Οι τιμές των commodities, άνοδος και πτώση

Οι τιμές των εμπορευμάτων είναι πολύ ανθεκτικές. Στη διάρκεια της ανάπτυξης φαίνεται να ξεχνάμε ότι πάντα (ναι, πάντα) ακολουθούνται από πτώση (σχήμα 1). Και στη διάρκεια μιας ύφεσης, ξεχνάμε ότι σίγουρα θα ακολουθήσει μια «έκρηξη». Απλώς πρέπει να περιμένουμε αρκετό καιρό. Τι καθορίζει τέτοιες εκρήξεις και υφέσεις; Ήταν η τελευταία ανάπτυξη εξαίρεση; Που είναι σήμερα οι τιμές σε σχέση με τις μακροπρόθεσμες τάσεις; Και το μεγάλο ερώτημα, που πρόκειται να πάνε οι τιμές από αυτό το σημείο;

Βασικές πτυχές της θεωρίας των commodity

Προτού αναζητήσουμε πιο πολύπλοκες ιστορίες, δεν θα πρέπει να αγνοηθούν τρεις πτυχές της θεωρίας commodity.

Πρώτον, τα commodities μπορούν να αποθηκευτούν, υποδηλώνοντας ότι ένας trader μπορεί να αγοράσει σήμερα και να πληρώσει το κόστος (της χρηματοδότησης αυτής της αγοράς και της αποθήκευσης) και να πουλήσει στο μέλλον. Εάν οι traders πειστούν ότι η ανάπτυξη της Κίνας θα αυξηθεί σε έξι μήνες, αυξάνοντας τη ζήτηση και την τιμή του χαλκού εκείνη την περίοδο, η τιμή θα αυξηθεί σήμερα. Καθώς η Κίνα απαιτεί σχεδόν κάθε commodity, όλες οι τιμές θα αυξηθούν. Ή, εάν μια νέα ευκαιρία προκύψει και οι εχθροπραξίες στη Μέση Ανατολή διαταράξουν το πετρέλαιο τον επόμενο χρόνο, οι τιμές του πετρελαίου θα εκτιναχθούν σήμερα, και τότε μέσω μιας βιαστικής διπλωματίας επιλυθεί το πρόβλημα, οι τιμές θα υποχωρήσουν-όλα αυτά χωρίς να πέσει ούτε μία σφαίρα. Οι εμπροσθοβαρείς τιμές των commodities ανταποκρίνονται στις πιθανότητες εξέλιξης της μελλοντικής προσφοράς/ζήτησης. Οι κρίσεις στη ζήτηση μπορεί να προκαλέσουν υψηλούς συσχετισμούς ανά τα commodities, όταν οι κρίσεις προσφοράς τείνουν να είναι πιο ιδιοσυγκρυσιακές.

Αλλά –και είναι ένα μεγάλο αλλά- ορισμένες φορές μια απότομη αύξηση της ζήτησης ή μια μεγάλη διακοπή της προσφοράς μπορεί να εξαντλήσει όλη την τρέχουσα διαθεσιμότητα, γνωστό ως stock-out. Eίναι σπάνιο αλλά εάν συμβεί, η τρέχουσα (ή spot) τιμή θα εκτιναχθεί με έναν θεαματικό τρόπο. Η σχέση μεταξύ της συνολικής διαθεσιμότητας ενός αγαθού και της τιμής spot δεν είναι απλή. Καθώς υποχωρεί η διαθεσιμότητα προτού φθάσουμε στα άκρα ενός stock out, οι τιμές θα αυξάνονται όλο και πιο γρήγορα.

Η δεύτερη πτυχή είναι ότι οι τιμές μπορεί να είναι μη γραμμικές, επίσης εμφανές ακόμη και σε συνολικές τιμές δεικτών, όπως αυτή που καταγράφεται στο Σχήμα 1.

Οι υψηλές τιμές τονώνουν τις επενδύσεις. Και ενώ πρόκειται για μια επικίνδυνη κατάσταση, πιθανώς για να προσελκύσει κάποια σχόλια, ακόμη δεν έχουμε ένα εντελώς ικανοποιητικό μοντέλο για τις τιμές των commodity που έχουν ικανοποιητικό μοντέλο και περιλαμβάνουν εμπροσθοβαρείς επενδύσεις που μπορεί να πάρουν χρόνο, μπορεί να είναι άμορφες και γενικώς να βυθίζονται.  Το πρόβλημα σχετίζεται με ένα πιο γενικό (μοντέλο), για τις επενδύσεις και τους επιχειρηματικούς κύκλους, αλλά με τη δυνατότητα των stock outs, την ορθολογική εκμετάλλευση των αποθεμάτων και την ύπαρξη των χρηματοπιστωτικών αγορών με forward looking τιμές.

Όποια και αν είναι τα macro-foundations, μια τρίτη πτυχή είναι ότι τα commodities δεν φαίνονται ευάλωτα στην αύξηση των τιμών και των επενδύσεων, που ακολουθούνται από συντριβές, στη συνέχεια η προσφορά ρυθμίζεται ξανά.

Προβλέποντας τις τιμές των commodities
Μια «πραγματική» εικόνα της πρόσφατης άνθισης θα ήταν ότι η ισχυρή παγκόσμια ανάπτυξη (μέχρι την Παγκόσμια Κρίση) και ιδιαίτερα η υψηλή ζήτηση από την κίνα, οδήγησε τις μετοχές χαμηλότερα και τις τιμές υψηλά. Η Κίνα αναπτύχθηκε με μέσο όρο 10,5% για δέκα χρόνια (2002-2012), δημιουργώντας μια νέα οικονομία στο μέγεθος της σημερινής Σουηδίας ή Αργεντινής κάθε χρόνο. Αλλά η προσφορά τελικά ισοσταθμίστηκε. Περισσότερη γη διατέθηκε για γεωργικές καλλιέργειες και οι αποδόσεις αυξήθηκαν, νέα έργα εξόρυξης ενίσχυσαν την παραγωγή μετάλλων και αναπτύχθηκαν νέοι τρόποι για την εξαγωγή πετρελαίου, όχι μόνο από σχιστόλιθο αλλά επίσης και εξαιτίας των καινοτομιών της οριζόντιας εξόρυξης.

Άλλοι αποδίδουν την πρόσφατη έκρηξη στις οικονομικές εξελίξεις. Η παγκόσμια νομισματική πολιτική, τα χαμηλά επιτόκια, μια χρηματοοικονομική φούσκα, και/ή μεγάλα commodity funds. Οι χρηματοοικονομικοί παράγοντες έχουν ασφαλώς παίξει ένα ρόλο. Αλλά είναι τρομερά δύσκολο να διαχωρίσει κανείς αυτά και την πραγματική εικόνα, όταν λαμβάνονται υπόψη η βασική πτυχή της θεωρίας των εμπορευμάτων.

Που είναι πιθανό να οδηγηθούν οι τιμές τώρα; Η έκθεση για τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική της IDB το 2012 υποστήριζε ότι οι ρυθμοί ανάπτυξης της Κίνας θα εξασθένιζαν και καθώς το έκαναν, οι τιμές των commodities θα υποχωρούσαν, συνιστώντας ένα σημαντικό ρίσκο για τη Λατινική Αμερική και άλλους εξαγωγείς. Σε ένα σχετικό έγγραφο, υποστηρίζουμε ότι περαιτέρω μειώσεις ήταν συμβατές με μια επιστροφή σε μια προηγουμένως αποκατασταθείσα ισορροπία σε πραγματικές τιμές. Η προσφάτως δημοσιευθείσα έκθεση για το 2015, βασισμένη στην εργασία των Ahumada et al (επίκειται), παρουσιάζει τις εκτιμήσεις από τη διόρθωση σφαλμάτων, τα χρονολογικά πρότυπα (για σόγια, σιτάρι, καλαμπόκι, χαλκό και πετρέλαιο), που συνδυάζει βραχυπρόθεσμους και περισσότερες μακροχρόνιους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένης της προσφοράς και της ζήτησης καθώς και οικονομικών μεταβλητών.

Αυτές οι αναλύσεις (και πολλές άλλες προβλέψεις) υποδηλώνουν ότι ελλείψει απρόβλεπτων εξελίξεων, οι χαμηλές τιμές των commodities είναι εδώ για να μείνουν για λίγο, χωρίς να αναμένεται μια απότομη ανάκαμψη (αν και θα μπορούσε να έλθει κάποια άνοδος για το πετρέλαιο) αλλά με όρια εμπιστοσύνης που δείχνουν σημαντική αβεβαιότητα.

Πραγματικά, η πολύ υψηλή αβεβαιότητα σε οποιαδήποτε πρόβλεψη για την τιμή των commodities, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που προέρχονται από τις τιμές των futures, υπογραμμίζει την ανάγκη για τις χώρες εξαγωγής commodities (και κάποιες εισαγωγής) να βρουν τρόπους να διαχειριστούν αυτούς τους κινδύνους. Αυτοί οι μηχανισμοί μπορεί να περιλαμβάνουν hedging, ιδιαίτερα σε δεσμεύσεις του ετήσιου προϋπολογισμού (όπως έκανε προσφάτως το Μεξικό) και την χρήση κεφαλαίων σταθεροποίησης (για παράδειγμα, στη Χιλή).

Ίσως το πιο ανησυχητικό για τους εξαγωγείς των commodities είναι η προοπτική ότι αυτές οι τιμές μπορεί να διαμορφωθούν χαμηλότερα των προηγουμένων ισορροπιών των πραγματικών τιμών. Ας υποθέσουμε ότι οι μακροπρόθεσμες τιμές με φυσιολογικά επίπεδα αποθεμάτων, προσδιορίζονται από μια υποκείμενη καμπύλη μακροχρόνιου κόστους. Στη συνέχεια, αν οι υψηλές τιμές οδηγούμενες από πιο απότομες σε σχέση με τις αναμενόμενες αλλαγές στη ζήτηση, ενισχύσουν την καινοτομία, οι προσωρινές εκρήξεις θα μειώσουν αυτή την καμπύλη. Όταν υποχωρήσουν οι λόγοι που να δικαιολογούν αυτή την έκρηξη, οι τιμές μπορεί να υποχωρήσουν κάτω από την προηγουμένως εδραιωθείσα ισορροπία. Οι δύο μεγαλύτερες προηγούμενες εκρήξεις στα commodities τα τελευταία 115 χρόνια (το 1920 και στις αρχές της δεκαετίας του ’70) έληξαν και οι δύο με συντριβές που μείωσαν τις πραγματικές τιμές σε σχέση με τις προηγουμένως εδραιωθείσες ισορροπίες (δείτε σχήμα 1 ξανά). Η πρόσφατη άνοδος ήταν εξαίρεση τόσο σε ό,τι αφορά το μέγεθος όσο και τη διάρκεια. Μόνο ο χρόνος θα δείξει τις πλήρεις επιδράσεις των καινοτομιών στην προσφορά στις μακροχρόνιες τιμές commodities, αλλά εάν η ιστορία αποδεικνύει τίποτα, μπορεί να χαμηλώσουν ακόμη περισσότερο τις πραγματικές τιμές των commodities. Και μπορεί να πρέπει να περιμένουμε πολλά χρόνια για να έλθει η επόμενη έκρηξη.

Του Andrew Powell

*Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο VoxEU.org, ένα policy portal που ιδρύθηκε από το Center for Economic Policy Research (CEPR)

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ:http://www.voxeu.org/article/commodity-booms-bust-evidence-1900-2010

ΑΠΟΔΟΣΗ:www.capital.gr