Η ξαφνική αποχώρηση του Τούρκου πρωθυπουργού Ahmet Davutoglu από τους διαδρόμους της εξουσίας μπορεί να μην σηματοδοτεί αναγκαστικά το τέλος της συμφωνίας με την Ευρώπη για το προσφυγικό –αλλά σίγουρα αυξάνει το διακύβευμα για την Ευρώπη στις σχέσεις της με την Άγκυρα.
Η απόφαση του Davutoglu να αφήσει την θέση του ως αποτέλεσμα μιας παρασκηνιακής διαμάχης με τον Τούρκο πρόεδρο Recep Tayyip Erdogan, ήρθε την ίδια ημέρα με τη σύσταση της Κομισιόν να χορηγηθεί η δυνατότητα ταξιδιών χωρίς βίζα για τους Τούρκους πολίτες. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, αυτό θα είχε χαιρετιστεί ως μια ιστορική ημέρα από τα τουρκικά ΜΜΕ, με ένα μεγάλο μέρος της να πιστώνεται στον ίδιο τον Davutoglu, ο οποίος ηγήθηκε των επίπονων διαπραγματεύσεων με τις Βρυξέλλες τον Μάρτιο.
Αντιθέτως, αποδείχθηκε μια ημέρα εξιλέωσης, ύστερα από μια τεταμένη συνάντηση μεταξύ του προέδρου και του πρωθυπουργού. Παρά το ότι έκαναν τα πάτα για να μεταφέρουν μια εικόνα πολιτικής αρμονίας στην κοινή γνώμη, οι εντάσεις ήταν υψηλές εδώ και καποιο καιρό. Η θέση του προέδρου είναι σε μεγάλο βαθμό εθιμοτυπική, σύμφωνα με το τουρκικό σύνταγμα, αλλά η σκιά του Erdogan είχε εμφανιστεί πάνω από την εκτελεστική εξουσία, με επικεφαλής τον πρωθυπουργό, από την αρχή της θητείας του Davutoglu τον Αύγουστο του 2014.
Αγεφύρωτες διαφορές
Οι δύο άνδρες είχαν αυξανόμενες διαφορές σε ακανθώδη ζητήματα όπως το ρόστερ του κόμματος, την αντιμετώπιση των αντιφρονούντων και τις σχέσεις με την Ευρώπη. Σύμφωνα με γνώστες του ΑΚΡ και διάφορους δημοσιογράφους που βρίσκονται κοντά στον Erdogan, ο ισχυρός άνδρας της Τουρκίας θεώρησε τις προσπάθειες του Davutoglu να λειάνει τις άκρες της προεδρίας του, ως προδοσία. Η αποφασιστική κίνηση ήρθε πριν από δύο εβδομάδες, όταν η κεντρική επιτροπή του ΑΚΡ αφαίρεσε όλες τις εξουσίες του Davutoglu μέσα στο κόμμα του. Στο έλος, ανίκανος να ελέγξει είτε τους βουλευτές του ΑΚΡ είτε τον κομματικό μηχανισμό, ο Davutoglu δεν είχε άλλη επιλογή από το να παραιτηθεί.
Είναι ο διάλογος του πρωθυπουργού που είχε ανοίξει με την Ευρώπη, που μπορεί να επιτάχυνε τον "θάνατό" του, με τον Τούρκο πρόεδρο, να θεωρεί όλο και περισσότερο ότι αυτή η περίοδος μέλιτος στις σχέσεις Τουρκίας-Ευρώπης, ως μια προσπάθεια να παρακάμψει την εξουσία του. Κατά τη διάρκεια των σκληρών διαπραγματεύσεων μεταξύ της Τουρκίας και της Κομισιόν τον Μάρτιο, ο Erdogan αύξησε αισθητά την κριτική του στην ΕΕ, συχνά παρουσιάζοντάς την ως "υποκριτική" δύναμη, απρόθυμη να τηρήσει την συμφωνία με την Τουρκία από την πλευρά της και αναίσθητη στο δράμα των προσφύγων. Η απροθυμία της Ευρώπης να περιορίσει τον κουρδικό ακτιβισμό εναντίον των τουρκικών πολιτικών, ήταν επίσης ένα δημοφιλές θέμα στις δημόσιες ομιλίες του Erdogan όλο τον Μάρτιο.
Η σχέση εργασίας μεταξύ του Davutoglu και των Ευρωπαίων ηγετών, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίδας Καγκελαρίου Angela Merkel, φαίνεται να έχει μετατραπεί σε ένα "βαρίδι" για τον Τούρκο πρωθυπουργό τους τελευταίους μήνες. Όταν ο Martin Schulz, επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, δήλωσε στις αρχές Απριλίου στην Bild Ann Sontag, "έχουμε κάνει την συμφωνία, όχι μόνο με τον Erdogan αλλά με την τουρκική δημοκρατία", ο Erdogan απάντησε ότι υπήρχε "μια επιχείρηση εναντίον της Τουρκίας από το γερμανικό σχολείο", υποδηλώνοντας μια ευρύτερη συνωμοσία για να παρακάμψουν τη δύναμή του.
Συγκέντρωση της εξουσίας
Με την αποχώρηση του Davutoglu, ο Erdogan έχει μια ευκαιρία να εδραιώσει περισσότερο την εξουσία του στο υπουργικό συμβούλιο και την πλειοψηφία του ΑΚΡ στη Βουλή. Ασφαλώς θα είναι ο μοναδικός που θα λάβει απόφαση για το ποιος θα είναι υποψήφιος για την ηγεσία του κόμματος στην έκτακτη σύνοδο του ΑΚΡ στις 22 Μαΐου και που στη συνέχεια θα γίνει πρωθυπουργός της Τουρκίας. Και οι τρεις πιθανοί αντικαταστάτες του Davutoglu –υπουργός Δικαιοσύνης Bekir Bozdag, υπουργός Μεταφορών Binali Yildirim, υπουργός Ενέργειας και γαμπρός του Erdogan, Berat Albayrak – τυγχάνει να είναι πολύ κοντά, έμπιστοι του Τούρκου προέδρου. Ωστόσο, με έναν χαμηλού προφίλ αρχηγό του κόμματος και πρωθυπουργό, η θέση είναι απίθανο να έχει την ίδια βαρύτητα που είχε υπό τον Davutoglu.
Το τι σημαίνουν όλα αυτά για τις σχέσεις της Άγκυρας με την Ευρώπη, θα εξαρτηθεί εν πολλοίς από το πόσο ελαστικοί θα είναι στις Βρυξέλλες με την επόμενη κίνηση του Erdogan.
Ένα από τα βασικά δόγματα της συμφωνίας του Μαρτίου ήταν τα ταξίδια στην Ευρώπη χωρίς βίζα για τους ΤΟύρκους πολίτες, κάτι που θα μπορούσε να ισχύσει ήδη από τον Ιούνιο, με την προϋπόθεση ότι η Τουρκία θα συμβαδίζει με τα 72 κριτήρια αξιολόγησης που διατυπώθηκαν από την Κομισιόν. Η Άγκυρα έχει ήδη δηλώσει ότι θα αναστείλει την συμφωνία επανεισδοχής μεταξύ Τουρκίας-ΕΕ εάν δεν χορηγηθεί στους Τούρκους η δυνατότητα ταξιδιού χωρίς βίζα μέχρι τον Ιούνιο =ο μήνας κατά τον οποίο ήλπιζε να ανταποκριθεί στο μεγαλύτερο μέρος των κριτηρίων της ΕΕ.
Κορυφαία μεταξύ των 72 κριτηρίων είναι μια προϋπόθεση, σύμφωνα με την οποία η Άγκυρα πρέπει να αναθεωρήσει την αντιτρομοκρατική νομοθεσία της ώστε να συμβαδίζει με τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Οι επικριτές επισημαίνουν ότι οι τωρινοί νόμοι της Τουρκίας είναι πολύ ευρείς και παραβιάζουν την ελευθερία του λόγου. Τον τελευταίο καιρό, αυτοί οι νόμοι έχουν χρησιμοποιηθεί για τη δίωξη ακαδημαϊκών και δημοσιογράφων που είναι επικριτικοί στις κυβερνητικές πολιτικές αναφορικά με το κουρδικό ζήτημα.
Μια νέα φάση στις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας
Μια ημέρα μετά από την απομάκρυνση του Davutoglu, ο Erdogan τόνισε στις Βρυξέλλες ότι θα ήταν απρόθυμος να αλλάξει την αντιτρομοκρατική νομοθεσία της χώρας του με αντάλλαγμα τα ταξίδια χωρίς βίζα -όπως ήταν η συνεννόηση υπό τον Davutoglu. "Εμείς ακολουθήσουμε τον δρόμο μας, εσείς τον δικό σας”, ανακοίνωσε στην Ευρώπη, αφήνοντας τους πολιτικούς στις Βρυξέλλες να ξύνουν το κεφάλι τους με απορία για το εάν μπλοφάρει ή όχι.
Αντί να περιορίσει τους αντιτρομοκρατικούς νόμους της Τουρκίας, ο Erdogan θέλει να διευρύνει περαιτέρω την νομοθεσία για να συμπεριλάβει τις ομιλίες και τη δημοσιογραφία που θεωρείται ότι υποστηρίζει την τρομοκρατία, και κυρίως το ΡΚΚ, όπως έχει υποστηρίξει σε πολλά δημόσια φόρα. Άλλη μία προτεραιότητα για την κυβέρνηση είναι να αναθεωρήσει τον ορισμό της τρομοκρατίας προκειμένου να είναι σε θέση να εκδιώξει τα μέλη του κινήματος Gulen εντελώς από τις δημόσιες υπηρεσίες -κάτι που δεν το επιτρέπουν οι τωρινοί νόμοι της Τουρκίας.
Ακόμη μια δοκιμασία για τις Βρυξέλλες στους επόμενους μήνες θα είναι πώς να διαχειριστεί την απόφαση της Τουρκίας να αποσύρει την ασυλία των Κούρδων βουλευτών και να πιέσει για πιθανή φυλάκιση ορισμένους από αυτούς. Αυτή η εξέλιξη οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στον πρόεδρο Erdogan, ο οποίος ζήτησε σθεναρά να ληφθούν μέτρα εναντίον του φιλοκουρδικού Λαϊκού Δημοκρατικού Κόμματος (HDP). Με την στήριξη του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (ΜΗΡ), στελέχη του ΑΚΡ πρόκειται να ψηφίσουν για τα μέτρα στις 16 Μαΐου, ανοίγοντας τον δρόμο για νομικές διαδικασίες εναντίον Κούρδων και άλλων βουλευτών της αντιπολίτευσης.
Στο τέλος, εάν η προσφυγική συμφωνία επιβιώσει ή όχι, θα εξαρτηθεί από την "ευελιξία” της Ευρώπης στα θέματα αυτά. Θα ανταποκριθεί η Ευρώπη στις προκλήσεις του Erdogan και θα εμμείνει στις αρχές της, ή θα κάνει ελιγμούς της τελευταίας στιγμής για να σώσει την συμφωνία;
Παρά την διογκούμενη κριτική από τα μέσα ενημέρωσης και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όσοι τάσσονται υπέρ της συμφωνίας στις Βρυξέλλες, έχουν τονίσει ότι ήταν ένας ουσιαστικός συμβιβασμός για να ανακοπεί η ροή των προσφύγων στην Ευρώπη. Και -με την μείωση του αριθμού των παράνομων διελεύσεων κατά μήκος του Αιγαίου- ότι έχει αποτέλεσμα.
Αλλά με τον μετριοπαθή, αγγλόφωνο Davutoglu, αυτά φαινόταν κάπως πιο εύκολα.
Καθώς τώρα έχει φύγει, όλα τα στοιχήματα είναι ανοιχτά.
Της Asli Aydintasbas
Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: http://www.ecfr.eu/article/a_turkish_reshuffle_spells_trouble_for_europe_7022
ΑΠΟΔΟΣΗ: Capital.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου