Η εύθραυστη αυτοκρατορία του Putin

Την προηγούμενη εβδομάδα πήρα συνέντευξη από τον Ben Judah, τον συγγραφέα ενός νέου βιβλίου που ονομάζεται «Εύθραυστη Αυτοκρατορία - Πώς η Ρωσία ερωτεύτηκε και ξεπέρασε τον Vladimir Putin».

Αρκετοί άνθρωποι προσπαθούν να βγάλουν νόημα από την επιστροφή του Putin στην εξουσία. Τί είναι αυτό που κάνει το βιβλίο σας διαφορετικό;

Η Εύθραυστη Αυτοκρατορία καλύπτει το σύνολο της Ρωσίας, δεν αποτελεί μόνο μια βιογραφία του Putin, ή μια ιστορία του Putin με κέντρο τη Μόσχα, αλλά είναι γεμάτη με νέα από κάθε γωνιά της μεγαλύτερης χώρας του κόσμου. Για να τη γράψω διέσχισα τη Ρωσία δύο φορές από τη Βαλτική έως τον Ειρηνικό και το βιβλίο είναι το αποτέλεσμα της πράξης μου με πρόσθετες ανέκδοτες ιστορίες και φωνές που δεν είχαν ξανακουστεί από τη ρωσική ενδοχώρα. Πως φαίνεται να είναι η Ρωσία  από το Βλαδιβοστόκ; Φαίνεται η Ρωσία σαν μια αυτοκρατορία ή ένα κράτος κατά τη γνώμη των μουσουλμανικών ή των εγχρώμων επαρχιών; Αυτές ήταν οι ερωτήσεις στις οποίες προσπαθούσα να δώσω απάντηση, όχι να πω την ιστορία των πολιτικών ζαριών του Putin στο κέντρο της χώρας.

Είμαστε όλοι ένοχοι στην προσπάθειά μας να κατανοήσουμε τον Putin και τους αντιπάλους του, επικεντρώνοντας την προσοχή μας πολύ στη Μόσχα, αντί στο υπόλοιπο αυτής της τεράστιας χώρας;

Η Ρωσία δε βγάζει νόημα αν αναφέρεις μόνο τη Μόσχα, ή αναλύεις αυτά που κάνουν ή λένε μερικοί αποσυνδεδεμένοι από το ευρύτερο κοινό, που ανήκουν στην ελίτ σε αυτή τη μέγα-πόλη. Η Μόσχα έχει σημασία, αλλά δεν πρόκειται να καταλάβεις γιατί ο Putin έχει κυβερνήσει για τόσο πολύ καιρό, εκτός και αν πας και μιλήσεις με τους κατοίκους των βιομηχανικών πόλεων στα Ουράλια, οι οποίοι έμεναν απλήρωτοι για μήνες κάθε φορά κατά τη δεκαετία του 1990 και των οποίων οι μισθοί έχουν αυξηθεί δεκαπλάσια από τότε. Χρησιμοποίησα τα ταξίδια που περιγράφονται στο βιβλίο για να εξηγήσω το γιατί οι άνθρωποι υποστηρίζουν εδώ και τόσο καιρό τον Putin, αλλά και το γιατί σε κάθε στροφή είδα αυξανόμενη απογοήτευση και αγανάκτηση με την κυβέρνησή του.

Ούτε μπορείς να καταλάβεις τί είναι πραγματικά η Ρωσία ως χώρα, μια κατακερματισμένη και φεουδαρχική οντότητα. Ο Putin εξάλειψε την τοπική αυτονομία: όλοι οι διοικητές (για να μην αναφέρουμε τους αρχηγούς της FSB και τους εισαγγελείς) διορίζονται από το κέντρο και εξαρτώνται από τη χρηματοδότηση της Μόσχας. Το αποτέλεσμα είναι πως η Ρωσία είναι ένα συνονθύλευμα, ορισμένες περιοχές, όπως το Κεμέροβο είναι καταπιεστικές και δικτατορικές, μερικές όπως η Σταυρούπολη και το Κρασνοντάρ είναι μολυσμένες από τη μαφία, εντελώς, ενώ ορισμένες πόλεις όπως το Νοβοσιμπίρσκ είναι στην πραγματικότητα φιλελεύθερες. Το βιβλίο αυτό ακριβώς περιγράφει.

Στις εκατοντάδες συνεντεύξεις που έκανα στις περιοχές, συμπέρανα ότι ο μύθος που περιφέρεται από προπαγανδιστές του Putin, ότι η ενδοχώρα είναι κάποιο είδος «πλειοψηφίας του Putin», απλά δεν είναι αλήθεια. Υπάρχει οργή, αλλά έχει ως στόχο διαφορετικά πράγματα απ’ ό,τι το κίνημα διαμαρτυρίας της Μόσχας. Οι άνθρωποι είναι εξοργισμένοι για την κακή υποδομή, τους διεφθαρμένους αξιωματούχους ή τα κακά σχολεία κι εκφράζουν το θυμό τους στη γλώσσα της αναποτελεσματικότητας, όχι της δημοκρατίας. Έχω ακούσει πολλές φορές στη Σιβηρία πως το κύριο πρόβλημα με τον Putin είναι ότι είναι ανίκανος, όχι αυταρχικός.

Αν και μπορεί να απέχει πολλά χρόνια, μήπως σας έδωσαν τα ταξίδια σας κάποια διορατικότητα σχετικά με το τι θα μπορούσε να αντικαταστήσει τελικά τον Putin και το σύστημά του;

Η ρωσική δημοκρατία, όταν κατά τη γνώμη μου εκδηλωθεί αναπόφευκτα, δε θα μοιάζει με αυτό που έχουμε συνηθίσει στην ΕΕ. Σκεφτείτε την πολιτική της Τουρκίας ή του Ισραήλ. Για παράδειγμα, στα Ουράλια ο πιο δημοφιλής πολιτικός είναι ο Evgeny Roizman. Είναι ένας ακτιβιστής της αντιπολίτευσης, ένας εθνικιστής, ποιητής, μισός Εβραίος και δημοκράτης. Αλλά δεν είναι ακριβώς φιλελεύθερος, έχει μια μαχητική οργάνωση που κλειδώνει τους τοξικομανείς και τους βάζουν σε ιδιωτικές φυλακές μέσα στο δάσος, όπου είναι δεμένοι σε κρεβάτια και τους δίνεται μόνο νερό, ψωμί και σκόρδο σε αυτήν την τρομερή θεραπεία. Ο Roizman είναι όμως ένας ασύγκριτα δημοφιλής άνθρωπος στα Ουράλια, σε μια δημοκρατική Ρωσία θα ήταν ο δήμαρχος του Ekaterinburg, ο κυβερνήτης της Περιφέρειας Σβερντλόβσκ, ή και κάτι περισσότερο.

Τί μεμονωμένο γεγονός ή αντίληψη θα δίνατε σε κάποιον αν προσπαθούσατε να του πείτε κάτι νέο για την σημερινή Ρωσία;

Οι πιο σημαντικοί άνθρωποι σε μια αναδυόμενη αγορά, κοινωνιολογικά, είναι οι μεσαίου μεγέθους επιχειρηματίες. Και αυτό που θα πρέπει να κατανοήσεις για να καταλάβεις γιατί η Ρωσία γίνεται ασταθής είναι το γιατί αυτοί οι άνθρωποι ερωτεύτηκαν και ξεπέρασαν τον Vladimir Putin. Αυτοί οι άνθρωποι ψήφισαν με ενθουσιασμό τον Putin το 2000 και το 2004, όταν τον είδαν ως κάτι σαν «Ρώσο Pinochet», τον ισχυρό άνδρα που θα κάνει τη Ρωσία ασφαλή για τον καπιταλισμό, καθαρίζοντας τους δρόμους από τους ληστές που καιροφυλακτούσαν. Ζητωκραύγασαν όταν ο Mikhail Khodorkovsky ρίχτηκε στη φυλακή, καθώς και όταν τα ρωσικά τανκς εισέβαλαν στη Γεωργία. Αλλά με το πέρας του 2008 είχαν τις αμφιβολίες τους και με το πέρας του 2012 ήταν εξοργισμένοι και φοβισμένοι, επειδή εμφανίστηκαν νέα αρπακτικά. 

Γιατί; Για να εδραιώσει την εξουσία του ο Putin διέλυσε όλους τους μηχανισμούς λογοδοσίας για τη γραφειοκρατία, εντείνοντας τον έλεγχο επί των πάντων, από τις εφημερίδες, στα δικαστήρια και στις εκλογές. Αυτό αφαίρεσε όλους τους μηχανισμούς που έθεταν όρια στους αξιωματούχους, καθιστώντας τους υπεράνω του νόμου ως φορείς του ονόματος του Putin ως μέλη της Ενωμένης Ρωσίας του. Ως αποτέλεσμα σε όλη τη χώρα, οι γραφειοκράτες άρχισαν να απαιτούν όλο και μεγαλύτερο μερίδιο από τα κέρδη μεσαίων επιχειρηματιών, δηλαδή ουσιαστικά να εκβιάζουν τις αναδυόμενες μεσαίες τάξεις. Όποιος δε συμφωνούσε κατέληξε στη φυλακή, είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως υπάρχουν περισσότεροι από 100.000 φυλακισμένοι επιχειρηματίες στη Ρωσία. Όλοι στη μεσαία τάξη ξέρουν κάποιον που ξέρει κάποιον που κάποιος τερατώδης Γκογκολιανός αξιωματούχος μετέτρεψε στον τοπικό Mikhail Khodorkovsky και Sergey Magnitsky. Αυτό είναι το κύριο πρόβλημα με τη Ρωσία του Putin, η πλήρης απουσία μιας δημόσιας υπηρεσίας, την οποία ο συγκεντρωτισμός λανθασμένα άφησε ανεξέλεγκτη.

Του Nicholas Walton


Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ:http://ecfr.eu/blog/entry/Putins_fragile_empire

ΑΠΟΔΟΣΗ:www.capital.gr