Προεκλογικό στιγμιότυπο της Παρκ Γκεούν-Χιέ στην Σεούλ (Lee Jae Won / Courtesy Reuters)
Στις 19 Δεκεμβρίου 2012, οι Νοτιοκορεάτες επέλεξαν τον επόμενο πρόεδρο τους και όπως οι περισσότερες δημοσκοπήσεις έδειξαν υπήρξε ένα μικρό προβάδισμα για την Παρκ Γκεούν- Χιέ, του συντηρητικού κόμματος «Νέα Σύνορα», επί του Μουν Χάε- ιν, του Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Ενωμένου Κόμματος (DUP). Όταν ο τρίτος, ανεξάρτητος φιλελεύθερος υποψήφιος, ο Αν Τσεόλ-Σου, αποσύρθηκε από τον προεκλογικό αγώνα στα τέλη Νοεμβρίου, οι εκλογές έγιναν μια παραδοσιακή αναμέτρηση μεταξύ ενός δεξιού και ενός αριστερού κόμματος. (Η Νότια Κορέα έχει συχνά σημαντικό προεδρικό υποψήφιο από τρίτο κόμμα, έτσι αυτό είναι κάτι ασυνήθιστο). Όμως, οι εκλογές κρίθηκαν με μικρή διαφορά. Αυτή θα έπρεπε να είναι η χρονιά που θα κέρδιζε η Αριστερά, δεδομένου ότι τα ποσοστά αποδοχής του σημερινού προέδρου, του συντηρητικού Λι Μιούνγκ- μπακ, μαράζωναν στο 20% . Ωστόσο, η Πάρκ έχει πραγματοποιήσει μια μετριοπαθή εκστρατεία, αποστασιοποιούμενη από μερικές από τις πιο σκληρές θέσεις της κυβέρνησης Λι, τόσο στην εξωτερική όσο και στην εσωτερική πολιτική. Η Νότια Κορέα μπορεί να τείνει προς τα αριστερά, αλλά η αριστερά θα χρειαστεί να περιμένει άλλα πέντε χρόνια για να διεκδικήσει την προεδρία.
Η ΕΠΙΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΓΕΙΤΟΝΩΝ
Στη Νότια Κορέα, όπως και στις περισσότερες δημοκρατίες, τα εσωτερικά ζητήματα συχνά καθορίζουν τα αποτελέσματα των εκλογών. Βέβαια, δεδομένης της κοντινής απόστασης της Νότιας Κορέας από την εκκεντρική Βόρεια Κορέα, η εξωτερική πολιτική παίζει αναπόφευκτα έναν ρόλο στην πολιτική. Αλλά είναι πολύ μικρότερος από ό, τι θα μπορούσαν να φανταστούν οι ξένοι. Η πρόσφατη εκτόξευση πυραύλων της Πιονγκγιάνγκ, για παράδειγμα, δεν φαίνεται να έχει επηρεάσει σημαντικά τις ψήφους.
Ένας λόγος για αυτό, είναι η αυξανόμενη λαϊκή συναίνεση υπέρ της δέσμευσης με την Βόρεια Κορέα. Εδώ και δέκα χρόνια, οι διαδοχικές κυβερνήσεις στη Σεούλ επιδιώκουν αυτό που ονομάστηκε «Πολιτική της Λιακάδας», η οποία επέκτεινε την βοήθεια προς τη Βόρεια Κορέα και αποσιώπησε τις επικρίσεις για τις σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων του εν λόγω καθεστώτος. Μετά την εκλογή του Λι το 2007, ο νέος πρόεδρος, ο οποίος ήταν ιδεολογικά και προσωπικά κοντά στον Τζορτζ Μπους, ανέτρεψε την «Πολιτική της Λιακάδας» και επέβαλλε αυστηρούς όρους για την βοήθεια προς τη Βόρεια Κορέα. Όπως ήταν αναμενόμενο, η Πιονγκγιάνγκ αντέδρασε οργισμένα και προσπάθησε να φοβερίσει την Σεούλ για να επιστρέψει στην άνευ όρων βοήθεια, βυθίζοντας ένα αντιτορπιλικό της Νότιας Κορέας και βομβαρδίζοντας μια μικρή νησιωτική πόλη το 2010. Οι περισσότερες δυτικές δυνάμεις υποστήριξαν την επιθετική στροφή του Λι, θεωρώντας ότι η «Πολιτική της Λιακάδας», αν και ίσως άξιζε μια δοκιμή το 1990, τελικά είχε αποτύχει. Η Βόρεια Κορέα που απάντησε τόσο βίαια, επιβεβαίωσε τη θέση της στον «άξονα του κακού» και υπογράμμισε τη σημασία της συμμαχίας ΗΠΑ-Νότιας Κορέας.
Αλλά, εσωτερικά, πραγματοποιείται μια αλλαγή από γενιά σε γενιά σχετικά με το θέμα της Βόρειας Κορέας. Από τη δεκαετία του 1990, οι Νοτιοκορεάτες, ιδίως οι νέοι, έχουν γίνει πιο ειρηνικοί και υποστηρικτικές της διπλωματικής προσέγγισης με τον Βορρά. Αυτό εξηγεί, σε μεγάλο βαθμό, γιατί τα ποσοστά αποδοχής του Λι έχουν βυθιστεί. Μια δημοσκόπηση τον Ιανουάριο του 2012 που έκανε το νοτιοκορεατικό υπουργείο Ενοποίησης, διαπίστωσε ότι το 60% των Νοτιοκορεατών πιστεύουν ότι η κυβέρνησή τους είναι πολύ σκληρή στην αντιμετώπιση της Βόρειας Κορέας. Ακόμα και μετά από το ναυάγιο του πλοίου της Νότιας Κορέας, κυκλοφόρησαν ευρέως θεωρίες συνωμοσίας ότι οι Αμερικανοί ή η κυβέρνηση του Λι το είχε βυθίσει για να ξεσηκώσει το συναίσθημα κατά της Βόρειας Κορέας. Και μετά τον βομβαρδισμό του νησιού, μια άμεση δημοσκόπηση από την εφημερίδα «Κουκμίν» διαπίστωσε ότι ο μισός πληθυσμός κατηγορούσε τον Λι ότι προκαλεί την Βόρεια Κορέα σε επιθετική συμπεριφορά.
Αυτό το δημόσιο αίσθημα αντανακλάται στο ύφος της εκστρατείας της Παρκ, η οποία έχει κινηθεί μακριά από την συνήθη επιθετική ρητορική των συντηρητικών. Η Παρκ υπόσχεται να ασχοληθεί με την οικοδόμηση εμπιστοσύνης με τη Βόρεια Κορέα, συμπεριλαμβανομένης της συνέχισης της βοήθειας που είχε αναστείλει ο Λι (αλλά, οι όροι που θα υπάρξουν είναι ασαφείς). Η ίδια πρότεινε, επίσης, μια συνάντηση κορυφής με τον νέο ηγέτη της Βόρειας Κορέας, Κιμ Τζονγκ Ουν. Αυτό είναι ένα μικρό στοίχημα: η συντηρητική, ηλικιωμένη βάση της, καθώς και τα δεξιά μέσα ενημέρωσης, είναι ακόμα αρκετά αντι-κομμουνιστικά. Αλλά οι συντηρητικοί ψηφοφόροι δεν έχουν πουθενά αλλού να στραφούν. Ο μόνος αντίπαλος της Παρκ, ο Μουν, έχει δεσμευτεί να αναβιώσει την «Πολιτική της Λιακάδας». Σε κάθε περίπτωση, το γεγονός ότι και οι δύο υποψήφιοι ενεργούν φιλειρηνικά δείχνει ότι η νέα γενιά Νοτιοκορεατών έχει αρχίσει να αποδέχεται την ημι-μονιμότητα της διαίρεσης Βορρά-Νότου και είναι απρόθυμη να διακινδυνεύσει την ευημερία του Νότου έναντι της αντιπαράθεσης με τον Βορρά ή προσπαθειών αλλαγής του καθεστώτος.
Ένα άλλο ζήτημα εξωτερικής πολιτικής που κρύβεται στο παρασκήνιο της προεκλογικής εκστρατείας είναι η γεωπολιτική δέσμευση της Νότιας Κορέας μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας. Η Κορέα ανέκαθεν ήταν μια περικυκλωμένη χώρα μέσης ισχύος – «μια γαρίδα μεταξύ φαλαινών», όπως λέει μια παραδοσιακή κορεατική παροιμία. Έτσι η συμμαχία της Νότιας Κορέας με τις Ηνωμένες Πολιτείες ενισχύει την κυριαρχία της Σεούλ σε μια σκληρή γειτονιά. Αλλά η Κίνα είναι πλέον η μεγαλύτερη αγορά για τις εξαγωγές της Κορέας και ασκεί μεγάλη επιρροή στην Βόρεια Κορέα. Ως εκ τούτου, όλοι οι υποψήφιοι είχαν δεσμευτεί υπέρ της βελτίωσης των σχέσεων με την Κίνα. Η διαχείριση των εντάσεων μεταξύ Ουάσινγκτον και Πεκίνου θα αποδειχθεί ένα δύσκολο θέμα εξωτερικής πολιτικής για δεκαετίες.
Παρ’ όλες τις συζητήσεις για την «στροφή» των ΗΠΑ στην Ασία, η ιδέα δεν έχει συζητηθεί ευρέως στη Νότια Κορέα. Και οι Νοτιοκορεάτες δεν ενδιαφέρονται και τόσο να συγκρατήσουν την Κίνα. Παρά το γεγονός ότι η Κορέα ήταν ένα υποτελές έθνος της Κίνας για σχεδόν μια χιλιετία, η Κίνα ποτέ δεν την τρομοκράτησε με τον τρόπο που το έκανε η Ιαπωνία. Μια δημοσκόπηση τον Ιανουάριο του 2012 από την εφημερίδα «Ντονγκ- Α» έδειξε ότι οι Νοτιοκορεάτες αντιπαθούν την Ιαπωνία περισσότερο από την Κίνα – 50% και 40%, αντίστοιχα. Και η διαμάχη για τους βράχους Λιανκούρτ, μια ομάδα νησίδων που διεκδικείται τόσο από την Σεούλ όσο και από το Τόκιο, πυροδοτεί τακτικά το αντι-ιαπωνικό αίσθημα στη Νότια Κορέα. Η Κίνα και η Νότια Κορέα έχουν προφανείς πολιτισμικές ομοιότητες και η απόλυτη εγγύτητα τους σημαίνει ότι η Σεούλ και το Πεκίνο θα εμπλακούν αναπόφευκτα σε πολλά θέματα - με πιο σημαντικό από αυτά, την μοίρα της Βόρειας Κορέας. Όλα αυτά σημαίνουν ότι για τη Νότια Κορέα, οι σχέσεις με την Κίνα είναι πλέον αναμφισβήτητα εξίσου σημαντικές με τις σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Εκλογικά, αυτή η αργή μετάβαση ευνοεί την αριστερά. Η Παρκ είναι διάδοχος μιας πιο παραδοσιακής, φιλο-αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, ενώ ο Μουν απευθύνεται στους υποστηρικτές μιας ασιατικής προσέγγισης, στην οποία η Νότια Κορέα θα λειτουργεί πιο ανεξάρτητα και θα κάνει συμφωνίες με την Κίνα, τη Βόρεια Κορέα και άλλους, όπως απαιτείται. Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι κεντρώοι πολιτικοί έχουν γίνει πιο δημοφιλείς, η Παρκ έχει κάνει μια μετριοπαθή εκστρατεία. Έτσι, η νίκη της δεν θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια σαφή δεξιά στροφή, όπως έγινε με την νίκη του Λι το 2008.
ΟΙ ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΕΟΥΛ
Μια παρόμοια τάση καταγράφεται και στην εσωτερική πολιτική. Η σημερινή κυβέρνηση δεν έχει καταφέρει να αντιμετωπίσει μερικά σημαντικά πολιτικά ζητήματα, κυρίως την ανισότητα και την ανάγκη για μεταρρύθμιση των «chaebol» (των ομίλων μεγάλων επιχειρήσεων). Αλλά η μετριοπάθεια της Παρκ της επιτρέπει να αποφύγει την σύνδεση με τις ελλείψεις του Λι.
Η ανισότητα ήταν το πιο διχαστικό θέμα στην προεκλογική εκστρατεία. Οι Κορεάτες πιστεύουν σε μεγάλο βαθμό ότι η οικονομική ανάπτυξη της χώρας τους έχει επιφέρει δύο «ταχύτητες» στην κοινωνία των πολιτών, που αποτελείται από μια πλούσια ελίτ των πολιτικά και οικονομικά ισχυρών οικογενειών (τους ατέλειωτα εξιδανικευμένους στις κορεάτικες σαπουνόπερες) και μια ευρεία αλλά αγωνιζόμενη μεσαία τάξη.
Με το επίσημο μέτρο της ανισότητας, τον συντελεστή Gini, η κοινωνία της Νότιας Κορέας είναι αρκετά ισότιμη. Στο 0,31, η κατανομή του εισοδήματός της είναι παρόμοια με αυτή της Σκανδιναβίας. (Το σκορ των Ηνωμένων Πολιτειών είναι 0,38, της Ιαπωνίας είναι 0,33 και της Κίνας σε ένα εντυπωσιακό 0,44). Παρ' όλα αυτά, μια τακτική ακολουθία σκανδάλων έχει φέρει στο προσκήνιο τις διαπλεκόμενες εταιρικές συντεχνίες της χώρας. Από την δημοσκόπηση διαπιστώνεται ότι η μεγάλη πλειοψηφία των Νοτιοκορεατών δυσανασχετεί με τα μαμούθ «chaebol» που κυριαρχούν στην οικονομία της Κορέας. Μια δημοσκόπηση που πραγματοποιήθηκε τον Φεβρουάριο από την εταιρεία ερευνών Χάνγκιλ διαπίστωσε ότι το 60% των Κορεατών πιστεύει ότι τα chaebol δεν ωφελούν τους «απλούς ανθρώπους». Πριν να γίνει πρόεδρος, ο Λι διοικούσε έναν τέτοιο όμιλο – την Ηλεκτρονική και Κατασκευαστική Χιουντάι - και πολλοί υποπτεύονται ότι την έχει βοηθήσει στον ανταγωνισμό της με μικρότερες επιχειρήσεις. Το πιο απογοητευτικό είναι ότι έχει επίσης δώσει χάρη αποφυλάκισης σε αρκετά «κεφάλια» των chaebol, συμπεριλαμβανομένων των προέδρων της Samsung και της Hyundai Motors, οι οποίοι έχουν καταδικαστεί για απάτη. (Η συνήθης αληθοφανής δικαιολογία είναι ότι αποτελούν στοιχεία ζωτικής σημασίας για την εθνική ανάπτυξη).
Η δυσαρέσκεια για τα chaebol δεν είναι κάτι καινούργιο στην κορεατική πολιτική. Αυτό που άλλαξε όμως, είναι ότι φέτος ακόμη και το «Κόμμα των Νέων Συνόρων» φαίνεται να υποστηρίζει τη μεταρρύθμιση τους. Η Παρκ ήταν γενικά εντός την κοινωνικής δημοκρατικής αλλαγής στην περίοδο μιας προεκλογικής καμπάνιας, στην οποία ιδέες όπως η βοήθεια στην μητρότητα, η κάλυψη των διδάκτρων των πανεπιστημίων καθώς και τα δωρεάν σχολικά γεύματα, ήταν πολύ δημοφιλείς. Το να ευνοούνται τέτοιες πολιτικές είναι ασυνήθιστο από τους συντηρητικούς της Νότιας Κορέας, αλλά η χώρα αντιμετωπίζει σοβαρά κοινωνικά και δημογραφικά προβλήματα που απαιτούν πολιτική ευελιξία. Οι Νοτιοκορεάτες παντρεύονται αργότερα και χωρίζουν πιο συχνά από ό, τι στο παρελθόν. Η γεννητικότητας της χώρας είναι από τις χαμηλότερες στον κόσμο και οι αυτοκτονίες και τα ποσοστά χρέους των νοικοκυριών είναι από τα υψηλότερα. Η έλλειψη φύλαξης των τέκνων στο χώρο εργασίας των γονέων και η εμμονή στους «κομφουκιανούς» ρόλους των δύο φύλων έχουν προκαλέσει τις αντιδράσεις των μορφωμένων γυναικών που είναι όλο και πιο απρόθυμες να θυσιάσουν τη σταδιοδρομία τους για να αναθρέψουν παιδιά. Αυτές είναι κάποιες τάσεις που οι συντηρητικοί της Νότιας Κορέας δεν έχουν την πολυτέλεια να αγνοήσουν.
Η νέα πρόεδρος θα αντιμετωπίσει πιέσεις προκειμένου να οδηγήσει την Νότια Κορέα πέρα από κάποιες από τις παραδοσιακές προσεγγίσεις της: την οικονομική συγκέντρωση στο εσωτερικό και μια εξωτερική πολιτική που επικεντρώνεται σε μια στενή συμμαχία με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η ωρίμανση της δημοκρατίας της Νότιας Κορέας είναι όλο και πιο ασυμβίβαστη με τον οικονομικό ελιτισμό και η ραγδαία άνοδος της Κίνας δείχνει ότι μια απλή εξάρτηση από τους Αμερικανούς δεν θα προστατεύσει καλύτερα τα συμφέροντα της Σεούλ. Και οι δύο αυτές τάσεις θα ευνοούν σε γενικές γραμμές την αριστερά, και ακόμα και η Παρκ, η νικήτρια, θα κυβερνά πιο «αριστερά» από τον προκάτοχό της.
ΤΟΥ Robert E. Kelly
ΠΗΓΗ: http://www.foreignaffairs.gr/articles/69117/robert-e-kelly/mia-epityxis-anasygkrotisi?page=show
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου