Ποιοι πλήττονται περισσότερο από τον καταποντισμό των τιμών του πετρελαίου. Πώς επηρεάζεται η Ελλάδα

Με τους προβληματισμούς για τη συνεχιζόμενη πτώση των τιμών του πετρελαίου να εντείνονται- σε συνδυασμό με το εύθραυστο γεωπολιτικό σκηνικό, όπως αυτό διαμορφώνεται λόγω των εξελίξεων μέσα και πέρα από τη Μέση Ανατολή- το προφανές ερώτημα είναι ποιοι είναι αυτοί που επωφελούνται (εάν επωφελούνται) και ποιοι αυτοί που ζημιώνονται περισσότερο από τον καταποντισμό του «μαύρου χρυσού». Επίσης, στην παρούσα «εξίσωση», όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, δεν γίνεται να παραλειφθεί το πόσο και πώς επηρεάζεται η χώρα μας, καθώς, ακόμα και αν σε καμία περίπτωση η Ελλάδα δεν αποτελεί επί της παρούσης μεγάλο «παίκτη» στον χώρο, ο τομέας των υδρογονανθράκων παρουσιάζεται εδώ και καιρό ως ένας από τους πλέον πολλά υποσχόμενους για την κλυδωνιζόμενη ελληνική οικονομία. Ωστόσο, αυτή η προοπτική – της αξιοποίησης των όποιων υδρογονανθράκων ως μια εκ των «ατμομηχανών» για έξοδο από την κρίση- φαίνεται και αυτή να απειλείται, ειδικά λαμβάνοντας υπόψιν προβλέψεις όπως οι πρόσφατες της Morgan Stanley, σύμφωνα με τις οποίες δεν είναι απίθανο η τιμή του βαρελιού να πέσει ακόμα και στα 20 δολάρια εντός του προσεχούς μέλλοντος.

Ποιοι είναι οι παράγοντες που ωθούν στην πτώση της τιμής;

Το ζήτημα του ποιος κερδίζει και το ποιος χάνει από την παρούσα κατάσταση (την Τρίτη οι τιμές του αμερικανικού ελαφρού αργού και του μπρεντ κινούνταν γύρω στα 30 δολάρια) διαμορφώνονταν έχει τεθεί στο μικροσκόπιο αναλυτών και ΜΜΕ ανά τον κόσμο- ωστόσο, όπως επισημαίνουν πηγές της ελληνικής ενεργειακής αγοράς, το «παιχνίδι» έχει να κάνει περισσότερο όχι με το ποιος κερδίζει, όσο με το ποιος χάνει λιγότερο, καθώς πρόκειται επί της ουσίας για ένα «παιχνίδι αντοχής».

Σε ανάλυση της Stratfor σχετικά με τους κερδισμένους και τους χαμένους ενός κόσμου με φθηνό πετρέλαιο, επισημαίνεται για άλλη μια φορά ότι βασικός παράγων είναι το θέμα της επιβράδυνσης της κινεζικής οικονομίας – με φόβους για μείωση της ζήτησης. Παράλληλα, ο σχετικά ήπιος χειμώνας στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική έχει μειώσει την εποχιακή κατανάλωση φυσικού αερίου και πετρελαίου θέρμανσης, ενώ στην «αρένα» αναμένεται να εισέλθει εκ νέου το ιρανικό πετρέλαιο, μετά την επίτευξη συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης. Επίσης, ο ΟΠΕΚ έχει υποδείξει ότι δεν πρόκειται να μειώσει την παραγωγή, ενώ οι ΗΠΑ από πλευράς τους, σημειώνουν επίσης αξιόλογες επιδόσεις, παρά την αυξημένη πίεση σε πολλούς Αμερικανούς παραγωγούς.

Υπενθυμίζεται πως το πετρέλαιο είναι το πλέον σημαντικό γεωπολιτικά εμπόρευμα, και οι διακυμάνσεις στην τιμή του έχουν επιπτώσεις και στη διεθνή γεωπολιτική σκακιέρα: Μεταξύ του 2011 και του 2014, οι μεγάλες πετρελαιοπαραγωγές χώρες προσαρμόστηκαν στο δεδομένο της τιμής γύρω και πάνω από τα 100 δολάρια το βαρέλι, διαμορφώνοντας ανάλογα τους προϋπολογισμούς τους. Για τις χώρες αυτές, οι τελευταίοι 18 μήνες αποτελούν μια μακρά περίοδο φθοράς- και τα προβλήματα αναμένεται να ενταθούν. Ακόμη στην όλη «εξίσωση» θα έπρεπε να επισημανθεί πως κάποια επιρροή ασκεί και ο παράγοντας τουλαθρεμπορίου πετρελαίου από το Ισλαμικό Κράτος (ISIS), που έχει υπογραμμιστεί επανειλημμένα τους τελευταίους μήνες, ειδικά μετά την κατάρριψη του ρωσικού Su-24 από τουρκικά μαχητικά στα σύνορα Τουρκίας- Συρίας, με τη Μόσχα να κατηγορεί ανοιχτά την Τουρκία ότι υποστηρίζει το λαθρεμπόριο από τους τζιχαντιστές. 

«Κερδισμένοι» και «χαμένοι» ή «χαμένοι» και «λιγότερο χαμένοι»;

Η λίστα με τις πετρελαιοπαραγωγές χώρες που επηρεάζονται περισσότερο από την πτώση των τιμών του πετρελαίου, όπως υποδεικνύονται από τη Stratfor, περιλαμβάνει τον Καναδά, τις ΗΠΑ, την Κολομβία, τη Βενεζουέλα, το Εκουαδόρ, τη Βραζιλία, τη Νορβηγία, τη Λιβύη, την Αλγερία, τη Νιγηρία, την Ανγκόλα, το Ιράν, το Ομάν, το Αζερμπαϊτζάν, το Ιράκ, τη Σαουδική Αραβία, το Κουβέιτ, το Μπαχρέιν, το Κατάρ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Καζακστάν, τη Ρωσία, τη Μαλαισία, την Ινδονησία και το Μπρουνέι.

Ποιες πρώην σοβιετικές δημοκρατίες πλήττονται περισσότερο;

Μεταξύ αυτών που φαίνονται να χάνουν τα περισσότερα βρίσκονται η Ρωσία, το Καζακστάν και το Αζερμπαϊτζάν- άλλωστε η Ρωσία αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους παραγωγούς πετρελαίου στον κόσμο, με την οικονομία της να βασίζεται πάρα πολύ στην ενέργεια, με τα έσοδα από τον συγκεκριμένο τομέα να αποτελούν άνω του μισού του παρόντος προϋπολογισμού (αλλά δεδομένης τιμής στα 50 δολάρια το βαρέλι). Για να αντέξει, η ρωσική κυβέρνηση θα πρέπει να προβεί σε δραστικά μέτρα (με πιθανές περικοπές στον προϋπολογισμό). Σημειώνεται πως οι σχέσεις της Μόσχας με τη Δύση βρίσκονται σε «περίεργο» σημείο, ενώ επίσης αναμένονται βουλευτικές εκλογές τον Σεπτέμβριο, οπότε και οι επιπτώσεις από πιθανές περικοπές μπορεί να είναι επώδυνες για τη Ρωσία. Τα διλήμματα στο Καζακστάν και στο Αζερμπαϊτζάν είναι αντίστοιχα με αυτά της Ρωσίας.

Ποιοι επηρεάζονται περισσότερο σε Μέση Ανατολή- Βόρεια Αφρική;

Όσον αφορά στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, η Αλγερία, το Ιράκ και το Ιράν και οι πετρελαιοπαραγωγές χώρες του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου θα δεχτούν τη μεγαλύτερη πίεση. Βάσει εκτιμήσεων του ΔΝΤ, οι προϋπολογισμοί της Σαουδικής Αραβίας «απαιτούν» 98,3 δολάρια το βαρέλι, ενώ του Μπαχρέιν και του Ομάν 89,8 και 96,8 δολάρια αντίστοιχα. Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση, οι χώρες του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου θεωρείται πως είναι σε θέση να «αντέξουν την καταιγίδα» των χαμηλών τιμών, λόγω χαμηλού χρέους και υψηλών συναλλαγματικών αποθεμάτων- και ως εκ τούτου εκτιμάται πως πρόκειται για μια στρατηγική από πλευράς τους με στόχο τον «εκτοπισμό» των ανταγωνιστών τους μέσω μιας «κούρσα αντοχής».

Βασικός παράγων εδώ είναι η Σαουδική Αραβία: Πολλοί αναλυτές πλέον επισημαίνουν ότι το βασίλειο του Οίκου των Σαούντ ίσως να μην είναι το ίδιο σταθερά όσο πιστευόταν μέχρι πρόσφατα, τόσο λόγω πιθανών αναταραχών που μπορεί να προκύψουν στο εσωτερικό (λόγω περικοπών σε προϋπολογισμούς) όσο και λόγω των αλλαγών στο τοπικό γεωπολιτικό σκηνικό, με την «επιστροφή» του παραδοσιακού αντιπάλου, Ιράν, στην «σκακιέρα». Όσον αφορά στις υπόλοιπες χώρες, σημαντικά προβλήματα ενδέχεται να αντιμετωπίσει η Αλγερία, καθώς και το Ιράκ. Σχετικά με το Ιράν, αν και εκ πρώτης όψεως οι οιωνοί φαίνονται αίσιοι, υπενθυμίζεται ότι τον Φεβρουάριο αναμένονται εκλογές – και οι χαμηλές τιμές θα αποτελέσουν «βέλη στη φαρέτρα» της αντιπολίτευσης κατά του Ρουχανί, ο οποίος «ποντάρει» στην πορεία των συνομιλιών με τη Δύση.

Τι συμβαίνει στη Λατινική Αμερική;

Η Βενεζουέλα αναμένεται να πληγεί βαρέως, ενώ υπενθυμίζεται ότι η οικονομία της ήδη αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα, με ετήσιο πληθωρισμό στο 300%. Η Βραζιλία έχει ήδη υποστεί σημαντικά πλήγματα από το σκάνδαλο διαφθοράς στην κρατική Petrobras, που προκαλούν αναταραχές στις αλυσίδες εφοδιασμού και τη χρηματοδότηση των συμβασιούχων, ενώ η εταιρεία εκτιμάται πως θα αναγκαστεί να περιορίσει τα επενδυτικά της σχέδια. Όσον αφορά στο Εκουαδόρ, η κατάσταση θεωρείται ότι θα επηρεάσει τις προεδρικές εκλογές του Φεβρουαρίου του 2017, με διαφαινόμενη «φθορά» του κυβερνώντος συνασπισμού, Alianza Pais.

Πόσο επηρεάζεται η Βόρεια Αμερική;

Η Βόρεια Αμερική δέχεται επίσης μεγάλες πιέσεις, ωστόσο η παραγωγή παραμένει στα ίδια επίπεδα τους τελευταίους μήνες (9,2 εκατ. βαρέλια την ημέρα από τον Οκτώβριο). Ωστόσο, η παραγωγή φαίνεται δυνατόν να μειωθεί ξανά. Σε όλη την ήπειρο, είναι σε εξέλιξη πολλά projects, ωστόσο οι εταιρείες δείχνουν να τηρούν στάση αναμονής πριν τα ολοκληρώσουν- καθώς νιώθουν ήδη την πίεση. Καθώς το ιρανικό πετρέλαιο επιστρέφει στην αγορά, πιθανή παραμονή της βορειοαμερικανικής παραγωγής σε υψηλά επίπεδα θα ασκήσει περαιτέρω πίεση στις τιμές. Περισσότερο επηρεάζονται οι παραγωγοί του Καναδά, ενώ δεν είναι λίγοι αυτοί οι οποίοι πλέον κάνουν λόγο για «μύθο»/ «φούσκα» όσον αφορά στην αναμενόμενη επίδραση/ «επανάσταση» που υποσχόταν ο τομέας του σχιστολιθικού πετρελαίου/ αερίου.

Ποιοι πλήττονται περισσότερο στην Υποσαχάρια Αφρική;

Στην Υποσαχάρια Αφρική βρίσκονται πολλές μικρές πετρελαιοπαραγωγές χώρες, που αναμένεται να επηρεαστούν σε διάφορα επίπεδα. Ο μεγαλύτερος «παίκτης», η Νιγηρία, θα επηρεαστεί περισσότερο. Σημειώνεται πως η χώρα μπορεί να έχει υπολογίσει «ρεαλιστικά» τιμή στα 38 δολάρια ανά βαρέλι. Ωστόσο ακόμα και με αυτό το δεδομένο, εξακολουθεί να υφίσταται έλλειμμα 11 δισ. στον προϋπολογισμό, οπότε δεν θα αποφευχθούν προβλήματα. Η δεύτερη μεγαλύτερη παραγωγός, Ανγκόλα, δέχεται επίσης πιέσεις, ωστόσο η κυβέρνηση θεωρείται μάλλον σταθερή.

Τι ισχύει σε Ασία- Ειρηνικό;

Οι περισσότερες χώρες της Ασίας και του Ειρηνικού είναι μάλλον καταναλωτές παρά παραγωγοί. Εξαιρέσεις αποτελούν η Μαλαισία και η Ινδονησία. Η Μαλαισία θα υποστεί τη μεγαλύτερη πίεση, καθώς πέρυσι περίπου το 20% του κυβερνητικού προϋπολογισμού προήλθε από τα κέρδη της κρατικής πετρελαϊκής Petronas. Καθώς τα έσοδά της μειώθηκαν, η Κουάλα Λουμπούρ αναγκάστηκε να επιβάλει φόρους για να καλύψει το κενό. Ο προϋπολογισμός για το 2016 έχει την Petronas να συνεισφέρει κάτω από το 12%. Εάν συνεχιστεί η πτώση, η χώρα θα πρέπει να βρει νέους τρόπους για να αντλήσει έσοδα, με πιθανότατες άσχημες επιπτώσεις για την κυβέρνηση (σημειώνεται πως ο πρωθυπουργός, Νατζίμπ Ραζάκ, είναι ήδη αντιμέτωπος με το σκάνδαλο 1MDB). Όσον αφορά στην Ινδονησία, οι χαμηλές τιμές δεν αποτελούν απαραίτητα κακή εξέλιξη (η χώρα εισάγει πετρέλαιο, αλλά εξάγει φυσικό αέριο). Τα έσοδα από το αέριο θα μειωθούν, αλλά οι χαμηλές τιμές πετρελαίου πιθανώς να βοηθήσουν τον πρόεδρο Τζοκόουϊ Ουϊντόντο. 

Επωφελείται ή όχι η Ευρώπη;

Γενικότερα μιλώντας, οι χαμηλές τιμές αποτελούν εξέλιξη για τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, καθώς είναι εισαγωγείς/ καταναλωτές. Εξαίρεση αποτελεί η Νορβηγία, βασική παραγωγός της ηπείρου, η οικονομία της οποίας αντιμετωπίζει επίσης προβλήματα, που οφείλονται σε σημαντικό βαθμό σε μείωση των επενδύσεων που σχετίζονται με τον πετρελαϊκό τομέα και τις ανάλογες δραστηριότητες στη χώρα. Η ανεργία αυξήθηκε από 3,5% το 2014 στο 4,2% το 2015, ποσοστό που αναμένεται να αυξηθεί ακόμα παραπάνω το 2016. Αν και ο ΟΟΣΑ προβλέπει σταδιακή οικονομική ανάκαμψη στη χώρα μέσα στα δύο επόμενα χρόνια, μπορεί να υπάρξουν προβλήματα σε αυτό λόγω της πορεία των τιμών του πετρελαίου. Σημειώνεται πως η Stratfor εκτιμά ότι οι χαμηλές τιμές πετρελαίου ενδεχομένως να προκαλέσουν μακροπρόθεσμα στην Ευρώπη, καθώς, από τη στιγμή που βοηθούν στη βελτίωση του οικονομικού κλίματος στη Γηραιά Ήπειρο επί της παρούσης, είναι πιθανόν να δημιουργήσουν την ψευδαίσθηση μιας «πραγματικής» οικονομικής ανάκαμψης, τη στιγμή που η πρόοδος που σημειώνεται οφείλεται σε εξωτερικούς παράγοντες. «Αυτή η ψευδαίσθηση θα μπορούσε να προκαλέσει προβλήματα στον Νότο, όπου κάποιες κυβερνήσεις αρχίζουν να επιβραδύνουν τις προσπάθειές τους στις μεταρρυθμίσεις. Ακόμη, οι μειωμένες τιμές πετρελαίου θα μπορούσαν να προκαλέσουν προβλήματα στις προσπάθειες της ΕΚΤ να δημιουργήσει πληθωρισμό στην Ευρωζώνη, ελπίζοντας στην ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης στο μπλοκ» καταλήγει η Stratfor.

Πώς επηρεάζεται η Ελλάδα;

Πηγές της ελληνικής ενεργειακής αγοράς επισημαίνουν ότι η εν λόγω κατάσταση ενδεχομένως να προκαλέσει προβλήματα όσον αφορά στις έρευνες στον τομέα των υδρογονανθράκων που είναι σε εξέλιξη (σε Κατάκολο και Ιωάννινα από την Energean Oil&Gas και από τα ΕΛΠΕ στον Πατραϊκό- όταν υπογράφτηκαν οι συμβάσεις οι τιμές βρίσκονταν άνω των 100 δολαρίων), δημιουργώντας προβληματισμούς και όσον αφορά στις έρευνες σε περιοχές που βρίσκονται υπό αξιολόγηση (Άρτα- Πρέβεζα, Αιτωλοακαρνανία και βορειοδυτική Πελοπόννησος), καθώς όταν υποβλήθηκαν οι σχετικές προσφορές, το πετρέλαιο βρισκόταν γύρω στα 65-70 δολάρια.

Όπως υπογραμμίζεται, οι εν λόγω εξελίξεις έχουν εντείνει τους προβληματισμούς για τον τομέα των υδρογονανθράκων στη χώρα μας – ο οποίος, όπως προαναφέρθηκε, εθεωρείτο πολλά υποσχόμενος για την ελληνική οικονομία- καθώς δεν είναι βέβαιο κατά πόσον, υπό αυτά τα δεδομένα, τα εν λόγω σχέδια μπορούν να προχωρήσουν απρόσκοπτα. 
Σημειώνεται ότι η μοναδική παραγωγή πετρελαίου στην Ελλάδα (Πρίνος- Καβάλα, από την Energean) κινείται πλέον κοντά στα 3.000 βαρέλια ημερησίως, αυξημένη 60% σε σχέση με έναν χρόνο πριν. Ωστόσο, ενδεικτικό των επιπτώσεων από τον καταποντισμό των τιμών του «μαύρου χρυσού» είναι το ότι, παρά την αύξηση της παραγωγής, τα έσοδα έχουν μειωθεί: Με 60% αύξηση της παραγωγής στο «exit point» του 2015, τα έσοδα ήταν στα 90.000 δολάρια ημερησίως, τη στιγμή που στο τέλος του 2014 (exit point περίπου 1.900 βαρέλια), τα έσοδα ήταν υψηλότερα, γύρω στα 114.000 δολάρια – και το εύρος του προβλήματος γίνεται καλύτερα αντιληπτό εάν ληφθεί υπόψιν και η πτώση του 2014.

Σε σχετικές δηλώσεις του, με αφορμή την πρόσφατη αύξηση της παραγωγής του Πρίνου, ο πρόεδρος της Energean Oil&Gas, Μαθιός Ρήγας, είχε υπογραμμίσει πως, «η κατάρρευση των τιμών του πετρελαίου λειτουργεί αρνητικά, μετριάζει την ικανοποίησή μας και απαγορεύει τους πανηγυρισμούς. Ωστόσο, το αποτέλεσμα μας ενθαρρύνει να συνεχίσουμε την προσπάθεια, προχωρώντας στις επόμενες γεωτρήσεις στην περιοχή, προκειμένου να διασφαλίσουμε για τουλάχιστον μια δεκαπενταετία ακόμη την λειτουργία του Πρίνου και, βεβαίως, την απασχόληση των εργαζομένων, οι οποίοι έχουν υπερβεί τους 400 συνολικά στην Καβάλα και στην Αθήνα».

Σημειώνεται ότι το πρόγραμμα της Energean για τον Κόλπο της Καβάλας περιλαμβάνει το αμέσως επόμενο διάστημα τεχνικές παρεμβάσεις για την αύξηση της παραγωγής σε παλαιότερες γεωτρήσεις (PB-26 και PB-34 στον Πρίνο καθώς και PNA-H3 στον Βόρειο Πρίνο). Επιπλέον, έχουν ξεκινήσει οι εργασίες για τη νέα γεώτρηση PA-40 ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη τόσο η επεξεργασία των δεδομένων που αποκτήθηκαν από τις σεισμικές έρευνες τριών διαστάσεων που πραγματοποιήθηκαν το καλοκαίρι καθώς και η προετοιμασία για την ανάπτυξη του κοιτάσματος Έψιλον.

Σύμφωνα με πληροφορίες, απώτερος στόχος της Energean είναι τα 5.000 βαρέλια ημερησίως εντός του 2016, ενώ για το 2017 ελπίζεται ότι μπορεί να φτάσει (προχωρώντας στο κοίτασμα Έψιλον) συνολικά στα 10.000 βαρέλια. Ειδικότερα, εκτιμάται ότι, στα παρόντα επίπεδα τιμών, ο Πρίνος χρειάζεται να φτάσει σε επίπεδα παραγωγής 5.000 βαρελιών ημερησίως για να μην είναι ζημιογόνος η εκμετάλλευση.

Κώστας Μαυραγάνης

ΠΗΓΗ: http://www.huffingtonpost.gr/2016/01/12/ptwsh-timwn-petrelaiou_n_8961972.html?1452621661&utm_hp_ref=greece&utm_source=Sport24&utm_medium=huffpost_homebig&utm_campaign=24MediaWidget