THE GLOBAL CHESSBOARD: Μια συμπαιγνία στο Αιγαίο

Δευτέρα 5 Οκτωβρίου 2015

Μια συμπαιγνία στο Αιγαίο

Η Ελλάδα και η Τουρκία είναι δύο γείτονες περισσότερο γνωστοί για τον ανταγωνισμό τους. Μια ιστορία στρατιωτικών αψιμαχιών [1], ανταλλαγών πληθυσμών, και βαθιά διαφορετικών πολιτιστικών και θρησκευτικών απόψεων χωρίζουν τις δυο τους. Κατά την διάρκεια των τελευταίων έξι μηνών, ωστόσο, η Ελλάδα και η Τουρκία συνωμότησαν σιωπηρά για να μεταφερθεί ένα εντυπωσιακό ανθρώπινο φορτίο προς την Δυτική Ευρώπη. Η προσφυγική κρίση είναι, από πολλές απόψεις, ένα φαινόμενο που κινείται από επιλογές που γίνονται στην Αθήνα και την Άγκυρα.

Μετανάστης με το παιδί του σε διαμαρτυρία για να τους επιτραπεί να ταξιδέψουν προς την Ελλάδα ή την Βουλγαρία, στην Αδριανούπολη της Τουρκίας, στις 21 Σεπτεμβρίου 2015. ALEXANDROS AVRAMIDIS / REUTERS

Το ελληνικό Λιμενικό Σώμα είχε κατηγορηθεί για βάναυση συμπεριφορά προς τους πρόσφυγες [2] και ότι τους ωθούσε πίσω σε τουρκικά ύδατα, αντί να προχωρήσει στην διεκπεραίωσή τους σύμφωνα με τους κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μόνο το περασμένο καλοκαίρι. Εν τω μεταξύ, η Διοίκησης Τουρκικής Ακτοφυλακής, η οποία υπέγραψε μνημόνιο κατανόησης [3] για να ανταλλάσσει πληροφορίες και εκπαίδευση πριν από λιγότερο από δύο χρόνια, έχει ουσιαστικά σταματήσει την σύλληψη διακινητών [4].

Τέσσερις μείζονες παράγοντες βοηθούν στην ερμηνεία της μετάλλαξης που έκανε την Ελλάδα και την Τουρκία να γίνουν από μετωπικοί πολεμιστές -συντονιζόμενοι σε στεριά και θάλασσα για να κλειδώσουν τον υπόλοιπο κόσμο απ’έξω- σε ανεκτικούς [laissez-faire] παρατηρητές της μεταναστευτικής κρίσης: Η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία [5] φιλελευθεροποίησε την μεταναστευτική πολιτική στην Ελλάδα, η επιβληθείσα από την ΕΕ πολιτική λιτότητας ανατροφοδότησε την ελληνική απογοήτευση απέναντι στα άλλα κράτη-μέλη, οι εξασθενούμενες προσπάθειες των τουρκικών Αρχών για την πάταξη των λαθρεμπόρων ενόχλησαν τις ελληνικές Αρχές, και η μακροπρόθεσμη στρατηγική της Τουρκίας να αναγκάσει την Ευρώπη να κάνει περισσότερα για τις μουσουλμανικές κοινότητες, έχουν παίξει σημαντικό ρόλο στην απροθυμία των δύο χωρών να ανακόψουν την ροή των προσφύγων κατά μήκος των συνόρων της Ευρώπης. Αν και τα δύο έθνη δεν ήταν εχθρικά απέναντι σε αυτό που βλέπουν ως υπεροψία της ΕΕ, αυτοί οι πρώην αντίπαλοι στο Αιγαίο θα μπορούσαν να αστυνομεύουν ακόμα τις ακτές τους.

ΑΛΛΑΓΗ ΣΤΗΝ ΚΟΡΥΦΗ

Η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία τον περασμένο Ιανουάριο σηματοδότησε την απόρριψη της πολιτικής λιτότητας από το εκλογικό σώμα. Πριν από τις εκλογές, η μεταναστευτική πολιτική δεν ήταν ένα σημαντικό θέμα. Ο ευρωβουλευτής και μέλος του ΣΥΡΙΖΑ Δημήτριος Παπαδημούλης δήλωσε ότι η Ελλάδα θα επιδιώξει μια «κοινή ευρωπαϊκή πολιτική μετανάστευσης [6], με υποχρεώσεις και δικαιώματα», αλλά και περισσότερα χρήματα από την Ευρωπαϊκή Ένωση για την ασφάλεια των συνόρων. Ωστόσο, κατά την διάρκεια του πρώτου μήνα που το κόμμα του ήταν στην εξουσία, η αναπληρωτής υπουργός Μετανάστευσης του ΣΥΡΙΖΑ Τασία Χριστοδουλοπούλου ανακοίνωσε ότι η κυβέρνηση θα μετατρέψει τις εγκαταστάσεις κράτησης των προσφύγων σε κέντρα υποδοχής, και θα διακόψει την Επιχείρηση Ξένιος Ζευς [7], μια επιθετική πολιτική που εντόπιζε και απέλαυνε παράνομους μετανάστες.

Στις 14 Απριλίου, η ελληνική κυβέρνηση δήλωσε ότι όλοι οι πρόσφυγες της Συρίας στην χώρα θα λάβουν έγγραφα για να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς την Ευρώπη [8]. Η μετανάστευση προς την Ελλάδα, η οποία είχε αυξηθεί εδώ και μήνες, απογειώθηκε μετά την ανακοίνωση. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, μεταξύ Απριλίου και Μαΐου, οι αφίξεις προσφύγων και μεταναστών μέσω θαλάσσης στην Ελλάδα [9] αυξήθηκαν κατά 40%. Κατά εκπληκτικό τρόπο, μεταξύ Απριλίου και Αυγούστου, οι αφίξεις αυξήθηκαν κατά 721%. Περισσότεροι πρόσφυγες έφτασαν τον Ιούλιο σε σύγκριση με ολόκληρο το 2014.

Η κεντρική κυβέρνηση δεν είχε κανένα σχέδιο για την διαχείριση του προσφυγικού κύματος, τουλάχιστον όχι ένα σχέδιο που να το μοιράστηκε με τους δημάρχους των πόλεων που επηρεάζονται. Όταν ρωτήθηκε τι θα συμβεί με τους πρόσφυγες από την στιγμή που καταχωρηθούν, η Χριστοδουλοπούλου είπε ότι θα «εξαφανιστούν απλώς» [10] στην «Ευρώπη», αν και δεν ήξερε το πώς. Όταν οι δήμαρχοι γέλασαν δύσπιστα, πρόσθεσε, «Εγώ ελέγχω την είσοδο, όχι την έξοδο».

Ένας Έλληνας αστυνομικός χειρονομεί σε Σύριους πρόσφυγες που βρίσκονται πάνω σε μια υπερπλήρη λέμβο κατά την άφιξή τους στο ελληνικό νησί της Λέσβου, αφού διέσχισαν ένα μέρος του Αιγαίου από την Τουρκία στην Λέσβο, στις 25 Σεπτεμβρίου 2015. YANNIS BEHRAKIS / REUTERS
--------------------------

Τα ελληνικά νησιά πλησιέστερα στην Τουρκία (Χίος, Κως, Λέσβος, Λέρος και Σάμος) διαμαρτύρονταν ήδη από το 2013 ότι ήταν στο στόχαστρο των μεταναστών για την είσοδό τους στην χώρα [11], και ότι δεν θα μπορούσαν να χειριστούν την εισροή χωρίς περισσότερη βοήθεια από την εθνική κυβέρνηση ή την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό το καλοκαίρι, τα νησιά κατακλύστηκαν από αλλοδαπούς και στηρίζονταν σε μεγάλο βαθμό σε ιδιώτες και στην Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία για να βοηθήσουν στον χειρισμό των ανθρωπιστικών αναγκών. Οι Αρχές από την εθνική κυβέρνηση ήταν δύσκολο να βρεθούν και δεν παρείχαν ούτε προμήθειες ούτε συστηματική καθοδήγηση. Βίαιες συγκρούσεις μεταξύ μεταναστών και τοπικών αξιωματούχων [12] ξέσπασαν στην συνέχεια στην Κω.

Ο Γιώργος Χατζημάρκος, περιφερειάρχης νοτίου Αιγαίου, συνόψισε τον ρόλο της Αθήνας στην κρίση. Η «κεντρική κυβέρνηση δεν έχει κάνει τίποτα», είπε. «Και δεν είναι λόγω της παρατεταμένης οικονομικής κρίσης. Είναι επειδή καμία κυβέρνηση δεν έχει φροντίσει γι’ αυτά τα μακρινά νησιά, ποτέ».

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΕΝΕΧΥΡΑ

Καθ’ όλη την θητεία του στην εξουσία, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει κινητοποιήσει και ριζοσπαστικοποιήσει την λαϊκή απογοήτευση για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο Έλληνας πρωθυπουργός και ηγέτης του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας έχει παρουσιάσει συστηματικά την Ελλάδα ως θύμα, της οποίας η κυριαρχία και τα εθνικά συμφέροντα έχουν παραβιαστεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ρητορική του Τσίπρα ήταν πιο στοχευμένη απέναντι στην Γερμανία, την χώρα που σχετίζεται πιο στενά με τα προγράμματα «σφιξίματος της ζώνης» που η Ευρωπαϊκή Ένωση παρέδωσε [προς εκτέλεση] στην Αθήνα.

Ο Νίκος Κοτζιάς, ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών, αρχικά πρότεινε μια σύνδεση μεταξύ της ελληνικής μεταναστευτικής πολιτικής και των διαπραγματεύσεων με την Ευρωπαϊκή Ένωση στο περιθώριο της άτυπης συνόδου της ΕΕ στην Ρίγα τον περασμένο Μάρτιο. Σύμφωνα με ελληνικό τηλεοπτικό σταθμό, ο Κοτζιάς δήλωσε [13], «θα υπάρξουν εκατομμύρια μεταναστών και χιλιάδες τζιχαντιστές που θα έρθουν στην Ευρώπη» αν δεν επιτευχθεί συμφωνία.

Ο Κοτζιάς ήταν μακράν του να είναι ο μόνος Έλληνας πολιτικός πρόθυμος να θέσει μια σύνδεση μεταξύ της μεταναστευτικής πολιτικής της χώρας και της δυσαρέσκειάς της για τα μέτρα λιτότητας της ΕΕ. Κατά την διάρκεια μιας συνάντησης των Ανεξάρτητων Ελλήνων, ο υπουργός Άμυνας και ο πρόεδρος των ΑΝΕΛ Πάνος Καμμένος προειδοποίησε [14] ότι «Εάν [οι υπουργοί της ΕΕ] καταφέρουν ένα πλήγμα στην Ελλάδα, τότε θα πρέπει να γνωρίζουν ότι οι μετανάστες θα πάρουν χαρτιά για να μεταβούν στο Βερολίνο. Εάν η Ευρώπη μας αφήνει στην κρίση, θα την κατακλύσουμε με μετανάστες, και θα είναι ακόμη χειρότερα για το Βερολίνο αν σε εκείνο το κύμα των εκατομμυρίων των οικονομικών μεταναστών θα υπάρξουν κάποιοι τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους επίσης».

Αμέσως μετά την κυβερνητική ανακοίνωση ότι οι πρόσφυγες από την Συρία θα έπαιρναν ταξιδιωτικά έγγραφα, ο υπουργός Εσωτερικών Νίκος Βούτσης δήλωσε ότι στους πρόσφυγες θα πρέπει να δοθεί τρίμηνη άδεια παραμονής στην ΕΕ, έτσι ώστε να μπορούν να πάνε στον προορισμό που προτιμούν –συνήθως στην Γερμανία-, μια πρόταση που ερχόταν σε ευθεία αντίθεση με τους κανόνες της ΕΕ.

Ένας μικρός Σύριος κάθεται στις κερκίδες, καθώς ο ίδιος και άλλοι μετανάστες περιμένουν να τους επιτραπεί να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς την Ελλάδα ή την Βουλγαρία, στην αρένα πάλης με λάδι Sarayici στην Αδριανούπολη της Τουρκίας, στις 22 Σεπτεμβρίου του 2015. YAGIZ KARAHAN / REUTERS
----------------------

ΕΝΑΣ ΠΟΤΑΜΟΣ ΑΝΑΜΕΣΑ

Ο ποταμός Έβρος χρησιμεύει ως σημείο συνάντησης μεταξύ της βορειοανατολικής Ελλάδας και της βορειοδυτικής Τουρκίας. Η ρηχή, γρήγορη ροή του συνήθως είναι ένα από τα πιο δημοφιλή σημεία εισόδου από την Τουρκία προς την Ελλάδα για τους ανθρώπους χωρίς χαρτιά που επιδιώκουν να μπουν στην ΕΕ. Αλλά τον Αύγουστο του 2012, η ελληνική κυβέρνηση (με την βοήθεια της Frontex [15]) ξεκίνησε την Επιχείρηση Ασπίδα με την ανέγερση ενός φράχτη από χάλυβα 10,5 χιλιομέτρων που συμπληρώνεται από κάμερες θερμικής απεικόνισης, και αυξανόμενα μέτρα της συνοριακής αστυνομίας με ελικόπτερα, νυχτερινά γυαλιά όρασης, και σκυλιά αναζήτησης. Οι συλλήψεις μειώθηκαν από 6.000 τον Ιούλιο σε 45 [16] μόλις έξι μήνες αργότερα.

Από την τουρκική πλευρά, οι χωρικοί ενέκριναν το σχέδιο [17] για τον φράκτη, γιατί οι άνθρωποι με κατεύθυνση προς την Ελλάδα κατέστρεφαν τις σοδειές τους. Η Άγκυρα επίσης δεν νοιάστηκε για την Επιχείρηση Ασπίδα: Τον Μάιο του 2012, η τουρκική κυβέρνηση υπέγραψε ένα μνημόνιο κατανόησης με την Frontex να ενισχυθεί η συνεργασία για την σφράγιση των συνόρων της Ευρώπης [18] και έλαβε πάνω από 70 εκατομμύρια ευρώ [19] από την Ευρωπαϊκή Ένωση από το 2007 ως το 2013 για να βελτιώσει τα δικά της κέντρα κράτησης.

Τον Δεκέμβριο του 2013, η Τουρκία υπέγραψε συμφωνία επανεισδοχής με την Ευρωπαϊκή Ένωση, που την υποχρεώνει να παίρνει πίσω όλους τους Τούρκους ή τους υπηκόους τρίτων χωρών που εισέρχονται στις χώρες της ΕΕ από την τουρκική επικράτεια. Ο νόμος για τους αλλοδαπούς και την Διεθνή Προστασία τέθηκε σε ισχύ τον Απρίλιο του 2014 εναρμονίζοντας την τουρκική νομοθεσία με τα ευρωπαϊκά πρότυπα που διέπουν τους αιτούντες άσυλο. Έτσι, η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Άγκυρα και η Αθήνα ήταν εναρμονισμένες όσον αφορά την παράνομη μετανάστευση. Αυτό, μέχρι το 2015.

Μια ακούσια συνέπεια των μπλοκαρισμένων χερσαίων συνόρων ήταν η αύξηση των οδών λαθρεμπορίας από την θάλασσα [20]. Ο αριθμός των μεταναστών χωρίς έγγραφα που διακινούνται από την Τουρκία στην Ελλάδα μέσω υδάτων έχει αυξηθεί σε ετήσια βάση. Σε απάντηση, το Λιμενικό Σώμα έχει γυρίσει βάρκες πίσω στα τουρκικά χωρικά ύδατα με την τακτική που είναι γνωστή ως «push backs» [21], κάτι που παραβιάζει τους κανόνες της ΕΕ καθώς και το διεθνές δίκαιο. Τον Ιανουάριο του 2014 ένα σκάφος [του λιμενικού] που ρυμουλκούσε 28 μετανάστες στα τουρκικά χωρικά ύδατα με υψηλή ταχύτητα έγινε αιτία να ανατραπεί το μικρότερο σκάφος [22], πνίγοντας 12 άτομα.

Στοιχεία από την τουρκική ακτοφυλακή αποκαλύπτουν από μήνα σε μήνα αύξηση του αριθμού των μεταναστών που συνελήφθησαν στην θάλασσα φέτος. Μέχρι την 8η Σεπτεμβρίου, ο αριθμός ανερχόταν σε 50.514 κρατούμενους. Ωστόσο, ο αριθμός αυτός ίσως περιλαμβάνει επαναλαμβανόμενες συλλήψεις, δεδομένου ότι οι πρόσφυγες από την Συρία (η πλειοψηφία των μεταναστών χωρίς χαρτιά φέτος), οι οποίοι είτε συνελήφθησαν στα μέσα διέλευσης είτε τραβήχτηκαν από την θάλασσα, δεν απελαύνονται συνήθως. Αντ’ αυτού, αφήνονται να φύγουν.

Πρόσφυγες και μετανάστες βιάζονται να επιβιβαστούν σε ένα λεωφορείο μετά την άφιξή του από το επιβατηγό πλοίο Ελευθέριος Βενιζέλος στο λιμάνι του Πειραιά, στις 28 Σεπτεμβρίου 2015. ALKIS KONSTANTINIDIS / REUTERS
----------------------------

Στην Τουρκία, οι Σύριοι χαρακτηρίζονται κατά μοναδικό τρόπο ως προσωρινοί προσκεκλημένοι της κυβέρνησης. Τον περασμένο Δεκέμβριο, η Άγκυρα χορηγούσε νέες υπηρεσίες για τους πρόσφυγες της Συρίας [23], όπως η πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη και την εκπαίδευση. Αυτό έχει βελτιώσει τις συνθήκες για πάνω από δύο εκατομμύρια Σύριους στην χώρα, αλλά υπολείπεται από την προσφορά μόνιμου ασύλου. Παρά το γεγονός ότι η Τουρκία ήταν γενναιόδωρη αφήνοντας τους Σύριους πρόσφυγες να ταξιδεύουν ελεύθερα [24], έχει περιορίσει την ικανότητά τους να εγκατασταθούν και να εργαστούν στην χώρα, γεγονός που τους κάνει απεγνωσμένους για να φύγουν. Η Washington Post, για παράδειγμα, εντόπισε έναν Σύριο ο οποίος προσπάθησε να περάσει στην Ελλάδα μέχρι και εννέα φορές [25] από την θάλασσα μέσα σε μόλις 12 ημέρες.

Οι στατιστικές της τουρκικής ακτοφυλακής αποκαλύπτουν επίσης ότι η Τουρκία δίνει λιγότερη προσοχή στους διακινητές. Το 2014, η δύναμη συνέλαβε 106 διακινητές (ή έναν για κάθε 141 μετανάστες). Φέτος, η αναλογία είναι 1 προς 500. Μόνο 101 λαθρέμποροι είχαν τεθεί υπό κράτηση το 2015 μέχρι σήμερα, παρά το ότι ο αριθμός των μεταναστών που περνούν μέσα από το κράτος έχει αυξηθεί δραματικά. Ένας ανώτερος αρχηγός της στρατιωτικής αστυνομίας δήλωσε ότι η μειωμένη αστυνόμευση των λαθρεμπόρων είναι αποτέλεσμα του ότι η ελληνική και η τουρκική ακτοφυλακή εστιάζουν στην διάσωση ζωών [26] και στην προστασία των ταξιδιωτών από πνιγμό.

ΑΝΟΙΧΤΑ ΥΔΑΤΑ

Όποιοι και αν είναι οι λόγοι, ένα πράγμα είναι βέβαιο: Η φιλόξενη στάση της Ελλάδας για τους πρόσφυγες και η αποτυχία της Τουρκίας να στοχεύσει τους διακινητές οδήγησαν στην κατάρρευση της πρόληψης της μετανάστευσης στο Αιγαίο Πέλαγος.

Η Τουρκία αποφεύγει επιμελώς το θέμα των λαθρεμπόρων στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Σε μια συνέντευξή του στο CNN, ο πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν κατηγόρησε την Δύση για το θάνατο των 3χρονου Aylan Kurdi [27], του οποίου η εικόνα συγκλόνισε την παγκόσμια κοινή γνώμη. Για τις τουρκικές Αρχές, η διευκόλυνση της φυγής των προσφύγων -έστω και μόνο κάνοντας τα στραβά μάτια στην έξοδό τους- είναι πολιτικά σκόπιμη. Η Τουρκία φιλοξενεί εντός των συνόρων της έναν εντυπωσιακό αριθμό εκτοπισμένων, με πιο πολλούς να φθάνουν κάθε μέρα. Λίγοι στην Άγκυρα είχαν φανταστεί ότι ο πόλεμος στην Συρία θα τραβήξει τόσο πολύ και η τουρκική οικονομία δεν είναι τόσο ισχυρή σήμερα [28] όσο ήταν πριν από λίγα χρόνια. Νέες πιέσεις -όπως ο συνεχιζόμενος πόλεμος με τις κουρδικές δυνάμεις και οι αεροπορικές επιδρομές κατά του Ισλαμικού Κράτους (ονομάζεται επίσης ISIS) στην Συρία και του ΡΚΚ στο Ιράκ –κάνουν την φιλοξενία των προσφύγων ένα ακόμη μεγαλύτερο φορτίο.

Αλλά υπάρχει επίσης ένας ιδεολογικός παράγοντας πίσω από την προθυμία της Τουρκίας να διευκολύνει την μετανάστευση των προσφύγων και των οικονομικών μεταναστών: Ο Ερντογάν και ο Τούρκος πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου ακολούθησαν μια εξωτερική πολιτική που προβάλλει την τουρκική επιρροή διεθνώς, κυρίως μέσω θρησκευτικών ιδρυμάτων. Το ότι η Τουρκία είναι τώρα διατεθειμένη να μεταφέρει πρόσφυγες από την Μέση Ανατολή που επιθυμούν να μετεγκατασταθούν στην Ευρώπη, βοηθά να επιτευχθεί αυτός ο στόχος κατά την άποψη της τουρκικής ελίτ. Η Hurriyet Daily ανέφερε ότι ο Νταβούτογλου είπε σε εκπροσώπους των προσφύγων [29] στις 19 Σεπτεμβρίου, «Καταλαβαίνουμε τους ανθρώπους που θέλουν να πάνε στην Ευρώπη από την Τουρκία ή από οποιαδήποτε άλλη χώρα. Εμείς δεν θα σταματήσουμε όποιον είναι πρόθυμος να φύγει. Είμαστε έτοιμοι να σας στείλουμε ακόμα και με αεροπλάνα, όχι από την ξηρά σε κάθε χώρα που θα σας δεχτεί». Με το να διευκολύνει την μετακίνηση των «Σύριων αδελφών», αντί να μπλοκάρει την έξοδό τους ή να συλλαμβάνει τους διακινητές, η τουρκική κυβέρνηση δημιουργεί έναν νέο πολιτικό σώμα στην Ευρώπη. Μια πηγή του Στέιτ Ντιπάρτμεντ που καλύπτει την Τουρκία επιβεβαίωσε ότι «ειδικά ο Νταβούτογλου έχει ενδιαφέρον για την εξάπλωση του Ισλάμ», αν και, χωρίς άδεια για να συζητήσει την κατάσταση, δεν θέλησε να κατονομαστεί.

Μια από τις προτεραιότητες του Ερντογάν από τότε που έγινε πρόεδρος το 2014 υπήρξε η επέκταση της διεθνούς εκστρατείας οικοδόμησης τζαμιών [30], που στοχεύει στην προβολή της τουρκικής παρουσίας στην Ευρώπη [31]. Υπάρχουν 18 έργα τα οποία βρίσκονται υπό κατασκευή, συμπεριλαμβανομένων κτιρίων στην Ελλάδα, την Ρουμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, μεταξύ άλλων. Στην Γερμανία η οποία έχει ήδη 30 τζαμιά, η Τουρκία χρηματοδοτεί το μεγαλύτερο τζαμί της χώρας, στην Κολωνία. Πάνω από τρία εκατομμύρια Τούρκοι ζουν στην Γερμανία, ο μεγαλύτερος τουρκικός πληθυσμός στο εξωτερικό και η μεγαλύτερη ξένη εθνική ομάδα στην Γερμανία. Κατά την διάρκεια μιας επίσκεψης στην τουρκική κοινότητα πέρσι, ο Ερντογάν ασχολήθηκε με το ακανθώδες ζήτημα της αφομοίωσης [32], ζητώντας από τους Τούρκους να μην «θέτουν σε κίνδυνο την γλώσσα μας, την θρησκεία και τον πολιτισμό μας».

Ο Ερντογάν επικρίνει τακτικά την Ευρώπη για αυτό που αντιλαμβάνεται ως ισλαμοφοβικές τάσεις της [33], και το πρόγραμμα της Άγκυρας για τα τζαμιά είναι ένας τρόπος για την καταπολέμησή τους. Όπως δήλωσε ο Ερντογάν στο διπλωματικό σώμα της Τουρκίας τον Ιανουάριο, «Η ισλαμοφοβία, για την οποία εφιστούμε συνεχώς την προσοχή και προειδοποιούμε, αντιπροσωπεύει μια σοβαρή απειλή στην Ευρώπη ... Όσοι κουνάνε το δάχτυλό τους και επιπλήττουν την Τουρκία πρέπει να δουν ότι έχουν να κάνουν με μια νέα Τουρκία, μια μεγάλη Τουρκία». Η δημιουργία μιας νέας, μεγάλης Τουρκίας επιτυγχάνεται με την παροχή βοήθειας για την επανεγκατάσταση μιας μεγάλης, συμπαθούσης κοινότητας Σύριων «αδελφών» -χαρακτηρισμός που χρησιμοποιείται συχνά από τους Τούρκους ηγέτες.

Σε ένα άρθρο γνώμης στην εφημερίδα Guardian την 9η Σεπτεμβρίου [34], ο Νταβούτογλου προειδοποίησε τους Ευρωπαίους ηγέτες ότι η επιθυμία τους «να δημιουργήσουν μια Ευρώπη “Χριστιανικό Φρούριο” μπορεί να είναι ελκυστική για όσους δεν έχουν καταλάβει τίποτα από την ευρωπαϊκή ιστορία, αλλά δεν θα λειτουργήσει», επειδή τα τείχη έχουν ήδη καταρρεύσει. Σε μια συνάντηση αυτή την εβδομάδα στο περιθώριο της συνεδρίασης της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, οι πρωθυπουργοί της Ελλάδας και της Τουρκίας συμφώνησαν να επεκτείνουν την συνεργασία στον τομέα της μετανάστευσης, αλλά επισήμαναν ότι δεν υπάρχουν σχέδια για την αναζωογόνηση των προ του 2015 τακτικών απώθησης [των μεταναστών].

Με το νέο κυβερνητικό συνασπισμό ΣΥΡΙΖΑ που είναι σχεδόν ταυτόσημος με τον προηγούμενο να έχει ορκιστεί στις 23 Σεπτεμβρίου, δεν θα πρέπει να περιμένουμε ότι θα αλλάξει η υποστήριξη της Ελλάδας στην ανοιχτή μετανάστευση. Η πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ ισοδυναμεί με μη συμμόρφωση με τον κανονισμό του Δουβλίνου, που απαιτεί από τις χώρες της ΕΕ την διεκπεραίωση των προσφύγων που ζητούν άσυλο στην χώρα όπου εισέρχονται. Μετά την πιο πρόσφατη νίκη του, ο Τσίπρας κατηγόρησε την Ευρώπη ότι αποφεύγει να αναλάβει τις ευθύνες της για την αντιμετώπιση της κρίσης των προσφύγων της Συρίας, περίπου όπως ο Νταβούτογλου δήλωσε στην Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ότι η Ευρώπη αδυνατεί να επωμιστεί το βάρος. Παλεύοντας να αντιμετωπίσουν την ανθρωπιστική κρίση στο έδαφός της, λίγοι στην Ευρώπη επισημαίνουν την ελληνική και την τουρκική υπαιτιότητα για αυτή την καταστροφή. Εν τω μεταξύ, 4.000 άνθρωποι εγκαταλείπουν την Τουρκία για τα ελληνικά νησιά κάθε μέρα.

Victor Gaetan

ΠΗΓΗ: http://foreignaffairs.gr/articles/70518/victor-gaetan/mia-sympaignia-sto-aigaio?page=show

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/greece/2015-09-29/aegean-alliance