικών κεφαλαίων. Η χώρα κατέχει μια αμφίβολη διάκριση, σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη του ΟΗΕ [5], ότι έχει μεγαλύτερη προσβασιμότητα σε κινητά τηλέφωνα από ότι σε τουαλέτες. Επιπλέον, η μικροσκοπική Εσθονία έχει θέσει ένα χρυσό πρότυπο -έχει φτάσει στην «ψηφιακή νιρβάνα», αν θέλετε- σε ό, τι αφορά τόσο την ηλεκτρονική ενίσχυση της κυβέρνησης και των επιχειρηματικών λειτουργιών, όσο και στην δημοκρατία. Οι Εσθονοί απολαμβάνουν περίπου 4.000 ψηφιακές υπηρεσίες -από τραπεζικές συναλλαγές έως την πρόσβαση σε ιατρικά αρχεία και άδειες αλιείας. Περίπου 98% των Εσθονών πληρώνουν φόρους εισοδήματος μέσω διαδικτύου, ενώ το ένα τρίτο από αυτούς χρησιμοποιούν το διαδίκτυο ακόμη και για να ψηφίσουν κατά την διάρκεια των εκλογών. Η ίδια η κυβέρνηση χρησιμοποιεί ένα σύστημα ηλεκτρονικού Υπουργικού Συμβουλίου, το οποίο επιτρέπει στους υπουργούς να διεξάγουν συναντήσεις, να υπογράφουν αποφάσεις και να γράφουν πολιτικές –κι όλα αυτά on-line. Αυτή η ψηφιοποίηση είναι απίστευτα αποτελεσματική –εξοικονομεί στους υπουργούς μέχρι 30 ώρες εργασίας την εβδομάδα. Ομοίως, οι επιχειρηματίες χρησιμοποιούν ένα μοναδικό ηλεκτρονικό Μητρώο Επιχειρήσεων που τους επιτρέπει να εγγράφουν την νέα τους εταιρεία, να διαβάσουν ετήσιες εκθέσεις, να παρακολουθήσουν βασικά δεδομένα, να αποστείλουν ερωτήσεις και να διεξάγουν ελέγχους για το ιστορικό των εταίρων τους. Η κυβέρνηση ηγήθηκε μεγάλου μέρους αυτής της ψηφιακής ώθησης, ενώ είχε την προνοητικότητα να καινοτομήσει σε μια χώρα που είχε αρχίσει την μετα-σοβιετική ανεξάρτητη ηγεμονία της με μεγάλα θεσμικά κενά.
Αλλά υπάρχουν, επίσης ανησυχητικές πτυχές της αύξησης των επιπέδων ψηφιακής δραστηριότητας. Ας πάρουμε την Κίνα, για παράδειγμα. Το περασμένο φθινόπωρο, ο κινεζικός κολοσσός του ηλεκτρονικού εμπορίου, Alibaba, αποτέλεσε [6] την μεγαλύτερη αρχική δημόσια προσφορά σε χρηματιστηριακή αγορά που υπήρξε ποτέ στον κόσμο, της τάξεως των 25 δισεκατομμυρίων δολαρίων ˑ το Singles Day, μια κινεζική εναλλακτική της ημέρας του Αγίου Βαλεντίνου, αποτέλεσε την μεγαλύτερη μέρα ηλεκτρονικών αγορών στον κόσμο για τρίτη συνεχόμενη χρονιά ˑ οι Κινέζοι καταναλωτές δαπάνησαν 2,5 φορές περισσότερα [7] από όσα ξόδεψαν οι καταναλωτές των ΗΠΑ κατά την Μαύρη Παρασκευή (Black Friday: αρχή των εκπτώσεων στις ΗΠΑ) και την Δευτέρα του Κυβερνοχώρου(Cyber Monday, η Δευτέρα μετά την Black Friday όπου πριμοδοτούνται οι αγορές μέσω διαδικτύου) μαζί. Ωστόσο, μερικές από τις πιο συχνά χρησιμοποιούμενες ιστοσελίδες που χρησιμοποιούνται παγκοσμίως, όπως το Gmail, το Facebook και το Wikipedia υπόκεινται σε αυστηρούς περιορισμούς ή απλά απαγορεύονται στην Κίνα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι πρόσφατες αποκαλύψεις ότι η Υπηρεσία Εθνικής Ασφαλείας είχε πρόσβαση στα μεταδεδομένα (metadata) της ψηφιακής επικοινωνίας εξόργισαν όχι μόνο τους Αμερικανούς, αλλά επίσης ηγέτες και πολίτες σε παγκόσμιο επίπεδο. Στην Ουγγαρία, ένας κακοσχεδιασμένος φόρος για την χρήση του διαδικτύου από την κυβέρνηση του πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν, τέθηκε βιαστικά σε αναμονή αφότου επέφερε διαδηλώσεις δεκάδων χιλιάδων ατόμων στην Βουδαπέστη. Υπάρχουν, όμως, κι άλλα άσχημα νέα: Το 2014 είδε την εμφάνιση προβλημάτων, όπως ο ιός Heartbleed, ο οποίος εξέθεσε τις αδυναμίες του λογισμικού ασφαλείας που χρησιμοποιείται για την αποθήκευση των κωδικών πρόσβασης σε δημοφιλείς δικτυακούς τόπους. Έχουμε δει επίσης στοχευμένες επιθέσεις εναντίον του Home Depot, του Target, της JP Morgan, ακόμη και του Snapchat ˑ επιπλέον, υπήρξε το ζήτημα των κρουσμάτων ψηφιακής παραβίασης εναντίον της Sony και των απειλών κατά της κυκλοφορίας της ταινίας του Seth Rogen, «Η Συνέντευξη».
Με άλλα λόγια, η αύξηση των «θετικών» μιας ψηφιακά εξελιγμένης κοινωνίας έρχεται με τα «αρνητικά», υπό την μορφή ψηφιακών αδυναμιών. Το ερώτημα που παραμένει, λοιπόν, είναι πώς μπορεί ο κόσμος να καρπωθεί τα οφέλη της συνδεσιμότητας χωρίς τις ανεπιθύμητες παρενέργειες. Δηλαδή, πώς μπορούν τα κράτη να καταφέρουν να «πλησιάσουν την Εσθονία»;
ΜΕΤΡΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΨΗΦΙΑΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ
Δεν μπορούμε να φτάσουμε την Εσθονία, αν δεν βελτιωθούμε. Και δεν μπορούμε να βελτιώσουμε κάτι που δεν έχει μετρηθεί. Έτσι, λοιπόν, το πρώτο βήμα είναι να καταλήξουμε με κάποιο τρόπο στην ποσοτικοποίηση του ρυθμού και της φύσης της ψηφιακής μετατροπής. Για τον σκοπό αυτόν, τόσο εμείς, όσο κι η ερευνητική μας ομάδα στην Σχολή Fletcher, έχουμε αναπτύξει έναν Δείκτη Ψηφιακής Εξέλιξης [1] για να προσδιορίσουμε το πώς 50 από τις πιο εξέχουσες χώρες -μισές βιομηχανικές και μισές αναπτυσσόμενες- συγκρίνονται η μια με την άλλη σε ό, τι αφορά την μετάβασή τους σε ένα πιο εξελιγμένο ψηφιακό μέλλον.
Ο δείκτης αυτός προέρχεται από την ποσοτικοποίηση των τεσσάρων κύριων οδηγών της ψηφιακής αλλαγής: Τις προϋποθέσεις προσφοράς, τις συνθήκες ζήτησης, την καινοτομία και τους θεσμούς. Για παράδειγμα, η μέτρηση των όρων εφοδιασμού μιας χώρας θα μπορούσε να περιλάβει την μέτρηση του επιπέδου υποδομής για την υποστήριξη του Διαδικτύου -όπως η ποιότητα του εύρους ζώνης (bandwidth) και των διακομιστών (servers). Η ζήτηση μπορεί να μετρηθεί μέσω του βάθους της κατανόησης του καταναλωτή για την ψηφιακή πληρωμή ή τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ο υπολογισμός του βαθμού καινοτομίας κι αλλαγής συνεπάγεται, για παράδειγμα, την έκταση της αναστάτωσης που επιφέρει η νέα τεχνολογία ή την διαθεσιμότητα αρχικού επιχειρηματικού κεφαλαίου. Και, τέλος, ο προσδιορισμός της ποιότητας του θεσμικού περιβάλλοντος θα μπορούσε να περιλαμβάνει το επίπεδο πολιτικής σταθερότητας ή την πολυπλοκότητα της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.
Ο δείκτης αποκαλύπτει ότι πράγματι κινούμαστε προς την κατεύθυνση ενός ψηφιακού πλανήτη, αλλά όχι με μια σταθερή ταχύτητα. Ορισμένες χώρες κινούνται γρήγορα, μερικές ακανόνιστα, κάποιες δυσκολεύονται, ενώ άλλες παραμένουν εντελώς στάσιμες. Με βάση την τρέχουσα κατάσταση της εξέλιξης τους και των επιδόσεων των χωρών σύμφωνα με τον δείκτη κατά την διάρκεια των ετών 2008-2013, τις κατατάξαμε σε μια από τις τέσσερις ζώνες τροχιάς: Εκείνες που ξεχωρίζουν, εκείνες που καθυστερούν, εκείνες που αναπτύσσονται κι εκείνες που θέλουν προσοχή.
30032015-1.jpg
(Δείκτης Ψηφιακής Εξέλιξης)
Οι χώρες που ξεχωρίζουν, όπως η Σιγκαπούρη, οι Ηνωμένες Πολιτείες κι η Νέα Ζηλανδία έχουν δείξει υψηλά επίπεδα ψηφιακής ανάπτυξης στο παρελθόν και εξακολουθούν να παραμένουν σε ανοδική τροχιά. Αλλά η διατήρηση αυτού του εξαιρετικού ρυθμού ανάπτυξης είναι δύσκολη αν δεν συνοδεύεται από επιτάχυνση της καινοτομίας και διερεύνηση νέων αγορών στο εξωτερικό.
Οι χώρες που καθυστερούν, στις οποίες ανήκουν το μεγαλύτερο μέρος της δυτικής και βόρειας Ευρώπης, η Αυστραλία κι η Ιαπωνία, έχουν επιτύχει ένα υψηλό επίπεδο εξέλιξης στο παρελθόν, αλλά έχασαν την ορμή τους και κινδυνεύουν να μείνουν πίσω. Οι περισσότερες αναπτυγμένες χώρες που χαρακτηρίζονται από δημογραφική γήρανση αντιμετωπίζουν κάποια καθυστέρηση. Ο μόνος τρόπος που μπορούν να επανακινήσουν την ανάκαμψή τους είναι να ακολουθήσουν όσα κάνουν καλύτερα οι χώρες που ξεχωρίζουν: Να διπλασιάσουν την καινοτομία, να απλοποιήσουν τους κανονισμούς που θα μπορούσαν να καταπνίξουν την επιχειρηματικότητα και να συνεχίσουν να αναζητούν αγορές εκτός των εθνικών τους συνόρων. Η προσέλκυση εξαιρετικά ταλαντούχων νέων μεταναστών θα μπορούσε να βοηθήσει στην αναβίωση της καινοτομίας και της ψηφιακής δραστηριότητας.
Οι χώρες που αναπτύσσονται, όπως η Βραζιλία, η Κίνα, η Ινδία, οι Φιλιππίνες και το Βιετνάμ βελτιώνουν αρκετά γρήγορα την ψηφιακή τους ετοιμότητα. Εάν διατηρήσουν αυτό το επίπεδο ανάπτυξης, θα αναδυθούν ως ισχυρές ψηφιακές οικονομίες. Ωστόσο, η επόμενη φάση της ανάπτυξής τους είναι δυσκολότερο να επιτευχθεί και απαιτεί μια συντονισμένη προσπάθεια από τους ηγέτες όλων των σχετικών τομέων, είτε πρόκειται για την κυβέρνηση, τις επιχειρήσεις είτε την κοινωνία των πολιτών. Μεσοπρόθεσμα, οι μεγαλύτερες προκλήσεις για την ανάπτυξη και τις ευκαιρίες βελτίωσης αυτών των αγορών βρίσκονται στην ενδυνάμωση των υποδομών εφοδιασμού, τον συνδυασμό μεγαλύτερων διαδικτυακών ελευθεριών, την δημιουργία εξελιγμένων οικιακών καταναλωτών, καθώς και την εφαρμογή πολιτικών που προωθούν την καινοτομία.
Οι χώρες που απαιτούν προσοχή, όπως η Αίγυπτος, η Ινδονησία, η Κένυα, η Νιγηρία κι η Ρωσία έρχονται αντιμέτωπες με σημαντικές ευκαιρίες και προκλήσεις, με χαμηλές βαθμολογίες τόσο στο σημερινό επίπεδο όσο και στην ανοδική κίνηση της ψηφιακής τους εξέλιξης. Κάποιες, ίσως είναι σε θέση να ξεπεράσουν τους φραγμούς τους με την εφαρμογή έξυπνων καινοτομιών που αποσκοπούν στην παράκαμψη ειδικών περιορισμών, όπως οι πληρωμές μέσω κινητού τηλεφώνου που ξεπερνούν τα εμπόδια των έργων υποδομής στις τραπεζικές συναλλαγές, ενώ άλλες φαίνεται να έχουν κολλήσει. Αυτές οι χώρες «προσοχής» μοιράζονται κάποια κρίσιμα ζητήματα, όπως την θεσμική αβεβαιότητα και την χαμηλή δέσμευση για μεταρρυθμίσεις, που τις καθιστούν λιγότερο ικανές να παραμείνουν σε μια βιώσιμη, ανοδική τροχιά ανάπτυξης. Διαθέτουν, ωστόσο, μια-δυο έξοχες αρετές –κυρίως σχετικές με τα δημογραφικά στοιχεία- που τις καθιστούν ελκυστικές για τις επιχειρήσεις και τους επενδυτές. Οι χώρες αυτές δαπανούν πολλή ενέργεια σε καινοτομίες γύρω από θεσμικές υποδομές και περιορισμούς. Η απόφραξη αυτών των σημείων συμφόρησης θα μπορούσε να δώσει την δυνατότητα στις χώρες αυτές να κατευθύνουν τις καινοτομίες τους εκεί που θα εκτιμηθούν περισσότερο.
30032015-2.jpg
(Οι αλλαγές στις κατατάξεις από το 2008)
Ο δείκτης αποκαλύπτει αρκετές ευκαιρίες που αφορούν επιχειρηματίες, επενδυτές και κυβερνήσεις. Οι επιχειρηματίες και οι επενδυτές μπορούν να χρησιμοποιούν τον δείκτη για να υπολογίσουν τον κίνδυνο και τις ευκαιρίες των υποεξυπηρετούμενων αγορών. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, τον αριθμό των χωρών που βρίσκονται στην κατηγορία των «αναπτυσσόμενων» -όπως η Ινδονησία, η Ταϊλάνδη, η Μαλαισία, η Κολομβία και η Χιλή- και έχουν σχετικά χαμηλά επίπεδα ιδιωτικών επενδύσεων στο ψηφιακό τους οικοσύστημα. Το χάσμα αυτό αποτελεί μια ευκαιρία για τους επενδυτές και τις νεοσύστατες επιχειρήσεις να ακολουθήσουν μια ταχέως αναπτυσσόμενη αγορά που εξακολουθεί να απέχει πολύ από τον κορεσμό. Οι κυβερνήσεις κι οι πολιτικοί που επιθυμούν να δουν την χώρα τους να αποκομίζει οικονομικά οφέλη από τις ψηφιακές προοπτικές θα πρέπει να συγκριθούν με εκείνους που παρουσιάζουν τις καλύτερες επιδόσεις του δείκτη ή με τους γείτονές τους, οι οποίοι συχνά αποτελούν εκ των πραγμάτων σημεία σύγκρισης. Για παράδειγμα, οι χώρες του ASEAN, που έχουν ένα ορισμένο επίπεδο ψηφιακής ορμής, μπορούν να συγκριθούν μεταξύ τους και να θέσουν την Σιγκαπούρη ως αρχέτυπο. Ακόμα και μια χώρα όπως η Ινδία μπορεί να χρησιμοποιήσει τον μέσο όρο του ASEAN ως μια πιο ρεαλιστική αναφορά, σε αντίθεση με μια ίσως μη πρακτική σύγκρισή της με την Κίνα. Πάνω απ’ όλα, πρέπει να δημιουργήσουν ένα ευνοϊκό κλίμα προκειμένου να ευδοκιμήσουν τα ψηφιακά τους οικοσυστήματα, κάτι που αφορά μεταξύ άλλων: Επενδύσεις σε υποδομές επικοινωνίας, εξασφάλιση της πρόσβασης στο Internet, διευκολύνσεις στους κανονισμούς, καθώς και προώθηση της οικονομικής ένταξης αξιοποιώντας την δυνατότητα των υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας. Αν είμαστε τυχεροί, το 2015 θα παρουσιάσει μια μεγαλύτερη συνεργασία μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα -όπως η κάλυψη των κενών σε ανεπαρκή ψηφιακή υποδομή και η απόφραξη της συμφόρησης- γεγονός που θα φέρει τον κόσμο ένα βήμα πιο κοντά στο «να πλησιάσει την Εσθονία».
ΠΗΓΗ: http://www.foreignaffairs.gr/articles/70250/bhaskar-chakravorti-christopher-tunnard-kai-ravi-shankar-chaturv/o-dromos-pros-tin-esthonia?page=show
Copyright © 2002-2014 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.
Αναρτήθηκε από στις
Ετικέτες ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)