South Stream, Turk Stream και ο Θρίαμβος της Γεωγραφίας

Έχει ενδιαφέρον η πληροφορία, και μάλιστα αρκετά ελεγμένη, ότι το 2014 η Ρωσική εταιρεία Gazprom που είναι από τους βασικούς προμηθευτές φυσικού αερίου της Ευρώπης αύξησε τις εξαγωγές στο επίπεδο ρεκόρ των 161.5 BCM’ s, ποσό στο οποίο συμπεριλαμβάνονται 26.7BCM’ s παραδόσεις στην Τουρκία (με την Τουρκία να καταναλώνει περί τα 45 BCMαερίου τον χρόνο). Να σημειώσουμε ότι σήμερα η Gazprom καλύπτει περίπου το 1/3 της Ευρωπαϊκής κατανάλωσης αερίου που ισοδυναμεί με το 50% των συνολικών εισαγωγών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι ποσότητες αυτές εξάγονται μέσα από έξι βασικούς αγωγούς ( Nord Stream, Yamal - Europe 2, Soyuz,Minsk- Vilnius, Dzhubga- Lazarevskoye, Trans Balkan και Blue Stream).

Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι παρά τις εχθροπραξίες στην Aνατολική Ουκρανία και σε πείσμα των εκτενών κυρώσεων που έχουν επιβάλλει στην Ρωσία οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι Ρωσικές εξαγωγές αερίου προς την Ευρώπη εξακολουθούν να αυξάνονται, και μάλιστα σε μία περίοδο όπου η κατανάλωση στη γηραιά ήπειρο σημειώνει στασιμότητα. Ο λόγος είναι ότι η παραγωγή φυσικού αερίου στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει πτωτική πορεία τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω μείωσης των αποθεμάτων στη Βόρεια Θάλασσα, γεγονός που κάνει την Gazprom να ευελπιστεί ότι μέχρι το 2017 οι εξαγωγές της προς τον Ευρωπαϊκό χώρο θα έχουν αυξηθεί κατά 8% σε σύγκριση με τα σημερινά επίπεδα.

Αγκάθι στα σχέδια της Μόσχας για διατήρηση τουλάχιστον των εξαγωγών στα σημερινά υψηλά επίπεδα είναι η Ουκρανία η οποία έχει αποδειχθεί αναξιόπιστη και ασταθής σε αρκετές περιπτώσεις με αποτέλεσμα η Ρωσία να μην μπορεί να εγγυηθεί απόλυτα ότι οι διερχόμενες ποσότητες αερίου μέσω αυτής της χώρας θα μπορούν να παραδίδονται πάντοτε στους Ευρωπαίους πελάτες της. Γι αυτό ήδη από το 2007 η Gazprom είχε δρομολογήσει την κατασκευή του τεράστιου αγωγού South Stream, μέσω της Μαύρης Θάλασσας, και από εκεί μέσω των Βαλκανίων σε Αυστρία και Ιταλία. Όμως, για καθαρά πολιτικούς λόγους οι Βρυξέλλες τορπίλισαν τα σχέδια για την κατασκευή του South Stream, αρχικά μέσω προσκομμάτων στην αδειοδοτική διαδικασία επικαλούμενες τις πρόβλεψεις του Τρίτου Ενεργειακού Πακέτου (δηλ. ανάγκη διαχωρισμού προμήθειας και μεταφοράς αερίου) και αργότερα υποχρεώνοντας την Βουλγαρία, με καθαρά εκβιαστικό τρόπο (υπό την απειλή τραπεζικού embargoλόγω του προβλήματος ρευστότητας που αντιμετώπιζαν οι Βουλγαρικές τράπεζες την περίοδο Ιουνίου- Σεπτεμβρίου 2014) να σταματήσει την κατασκευή του χερσαίου τμήματος του αγωγού που είχε ξεκινήσει.

Εν όψει των αντίξοων αυτών συνθηκών αλλά και λόγω του αυξανόμενου κόστους κατασκευής του South Stream, ο προϋπολογισμός του οποίου είχε υπερβεί τα $30.0 δισεκατομμύρια, και της παράλληλης μείωσης των τιμών του αργού (πτώση κατά 60% σε διάστημα 8 μηνών), η Gazprom απεφάσισε να εγκαταλείψει το αρχικό σχέδιο και να προσανατολισθεί σ’ ένα μικρότερου μήκους αγωγό, πάλι μέσω Μαύρης Θάλασσας, παρακάμπτοντας όμως εντελώς  την Βουλγαρία η οποία με την συμπεριφορά της έδειξε ασυνέπεια ως προς την αρχική της συμφωνία και δεσμεύσεων της έναντι της εταιρείας. Η νέα χάραξη του αγωγού προβλέπει προσαιγιάλωση μερικά χιλιόμετρα βόρεια της Κωνσταντινούπολης, στον οικισμό Καγιάκεϊ επί της Ευρωπαϊκής Τουρκίας, και από εκεί κατεύθυνση προς τα Ελληνινο-Τουρκικά σύνορα, όπου ως γνωστό λειτουργεί από το 2007 ο Ελληνο-Τουρκικός interconnector. Μάλιστα σύμφωνα με τελευταίες πληροφορίες ως σημείο διάβασης του αγωγού στο ελληνικό έδαφος προτείνεται η τοποθεσία Έψιλα επί των ελληνοτουρκικών συνόρων στον Έβρο. 

Το σχέδιο της Gazprom, όπως επιβεβαιώθηκε πλήρως μέσα από δηλώσεις τουCEO της κ. Alexander Medvedev την περασμένη εβδομάδα, είναι η δημιουργία κόμβου στην Ελληνο-Τουρκική μεθόριο και από εκεί προώθηση προς τους διάφορους Ευρωπαϊκούς προορισμούς. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι η Βουλγαρία και οι άλλες Βαλκανικές χώρες θα πρέπει να προμηθεύονται το αέριο τους μέσω Ελλάδος, αφού προβλέπεται η κατασκευή του Ελληνο- Βουλγαρικού interconnector το αργότερο μέχρι το 2018. Ακόμα η νέα χάραξη του South Stream, μετονομασθείς πλέον σε Turk Stream, θα έχει ως επίπτωση την γεωπολιτική αναβάθμιση της Ελλάδος αφού μέσω αυτής πλέον θα πρέπει να διέλθει ένας πολύ μεγάλος κύριος αγωγός, δυναμικότητας 45-47 BCM που θα διασχίζει όλη τη Βόρεια Ελλάδα, θα καταλήγει στην Ηγουμενίτσα και από εκεί υποθαλασσίως θα κατευθύνεται στη Νότια Ιταλία, όπως ακριβώς προέβλεπε ο καταργηθείς λόγω TAP, αγωγός ITGI. Να σημειωθεί ότι η Τουρκία από τα 63 BCM χωρητικότητα του Turk Stream θα παραλαμβάνει 16-17 BCMγια κάλυψη των δικών της αναγκών. Μεγάλο μέρος αυτής της ποσότητας θα κατευθύνεται στην απαιτητική αγορά της Κωνσταντινούπολης (12.0 εκατομμύρια πληθυσμός). Άρα ακόμα και αν δεν είναι έτοιμη η υποδομή επί ελληνικού εδάφους στα τέλη του 2016, οπότε και προβλέπεται ολοκλήρωση τουTurk Stream, ο αγωγός θα λειτουργήσει μεταφέροντας αξιόλογες ποσότητες στην Τουρκική αγορά.

Από δε πλευράς κόστους ο Turk Stream εκτιμάται στο 1/3 της αξίας του αρχικού South Stream, με τον προϋπολογισμό του να υπολογίζεται στα $10.0 δισεκατομμύρια. Ο λόγος του σημαντικά μειωμένου κόστους είναι ότι ο προϋπολογισμός του έργου το project τώρα περιλαμβάνει μόνο το υποθαλάσσιο τμήμα και τα λίγα χιλιόμετρα, υπολογίζονται γύρω στα 188, επί Τουρκικού εδάφους. Η κατασκευή του υπόλοιπου τμήματος, δηλαδή η διαδρομή μέσω Ελλάδας και το υποθαλάσσιο τμήμα στην Αδριατική θα πρέπει, σύμφωνα με τον νέο σχεδιασμό της Gazprom, να αναληφθεί από τις ενδιαφερόμενες εταιρείες- πελάτες της Ρωσικής ενεργειακής εταιρείας με δική τους επιβάρυνση. Θα πρέπει ακόμα να σημειώσουμε ότι με την κατασκευή και λειτουργία του TurkStream θα καταργηθούν άμεσα δύο βασικοί αγωγοί, ο Soyuz και ο Trans Balkanμε αποτέλεσμα οι Ευρωπαϊκές εταιρείες πελάτες της Gazprom να πρέπει να προβλέψουν την τροφοδοσία τους μέσω Ελλάδας- Ιταλίας. Οι δε ανάγκες της Τουρκικής αγοράς θα καλύπτονται πλέον μέσω του υπάρχοντος Blue Streamκαι του νέου Turk Stream.

Τέλος, δεν θα πρέπει να διαλάθει της προσοχής μας ότι ο καθοριστικός παράγων στην πολιτική και ενεργειακή επανατοποθέτηση της Μόσχας ήτο και είναι η γεωγραφική διάσταση του όλου project με την γέφυρα Τουρκίας- Ελλάδας να αναδεικνύεται ως η πλέον ασφαλής και οικονομικά ανταγωνιστική διέξοδος προς τις Ευρωπαϊκές αγορές. Ας ελπίσουμε ότι η σημερινή κυβέρνηση θα μπορέσει να αξιοποιήσει κατάλληλα την νέα αυτή ευκαιρία που ανακύπτει προς όφελος της οικονομίας αλλά και της ενεργειακής αναβάθμισης της χώρας.

του Κ.Ν. Σταμπολή

ΠΗΓΗ: http://www.energia.gr/article.asp?art_id=90470