Τρίτη 20 Ιανουαρίου 2015

Επιδιορθώνοντας το Ιράκ: Μπορεί ο Αμπάντι να γεφυρώσει το σεχταριστικό χάσμα τής χώρας;

Ο Ιρακινός πρωθυπουργός Haider al-Abadi, στις 3 Δεκεμβρίου 2014. (Philippe Wojazer / Courtesy Reuters)

Ο πρωθυπουργός τού Ιράκ, Χάιντερ αλ-Αμπάντι, κάποτε ένας σκοτεινός βουλευτής που είχε εξοριστεί στο Ηνωμένο Βασίλειο από τον πρώην πρόεδρο Σαντάμ Χουσεΐν, πρόσφατα αναδύθηκε από τις σκιές τού κόμματος Ντάουα (Dawa) για να οδηγήσει την χώρα του έξω από την πιο απειλητική κρίση πολιτικής και ασφάλειας που έχει δει από το 2003. Είχε διοριστεί επισήμως ως πρωθυπουργός στις 8 Σεπτεμβρίου, κληρονομώντας μια χώρα που ήταν ουσιαστικά ερείπια. Το ένα τρίτο τού Ιράκ είχε πέσει στους Σουνίτες μαχητές τού Ισλαμικού Κράτους τού Ιράκ και της αλ-Σαμ (ISIS), συμπεριλαμβανομένης της Μοσούλης, της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης τής χώρας˙ Οι Κούρδοι είχαν κινηθεί να καταλάβουν το πλούσιο σε πετρέλαιο Κιρκούκ και απείλησαν να αποσχιστούν˙ Και οι Σιίτες προετοιμάζοντο για περαιτέρω επέλαση του ISIS.

Παρότι ο Abadi ήταν ένας μη δοκιμασμένος ηγέτης, ο αρχικός διορισμός του πήρε ευρεία εγχώρια και διεθνή συναίνεση, λόγω της υπόσχεσής του, ως Σιίτης, να εξισορροπήσει τα αντικρουόμενα συμφέροντα των εθνο-θρησκευτικών ομάδων τού Ιράκ: Σουνίτες, Σιίτες και Κούρδοι. Ο Abadi είχε επίσης μια φήμη στο κοινοβούλιο ως ηγέτης συμβιβαστικός και προσανατολισμένος στις λύσεις. Για να είμαστε δίκαιοι, μερικές από τις πρόωρες τυμπανοκρουσίες γύρω από τον Abadi στην πραγματικότητα θα μπορούσαν να έχουν προέλθει από την συλλογική ανακούφιση επειδή ο διχαστικός προκάτοχός του, ο Νούρι αλ Μαλίκι, τελικά αποχώρησε. Με τις δύο πρώτες θητείες του, ο Μαλίκι είχε αποξενώσει τους Σουνίτες και τους Κούρδους, καθώς και τις χώρες τού Κόλπου και την Τουρκία, με το παρωπιδικό σχέδιό του να εδραιώσει την εξουσία για την σιιτική φατρία του.
Αλλά ο Abadi δεν απογοήτευσε στις πρώτες εκατό ημέρες του στην εξουσία, παρότι θα δοκιμαστεί σοβαρά από τις επαχθείς προκλήσεις που βρίσκονται μπροστά του.
ΜΙΑ ΠΡΑΞΗ ΕΞΙΣΟΡΡΟΠΗΣΗΣ
Μια καθοριστική στιγμή τού Abadi στους πρώτους λίγους μήνες του ως πρωθυπουργός ήταν η εξομάλυνση της μακράς αντιπαράθεσης ανάμεσα στην Βαγδάτη και το ιρακινό Κουρδιστάν για τον καταμερισμό τού πετρελαϊκού πλούτου και, τέλος, η προσφορά στήριξης στις κουρδικές ένοπλες δυνάμεις, που είναι γνωστές ως Peshmerga, κάτι που είχε παραμεληθεί σοβαρά υπό τον Μαλίκι. Με μια νέα συμφωνία που σφυρηλατήθηκε στα μέσα Δεκεμβρίου, η Βαγδάτη θα πληρώσει στην Περιφερειακή Κυβέρνηση του Κουρδιστάν (KRG) το ήμισυ του συνόλου των εσόδων που προέρχονται από τα κοιτάσματα πετρελαίου που ελέγχονται από τους Κούρδους. Θα χρηματοδοτήσει επίσης τους Peshmerga και θα επιτρέψει στις Ηνωμένες Πολιτείες να τους εξοπλίσουν. Ενώ αυτή είναι μια σημαντική παραχώρηση τόσο νωρίς στην θητεία του, η συμφωνία επιτρέπει στον Abadi να μαλακώσει τις κουρδικές εκκλήσεις για ανεξαρτησία, αλλά και να δηλώσει την προθυμία του να συνεργαστεί με τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες μεσολαβούν στις διαπραγματεύσεις. Περαιτέρω, η χρονική στιγμή τής συμφωνίας απελευθερώνει την κυβέρνηση του Abadi να εστιάσει στην συμφιλίωση με τους Σουνίτες, μερικοί από τους οποίους έχουν στραφεί στο να πολεμήσουν στο πλευρό τού ISIS μετά από χρόνια αποκλεισμού υπό τον Μαλίκι.
Παρά το γεγονός ότι οι Σουνίτες χαίρονται να βλέπουν τον Μαλίκι να φεύγει, ακόμη δεν εμπιστεύονται πλήρως τον Abadi. Μόνο μια χούφτα σουνιτικών φυλών στην επαρχία Ανμπάρ, το μεγαλύτερο τμήμα τής οποίας έχει καταληφθεί από το ISIS, ενώθηκε με τις κυβερνητικές δυνάμεις για να νικήσει τους αντάρτες. Αλλά η απροθυμία των Σουνιτών μπορεί να μαλακώσει με την πάροδο του χρόνου, αν ο Abadi εξακολουθήσει να παραμένει ευαίσθητος στις απαιτήσεις τους, όπως μεταξύ άλλων ο τερματισμός των πολιτικών διακρίσεων που στοχεύουν σουνιτικά μέλη, η απελευθέρωση Σουνιτών κρατουμένων, και η χορήγηση περισσότερων εξουσιών σε σουνιτικές επαρχιακές κυβερνήσεις. Η νέα κυβέρνησή του έχει διαθέσει περισσότερες υπουργικές θέσεις σε Σουνίτες ηγέτες -επτά συνολικά- και, για πρώτη φορά από το 2010, το κοινοβούλιο ενέκρινε [1] τους διορισμούς των υπουργών Εσωτερικών και Άμυνας, μετά από δύο μήνες έντονης συζήτησης. Η τελευταία θέση καταλήφθηκε από τον Χαλέντ αλ-Ομπέιντι, έναν εξέχοντα Σουνίτη πολιτικό από την Μοσούλη. Τον Νοέμβριο, όταν ένας δικαστής διορισμένος από τον Μαλίκι εξέδωσε μια θανατική καταδίκη για τον Ahmed Al-Alwani, ένα Σουνίτη πολιτικό ηγέτη τού οποίου η φυλή βοηθά την Βαγδάτη στην καταπολέμηση του ISIS, ο Abadi προσέγγισε τους αρχηγούς των Αλουανίτικων φυλών και ανέστειλε την ποινή. (Ο Alwani είχε κατηγορηθεί για την δολοφονία δύο στρατιωτών κατά την διάρκεια μιας επιδρομής των δυνάμεων ασφαλείας στο στρατόπεδό του τον Δεκέμβριο του 2013. Ο ίδιος αρνείται τις κατηγορίες). Ακόμη και με κίνδυνο να χάσει την υποστήριξη του δικού του συνασπισμού και του σιιτικού εκλογικού σώματος, ο Abadi έχει ξεκινήσει μια εκστρατεία για την απομάκρυνση διεφθαρμένων πολιτικών και στρατιωτικών αξιωματούχων που είχε διορίσει ο Μαλίκι, μερικοί από τους οποίους λαμβάνουν μισθούς για να εποπτεύουν «στρατιώτες φάντασμα» [2] ή στρατιώτες που λαμβάνουν αμοιβή χωρίς να κάνουν καμία εργασία και κοστίζουν στην κυβέρνηση εκατομμύρια δολάρια. Ο Abadi εντόπισε τουλάχιστον 50.000 τέτοιους στρατιώτες.
Το κίνητρο του Abadi για την μεταρρύθμιση του στρατού πηγαίνει πέρα από την απλή εξισορρόπηση των θρησκευτικών εντάσεων. Η υπό αμερικανική ηγεσία αεροπορική εκστρατεία εναντίον τού ISIS έχει πετύχει να περιορίσει την προέλαση των μαχητών, αλλά το να νικηθεί το ISIS απαιτεί την αποκατάσταση των ιρακινών χερσαίων δυνάμεων που σκόρπισαν ενόψει της προέλασης του ISIS στην Μοσούλη, τον Ιούνιο του 2014. Για να ξεκινήσει την διαδικασία αυτή, ο Abadi αντικατέστησε 36 διεφθαρμένους, κυρίως Σιίτες αξιωματικούς με άλλους, χρησιμοποιώντας ένα ισορροπημένο εθνοτικό και θρησκευτικό υπόβαθρο, και έχει συνεργαστεί με Αμερικανούς συμβούλους και άλλες ξένες δυνάμεις για την επανακατάρτιση, τον οπλισμό και τον εξοπλισμό ελεγμένων μονάδων τού ιρακινού στρατού. Στην πραγματικότητα, σηματοδοτώντας ένα νέο επίπεδο εμπιστοσύνης στην ιρακινή κυβέρνηση, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν δεσμεύσει 1,5 δισ. δολάρια για να εκπαιδεύουν και να εξοπλίσουν τις μονάδες αυτές και ξανάρχισαν τις πωλήσεις μαχητικών αεροσκαφών F-16, οι οποίες είχαν ανασταλεί [3] μετά την υπό την ηγεσία των ΗΠΑ εισβολή το 2003.
Μαζί με σιιτικές ομάδες πολιτοφυλακής που κινητοποιήθηκαν για την καταπολέμηση του ISIS –αφότου ο Σιίτης ανώτατος αγιατολάχ Αλί αλ-Σιστανί εξέδωσε [4] ένα διάταγμα τον Ιούνιο, όταν το ISIS κατέλαβε την Μοσούλη και εκτέλεσε εκατοντάδες αμάχους- αυτές οι συνδυασμένες δυνάμεις ήταν σε θέση να διεκδικήσουν μερικά χωριά και πόλεις από το ISIS κατά τις τελευταίες εβδομάδες. Ο Abadi επίσης διαβουλεύεται και συντονίζεται με την Ουάσιγκτον για την αντικατάσταση των κυριαρχούμενων από Σιίτες δυνάμεων ασφαλείας με τοπικά στρατολογημένες [5] σουνιτικές μονάδες Εθνοφρουράς, που θα υπερασπιστούν πόλεις εχθρικές προς μια σιιτική στρατιωτική παρουσία. Η προσέγγισή του προς την ασφάλεια θα δοκιμαστεί περαιτέρω από το πώς θα χειριστεί τις υποστηριζόμενες από το Ιράν σιιτικές μαχητικές ομάδες όταν το ISIS ηττηθεί˙ Παρ’ όλο που ήταν ζωτικής σημασίας για να προλάβουν το ISIS από το να προσεγγίσει την Βαγδάτη, η θέση τους στην δομή ασφαλείας τού Ιράκ εκλαμβάνεται ως απειλή από τους Σουνίτες.
Η άμβλυνση των παραπόνων των Κούρδων και των Σουνιτών δεν είναι χωρίς κόστος. Ο Abadi θα μπορούσε να χάσει κάποια υποστήριξη από το «Κράτος τού Νόμου», ένα σιιτικό πολιτικό μπλοκ που περιλαμβάνει το κόμμα Ντάουα (Dawa ) που ελεγχόταν κάποτε από τον Μαλίκι, και από την ευρύτερη ιρακινή σιιτική κοινότητα. Εξοργισμένοι από την συμφωνία με τους Κούρδους, άνθρωποι στην πλούσια σε πετρέλαιο πόλη τής Βασόρας -τμήμα τής νότιας περιοχής σιιτών που παράγει το 90% του πετρελαίου τού Ιράκ - διεξάγουν μια δημόσια εκστρατεία υπέρ της αυτοδιοίκησης. Προκειμένου να κατευνάσει τόσο τους Σιίτες όσο και τους Σουνίτες, ο Abadi έπρεπε δημοσίως να πάρει θέση υπέρ των Σιιτών ενώ ιδιωτικά εξευμένιζε τους Σουνίτες. Όταν ανακοίνωσε ότι δεν θα παρέμβει στην θανατική ποινή εναντίον τού Σουνίτη ηγέτη Alwani, ο Abadi διαβεβαίωσε ήσυχα τους ηγέτες των φυλών ότι δεν θα γινόταν η εκτέλεση. Πρόσφατα, έκανε επίσης μια ήσυχη επίσκεψη στην Βασόρα, προσφερόμενος να μεταβιβάσει περισσότερες εξουσίες στην επαρχία ως έναν τρόπο για να μαλακώσει το αίτημά της για αυτοδιάθεση.
ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΦΡΑΧΤΗ
Όταν πρόκειται για την εξωτερική πολιτική, η πιο σημαντική προσπάθεια του Abadi ήταν να καταπραΰνει την μακροχρόνια έχθρα μεταξύ του Ιράκ και των σουνιτικών αραβικών κρατών. Κατά τους τελευταίους τρεις μήνες, το Ιράκ έχει στείλει αξιωματούχους υψηλού επιπέδου στο Μπαχρέιν, το Κουβέιτ, την Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα προσπαθώντας να αμβλύνει τις εντάσεις, να οικοδομήσει εμπιστοσύνη και να συγκεντρώσει υποστήριξη στον αγώνα κατά του ISIS. Αυτές οι διπλωματικές προσπάθειες υπογραμμίζουν βασικές αλλαγές στην εξωτερική πολιτική τού Ιράκ και δείχνουν μια κατανόηση ότι κάθε πιθανότητα για νίκη επί τού ISIS και για συμβιβασμό με τους σουνίτες εγχωρίως απαιτεί την υποστήριξη των σουνιτών Αράβων σε ολόκληρη την περιοχή.
Με την σειρά τους, οι ηγέτες σε όλη την περιοχή ανταποκρίθηκαν θερμά στις προσπάθειες της Βαγδάτης. Η Σαουδική Αραβία εξέφρασε την ικανοποίησή της για τον διορισμό τού Abadi -ο οποίος είχε αποδοχή από τους Σιίτες, τους Σουνίτες και τους Κούρδους- και έδειξε άμεση προθυμία να συνεργαστεί με την κυβέρνησή του. Μετά την επίσκεψη καλής θελήσεως του προέδρου τού Ιράκ, Φουάντ Μασούμ, στο βασίλειο τον Νοέμβριο, η Σαουδική Αραβία ετοιμάστηκε να ανοίξει εκ νέου [6] την πρεσβεία της στην Βαγδάτη, η οποία είχε κλείσει το 1990, κατά την έναρξη του πολέμου τού Κόλπου. Ο Σαουδάραβας υπουργός Εξωτερικών, Σαούντ αλ Φαϊζάλ, εξέφρασε επίσης την επιθυμία του να επισκεφθεί το Ιράκ, αν οι συνθήκες το επιτρέψουν. Επιπλέον, ο Abadi έχει επισκεφθεί την Αίγυπτο, την Ιορδανία και την Τουρκία για να συζητήσει [7] περιφερειακές στρατηγικές για την καταπολέμηση των ισλαμιστών. Αλλά πριν εξομαλύνουν πλήρως τις σχέσεις τους, τα κράτη τού Κόλπου θα ήθελαν να δουν μεγαλύτερες προσπάθειες στην Βαγδάτη για την ικανοποίηση των απαιτήσεων των Ιρακινών Σουνιτών και μια ύφεση στις σχέσεις της με το Ιράν. Εκεί, ο Abadi εξακολουθεί να περιορίζεται από την επίσημη νομιμοφροσύνη του. Η πρώτη επίσημη διπλωματική επίσκεψή του ήταν στο Ιράν, κάτι που επισημαίνει την δύναμη της πολιτικής επιρροής αυτής της χώρας.
Μέσα σε μόλις τρεις μήνες, ο Abadi έχει κοσμήσει το σύντομο βιογραφικό του με μια σειρά από εντυπωσιακά πολιτικά κατορθώματα: Επιτυχή κατευνασμό των απογοητευμένων Κούρδων, αναδόμηση ενός διεφθαρμένου στρατού, άνοιγμα διαλόγου με τους αποξενωμένους Άραβες γείτονες, και ανανέωση των δεσμών με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Τα μέτρα αυτά είναι μόνο η κορυφή τού παγόβουνου˙ Χρειάζεται να διατηρήσει τα επιτεύγματά του ώστε να πετύχει πραγματικά. Ωστόσο, η δέσμευση του Abadi για την επίλυση της σεχταριστικής διαμάχης στο Ιράκ –«ακόμη κι αν δολοφονηθώ για αυτό», είχε δηλώσει ευθαρσώς- είναι μια ευπρόσδεκτη αλλαγή από το σχισματικό στυλ τού προκατόχου του.
sourche: http://foreignaffairs.gr/articles/70151/muhamed-h-almaliky/epidiorthonontas-to-irak?page=show
Copyright © 2002-2014 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.
Αναρτήθηκε από στις
Ετικέτες

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)