Τετάρτη 23 Απριλίου 2014

Η απαγόρευση των πυρηνικών δοκιμών

Η Εκτενής Συνθήκη της Απαγόρευσης-των-Πυρηνικών-Δοκιμών (CTBT) απαγορεύει όλες τις πυρηνικές εκρήξεις παντού ως ένα αποτελεσματικό μέτρο του πυρηνικού αφοπλισμού και της μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων, αλλά δεν έχει ακόμη τεθεί σε ισχύ. Στις 11 Απριλίου το SIPRI, σε συνεργασία με το Υπουργείο Εξωτερικών της Σουηδίας (MFA) και το Σουηδικό Ινστιτούτο Διεθνών Υποθέσεων (UI), πραγματοποίησαν μια εκδήλωση για να συζητήσουν την CTBT και τις ευρύτερες εφαρμογές της.



Η CTBT έχει υπογραφεί από 183 κράτη και επικυρωθεί από 162, αλλά οκτώ κράτη με πυρηνικό οπλοστάσιο, η Κίνα, η Λαϊκή Δημοκρατία της Κορέας (ΛΔΚ, Βόρεια Κορέα), η Αίγυπτος, η Ινδία, το Ιράν, το Ισραήλ, το Πακιστάν και οι Ηνωμένες Πολιτείες, ακόμη πρέπει να προσχωρήσουν, προκειμένου η CTBT να τεθεί σε ισχύ.

Στις 26 Σεπτεμβρίου 2013, προκειμένου να εξασφαλιστεί μια καινοτόμος και εστιασμένη προσέγγιση για την ενθάρρυνση των υπόλοιπων οκτώ κρατών να προσχωρήσουν στη CTBT, δημιουργήθηκε η Ομάδα Προσωπικοτήτων (GEM). Οι υπουργοί Εξωτερικών της Ουγγαρίας, της Ινδονησίας και της Ιταλίας περιλαμβάνονται μεταξύ των 20 μελών της GEM, η οποία πραγματοποίησε την πρώτη, επί της ουσίας, συνεδρίασή της στη Στοκχόλμη στις 10 Απριλίου του 2014, μετά από πρόσκληση του υπουργού Εξωτερικών της Σουηδίας, Carl Bildt.


Η συζήτηση
Στις 11 Απριλίου, ως συνέχεια, το SIPRI, η Σουηδική EMF και το UI φιλοξένησαν μια συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με θέμα την CTBT (PDF). Μεταξύ των ομιλητών ήταν ο Hans Blix, ο οποίος διετέλεσε Εκτελεστικός Πρόεδρος της Επιτροπής Παρακολούθησης του ΟΗΕ, της Επιτροπής Επαλήθευσης και Επιθεώρησης για το Ιράκ, ως Γενικός Διευθυντής του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) και υπουργός Εξωτερικών της Σουηδίας, ο Kevin Rudd, ο πρώην πρωθυπουργός και υπουργός Εξωτερικών της Αυστραλίας και η Lassina Zerbo, Εκτελεστική Γραμματέας του Οργανισμού της Εκτενούς Συνθήκης Απαγόρευσης-των-Πυρηνικών-Δοκιμών  (CTBTO).

Ο Hans Blix συζήτησε την μεγάλη προσπάθεια για την κατάργηση των πυρηνικών δοκιμών και τις συνεχιζόμενες προσπάθειες για την επίτευξη ενός κόσμου χωρίς πυρηνικά όπλα. Ο Kevin Rudd σημείωσε ότι το SIPRI κατατάσσεται μεταξύ των κορυφαίων ερευνητικών ιδρυμάτων στον κόσμο και συζήτησε τις προοπτικές της επικύρωσης της CTBT από την Κίνα, υπογραμμίζοντας τη δυναμική της σχέσης Κίνας-ΗΠΑ στον τομέα αυτό. Τέλος, η Lassina Zerbo υπογράμμισε τις τεχνολογίες επαλήθευσης της CTBTO που θα διασφαλίζουν ότι καμία πυρηνική δοκιμή δεν θα παραμένει κρυφή.
Το σύστημα επαλήθευσης της CTBT
Για τους σκοπούς της επαλήθευσης της CTBT, ένα παγκόσμιο δίκτυο 321 σταθμών παρακολούθησης και 16 εργαστήρια βρίσκονται υπό κατασκευή. Το δίκτυο αυτό είναι σχεδιασμένο να ανιχνεύει τις πυρηνικές δοκιμές, παρέχοντας ένα ισχυρό σύστημα που μπορεί επίσης να δώσει έγκαιρη προειδοποίηση για τσουνάμι, πυρηνικά ατυχήματα και σεισμούς.

Το σύστημα ελέγχου είναι σχεδιασμένο να ανιχνεύει οποιαδήποτε πυρηνική έκρηξη που σημειώνεται στην επιφάνεια της Γης, υπόγεια, υποθαλάσσια ή στην ατμόσφαιρα. Το Διεθνές Σύστημα Παρακολούθησης (IMS) της CTBT στηρίζεται σε τέσσερις συμπληρωματικές τεχνολογίες επαλήθευσης, αξιοποιώντας τις πιο σύγχρονες επιστημονικές μεθόδους. Σεισμικοί, υδροακουστικοί και οι χαμηλής ηχητικής συχνότητας σταθμοί παρακολουθούν τα έγκατα της Γης, τους ωκεανούς του κόσμου και την ατμόσφαιρα, αντίστοιχα, ενώ οι σταθμοί ραδιονουκλιδίων ανιχνεύουν  ραδιενεργά  συντρίμμια από ατμοσφαιρικές εκρήξεις ή υλικών που έχουν εξαερωθεί από υπόγειες ή υποθαλάσσιες πυρηνικές εκρήξεις.

Οι σταθμοί παρακολούθησης IMS και τα εργαστήρια θα λειτουργούν σε 89 χώρες σε όλο τον κόσμο. Η δημιουργία αυτών των εγκαταστάσεων συνεπάγεται μηχανικές και κατασκευαστικές προκλήσεις χωρίς προηγούμενο στην ιστορία του ελέγχου των εξοπλισμών, καθώς πολλοί σταθμοί βρίσκονται σε απομακρυσμένες και δυσπρόσιτες περιοχές. Οι επιστημονικές και τεχνολογικές εφαρμογές της IMS έχουν μια σειρά από πολιτικές χρήσεις.
Προσδιορισμός του χρόνου αεροπορικών δυστυχημάτων
Το δίκτυο IMS της CTBTO χρησιμοποιήθηκε πρόσφατα στην αναζήτηση του αγνοούμενου αεροπλάνου MH370. Αν ένα μεγάλο αεροσκάφος συντριβεί, δημιουργεί σεισμικά σήματα που ισοδυναμούν με σεισμούς μικρού μεγέθους που μπορούν να καταγραφούν από τους σεισμικούς σταθμούς IMS. Ο ακριβής χρόνος της συντριβής του αεροσκάφους Boeing 747 της Pan Am κοντά στην πόλη της Σκωτίας Λόκερμπι και της συντριβής του MD11 της Swiss Air κοντά στο Χάλιφαξ του Καναδά (και οι δύο το 1998) μπορούσαν να επαληθευτούν με ακρίβεια μόνο με τη χρήση σεισμικών δεδομένων.

Επίσης, η CTBTO κλήθηκε να εξετάσει τα δεδομένα της για να δει αν το αγνοούμενο Μαλαισιανό  Boeing 787, πτήση MH370, είχε συντριβεί στο έδαφος και να καθορίσει τη θέση της συντριβής. Επιπλέον, εάν ένα αεροπλάνο εκραγεί εν πτήσει, όπως έγινε με το Boeing 747 της TWA στις 17 Ιουλίου 1996, ο ήχος της έκρηξης μπορεί να καταγραφεί από τους αισθητήρες υποήχων.
Ανίχνευση ηφαιστειακών εκρήξεων, σεισμών και τσουνάμι
Η τεχνολογία που χρησιμοποιείται στο δίκτυο IMS μπορεί επίσης να καταγράψει τους ήχους χαμηλής συχνότητας των παγόβουνων που σπάνε και των ηφαιστειακών εκρήξεων. Το 2010, για παράδειγμα, η έκρηξη ενός ηφαιστείου στην Ισλανδία έκλεισε μεγάλα τμήματα του ευρωπαϊκού εναέριου χώρου για ημέρες λόγω της τέφρας που διασκορπίστηκε στην ατμόσφαιρα, διαταράσσοντας χιλιάδες πτήσεις. Ο μετεωρίτης που διαλύθηκε πάνω από το Τσελιάμπινσκ στις 15 Φεβρουαρίου 2013, δημιούργησε ένα ηχητικό κύμα που ταξίδεψε δύο φορές σε όλο τον κόσμο. Η τεχνολογία υποήχων παρέχει επιστημονικά στοιχεία σχετικά με την αποσύνθεση των μετεωριτών στην ατμόσφαιρα για ανάλυση από την επιστημονική κοινότητα.

Μεγάλου μεγέθους σεισμοί μπορούν να προκαλέσουν τσουνάμι ή τεράστια κύματα στον ωκεανό. Τον Δεκέμβριο του 2004 ένας μεγάλος σεισμός ανοικτά των ακτών της Σουμάτρα ακολουθήθηκε από ένα τσουνάμι που σκότωσε χιλιάδες ανθρώπους. Τον Μάρτιο του 2011 ο Μεγάλος Σεισμός της Ανατολής κοντά στη Φουκουσίμα προκάλεσε ένα τεράστιο τσουνάμι που σκότωσε χιλιάδες και είχε ως αποτέλεσμα ένα πυρηνικό ατύχημα μετά την απώλεια των γεννητριών ηλεκτρικής ενέργειας που έστελναν κρύο νερό σε τέσσερις πυρηνικούς αντιδραστήρες που παρήγαγαν ηλεκτρική ενέργεια.

Μετά το σεισμό του 2004 και το τσουνάμι, η CTBTO έλαβε εντολή να παρέχει στοιχεία από τους σεισμικούς και υδροακουστικούς σταθμούς της σε κέντρα για την προειδοποίηση κινδύνου για τσουνάμι ώστε να ενισχύσουν την ικανότητα πρόβλεψης σεισμών που πιθανώς θα δημιουργήσουν τσουνάμι. Το 2011 αυτές οι πληροφορίες δόθηκαν επίσης στο Κέντρο Έκτατων Πυρηνικών Αναγκών της ΙΑΕΑ για να προειδοποιεί τους διαχειριστές των πυρηνικών εργοστασίων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας για τυχόν σεισμούς που δημιουργούν τσουνάμι.
Τα ευγενή αέρια
Τα ραδιονουκλίδια, όπως το καίσιο, το ιώδιο και το ξένον απελευθερώνονται μετά από υπόγειες πυρηνικές δοκιμές και από τις πυρηνικές εγκαταστάσεις. Τα ευγενή αέρια που απελευθερώθηκαν  ως αποτέλεσμα του πυρηνικού ατυχήματος της Φουκουσίμα αντιστοιχούν σε μια ατμοσφαιρική πυρηνική έκρηξη ενός μεγατόνου ή 1000 κιλοτόνων, σε σύγκριση, η ατομική βόμβα που έπεσε στο Ναγκασάκι ήταν περίπου 21 κιλοτόνων. Το σύστημα παρακολούθησης  ραδιονουκλιδίων IMS μπορεί να επιτρέψει την παγκόσμια παρακολούθηση των ραδιονουκλιδίων, ενημερώνοντας έτσι το κοινό σχετικά με την αερομεταφορά των ραδιονουκλιδίων.

Η IMS της CTBTO παρείχε τη δυνατότητα παρακολούθησης των ραδιενεργών εκπομπών από τα κατεστραμμένα πυρηνικά εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της Φουκουσίμα μετά το μεγάλο σεισμό στις 11 Μαρτίου 2011. Η CTBTO, χρησιμοποιώντας περισσότερους από 35 σταθμούς παρακολούθησης ραδιονουκλιδίων, παρείχε πληροφορίες σχετικά με την εξάπλωση των ραδιενεργών σωματιδίων και των ευγενών αερίων από το ατύχημα της Φουκουσίμα και έδειξε ότι ελάχιστα ίχνη ραδιενεργών εκπομπών από τη Φουκουσίμα είχαν εξαπλωθεί σε όλο το βόρειο ημισφαίριο, καθώς και σε όλο το νότιο ημισφαίριο της περιοχής Ασίας-Ειρηνικού.
Ο τερματισμός των πυρηνικών δοκιμών
Ενώ οι πολιτικές και οι σχετιζόμενες με καταστροφές εφαρμογές των συστημάτων παρακολούθησης της CTBTO είναι εξαιρετικά χρήσιμες, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι ο σκοπός της CTBT είναι η κατάργηση όλων των πυρηνικών δοκιμών.

Οι πυρηνικές δοκιμές έχουν μια μακρά ιστορία, που αρχίζει το 1945. Οι πυρηνικές εκρήξεις έχουν σημειωθεί σε όλα τα περιβάλλοντα: πάνω από το έδαφος, υπόγεια, υποθαλάσσια και στο διάστημα. Οι βόμβες έχουν εκραγεί στην κορυφή πύργων, σε φορτηγίδες, έχοντας ανυψωθεί με μπαλόνια, στην επιφάνεια της γης, κάτω από το νερό σε βάθος 600 μέτρων, υπόγεια σε βάθος άνω των 2400 μέτρων και σε οριζόντιες σήραγγες. Έχουν ριφθεί δοκιμαστικές βόμβες από αεροσκάφη και έχουν εκτοξευθεί με πυραύλους σε ύψος μέχρι 250 χιλιόμετρα μέσα στην ατμόσφαιρα.

Οι ατμοσφαιρικές δοκιμές απαγορεύτηκαν από τη Συνθήκη Μερικής Απαγόρευσης των Πυρηνικών Δοκιμών του 1963. Οι διαπραγματεύσεις, σε μεγάλο βαθμό,  είχαν ανταποκριθεί στις σοβαρές ανησυχίες της διεθνούς κοινότητας σχετικά με το ραδιενεργό νέφος που δημιουργείται από τις ατμοσφαιρικές δοκιμές. Οι ΗΠΑ, η Σοβιετική Ένωση, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Πακιστάν και η Ινδία έγιναν συμβαλλόμενα μέρη της συνθήκης, ενώ η Γαλλία και η Κίνα δεν έγιναν. Η Γαλλία πραγματοποίησε την τελευταία ατμοσφαιρική δοκιμή της το 1974 και η Κίνα το 1980.

Η CTBT είναι ένα ουσιαστικό βήμα προς την επίτευξη ενός κόσμου χωρίς πυρηνικά όπλα. Με τον τερματισμό των πυρηνικών δοκιμών εμποδίζεται η ανάπτυξη νέων πυρηνικών όπλων και η εμφάνιση περισσότερων κρατών με τέτοιο οπλοστάσιο. Ο στόχος των ηγετών του κόσμου θα πρέπει να είναι η εξασφάλιση ότι η CTBT θα τεθεί σε ισχύ το αργότερο έως τις 24 του Σεπτέμβρη του 2016, στην 20ή της επέτειο.

Του Tariq Rauf

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ:http://www.sipri.org/media/expert-comments/rauf_apr2014


ΑΠΟΔΟΣΗ:www.capital.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου