Η τιτλοποίηση γίνεται μόδα στην Ευρώπη

Πόσο μεγάλη διαφορά προκαλεί μια οικονομική κρίση… Πριν το 2007, η επικρατούσα άποψη στο μεγαλύτερο τμήμα της ηπειρωτικής Ευρώπης ήταν ότι οι χρηματοπιστωτικές αγορές είναι προϊόν της …άγριας δύσης. 
 
Όταν η φούσκα με τα στεγαστικά δάνεια subprime έσκασε στις ΗΠΑ αποκαλύπτοντας τους κινδύνους που ενέχει η «πακετοποίηση» και επαναπώληση -η επονομαζόμενη τιτλοποίηση- όλο και μεγαλύτερων ποσών από όλο και πιο επικίνδυνα δάνεια, η άποψή τους έδειχνε να δικαιώνεται.

Εξι χρόνια αργότερα, όμως, συμβαίνει κάτι περίεργο. Οι χρηματοπιστωτικές αγορές και τα καινοτομικά προϊόντα όπως τα χρεόγραφα με ενυπόθηκες εγγυήσεις (asset-backed securities), θεωρούνται από τους ρυθμιστές της ευρωζώνης ως πολύ καλή μέθοδος για να βγουν από την κρίση. 

Παραδοσιακά ήταν οι τράπεζες και όχι οι αγορές κεφαλαίου, που παρείχαν πιστώσεις στις επιχειρήσεις και το εμπόριο της ηπειρωτικής Ευρώπης. Και συχνά αυτές ήταν στενά ενσωματωμένες στην τοπική κοινωνία και την πολιτική. Ως εκ τούτου, η περιφέρεια κατέληξε να είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένη όταν οι τράπεζες απουσίαζαν από την δράση κατά την διάρκεια της κρίσης και μείωναν κάθετα τον δανεισμό σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά. 

Οι επιπτώσεις πολλαπλασιάστηκαν στις οικονομίες της «περιφέρειας» της ευρωζώνης εξαιτίας της κερματισμένης νομισματικής ένωσης της Ευρώπης, που αφαιρούσε επιπλέον πιστώσεις από χώρες όπως η Ισπανία ή η Ιταλία. Μέχρι τα τέλη του περασμένου έτους, τα τραπεζικά δάνεια σε ισπανικές επιχειρήσεις είχαν μειωθεί κατά 240 δισ. ευρώ ή κατά το ένα τέταρτο, σε σχέση με το ξεκίνημα του 2009, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΚΤ.

Το κενό που δημιούργησαν οι αποδυναμωμένες τράπεζες που δεν μπορούσαν ή δεν ήθελαν να δανείσουν, έχουν ήδη συμπληρώσει οι ευρωπαϊκές αγορές εταιρικών ομολόγων, που όμως παραμένουν υπο-ανεπτυγμένες με βάση τα αμερικανικά στάνταρ. Οι ομολογιακές εκδόσεις σε κυκλοφορία από επιχειρήσεις πλην τραπεζών αναπτύχθηκαν 14% τον Δεκέμβριο (στο 12μηνο) σε μια κατάσταση που αρχίζει να παίρνει χαρακτηριστικά «μανίας.» 

Το σκηνικό δείχνει ώριμο ώστε να πραγματοποιηθεί μια αποφασιστική μεταστροφή προς ένα ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα που θα απομακρύνεται από τις τράπεζες και θα πλησιάζει την αγορά. Υπάρχει όμως ένα πρόβλημα. Οι εταιρίες που αντλούν κεφάλαια από τις αγορές προέρχονται κατά κύριο λόγο από τον «πυρήνα» των κρατών του ευρωπαϊκού Βορρά. 

Για την ακρίβεια, η ζωή έχει γίνει παράδεισος για τις γερμανικές επιχειρήσεις. Οι τράπεζες σκίζονται να προσφέρουν φθηνά δάνεια και τα yields στα εταιρικά γερμανικά ομόλογα έχουν βουλιάξει. Αλλά στην «περιφέρεια» όχι μόνο τα επιτόκια είναι πολύ υψηλότερα, αλλά στην ουσία μόνο οι πολύ μεγάλες επιχειρήσεις όπως η Telecom Italia και η Telefónica έχουν την δυνατότητα να αξιοποιήσουν τις αγορές. 

Εξ ου και το επίσημο ενδιαφέρον για τα τιτλοποιημένα προϊόντα, ως μέθοδο αποκατάστασης της ροής πιστώσεων στις «μαύρες τρύπες» της οικονομίας, με την πακετοποίηση δανείων προς μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις της περιφέρειας και την πώλησή τους σε διεθνείς επενδυτές. 

Πριν την κρίση, η Ευρώπη είχε μια πολύ μικρή αγορά τιτλοποίησης ενυπόθηκων πιστώσεων (ABS) με εγγύηση δανείων προς μικρο-μεσαίες επιχειρήσεις. Το 2006 για παράδειγμα, είχαν γίνει 34 τέτοιες εκδόσεις συνολικής αξίας 46 δισ. ευρώ, όπου η Ισπανία είχε κάνει τις 15, σύμφωνα με στοιχεία του οίκου Fitch. 

Η αγορά ABSυπέστη στην συνέχεια την ρυθμιστική απαξίωση, αλλά οι διαθέσεις αλλάζουν τώρα. Στις αρχές του χρόνου, οι διεθνείς ρυθμιστικές αρχές «σφράγισαν» την έγκρισή τους για τα χρεόγραφα υψηλότερου προφίλ στεγαστικής πίστης, περιλαμβάνοντας ορισμένα εξ αυτών σε όσα που μπορούν να θεωρηθούν «ασφαλή» για τις τράπεζες όταν οι τελευταίες δημιουργούν τα αποθέματα ασφαλείας σε ρευστότητα. 

Τώρα, είναι η σειρά των ABS με εγγύηση εταιρικών δανείων. Ο Peter Praet της ΕΚΤ δήλωσε πρόσφατα ότι η αναγέννηση της ευρωπαϊκής αγοράς ABS είναι «ουσιώδους σημασίας για την χρηματοδότηση του επιχειρηματικού τομέα» και υπερθεμάτισε πάνω στον ρόλο που μπορεί να παίξει για την βοήθεια των μικρο-μεσαίων επιχειρήσεων. 

Τα ABS με εγγύηση εταιρικών δανείων έχουν καλό ιστορικό αξιόχρεου και η ΕΚΤ έχει εισάγει κίνητρα για την βελτίωση της διαφάνειας στην αγορά τους. «Δεν θα υπάρχει πρόβλημα να πωληθούν στην αγορά. Αν το spread είναι καλό, το προϊόν θα απογειωθεί γιατί οι επενδυτές αναζητούν απεγνωσμένα εναλλακτικές λύσεις στον βρετανικό και ολλανδικό στεγαστικό κίνδυνο»,σχολίασε ο Gareth Davies της JPMorgan. 

Τι σταματά, λοιπόν, την αναγέννηση της αγοράς; Ο κ. Praetυπονόησε ότι το ρυθμιστικό πλαίσιο το «έχει παρατραβήξει». Υπάρχουν επίσης προβλήματα στην καθιέρωση του είδους: Όπως σε κάθε αγορά, θα υπάρχουν ανησυχίες για την ρευστότητά της εν λόγω αγοράς μέχρι να γίνει αρκετά μεγάλη. Ακόμη πιο κρίσιμος θα είναι ο ρόλος που θα παίξει η ίδια η ΕΚΤ. Σε αντίθεση με την εντύπωση που δημιούργησε ο κ. Praet, τα ABSμικρο-μεσαίων δανείων δεν εξαφανίστηκαν εντελώς κατά την διάρκεια της κρίσης, απλώς συρρικνώθηκαν. 

Στο πλαίσιο της προσπάθειάς της να τονώσει το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα, η ΕΚΤ αποδεχόταν αυτά τα ABS ως εγγυήσεις στους μηχανισμούς παροχής ρευστότητας. Οπότε αντί να αναδιανεμηθούν, οι μικρές ποσότητες των ABSμικρο-μεσαίων επιχειρήσεων που εκδόθηκαν κατά την διάρκεια της κρίσης, κρατούνταν στις τράπεζες ώστε αυτές να εξασφαλίσουν τον κρίσιμο δανεισμό από την ΕΚΤ. 

Σε ένα χρηματοπιστωτικό σύστημα που παραμένει ευάλωτο, η ΕΚΤ έχει, ουσιαστικώς, αναλάβει τον ρόλο όχι μόνο των τραπεζών στην παροχή ρευστότητας προς μικρο-μεσαίες επιχειρήσεις, αλλά και τον ρόλο των αγορών. Μετά την κρίση, η Ευρώπη αναπόφευκτα θα έχει μεγαλύτερο προσανατολισμό προς τις αγορές κεφαλαίου, αλλά θα περάσει καιρός για να ολοκληρωθεί η μεταστροφή. 

ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.
euro2day.gr