Η Χρυσή Αυγή είναι ένα ολότελα καινούργιο φαινόμενο στην ελληνική πολιτική σκηνή. Στον μεσοπόλεμο η οργάνωση «Τρία Έψιλον» υπήρξε το πλησιέστερο προς τα ολοκληρωτικά κόμματα της ευρωπαϊκής ηπείρου με τον αντισημιτισμό και τις ακραίες πεποιθήσεις. Δημιουργήθηκε στην Θεσσαλονίκη από μικρασιάτες πρόσφυγες οι οποίοι ανταγωνίζονταν με τους Εβραίους της πόλης για τα εναπομείναντα σπίτια μετά τη μεγάλη φωτιά τού 1917.
Υποστηρικτές τής Χρυσής Αυγής διαδηλώνουν έξω από την Γενική Ασφάλεια Αθηνών όπου κρατούνται οι ηγέτες της, φέτος τον Οκτώβριο. John Kolesidis / Reuters
Η «Τετάρτη Αυγούστου» παρουσίαζε κάποια φασιστικά χαρακτηριστικά, όπως ο χαιρετισμός και η οργανωμένη νεολαία, αλλά σε γενικές γραμμές ο Μεταξάς ήταν φιλικός προς τους Εβραίους και έφερε την Ελλάδα στο πλευρό των Αγγλογάλλων. Μετά τον πόλεμο, η οδυνηρή εμπειρία τής κατοχής απομάκρυνε κάθε πιθανότητα ακροδεξιάς με φασιστικά-ναζιστικά χαρακτηριστικά. Τέλος, η ίδια η δομή τής οικογενειοκρατικής ελληνικής κοινωνίας, τεμαχισμένης σε ομάδες ημετέρων και αντιπάλων, αποκλείει την οριζόντια οργάνωση και την παράδοση στην πειθαρχία μιας ολοκληρωτικής ιδεολογίας. Όπως σημειώνει ο Έρνεστ Γκέλλνερ, «η κατακερματισμένη κοινωνία αντιστρατεύεται τόσο τις ολοκληρωτικές τάσεις όσο και την κοινωνία των πολιτών» [1]. Πώς εξηγείται η ξαφνική προτίμηση του 7% των ψηφοφόρων για τη Χρυσή Αυγή;