Αναμφίβολα, το ειδικό βάρος της Κίνας στην παγκόσμια
οικονομία αξίζει της προσοχή μας. Όταν η βιομηχανική παραγωγή της, ο τομέας
κατασκευών και η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος μειώνονται, οι διεθνείς αγορές
ταλανίζονται. Όταν η Κεντρική Τράπεζα της χώρας χαλαρώνει τη σφιχτή νομισματική
πολιτική της τα αποτελέσματα είναι ισότιμα με αυτά των ενεργειών της
Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ. Και όταν ο πρωθυπουργός της Κίνας Γουέν
Τσιαμπάο κάνει δηλώσεις για την παγκόσμια οικονομία η επιρροή του είναι
μεγαλύτερη από αυτή όλων των Ευρωπαίων ηγετών μαζί.
Τα πράγματα όμως δεν είναι όπως φαίνονται. Παραδόξως, η
κινέζικη οικονομία είναι αναποτελεσματική και σε κάποιους τομείς αρκετά
δυσκίνητη. Ωστόσο, δε φαίνεται να δικαιώνονται αυτοί που προβλέπουν την
κατάρρευση της εξαιτίας της παγκόσμιας κρίσης. Για την ώρα, αποδεικνύεται
ανθεκτική.
Η κινεζική οικονομία
ενέχει το στοιχείο της αδικίας αλλά όχι και αυτό της αστάθειας
Η φήμη της Κίνας στηρίζεται στην εικόνα μια αποτελεσματικής,
στραμμένης στις εξαγωγές, οικονομίας. Εντούτοις, λέγεται η μισή αλήθεια. Το
περασμένο έτος, οι επενδύσεις σε υποδομές και μηχανολογικό εξοπλισμό
αναλογούσαν σε περισσότερο από το μισό της κινεζικής ανάπτυξης. Οι καθαρές
εξαγωγές δε συνεισέφερα καθόλου σε αυτό το κομμάτι. Το μεγαλύτερο μέρος από
αυτές τις επενδύσεις γίνεται από δημόσιες επιχειρήσεις που ενισχύονται από
επιδοτήσεις, δάνεια και προστατευμένες αγορές.
Παράλληλα, το οικονομικό μοντέλο της Κίνας αδικεί τους
Κινέζους πολίτες. Οι ρυθμίσεις των επιτοκίων επιτρέπουν στις τράπεζες να
κατακλέβουν τους αποταμιευτές με ελάχιστες αποδόσεις. Οι προστατευμένες αγορές
στερούν τους καταναλωτές από φτηνά προϊόντα. Το σύστημα καταγραφής νοικοκυριών
επιβαρύνει δυσανάλογα τα νοικοκυριά της περιφέρειας που δεν απολαμβάνουν την
ίδια πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες με τα νοικοκυριά των πόλεων. Αγροτικοί
νόμοι, αποσπούν μέρος του αγροτικού προϊόντος για χάρη του κράτους. Στο ίδιο
μοτίβο πολλές ακόμη οικονομικές δραστηριότητες καταλήγουν να “υπερτρέφουν”
τα εισοδήματα των τοπικών αξιωματούχων του κινέζικου
κράτους.
Πρόσφατη σύγκριση της Κίνας με τους “Τίγρεις της Ασίας” της
περιόδου της κρίσης του 97-98, υποδεικνύει ότι η Κίνα όχι μόνο επενδύει με
μεγαλύτερους ρυθμούς από ότι επένδυαν ποτέ οι “τίγρεις” αλλά οι τράπεζες της
και άλλοι δανειστές βιώνουν τα τελευταία χρόνια μια έξαρση δανεισμού που πια
ξεπερνά το 177 τοις εκατό του ΑΕΠ.
Παρ’ όλα αυτά, αυτή ακριβώς η αδικία του οικονομικού
μοντέλου, του προσδίδει αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα. Η ανάπτυξη της στηρίζεται
και χρηματοδοτείται από πόρους που υφαρπάζονται από τους πολίτες. Έτσι, δεν
είναι εξαρτημένη από εξωτερικούς επενδυτές ή ακόμη χειρότερα από “ζεστό χρήμα”
(όπως συνέβαινε με τους “Τίγρεις της Ασίας”. Ο ρυθμός αποταμίευσης υπερβαίνει
ακόμη και τον ρυθμό επένδυσης ενώ το
ποσοστό αποταμίευσης φτάνει το 51 τοις εκατό του ΑΕΠ της χώρας.
Προφανώς, οι τράπεζες της Κίνας σφύζουν από ρευστότητα.
Διατηρούν το ένα πέμπτο σαν υποχρεωτικά τραπεζικά αποθεματικά ενώ οι αποταμιεύσεις
υπερτερούν σε σχέση με τα δάνεια που δίνονται. Βοηθά εξαιρετικά και η κεντρική
κυβέρνηση που έχει επίσημα χρέη ανάλογα μονάχα με το 50 τοις εκατό του ΑΕΠ,
ποσό που απλά διπλασιάζεται όταν προστεθούν και τα χρέη των τοπικών τμημάτων
της κυβέρνησης.
Αυτό το δημοσιονομικό περιθώριο επιτρέπει στην κυβέρνηση να
κάνει ενέσεις αναζωογόνησης στην ανάπτυξη ακόμη και σε περίπτωση που οι
εξαγωγές μειωθούν λόγω κρίσης. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι οι αποταμιεύσεις
των πολιτών κατευθύνονται περισσότερο στην ανάπτυξη και πολύ λιγότερο στη
βελτίωση του επιπέδου ζωής των πολιτών. Για παράδειγμα, αντιστοιχεί ένας
γιατρός για κάθε 22000 πολίτες. Αν οι πολίτες αντιληφθούν που κατευθύνονται οι
αποταμιεύσεις τους μπορεί να πάψουν να αποταμιεύουν με τους ίδιους ρυθμούς και
να απαιτήσουν αλλαγή του μοντέλου.
Σε βάθος χρόνου, αυτή η ροπή προς την αδικία μπορεί να
γυρίσει μπούμερανκγ για το κράτος. Και ενώ σήμερα υποβοηθά στην αντιμετώπιση
της κρίσης, αργότερα τόσο ο ρυθμός αποταμίευσης θα αρχίσει να πέφτεί όσο και το
δημογραφικό πρόβλημα θα δυσχεραίνει την επίτευξη των οικονομικών στόχων . Ακόμη
και σήμερα, ο αριθμός των πολιτών που βρίσκουν τρόπους να βγάλουν τις
αποταμιεύσεις τους στο εξωτερικό αυξάνεται γοργά πιέζοντας ακόμη περισσότερο σε
μια παράξενη καθοδική τάση του κινέζικου νομίσματος. Λοιπόν, η Κίνα πρέπει να
διαχειριστεί καλύτερα το κεφάλαιο της. Να εμπιστευτεί περισσότερο την
αποτελεσματικότητα της οικονομίας της αγοράς και να πάψει να κατασπαταλά πόρους
σε αντιπαραγωγικές δημόσιες επιχειρήσεις. Οι μεταρρυθμιστές της Κίνας έχουν
αρκετή δουλειά μπροστά τους, ωστόσο, φαίνεται να έχουν και αρκετό χρόνο στη
διάθεση τους να πράξουν προς αυτή την κατεύθυνση.
Αρκετοί πεσιμιστές συγκρίνουν την Κίνα με την Ιαπωνία του
1991 που ήταν επίσης κράτος δανειστής αλλά η φούσκα έσπασε. Όμως μέχρι να συμβεί
αυτό το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ιαπωνίας ανερχόταν στο 120 τοις εκατό τους
αμερικάνικου. Μέχρι να συμβεί αυτό με την Κίνα, η οικονομία της θα έχει γίνει
πέντε φορές μεγαλύτερη από αυτή των ΗΠΑ
Μετάφραση Ελπινίκη Καρακώστα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου