Το πρόβλημα της Ευρώπης με την Ουγγαρία

Ακριβώς όπως ένα σάπιο μήλο μπορεί να χαλάσει ένα ολόκληρο κοφίνι από αυτά, ένας βίαιος αυταρχικός ηγέτης μπορεί να χαλάσει μια πολιτική ένωση. Καθώς ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν σταθεροποίησε την εξουσία του και οικοδόμησε ένα όλο και πιο αυταρχικό καθεστώς, αψηφά την Ευρωπαϊκή Ένωση -και εν πολλοίς ξεγλιστρά αλώβητος. Κατά την διάρκεια των τελευταίων ετών, ο Όρμπαν υπήρξε μια μέτρια ντροπή για την Ένωση, αλλά με την κτηνώδη και κοντόφθαλμη αντίδρασή του στην συνεχιζόμενη κρίση των προσφύγων, έχει γίνει ένα όνειδος.

Ένας μετανάστης κρατά το παιδί του στη σερβική πλευρά του φράχτη στην Asotthalom, στην Ουγγαρία, τον Σεπτέμβριο του 2015. LASZLO BALOGH / COURTESY REUTERS

Μεταμφιέζοντας τον εαυτό του ως υπερασπιστή του λεγόμενου χριστιανικού πολιτισμού της Ευρώπης απέναντι σε μια ισλαμική εισβολή, το καθεστώς Όρμπαν έχει αφήσει χιλιάδες πρόσφυγες να μαραζώνουν σε λιβάδια [1] και στους δρόμους [2], οδήγησε με τη βία άλλους σε άθλια στρατόπεδα κράτησης [3] και χτύπησε με κανόνια νερού και δακρυγόνα [4] πρόσφυγες που συγκεντρώθηκαν μπροστά στην κοφτερή σαν ξυράφι περίφραξη που η Ουγγαρία σήκωσε στα σύνορά της με την Σερβία.

Ο ευρωπαϊκός πολιτισμός ίσως να βρίσκεται πραγματικά σε κίνδυνο. Αλλά είναι ο Όρμπαν και το καθεστώς του που θέτουν τον πραγματικό κίνδυνο, όχι οι απελπισμένοι άνδρες, γυναίκες και παιδιά που βαδίζουν κατά μήκος της εθνικής οδού από την Βουδαπέστη στη Βιέννη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ισχυρίζεται ότι υποστηρίζει την φιλελεύθερη δημοκρατία, τον σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Με την ξενοφοβική ρητορική και την εχθρική αντιμετώπιση των προσφύγων από το καθεστώς του, ο Όρμπαν κοροϊδεύει αυτές τις αξίες και ενθαρρύνει και άλλες ανατολικο-ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να ακολουθήσουν το παράδειγμά του.

Ομοίως, ο Όρμπαν είναι μια απειλή για την έννομη τάξη της Ευρώπης. Η κυβέρνηση Όρμπαν ισχυρίζεται ότι τηρεί τον «κανονισμό του Δουβλίνου» της ΕΕ (το σύνολο των κανόνων που διέπουν το πώς τα κράτη-μέλη θα πρέπει να εξετάζουν τις αιτήσεις ασύλου) και ότι εκπληρώνει τη νομική υποχρέωσή της να διασφαλίζει τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ. Αλλά η κυβέρνηση Όρμπαν στρεβλώνει την εφαρμογή των κανόνων αυτών για να ακολουθεί την λαϊκίστικη, αντι-μεταναστευτική ατζέντα του [5] και παραβιάζει άλλους κανόνες της ΕΕ [6] σχετικά με την ανθρωπιστική μεταχείριση των προσφύγων.

ΕΝΑ ΧΑΛΑΣΜΕΝΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Ο Όρμπαν έχει δίκιο σε ένα πράγμα: Η προσφυγική κρίση έχει αποκαλύψει ότι οι κανόνες της ΕΕ για την μετανάστευση και το άσυλο έχουν απελπιστική ανάγκη μεταρρύθμισης. Σύμφωνα με το σύστημα του Δουβλίνου [7], η Ευρωπαϊκή Ένωση ρίχνει το μεγαλύτερο βάρος για την διεκπεραίωση και την φροντίδα των αιτούντων άσυλο στις χώρες των συνόρων στα ανατολικά και τα νότια, όπου οι μετανάστες εισέρχονται για πρώτη φορά στην Ένωση και υποτίθεται ότι πρέπει να κάνουν τις αιτήσεις τους για άσυλο. Αυτό το σύστημα είναι άδικο και μη βιώσιμο. Τοποθετεί το μεγαλύτερο μέρος του βάρους στα φτωχότερα κράτη-μέλη, όπως η Ελλάδα και η Ουγγαρία, τα οποία είναι λιγότερο εξοπλισμένα για να το χειριστούν.

Το σύστημα δημιουργεί επίσης στρεβλά κίνητρα. Οι κυβερνήσεις στα σύνορα της Ένωσης μπορεί να μπουν στον πειρασμό να υιοθετήσουν μια προσέγγιση «παρασιτικού γείτονα», κάνοντας τους εαυτούς τους όσο το δυνατόν αφιλόξενους με την ελπίδα ότι οι μετανάστες θα ζητήσουν άσυλο αλλού. Οι μετανάστες έχουν κίνητρα για να σπάσουν τους κανόνες της ΕΕ και να καθυστερήσουν την υποβολή αίτησης ασύλου, μέχρι να φτάσουν σε πλουσιότερες, πιο φιλόξενες χώρες, όπως η Γερμανία. Και αυτές οι πιο γενναιόδωρες και ανθρώπινες κυβερνήσεις ίσως να αισθανθούν υποχρεωμένες να παραβιάσουν τους κανόνες και να δεχτούν τους πρόσφυγες που βλέπουν να υποφέρουν σε κράτη όπως η Ουγγαρία.

Το χάος που εκτυλίσσεται στα σύνορα της ΕΕ τις τελευταίες εβδομάδες δείχνει ότι αυτό το σύστημα δεν είναι βιώσιμο.

Αλλά το να κατηγορούν την Ευρωπαϊκή Ένωση για τέτοιες αποτυχίες εθνικοί ηγέτες όπως ο Όρμπαν, είναι το απαύγασμα της υποκρισίας. Κατ’ αρχάς, οι κανόνες του Δουβλίνου θεσπίστηκαν με την συμφωνία των κυβερνήσεων των κρατών της ΕΕ. Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προτείνει -για πρώτη φορά τον Μάιο και πάλι αυτό το μήνα- ένα νέο σύστημα [8] υποχρεωτικής κατανομής των βαρών, σύμφωνα με το οποίο όλα τα κράτη-μέλη θα συμφωνήσουν να υποδεχθούν μια ποσόστωση των προσφύγων, καθορισμένη με βάση το μέγεθος και τον πλούτο της χώρας. Η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία, και μια χούφτα άλλοι υποστηρίζουν αυτή την προσέγγιση, αλλά η Ουγγαρία έχει ηγηθεί μιας συμμαχίας ανατολικο-ευρωπαϊκών κρατών -παράλληλα με το όλο και πιο απομονωτικό Ηνωμένο Βασίλειο- εναντίον του νέου συστήματος [9].

Με απλά λόγια, ο Όρμπαν έχει μπλοκάρει λογικές μεταρρυθμίσεις του συστήματος μετανάστευσης και ασύλου της ΕΕ, και στην συνέχεια την καταγγέλλει για τις αποτυχίες της. Η κυβέρνησή του δημιουργεί ένα όσο το δυνατόν πιο εχθρικό περιβάλλον για τους αιτούντες άσυλο και στην συνέχεια υποκρίνεται απογοήτευση όταν αρνούνται να καταθέσουν αιτήματα ασύλου στην Ουγγαρία, όπως απαιτούν οι κανόνες του Δουβλίνου της ΕΕ.

Ούγγροι αστυνομικοί συλλαμβάνουν μια οικογένεια μεταναστών από την Συρία αφότου μπήκαν στην Ουγγαρία από τα σύνορα με την Σερβία, κοντά στο Röszke, στις 28 Αυγούστου του 2015. BERNADETT SZABO / REUTERS
--------------------------

ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΒΙΚΤΩΡ;

Η αμφιλεγόμενη απάντηση του Όρμπαν στην προσφυγική κρίση είναι το τελευταίο κεφάλαιο στην συνεχιζόμενη περιφρόνηση των κανόνων της ΕΕ από το καθεστώς του. Κατά την διάρκεια των τελευταίων ετών, καθώς επιτίθετο στην δικαστική ανεξαρτησία και τον πλουραλισμό των μέσων ενημέρωσης της Ουγγαρίας, χειραγωγούσε το εκλογικό σύστημα, και παγίωνε ανεξέλεγκτα και με άλλους τρόπους την μονοκομματική κυριαρχία του, η Ευρωπαϊκή Ένωση προσπάθησε να τον συγκρατήσει, αλλά με μισή καρδιά. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει εκδώσει επικριτικές αναφορές και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ξεκινήσει νομικές ενέργειες κατά της ουγγρικής κυβέρνησης για διάφορες παραβιάσεις της νομοθεσίας της ΕΕ. Αλλά τίποτε από αυτά δεν ήταν αρκετό για να ανασχέσει τον Όρμπαν.

Ορισμένοι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν επικρίνει τις πιο προκλητικές κινήσεις του Όρμπαν -όπως την υπόσχεσή του, τον Ιούλιο του 2014 να οικοδομήσει ένα «ανελεύθερο κράτος» κατά το πρότυπο της Κίνας, της Ρωσίας και της Τουρκίας, ή την πρόσφατη πρότασή του ότι η Ουγγαρία θα πρέπει να εξετάσει την επαναφορά της θανατικής ποινής. Αλλά οι περισσότεροι ηγέτες παρέλειψαν να τον καταγγείλουν.

Αν αφεθεί ανεξέλεγκτος, είναι αδύνατο να προβλεφθεί πόσο μακριά θα πάει ο Όρμπαν. Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, χρησιμοποίησε την μεταναστευτική κρίση για να περάσει μια δρακόντεια νομοθεσία για τη μετανάστευση [10] μέσω του ουγγρικού κοινοβουλίου. Ο νόμος ποινικοποιεί την πρόκληση ζημιάς ή απλά την διέλευση ενός συνοριακού μπλόκου, όπως ο νέος φράχτης στα σύνορα με την Σερβία, δίνοντας έτσι στην κυβέρνηση τον λόγο να συλλάβει τους περισσότερους αιτούντες άσυλο που εισέρχονται στη χώρα. Ο νόμος εξουσιοδοτεί επίσης την κυβέρνηση να κηρύττει «κατάσταση μεταναστευτικής έκτακτης ανάγκης» [11], όπως έκανε στις 15 Σεπτεμβρίου. Η κυβέρνηση Όρμπαν έχει αρχίσει να συλλαμβάνει και να απελαύνει μετανάστες που περνούν τον φράχτη στα σύνορα. Η κυβέρνηση διεκπεραιώνει τις αιτήσεις ασύλου στις λεγόμενες «ζώνες διέλευσης» στα σύνορα, και απορρίπτει [12]και απελαύνει τους αιτούντες οι οποίοι έχουν περάσει μέσω Σερβίας, την οποία η Ουγγαρία θεωρεί «ασφαλή χώρα». Ο Ύπατος Αρμοστής των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, Αντόνιο Γκουτιέρες, αποκάλεσε τις πολιτικές της Ουγγαρίας «νομικά, ηθικά και πρακτικά απαράδεκτες». Η κυβέρνηση έχει ανακοινώσει σχέδια για την επέκταση του φράχτη κατά μήκος των συνόρων της Ουγγαρίας με τα κράτη-μέλη της ΕΕ, Ρουμανία και Κροατία, και το ουγγρικό κοινοβούλιο έχει οριστεί να εξετάσει την χορήγηση στις ένοπλες δυνάμεις και στην αστυνομία μια σειρά από νέες εξουσίες στην διάρκεια μιας μεταναστευτικής έκτακτης ανάγκης.

ΤΕΛΟΣ ΣΤΗΝ ΣΗΨΗ

Η Ευρώπη πρέπει να αναγνωρίσει την απειλή που το καθεστώς Όρμπαν θέτει σε δημοκρατική ένωση του. Η προσφυγική κρίση όχι μόνο αποδεικνύει ότι το σύστημα της ΕΕ για την μετανάστευση και το άσυλο είναι χαλασμένο, δείχνει επίσης ότι κανένα σύστημα δεν μπορεί να ελπίζει να λειτουργήσει εάν ένα εχθρικό κράτος-μέλος επιδιώκει ενεργά να τo υπονομεύσει. Οι τελευταίες ενέργειες της κυβέρνησης Όρμπαν έχουν παραβιάσει βασικές αξίες της ΕΕ περί σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, έχουν ανταγωνιστεί γειτονικές χώρες, και έχουν σπείρει την διχόνοια μέσα στην Ένωση. Καθώς οι ηγέτες της ΕΕ εργάζονται κατά τις προσεχείς ημέρες και εβδομάδες για να αντικαταστήσουν το αποτυχημένο καθεστώς του Δουβλίνου με ένα λειτουργικό καθεστώς ασύλου και μετανάστευσης που να μοιράζεται τα βάρη, θα πρέπει επίσης να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα Όρμπαν.

Ένας μετανάστης προσεύχεται κοντά στα συνοριακό φράχτη με την Ουγγαρία στο Χοργκός, στην Σερβία, τον Σεπτέμβριο του 2015. MARKO DJURICA / REUTERS
-----------------------------

Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να χρησιμοποιήσει όλα τα νομικά μέσα που έχει στην διάθεσή της για να αμφισβητήσει την κυβέρνηση Όρμπαν. Οι συνήθεις «διαδικασίες επί παραβάσει», οι υποθέσεις που εισάγονται για μεμονωμένες παραβιάσεις του δικαίου της ΕΕ, έχουν αποδειχθεί ανεπαρκείς δεδομένου ότι αγνοούν τα ευρύτερα περιστατικά της κατάχρησης. Έτσι, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να εξετάσει να ομαδοποιήσει έναν αριθμό τέτοιων περιπτώσεων σε μια λεγόμενη «προσφυγή επί συστηματικών παραβάσεων» [13], κάτι που θα αποδεικνύει ότι η εν λόγω χώρα, στην συγκεκριμένη περίπτωση η Ουγγαρία, έχει εμπλακεί σε μια συστηματική παραβίαση θεμελιωδών αξιών της ΕΕ.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει επίσης να επικαλεστεί το άρθρο 7 της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης [14], κάτι που θα της επιτρέψει να αναστείλει τα δικαιώματα ψήφου της Ουγγαρίας στο πλαίσιο της ΕΕ, λόγω επίμονων, συστηματικών παραβιάσεων των θεμελιωδών αξιών της Ένωσης.

Τα νομικά εργαλεία θα πρέπει να υποστηρίζονται από την επιβολή αυστηρών προστίμων. Όπως έχουν προτείνει κάποιοι Ευρωπαίοι υπουργοί Εξωτερικών [15], η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να πάει πέρα από τις συνήθεις διαδικασίες της για την επιβολή προστίμων σε κράτη που παραβιάζουν το δίκαιο της ΕΕ και να εξετάσει μερική αναστολή της χρηματοδότησης που λαμβάνει η Ουγγαρία από την ΕΕ. Ο Όρμπαν ανατριχιάζει με τις επικρίσεις της ΕΕ, αλλά βρίσκεται στην ευχάριστη θέση να λαμβάνει τα χρήματα της ΕΕ. Πράγματι, το καθεστώς του εξαρτάται από αυτό. Η Ουγγαρία συνεισφέρει λιγότερο από ένα δισεκατομμύριο ευρώ στον προϋπολογισμό της ΕΕ, αλλά λαμβάνει σχεδόν 6 δισεκατομμύρια ευρώ χρηματοδότησης από την ΕΕ, με τις συνολικές δαπάνες της ΕΕ στην Ουγγαρία να ανέρχονται σε περισσότερο από το 6% του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματός της. Περισσότερο από το 95% όλων των δημόσιων επενδυτικών σχεδίων στην Ουγγαρία συγχρηματοδοτούνται από την ΕΕ [16]. Η Ένωση βρίσκεται επομένως στην περίεργη θέση να χρηματοδοτεί σε μεγάλο βαθμό ένα καθεστώς που της επιτίθεται επανειλημμένα.

Αλλά τα νομικά και τα χρηματοοικονομικά μέσα από μόνα τους ίσως να μην είναι αρκετά για να σταματήσουν τον Όρμπαν, του οποίου η κυβέρνηση έχει επιδείξει μεγάλη ευκολία στο να παρακάμπτει τους κανόνες της ΕΕ, ακόμη και όταν ισχυρίζεται ότι συμμορφώνεται με αυτούς. Εάν οι εθνικοί ηγέτες σε όλη την Ευρώπη θέλουν να σταματήσουν τον Όρμπαν από το να ανταγωνίζεται και να κατακερματίζει την Ένωσή τους, θα πρέπει επίσης να εφαρμόσουν άμεση πολιτική πίεση στο καθεστώς του.

Μέχρι σήμερα, οι πιο θορυβώδεις επικρίσεις κατά [17] του Όρμπαν έχουν έρθει από ηγέτες στα αριστερά του πολιτικού φάσματος, όπως ο Αυστριακός καγκελάριος Werner Faymann. Αντίθετα, οι ηγέτες στην Κεντροδεξιά έχουν ως επί το πλείστον παραμείνει σιωπηλοί ή υπερασπίστηκαν ενεργά τον Όρμπαν. Γιατί; Κομματικές πολιτικές [18]. Το κόμμα Fidesz του Όρμπαν εξακολουθεί να είναι μέλος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος -του συνασπισμού των κεντροδεξιών κομμάτων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο- και οι συνάδελφοί του στο ΕΛΚ ήταν απρόθυμοι να επιτεθούν σε έναν από τους δικούς τους. Στην πραγματικότητα, με τα κομματικά συμφέροντα στο μυαλό, τα ηγετικά στελέχη του ΕΛΚ έχουν υποστηρίξει δημοσίως [19] τον Όρμπαν.

Αυτό πρέπει να σταματήσει. Ενώ πολλοί στην κεντροδεξιά μπορούν να συμφωνήσουν ότι είναι αναγκαίοι αυστηρότεροι έλεγχοι στα σύνορα και λιγότερο ελκυστικές πολιτικές ασύλου, πρέπει να καταστεί σαφές ότι η μεταχείριση των προσφύγων κατά τα πρότυπα του Όρμπαν είναι πέραν των ορίων. Οι ηγέτες του ΕΛΚ, συμπεριλαμβανομένων της Γερμανίδας καγκελάριου Άνγκελα Μέρκελ, του προέδρου της Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ, και του προέδρου του Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ, θα πρέπει να αρχίσουν με το να αποκηρύξουν τις δράσεις του Όρμπαν και να ανακοινώσουν ότι το κόμμα του θα εκδιωχθεί από τον κεντροδεξιό συνασπισμό τους εάν το καθεστώς του δεν αλλάξει πορεία. Στην συνέχεια, όλοι οι ηγέτες της Ευρώπης θα πρέπει να είναι ενωμένοι για να καταδικάσουν δημοσίως την ρητορική και τις πολιτικές του Όρμπαν. Αν αποτύχουν να το πράξουν, η σήψη μόνο θα εξαπλωθεί.

By R. Daniel Kelemen

ΠΗΓΗ: http://www.foreignaffairs.gr/articles/70502/r-daniel-kelemen/to-problima-tis-eyropis-me-tin-oyggaria?page=show

Copyright © 2015 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/europe/2015-09-20/europes-hungar...

Σύνδεσμοι:
[1] http://www.theguardian.com/world/2015/sep/07/syrian-refugees-hungary-cam...
[2] http://www.bbc.com/news/world-europe-34113471
[3] http://www.theguardian.com/world/2015/sep/11/refugees-roszke-police-food...
[4] http://www.bbc.com/news/world-europe-34272765
[5] http://www.reuters.com/article/2015/09/08/us-europe-migrants-hungary-orb...
[6] http://ec.europa.eu/dgs/home-affairs/what-we-do/policies/asylum/receptio...
[7] http://ec.europa.eu/dgs/home-affairs/what-we-do/policies/asylum/examinat...
[8] http://www.ft.com/intl/cms/s/0/0e3ea91c-56ba-11e5-a28b-50226830d644.html...
[9] http://www.nytimes.com/2015/09/12/world/europe/europe-migrant-crisis.html
[10] http://www.politico.eu/article/orbans-police-state-hungary-serbia-border...
[11] http://www.bbc.com/news/world-europe-34252812
[12] http://www.theguardian.com/world/live/2015/sep/15/refugee-crisis-hungary...
[13] http://ec.europa.eu/justice/events/assises-justice-2013/files/contributi...
[14] http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=celex:12012M007
[15] https://www.rijksoverheid.nl/bestanden/documenten-en-publicaties/brieven...
[16] http://ec.europa.eu/budget/mycountry/HU/index_en.cfm
[17] http://www.reuters.com/article/2015/09/12/us-europe-migrants-idUSKCN0RC0...
[18] http://www.washingtonpost.com/blogs/monkey-cage/wp/2015/09/15/the-migran...
[19] http://www.politico.eu/article/epp-defends-hungary-orban-against-criticism/