Μια θέση στο τραπέζι της συνόδου ασφαλείας της Ασίας, τον κοινώς λεγόμενο Διάλογο της Shangri-La, επιτρέπει σε κάποιον να παρακολουθήσει το στρατηγικό χορό που διεξάγεται δημοσίως και πιο διακριτικά στους διαδρόμους. Με τα χρόνια, η Shangri-La έχει γίνει ο κύριος χώρος για τους υπουργούς Αμύνης και άλλους ανώτερους αξιωματούχους από χώρες της Ασίας και του Ειρηνικού, με μιαν αυξανόμενη συμμετοχή των Ευρωπαίων και ιδιαίτερα Βρετανών και Γάλλων αξιωματούχων. Αλλά, αυτή είναι μια περίεργη άσκηση, στην οποία οι εν λόγω αξιωματούχοι ανταγωνίζονται και μεταξύ τους στη σκηνή, με ένα περιορισμένο, αλλά πραγματικό εύρος ερωτήσεων που απευθύνονται στον καθέναν εξ αυτών: δεν υπερέχουν όλοι οι υπουργοί Αμύνης σε αυτό το παιχνίδι ερωταπαντήσεων.
Φέτος, ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, Chuck Hagel, ένας ισόβιος πολιτικός, κέρδισε εύκολα το παιχνίδι. Παραμελώντας το μαύρο κοστούμι και την ασορτί γραβάτα για ένα σπορ σακάκι, αστειευόμενος για τη δική του περιορισμένη πείρα, σκιαγράφησε μια εικόνα «εξισορρόπησης» του υπουργείου Άμυνας στην Ασία (η λέξη «στροφή» είναι εκτός) που θα ευχαριστούσε τους ιεροκήρυκες της Κυριακής . Η αναπτυξιακή βοήθεια, η υποβάθμιση του περιβάλλοντος και η ανακούφιση από τις καταστροφές κατείχαν υψηλές θέσεις στην ατζέντα του, σαν να ήθελε να αποδείξει ότι στις επιχειρήσεις του Στρατού των ΗΠΑ συμπεριλαμβάνεται, επίσης και το να πηγαίνει τα παιδιά στο σχολείο. Ωστόσο, δεν υπήρχε καμία αμφιβολία για τις προειδοποιήσεις που διατύπωσε όταν αναφέρθηκε στις νέες αναπτύξεις στρατευμάτων και στο νέο εξοπλισμό: το 60% του συνόλου των ναυτικών και των υπερπόντιων δυνάμεων είναι τοποθετημένο στην Ασία μαζί με ναυτικά τηλεχειριζόμενα σκάφη και όπλα λέιζερ. Και ενώ απείχε από το να εκφέρει γνώμη για τα εδαφικά ζητήματα, ο Hagel τόνισε την προτίμηση των ΗΠΑ για την απόδοση πόρων σε «υφιστάμενους μηχανισμούς» για την επίλυσή τους κι επίσης, κατηγόρησε την Κίνα για τις εισβολές στον κυβερνοχώρο.
Την παραμονή της κάθε συνόδου κορυφής Κίνας-ΗΠΑ -θα λάβει χώρα μια στην Καλιφόρνια στις 7 και 8 Ιουνίου- επικρατεί συνήθως ένας κώνος στρατηγικής σιωπής μεταξύ των δύο χωρών, η κάθε πλευρά επιδιώκει να μην προκαταλάβει τη συνάντηση και να είναι σε θέση να διεκδικήσει την επιτυχία. Κι έτσι ο Chuck Hagel φαίνεται να στρέφει όλες τις ερωτήσεις σύμφωνα με το σχέδιο προς την πλευρά της Κίνας.
Άλλοι δεν ήταν τόσο ντροπαλοί. Ο Πρωθυπουργός του Βιετνάμ, Nguyen Tan Dung, κατήγγειλε επανειλημμένα την «μονομερή δύναμη, τις αβάσιμες αξιώσεις και τις δραστηριότητες που αντιβαίνουν στο διεθνές δίκαιο και προέρχονται από την επιβολή και την πολιτική εξουσία» και δεν άφησε καμία αμφιβολία ότι κατηγορούσε την Κίνα. Έκανε έκκληση για ενότητα και δύναμη στην ASEAN, ένας χλευασμός των προσφάτων σχισμάτων του περιφερειακού ομίλου και χαιρέτισε το ρόλο των «εξωτερικών δυνάμεων» στην περιοχή. Εννοούσε ξεκάθαρα τις Ηνωμένες Πολιτείες, ακόμα και αν σταμάτησε λίγο πριν ζητήσει την εγκατάσταση βάσεων στο ίδιο το Βιετνάμ. Ο υπουργός Αμύνης της Ιαπωνίας, Onodera, έδωσε έμφαση στην «ισχυρή Ιαπωνία» και στις στρατιωτικές ικανότητες της ASEAN. Αλλά είπε επίσης ότι οι ισχύοντες κανόνες δεν ήταν αρκετά ισχυροί για την πρόληψη των συγκρούσεων κι έκανε έκκληση για μια κίνηση προς νέους «κανόνες» για ολόκληρη την περιοχή. Πιο ενδιαφέρον είναι ότι, η αποκήρυξη της εθνικιστικής και ρεβιζιονιστικής ρητορικής στη χώρα του, ακούγεται σαν μια νέα διπλωματία για την κυβέρνηση Abe, η οποία έχει φανεί να είναι μερικές φορές προφορικά ασαφής σε αυτά τα θέματα.
Ο Γάλλος υπουργός Άμυνας, Jean-Yves Le Drian, σκιαγράφησε ίσως την πιο πλήρη εικόνα της Ασίας, με τον στρατιωτικό ανταγωνισμό, τον εθνικισμό και τις συνοριακές διαφορές, τους κινδύνους διάδοσης των πυρηνικών και τον κυβερνοπόλεμο και μάλιστα αναφέρθηκε ευθέως στην επιθυμία της Γαλλίας να αναπτύξει επιθετικές ικανότητες στον κυβερνοχώρο ως αντίποινα ενάντια στα κράτη που χρησιμοποιούν αυτό το όπλο. Όμως, παρόλο που η Γαλλία ήταν περιζήτητη κατά τη συνεδρίαση, λόγω της προθυμίας της να εντείνει την δράση σε πρόσφατες περιπτώσεις, όπως το Σαχέλ, οι απαντήσεις του Le Drian δεν ήταν ικανοποιητικές. Τον ρώτησαν επίσης γιατί δεν είχε αναφέρει την Ευρώπη. Μια ρεαλιστική απάντηση θα είχε επισημάνει απλά την ομιλία της βαρόνης Ashton νωρίτερα εκείνη την ημέρα, διότι η Ύπατη Εκπρόσωπος και Ευρωπαία αντιπρόεδρος σκιαγράφησε διφορούμενα μια ευρωπαϊκή στάση «εκτενούς ασφάλειας» (αναμιγνύοντας μαλακά και σκληρά στοιχεία), πιθανώς χωρίς να γνωρίζει ότι ο όρος αυτός χρησιμοποιήθηκε από τον πρωθυπουργό της Ιαπωνίας Ohira το 1979 για να ξεπεράσει τους συνταγματικούς περιορισμούς της Ιαπωνίας. Και παρόλο που περιέγραψε εκτενώς την καταπολέμηση της πειρατείας στον Κόλπο του Άντεν από την ΕΕ, στην διάρκεια της ομιλίας της ακουγόταν ένας περίεργος τόνος (σε αντίθεση με το έτοιμο κείμενο), όταν εξήγησε ότι δεν υπήρξε μεταβίβαση κυριαρχίας στην ΕΕ και ότι η άμυνα παραμένει προνόμιο των κρατών μελών. Αυτή η νομική υπόσχεση σίγουρα δε θα πείσει τους Ασιάτες πως η ΕΕ είναι ο κατάλληλος συνεργάτης για θέματα ασφάλειας, διατυπωμένη από την επικεφαλής αυτού που η ίδια χαρακτήρισε ως ένα ευρωπαϊκό «υπουργείο Άμυνας»,
Αλλά η πραγματική συζήτηση επικεντρώθηκε στην Κίνα. Είχε επιλέξει μια χαμηλών τόνων εκπροσώπηση με επικεφαλής το νούμερο 2 του PLA, Qi Jianguo, αλλά είχε πολυάριθμη αντιπροσωπεία. Η ομιλία του ήταν αναμφισβήτητα στεγνή, αποφεύγοντας τα περισσότερα από τα σκληρά θέματα. Ωστόσο, ίσως να ενέδωσε περισσότερο από κάθε άλλον σε έναν βασικό τομέα, παρόλο που η πράξη του αυτή περιέχεται σε μία μόνο λέξη: Η Κίνα, είπε, θα κάνει «περισσότερα» για την πρόληψη ατυχημάτων στην περιοχή... Ο υποστράτηγος Yao Yunzhu, που ορισμένες φορές χαρακτηρίστηκε ως ένας πιθανός εκπρόσωπος του PLA, είχε αντικρούσει τα λεγόμενα του υπουργού Άμυνας των ΗΠΑ, λέγοντας ότι η Κίνα δεν πιστεύει πως η αμερικανική αναπροσαρμογή δε στρεφόταν εναντίον της. Σε περισσότερες από δέκα συγκλίνουσες ερωτήσεις από το κοινό, ο στρατηγός Qi εκλήθη να λογοδοτήσει για τα πολλαπλά επεισόδια με τα οποία συνδέεται πλέον η Κίνα. Απεδείχθη αδιατάρακτος και τόνισε δύο φορές ότι η Κίνα θα ευνοήσει τις «ορθολογικές επιλογές πολιτικής».
Στην πραγματικότητα, πολλά επίσημα σχόλια, τόσο από την αμερικανική, όσο και την κινεζική πλευρά, περιέγραψαν την περιφερειακή κατάσταση να κατευνάζεται και να κινείται προς την κατεύθυνση των συνομιλιών. Και πάλι, αυτό δεν αποτελεί έκπληξη κατά την παραμονή μιας σημαντικής συνόδου κορυφής. Και υπάρχει πράγματι από την ιαπωνική πλευρά μια προφανής θέληση για την αποφυγή της παγίδευσής τους στην οποιαδήποτε κλιμάκωση της κατάστασης. Ωστόσο, επίσης εμφανείς είναι οι γκρίνιες σε όλη την περιοχή και η απογοήτευση για την επίδειξη δύναμης της Κίνας. Το εάν οι δύο κατ’ εξοχήν δυνάμεις στην περιοχή, η Κίνα και οι ΗΠΑ, μπορούν να πετύχουν τη σταθερότητα όταν αυτό που διακυβεύεται είναι η δική τους επιρροή, παραμένει ένα ανοιχτό ερώτημα.
Του François Godement
Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ:http://www.ecfr.eu/blog/entry/asian_strategic_competition_on_the_stage
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου