Τι πρέπει ο Ολλάντ να πει στη Γερμανία Martin Wolf

Οι εκλογές στη Γαλλία και την Ελλάδα φανερώνουν  τα πρώτα σημάδια εξουθένωσης από τη λιτότητα. Ο Πρόεδρος Ολλάντ διαλαλεί ότι η αποστολή του είναι να φροντίσει να ειδωθεί η κατάσταση στην Ευρώπη υπό το πρίσμα της ανάπτυξης και της ευημερίας. Πόσο πιθανό είναι να επιτύχει;

Η δημοσιονομική αυστηρότητα δε βελτιώνει τους δείκτες στις οικονομίες σε ύφεση. Σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ο λόγος του δημοσίου χρέους προς το εγχώριο προϊόν θα αυξάνεται από το 2008 έως το 2013 στις Ιρλανδία, Ισπανία, Ιταλία και Πορτογαλία. Θα μειωθεί λίγο στην Ελλάδα αλλά μονάχα εξαιτίας της αναδιάρθρωσης του χρέους.

Τα πιο τρομακτικά δεδομένα αφορούν στην ανεργία. Το ποσοστό των νέων μέχρι τα 25 που είναι άνεργοι αγγίζει το 51 τοις εκατό για την Ελλάδα, το 36 τοις εκατό στην Πορτογαλία και στην Ιταλία και το 30 τοις εκατό στην Ιρλανδία. Στη Γαλλία ένα στους πέντε νέους δε βρίσκει απασχόληση. Πόσο ακόμη θα ανέχονται οι πολίτες αυτές τις αποδόσεις της ηγεσίας τους; Ήδη έκανε την εμφάνιση του το φαινόμενο των ψήφων διαμαρτυρίας. Ο Σαρκοζύ ήταν ο όγδοος Ευρωπαίος ηγέτης που έχασε τις εκλογές μέσα σε διάστημα ενός έτους.

Οι προοπτικές για την οικονομία είναι φτωχές. Το ΔΝΤ προβλέπει ότι η οικονομία θα σμικρυνθεί στις Ελλάδα, Ιταλία, Πορτογαλία και Ισπανία με μια μικρή ανάκαμψη στην Ιρλανδία της τάξεως του 0,5 τοις εκατό. Κάτι τέτοιο είναι επικίνδυνο πολιτικά. Φαίνεται αναπόφευκτο να αναδυθούν νέες, ακραίες δυνάμεις καθώς μεγαλώνει η πεποίθηση ότι οι ελίτ έχουν προδώσει τον λαό. Για να μην αναφερθούμε στο φαινόμενο “brain drain” εξαιτίας της αυξανόμενης τάσης των νέων ανθρώπων να μεταναστεύσουν σε πιο εύρωστες χώρες.

Τώρα όσο ποτέ πριν έχει, εμφανιστεί η ανάγκη να συμβούν μεγάλες αλλαγές στην Ευρώπη. Ωστόσο, όλα φαίνεται να έχουν παγώσει. Ο Τζένς Βάιντμανν, ο πρόεδρος της Bundesbank δήλωσε στους Financial Times πως η νομισματική πολιτική έχει ξεπεράσει προ πολλού τα όρια της. Αλλά εν τη απουσία ενός ισχυρού ομοσπονδιακού δημοσιονομικού οργανισμού, τα πιο αδύναμα μέλη δεν έχουν περιθώρια ευελιξίας. Για την ευρωζώνη η λύση που απομένει είναι οι δομικές μεταρρυθμίσεις εντός των κρατών. Όλα αυτά όμως είναι ανοησίες. Μεσοπρόθεσμα, θα αυξηθεί η ανεργία και ο πληθωρισμός μαζί με το κόστος του χρέους. Ακόμη και στις πιο ευνοϊκές συνθήκες της δεκαετίας του 80’ πέρασε περίπου μια δεκαετία μέχρι η βρετανική οικονομία να ωφεληθεί από τις μεταρρυθμίσεις της Θάτσερ.

Όπως ο Γιόζεφ Γιόφες σε άρθρο του στους Financial Times επισημαίνει ακόμη και σήμερα οι περισσότεροι Γερμανοί πιστεύουν ότι η επιτυχία της χώρας οφείλεται στις μεταρρυθμίσεις που έγιναν υπό τον Σρέντερ. Και πάλι αυτά είναι ανοησίες. Η Γερμανία είναι μια οικονομία στραμμένη στις εξαγωγές. Κατά κύριο λόγο αυτό το οφείλει στην εξαιρετική βιομηχανική βάση της. Μα ωφελήθηκε υπέρμετρα και από την έξαρση του δανεισμού σε άλλες περιοχές του κόσμου, τα τελευταία χρόνια. Ποια η πιθανότητα σήμερα η Γερμανία να αντιγυρίσει την χάρη σε αυτές τις χώρες; Σχεδόν καμία. Κοινώς αν ελπίζετε ότι η Γερμανία θα επιτρέψει μια νέα άνοδο του δανεισμού με κόστος πληθωρισμό στο εσωτερικό της, σταματήστε τώρα. Άλλωστε, ως τώρα ο πληθωρισμός ήταν υψηλότερος στην υπόλοιπη ευρωζώνη παρά στη Γερμανία.  

Ο Πόλ Ντε Γκρόβ από το LSE παρατηρεί ότι η διαδικασία προσαρμογής είναι ασύμμετρη. Δηλαδή οι χώρες σε δυσκολία βρίσκονται σε φάση αποπληθωρισμού ενώ οι χώρες χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα δεν βιώνουν άνοδο του πληθωρισμού. Αυτό το σύστημα απέχει πολύ από μια νομισματική ένωση. Μοιάζει περισσότερο με αυτοκρατορία.

Τι πρέπει να κάνει ο Ολλάντ λοιπόν; Ο Πρόεδρος οφείλει να εμπλακεί σε μια σοβαρή συζήτηση για την επίλυση της κρίσης στην ευρωζώνη. Θα πρέπει ενθουσιωδώς να υποστηρίξει τα πρόσφατα σχόλια του Σόιμπλε για την αναγκαιότητα αύξησης των γερμανικών μισθών. Παράλληλα, πρέπει να διασαφηνίσει ότι υπάρχουν μονάχα πέντε τρόποι να τελειώσει η κρίση. Ο πρώτος και καλύτερος είναι η συμμετρική προσαρμογή των ανισορροπιών που οδήγησαν στην κρίση μαζί με μεταρρυθμίσεις στις αδύναμες οικονομίες. Ο δεύτερος είναι η μεταφορά πόρων από τις πλεονασματικές στις ελλειμματικές χώρες. Ο τρίτος είναι μια επίπονη μετατροπή της ευρωζώνης σε εξωτερικά πλεονασματική. Ο τέταρος είναι μια περίπου μόνιμη ύφεση στις αδύναμες οικονομίες. Ο πέμπτος είναι η μερική ή ολική διάλυση της ευρωζώνης.      

Ο μόνος λογικός δρόμος είναι ο πρώτος. Μόνο που η ευρωζώνη βρίσκεται μακριά από αυτή την κατεύθυνση. Αληθινά, οι πιθανότητες ο Πρόεδρος Ολλάντ να επιτύχει σε αυτή τη διαπραγμάτευση είναι μικρές. Και να σκεφτεί κανείς πως ήταν ο Φρανσουά Μιττεράν που υπέγραψε τη Συνθήκη του Μάαστριχτ. Ο πραγματικός του ρόλος θα έπρεπε να είναι η μετατροπή της εχθρότητας σε ελπίδα. Επαναλαμβάνω, μπορεί να αποτύχει αλλά είναι ο μόνος από τους ευρωπαίους ηγέτες που αυτή τη στιγμή διαθέτει την επιθυμία και την ικανότητα να προσπαθήσει.

Πηγή Council on Foreign Relations: http://www.cfr.org/economics/hollande-must-tell-germany/p28210

Μετάφραση Ελπινίκη Καρακώστα