Τι προσπαθεί η Ρωσία στη Συρία;

Εδώ και αρκετό καιρό, η Ρωσία έχει επενδύσει σημαντικές διπλωματικές προσπάθειες για να αναβιώσει τον διάλογο μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών στη Συρία. Υπό την εγγύηση της Μόσχας πρόσφατα πραγματοποιήθηκαν δύο συναντήσεις μεταξύ των πλευρών και σύντομα πρόκειται να λάβουν χώρα περαιτέρω διαπραγματεύσεις. Επιπλέον, ενώ συνεχίζει να υποστηρίζει το καθεστώς Assad, η Ρωσία βρίσκεται επίσης σε στενή επαφή με τη συριακή αντιπολίτευση, τους Άραβες εθνικούς ηγέτες, τις Ηνωμένες Πολιτείες και τα ευρωπαϊκά έθνη προκειμένου να προωθήσει μια διαδικασία που θα μπορούσε ίσως, με τη συνεργασία των Ηνωμένων Εθνών, να βοηθήσει στον τερματισμό της κρίσης. Παράλληλα, η Ρωσία ανακοίνωσε ότι προσχωρεί στην μάχη κατά του Ισλαμικού Κράτους. Αυτές οι κινήσεις θα πρέπει να εξεταστούν στο πλαίσιο των προσπαθειών της Ρωσίας, τόσο να ανακτήσει την παρουσία της στη Μέση Ανατολή, η οποία υπονομεύθηκε τα τελευταία χρόνια, όσο και να αυξήσει την αυτοπεποίθησή της στη διεθνή αρένα έναντι της Δύσης, κυρίως σχετικά με την κρίση στην Ουκρανία. 

Η Μόσχα, όμως, δεν είναι μόνη της στο γήπεδο της Συρίας, ένα πεδίο όπου τα συμφέροντα όλων των παικτών στο διεθνές σύστημα τέμνονται: εκείνα της Δύσης, με επικεφαλής τις Ηνωμένες Πολιτείες, εκείνα των περιφερειακών παικτών,  του Ιράν και των υποστηρικτών του, αφενός και των Σουνιτικών εθνών, με επικεφαλής τη Σαουδική Αραβία από την άλλη, της Τουρκίας και των ριζοσπαστικών Ισλαμιστικών φατριών, πρώτη εξ’ αυτών το Ισλαμικό Κράτος, να αμφισβητούν όλους τους άλλους. Έτσι, η συμμετοχή της Ρωσίας στη συριακή κρίση απαιτεί την εμπλοκή με τις αντίστοιχες πλευρές που συμμετέχουν και με αυτόν τον τρόπο ανταγωνίζεται για έναν καίριο ρόλο στη διαμόρφωση του μέλλοντος της περιφερειακής τάξης. Σε αυτό το γήπεδο, η Ρωσία αντιμετωπίζει περίπλοκες προκλήσεις σε διάφορα επίπεδα: 

Α.     Το εγχώριο επίπεδο της Συρίας: Η Ρωσία ενδιαφέρεται για την διατήρηση του καθεστώτος της στην οποιαδήποτε μελλοντική διευθέτηση στη Συρία και, ως εκ τούτου, προσπαθεί να δημιουργήσει τις συνθήκες για να πραγματοποιηθεί αυτό, μέσω των προσπαθειών διαμεσολάβησης, των προτάσεων για συναντήσεις μεταξύ των πλευρών, και των προσπαθειών για τη διαμόρφωση μιας συμβιβαστικής λύσης. Μια άλλη διάσκεψη συμφιλίωσης μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών υποτίθεται ότι θα συγκληθεί υπό την αιγίδα της Ρωσίας και με τη συνεργασία των Ηνωμένων Εθνών και προφανώς με άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής καθώς και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Παρά την επιμονή της Ρωσίας να υποστηρίζει τον Assad, πρόσφατα μηνύματα από τη Μόσχα δηλώνουν την προθυμία για παραχωρήσεις σε αυτό το ζήτημα. Την ίδια στιγμή, πολλές αναφορές κάνουν λόγο για στρατιωτική συμμετοχή της Ρωσίας στον αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία. Παρά το γεγονός ότι οι αναφορές έχουν διαψευσθεί από τη Μόσχα και δεν έχουν σαφή αποδεικτικά στοιχεία, είναι προφανές ότι η Ρωσία έχει αυξήσει τη στρατιωτική βοήθεια προς το καθεστώς του Assad, η οποία περιλαμβάνει Ρώσους συμβούλους στο συριακό έδαφος και την παρουσία στη συριακή ακτή που θα μπορούσε να προφυλάξει τα συμφέροντα της Ρωσίας στην οποιαδήποτε μελλοντική εξέλιξη. 

β.     Οι σχέσεις με τη Δύση: Είναι αρκετά σαφές ότι τουλάχιστον ορισμένες από τις κινήσεις της Ρωσίας στη Συρία έχουν γίνει με την έγκριση της Δύσης. Πέρα από τους προβληματισμούς της που συνδέονται άμεσα με το συριακό χώρο, η Μόσχα θέλει να επιστήσει την προσοχή της διεθνούς κοινότητας μακριά από την Ουκρανία και να την επικεντρώσει στη Μέση Ανατολή. Η Ρωσία μπορεί να προσπαθήσει να ζητήσει απαλλαγή από τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν από τη Δύση όσον αφορά τη συμπεριφορά της στην Ουκρανία σε αντάλλαγμα για τις παραχωρήσεις της στη Συρία. 

γ.     Το Ιρανικό επίπεδο: η επιτυχία του Ιράν σχετικά με τη συμφωνία για τα πυρηνικά δημιούργησε μια νέα πραγματικότητα στη Μέση Ανατολή, σε συνδυασμό με την προσδοκία της εμπλοκής του στον πόλεμο εναντίον του Ισλαμικού Κράτους. Φαίνεται ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες, τα ευρωπαϊκά κράτη και η Ρωσία αναζητούν μια εναλλακτική λύση για την δική τους άμεση εμπλοκή στις μάχες. Την ίδια στιγμή, η βελτίωση του περιφερειακού και διεθνούς κύρους της Τεχεράνης ανησυχεί τους γείτονές της, οι οποίοι αισθάνονται ότι απειλούνται από την ώθηση του Ιράν να επεκτείνει την επιρροή του στη Μέση Ανατολή. Έτσι, η Ρωσία αναμένεται να επιδείξει ευαισθησία στις μελλοντικές δραστηριότητες του Ιράν στη Συρία και σε ολόκληρη την περιοχή. 

δ.     Τα Σουνιτικά κράτη: Οι θερμότερες σχέσεις μεταξύ της Ρωσίας και των Σουνιτικών κρατών της Μέσης Ανατολής κατέστησαν δυνατές από την ένταση μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών, από τη μία πλευρά και της Σαουδικής Αραβίας, της Αιγύπτου, της Ιορδανίας και των χωρών του Κόλπου, από την άλλη, οι οποίες είδαν τα συμφέροντά τους να βλάπτονται από την συμφωνία με το Ιράν για τα πυρηνικά. Η ένταση αυτή επιδεινώθηκε από την ιδέα της συμμετοχής του Ιράν στον αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία, η οποία θα βοηθήσει το Ιράν να επεκτείνει την επιρροή του στην περιοχή. Η Ρωσία έχει εκμεταλλευτεί την κατάσταση για την να προωθήσει τη στρατηγική "διπλωματίας μέσω των όπλων" της και οι συνομιλίες για διαπραγματεύσεις με αυτές τις χώρες για την παροχή των συμβατικών όπλων περιλαμβάνουν πλέον και σχέδια για την παροχή πυρηνικών αντιδραστήρων. Η Ρωσία επίσης προσπαθεί να κλείσει συμφωνίες με τα κράτη αυτά σχετικά με το μέλλον της Συρίας, αν και η μοίρα του Assad εξακολουθεί να αποτελεί αντικείμενο διαμάχης. 

ε.     Ο πόλεμος ενάντια στο Ισλαμικό Κράτος: Η Ρωσία, η οποία στο παρελθόν απέδιδε ελάχιστη σημασία στο Ισλαμικό Κράτος, έχει αλλάξει τη στάση της. Οι εδαφικές κατακτήσεις της οργάνωσης την καθιστούν μια ουσιαστική απειλή για το καθεστώς Assad και η προσθήκη του εμιράτου του Καυκάσου στο Ισλαμικό Κράτος έχει ενισχύσει την αντίληψη της Μόσχας σχετικά με την απειλή που τίθεται από την επέκταση των Ισλαμικών οργανώσεων οι οποίες αμφισβητούν τη Ρωσία στα ίδια της τα εδάφη. Η προσχώρηση στον αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους θα μπορούσε να είναι χαρτί για τη Ρωσία στη σύγκρουση της Μόσχας με τη Δύση. Επί του παρόντος, η Μόσχα διαπραγματεύεται για την ένωση των δυνάμεων της μετριοπαθούς συριακής αντιπολίτευσης με τις ιρακινές και κουρδικές δυνάμεις και για τη διεξαγωγή επιχειρήσεων με τη βοήθεια της Τουρκίας, της Σαουδικής Αραβίας, της Ιορδανίας και, υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, για την καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους. Ενώ δεν υπάρχει καμία βεβαιότητα ότι η Ρωσία θα διατάξει τους δικούς της στρατιώτες να συμμετέχουν σε αυτήν την μάχη στα εδάφη της Συρίας, η Μόσχα προσφέρεται να ηγηθεί στη δημιουργία ενός τέτοιου συνασπισμού.  

Φαίνεται ότι η Ρωσία είναι αποφασισμένη να προστατεύσει τα συμφέροντά της στη Συρία και ετοιμάζεται για όλα τα πιθανά σενάρια σε αυτό το πεδίο. Αυτά περιλαμβάνουν την υπεράσπιση του καθεστώτος Assad, ακόμη και αν αναγκαστεί να υποχωρήσει προς την ακτογραμμή, την προώθηση ενός συμβιβασμού που θα θέσει τέλος στη σύγκρουση και, εάν είναι δυνατόν, την συγκέντρωση ευρείας περιφερειακής υποστήριξης για αυτές τις κινήσεις και για τον περιορισμό της απειλής που αποτελεί το Ισλαμικό Κράτος για τη Ρωσία. Μια τέτοια πολιτική τοποθετεί τη Ρωσία στο επίκεντρο της περιφερειακής σκηνής στο πλαίσιο της Συρίας και παρά πέρα, επειδή αντικατοπτρίζει την ώθηση να μεταφράσει τη συμμετοχή της στην τοπική κρίση σε ένα ισχυρότερο διεθνές κύρος. 

Αλλά αυτό είναι ένα σύνθετο εγχείρημα. Οι πιθανότητες ότι η Ρωσία θα πετύχει με τις προγραμματισμένες κινήσεις της δεν είναι ευοίωνες, δεδομένης της δυσκολίας στην πλοήγηση μεταξύ των δικών της συμφερόντων και αυτών των άλλων βασικών παραγόντων, όπως του Ιράν, των Σουνιτικών κρατών της Μέσης Ανατολής και της Δύσης, κυρίως των Ηνωμένων Πολιτειών. Είναι πολύ νωρίς να πει κανείς τί κατεύθυνση μπορεί να λάβουν οι εξελίξεις. Μια γρήγορη επίλυση της κατάστασης είναι απίθανη, μάλλον, το πιο πιθανό ενδεχόμενο είναι ότι η Ρωσία από μόνη της δεν θα καταφέρει να υπαγορεύσει τη λύση για τη Συρία. Κατά συνέπεια, αναμένεται η εμβάθυνση των ρήξεων και των συγκρούσεων μεταξύ των πολλών παραγόντων στην αρένα της Συρίας. 

Το Ισραήλ παρακολουθεί στενά τα γεγονότα στη Συρία, συμπεριλαμβανομένων των προετοιμασιών της Ρωσίας για την επέκταση της συμμετοχής της εκεί. Υπάρχει ανησυχία ότι η ανανεωμένη δράση της Ρωσίας στον πόλεμο στη Συρία θα μπορούσε να έχει αρνητικές συνέπειες για το Ισραήλ (για παράδειγμα την άρνηση της ελευθερίας δράσης για το Ισραήλ στη Συρία, όπως έχει δηλώσει η Χεζμπολάχ). Αλλά η αξιολόγηση των εκτιμήσεων της Ρωσίας, που υποστηρίζεται από τα μηνύματα στα ρωσικά μέσα ενημέρωσης, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η πολιτική της Ρωσίας στη Συρία, είτε πρόκειται για συνέχιση της στήριξης του καθεστώτος Assad, είτε για υποστήριξη του καθεστώτος χωρίς τον Assad, δεν αποτελεί απειλή για το Ισραήλ. 

Τις τελευταίες ημέρες, πολλές εκθέσεις έχουν υποστηρίξει ότι η Ρωσία προτίθεται να εντείνει τη συμμετοχή της στα ζητήματα της Συρίας, να συνεχίσει την υποστήριξή της προς το καθεστώς του Bashar al-Assad και να προσπαθήσει να σταματήσει την εξάπλωση του Ισλαμικού Κράτους. Παράλληλα, φήμες δείχνουν ότι η Ρωσία οικοδομεί ευρείες συνεννοήσεις με διάφορα ενδιαφερόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, του Ιράν, της Σαουδικής Αραβίας, της Γαλλίας και της Αιγύπτου, σύμφωνα με τις οποίες η Ρωσία είναι πρόθυμη να δεχθεί την παραίτηση του Assad (και ίσως να τον φιλοξενήσει επ 'αόριστον στη Μόσχα), αλλά δεν είναι διατεθειμένη να ανατρέψει το σημερινό καθεστώς, ή να αναγνωρίσει την κυριαρχία των Αλεβιτών επί του Συριακού πολιτικού συστήματος. Ωστόσο, φαίνεται επίσης ότι κάτι έχει πάει στραβά πρόσφατα σε αυτές τις αντιλήψεις και η Ρωσία επέλεξε να απαντήσει με την ενίσχυση των δυνάμεών της για να υπερασπιστεί το καθεστώς Assad και τον έλεγχο της επί των Συριακών ακτογραμμών. Την ίδια στιγμή, η Ρωσία είναι πιθανό να συνεχίσει να προωθεί μια πολιτική διευθέτηση στη Συρία για να σταθεροποιηθεί η κατάσταση, να εμποδίσει τους σαλαφιστές μαχητές της Τζιχάντ και να διατυπώσει συμφωνίες για μια μεταβατική περίοδο. 

Των Zvi Magen , Sarah Fainberg
 
Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: http://www.inss.org.il/index.aspx?id=4538&articleid=10586

ΑΠΟΔΟΣΗ: capital.gr