Μπορεί η Δύση να ανακτήσει την επιρροή της;

Μεγάλο μέρος της παγκόσμιας επιρροής της δυτικής συμμαχίας θα εξαρτηθεί από την οικονομική δύναμη και την εσωτερική κοινωνική ειρήνη των χωρών που συμμετέχουν.

Οι αναδυόμενες αγορές τώρα παράγουν περισσότερη από τη μισή παραγωγή παγκοσμίως. Αλλά το κάνουν με τα τέσσερα πέμπτα του παγκόσμιου πληθυσμού. Η κινεζική οικονομία παραπαίει, ενώ η Ρωσία και η Βραζιλία είναι σε βαθιά ύφεση. Η άνοδος των BRICS -αυτά τα τρία κράτη μαζί με την Ινδία και τη Νότια Αφρική- κάθε άλλο παρά σε σωστή σειρά είναι. Σε κάθε περίπτωση, αυτές οι χώρες δεν έχουν σχηματίσει ένα σώμα που μπορεί να δράσει. Η μόνη μη δυτική ένωση που θα μπορούσε, ο OPEC, είναι πλέον νεκρή.

Η καινοτομία, όχι ο πληθυσμός, θα είναι η βάση της εξουσίας. Η ιδέα ότι η στασιμότητα ή η συρρίκνωση του εργατικού δυναμικού θα καταδικάσει την Δύση, πρέπει να εξεταστεί εκ νέου τώρα που όλο και περισσότερες θέσεις εργασίας αντικαθίστανται από ρομπότς και αλγόριθμους. Στον Παγκόσμιο Δείκτη Καινοτομίας 2015, ο οποίος αξιολογεί την επίδοση της καινοτομίας των 141 οικονομιών ανά τον κόσμο, η Δύση και οι σύμμαχοί της κατέλαβαν 29 από τις 30 θέσεις. Από τις 30 πιο ανταγωνιστικές οικονομίες στον κόσμο, οι 23 είναι στην Ευρώπη και στη Βόρεια Αμερική ή στενά συνδεδεμένες με αυτές.

Ωστόσο, η Δύση θα πρέπει να εργαστεί πιο σκληρά για να διατηρήσει την οικονομική βάση της δύναμής της. Η αύξηση της παραγωγικότητας βρίσκεται σε στασιμότητα, κάτι που είναι ανησυχητικό για την μελλοντική ανάπτυξη. Η διεύρυνση των ανισοτήτων τροφοδοτεί τα λαϊκιστικά κινήματα, κάτι που καθιστά πιο δύσκολο για τις μεταρρυθμίσεις στο εσωτερικό και να δράσουν στο εξωτερικό. Οι προσπάθειες να τεθούν τα πρότυπα για την μελλοντική παγκόσμια οικονομία, όπως η Trans-Pacific Partnership (TTIP) και η προτεινόμενη διατλαντική εμπορική και επενδυτική εμπορική σχέση (ΤΤΙΡ), αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να συναντήσουν εμπόδια από εγχώριες πιέσεις επίσης.

Ian Bremmer, πρόεδρος του Eurasia Group

Ναι, αλλά μόνο εάν οι ηγέτες των ΗΠΑ και της Ευρώπης αντιστρέψουν την τωρινή τους πορεία.

Πρώτον, η Ουάσιγκτον πρέπει να αναγνωρίσει πως υπάρχει πρόβλημα. Η ρητορική που χρησιμοποιείται από την κυβέρνηση του Αμερικανού προέδρου Barack Obama, ηχεί ΄πάρα πολύ όπως αυτή των προκατόχων του. Η σημασία των διατλαντικών δεσμών αντανακλαστικά ελέγχονται σε κάθε ομιλία με θέμα την εξωτερική πολιτική, αλλά υπάρχουν λίγα στοιχεία ότι ο πρόεδρος βλέπει μια επείγουσα ανάγκη να συρρικνωθούν οι αμερικανό-ευρωπαϊκές διαφορές, σχετικά με το πως είναι καλύτερα να απαντήσουν στην άνοδο της Κίνας, στον απρόβλεπτο Ρώσο πρόεδρο, Vladimir Putin, ή στην αστάθεια της Μέσης Ανατολής. Ούτε σχεδιάζει ο Obama να μοιραστεί με την Ευρώπη το φορτίο της επανεγκατάστασης σημαντικού αριθμού προσφύγων από τη Συρία.

Επιπλέον, αν και οι ηγέτες των ΗΠΑ και της Ευρώπης πρέπει να αποδεχθούν ότι η Κίνα και άλλες αναδυόμενες χώρες έχουν τώρα περισσότερο από αρκετή πολιτική και οικονομική αυτοπεποίθηση για να διαχωρίσουν την θέση τους , μια ανικανότητα να επιστρέψουν στον κόσμο του G7 δεν θα πρέπει να αποθαρρύνει τις προσπάθειες για την αναζωογόνηση όσο περισσότερης δυτικής επιρροής είναι δυνατή.

Οι ηγέτες των ΗΠΑ και της Ευρώπης πρέπει να βρουν μια νέα αξία στη δυτική συμμαχία που αναγνωρίζει τις αλλαγές παγκοσμίως. Θα βοηθήσει εάν η Βρετανία, μια χρήσιμη γέφυρα μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΕ, ψηφίσει να προστατεύσει τη διεθνή σημασία της παραμένοντας μέλος της ΕΕ σε ένα δημοψήφισμα, που πιθανότατα θα διεξαχθεί αργότερα το 2016.

Karl-Heinz Kamp, πρόεδρος της γερμανικής ομοσπονδιακής ακαδημίας για την πολιτική ασφάλειας

Η δυτική φιλελεύθερη παγκόσμια τάξη βρίσκεται υπό βαριά πυρά. Στα ανατολικά, το καθεστώς του προέδρου Vladimir Putin τοποθετεί ρητά την Ρωσία ως μια αντιδυτική δύναμη που θεωρεί την Δύση εκφυλισμένο πλήθος. Στο Νότο, ισλαμιστές ζηλωτές όλων των ειδ΄ν, όχι μόνο απορρίπτουν τις δυτικές αξίες, αλλά ακυρώνουν ακόμη και τις βασικές αξίες του ανθρώπινου πολιτισμού. Στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού, μια ταχέως αναπτυσσόμενη Κίνα αμφισβητεί την Pax Americana στην περιοχή. Συνηγορούν όλοι στο σλόγκαν που υιοθέτησε ο Putin στην ομιλία του το 2014 στο Valdai Club στο Σότσι: "Νέοι κανόνες ή καθόλου κανόνες”. Επομένως, μπορεί η Δύση να αποφύγει ένα αντίστροφο τέλος της ιστορίας;

Ναι, μπορεί, αλλά όχι προσυπογράφοντας την άποψη της παρακμής της Δύσης. Εκείνοι που αμφισβητούν την Δύση δεν έχουν πολλά να προσφέρουν. Ο Putin προχωρά πολύ περισσότερο από την εμβέλειά του, στην προσπάθειά του να εδραιώσει την Ρωσία ως κορυφαία παγκόσμια δύναμη. Η χώρα πλήττεται όχι μόνο από τις χαμηλές τιμές πετρελαίου αλλά επίσης από δεκαετίες που έχασε χωρίς εκσυγχρονισμό. Στο Νότο, το αυτοαποκαλούμενο Ισλαμικό Κράτος και οι κλώνοι του, λειτουργούν με ωμή καταστολή και βία. Ωστόσο η ιδέα ενός χαλιφάτου δεν είναι ασφαλώς ένα επιχειρηματικό μοντέλο για τις κοινότητες στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο.

Η Κίνα ενδέχεται να μην συμπαθεί κάποια από τα θεσμικά όργανα που εδραιώθηκαν από τη Δύση μετά από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ωστόσο, για να αναπτυχθεί περαιτέρω, η Κίνα εξαρτάται πολύ από ένα σύστημα διεθνών κανόνων. Το να είναι ελεύθερα τα Στενά του Malacca, είναι κάτι εξίσου σημαντικό για το Πεκίνο όσο είναι και για τον υπόλοιπο κόσμο.

Για αυτό η Δύση ως μια πολιτική ιδέα, είναι βασισμένη στην ελευθερία, στην πλήρη δημοκρατία, στο κράτος δικαίου και οι οικονομίες αγοράς δεν είναι αναχρονιστικές και είναι πολύ λιγότερο υπό απειλή από ό,τι φαίνεται. Η Δύση μπορεί να μην κερδίσει σε παγκόσμια κλίμακα, αλλά ούτε και θα εξαφανιστεί.

Alexander Graf Lambsdorff, αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Η Δύση μπορεί και θα πρέπει να ανακτήσει την επιρροή της. Σε έναν πολυπολικό κόσμο, η Δύση πρέπει να το κάνει αυτό, με το να ενώσει τις δυνάμεις της ενώ παράλληλα θα διευκολύνει τα νόμισμα συμφέροντα των άλλων. Η διατλαντική απάντηση στην ουκρανική κρίση, απέδειξε ότι υπάρχει ακόμη μια κοινότητα ενωμένη από αξίες, που μπορεί και θα εργαστεί μαζί -όταν αντιμετωπίζεται μια σοβαρή απειλή στην ειρήνη και την ασφάλεια, καθώς και στο διεθνές δίκαιο.

Η συμφωνία του Ιουλίου 2015 για τα πυρηνικά του Ιράν, είναι ένα παράδειγμα του πώς η δυτική αποφασιστικότητα μπορεί να πετύχει λύσεις, αναγνωρίζοντας παράλληλα τις ανησυχίες άλλων παραγόντων, όπως η Ρωσία και το Ιράν. Στη Συρία αντίθετα, η απουσία των ΗΠΑ, η έλλειψη διπλωματικής φαντασίας από την πλευρά της Ευρώπης, και η ρωσική μικροπολιτική, έχουν συμπέσει για να δημιουργήσουν μια στρατηγική πρόκληση για την Ευρώπη και, κατ’ επέκταση, για τη Δύση. Είναι επιτακτική ανάγκη να αποφευχθεί η ολοκλήρωση της περικύκλωσης της Ευρώπης, η οποία θα συνέβαινε εάν η Λιβύη κατέρρεε.

Andrew Michta, Καθηγητής θεμάτων εθνικής ασφάλειας στην αμερικανική ναυτική σχολή πολέμου και συνεργάτης στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών

Για να ανακτήσει η Δύση την ηγετική της θέση στον κόσμο, πρέπει να υπάρχει μια μεγαλύτερη αίσθηση του κοινού σκοπού. Το χαμηλότερο επίπεδο της δυτικής συναίνεσης τα τελευταία 15 χρόνια σχετικά με το τι  συνιστά αμοιβαία ασφάλεια -παρά τις ηχηρές δηλώσεις στις συνεδριάσεις του ΝΑΤΟ- αποτελεί την ρίζα της μείωσης της επιρροής της Δύσης παγκοσμίως. Παρά τις εκφράσεις αλληλεγγύης μετά τις 11 Σεπτεμβρίου 2001, οι τρομοκρατικές επιθέσεις εναντίον των ΗΠΑ, η πόλωση στη συμμαχία έχει βαθύνει μετά από τους πολέμους στο Ιράκ στη Λιβύη, και τελευταίως, στη Συρία. Επιπλέον, το άνισο φορτίο στις αμυντικές δαπάνες, με τους ευρωπαϊκούς αμυντικούς προϋπολογισμούς να καταρρέουν σε ανησυχητικό επίπεδο ενώ η Ρωσία πιέζει τα πλευρά του ΝΑΤΟ, έχει επιδεινώσει την έννοια της διατλαντικής κόντρας.

Είναι απίθανο οι διατλαντικοί εταίροι να μπορέσουν να αποκαταστήσουν την σαφήνεια που υπήρχε στο πρόσωπο της γενικότερης σοβιετικής απειλής στην περίοδο του Ψυχρού Πολέμου. Αλλά η Δύση δεν μπορεί να συνεχίσει να αποκλίνει όπως το κάνει τα τελευταία χρόνια, σχετικά με το τι απειλές αντιμετωπίζει και ποιες ικανότητες χρειάζεται να φέρει στο τραπέζι. Το πρώτο βήμα που η Δύση θα πρέπει να πάρει για να διεκδικήσει εκ νέου την επιρροή ανάλογα με την οικονομική και στρατιωτική εξουσία, είναι να επανεπενδύσει στο ΝΑΤΟ- όχι ως εργαλειοθήκη, αλλά ως την βασική συμμαχία της Δύσης.

Nora Muller, εκτελεστική διευθύντρια για τις διεθνείς σχέσεις στο ίδρυμα Korber

Δεν είναι αυτό που περίμεναν οι παρατηρητές να μοιάζει το τέλος της ιστορίας: μια απρόβλεπτη και ρεβιζιονιστική Ρωσία, μια πληγείσα από τη σύγκρουση Μέση Ανατολή να στέλνει εκατοντάδες χιλιάδων πρόσφυγες στην Ευρώπη και να εμπνέει την τρομοκρατία στο κατώφλι της Ευρώπης, και μια ανερχόμενη Κίνα που να αμφισβητεί την έννοια της φιλελεύθερης δημοκρατίας και της ανοιχτής κοινωνίας. Η ιστορία έχει επιστρέψει με μια εκδίκηση, και η δύση συχνά έχει δράσει καθυστερημένα, πολύ διστακτικά ή καθόλου. Αλλά αυτό σημαίνει ότι η δυτική επιρροή έχει περάσει ανεπιστρεπτί

Αν και θα θυμόμαστε την αρχή του 21ου αιώνα ως το τέλος της δυτικής κυριαρχίας, η Δύση δεν έχει λόγο να θάψει το κεφάλι της στην άμμο. Η Δύση είναι ακόμη ένα project με κανόνες, με μια ακλόνητη έλξη που έγινε αισθητή στο Κίεβο, στο Χονγκ Κονγκ και στους κατεστραμμένους δρόμους του Χαλεπίου.

Αλλά το να στηρίζεται στην ήπια δύναμη, δεν είναι αρκετό. Οι δυτικοί παράγοντες πρέπει να σταθούν και να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που τους παρουσιάζονται. Είναι επιτακτική ανάγκη η Ευρώπη να διασώσει το ευρωπαϊκό project. Οι ΗΠΑ, από την πλευρά τους, δεν έχουν ακόμη πετύχει την σωστή ισορροπία μεταξύ του να ηγηθούν παρασκηνιακά και να βγουν μπροστά. Συνεπώς, είναι ζωτικής σημασίας η Ευρώπη και οι ΗΠΑ να δουν την τρέχουσα κατάσταση ως ένα "καμπανάκι” για να αρχίσουν να ανοικοδομούν εκ νέου την διατλαντική σχέση.

Norbert Rottgen, πρόεδρος της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων στη γερμανική ομοσπονδιακή Βουλή

Ενώ είναι αλήθεια πως η δυτική επιρροή βρίσκεται υπό απειλή, δεν έχουν χαθεί τα πάντα. Η επιρροή δεν έχει κλαπεί από τρίτους: από τη Δύση εξαρτάται να δημιουργήσει ενότητα στην παγκόσμια σκηνή.

Αν και οι σημερινές συνθήκες είναι θεμελιωδώς διαφορετικές από εκείνες στη διάρκεια της εποχής του Ψυχρού Πολέμου, η ηγεσία των ΗΠΑ για την σφυρηλάτηση της δυτικής ενότητας παραμένει απαραίτητη. Τα αποτελέσματα μιας διστακτικής αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής είναι αυτή τη στιγμή ορατά στη Συρία και την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας αφρικής. Τα τελευταία δύο χρόνια έχουν αποδείξει ωστόσο ότι η Ευρώπη δεν μπορεί πλέον να αποποιείται των ευθυνών της στα παγκόσμια ζητήματα. Η σύγκρουση με την Ρωσία καθώς και ο πόλεμος στη Συρία θέτει άμεσα σε κίνδυνο την σταθερότητα της αμερικανικής ηπείρου. η δυτική επιρροή εξαρτάται ως εκ τούτου από την ευρωπαϊκή προθυμία να εξασφαλίσει την δική της ασφάλεια.

Αυτές οι προκλήσεις έρχονται σε μια στιγμή που η ΕΕ αντιμετωπίζει σειρά σοβαρών εσωτερικών κρίσεων. Μια έλλειψη αλληλεγγύης, μια αυξανόμενη διαφωνία μεταξύ των κρατών μελών και μια επανεθνικοποίηση της ηπείρου, αφήνει την ΕΕ ανίκανη να ανταποκριθεί γρήγορα και αποφασιστικά στις προκλήσεις όπως την ευρωπαϊκή προσφυγική κρίση.

Για να εδραιώσουν την δυτική επιρροή, οι Ευρωπαίοι έχουν τρία πράγματα να κάνουν. Πρώτον, πρέπει να επιλύσουν τις εσωτερικές κρίσεις, βρίσκοντας συμβιβασμούς. Δεύτερον, πρέπει να καταστήσουν διαθέσιμους πολύ περισσότερους πόρους -πολιτικούς, διπλωματικούς και στρατιωτικούς. Και τρίτον, πρέπει να επιτευχθεί μια πραγματικά κοινή ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική.

Jamie Shea, αναπληρωτής βοηθός γενικός γραμματέας για τις αναδυόμενες προκλήσεις ασφάλειας στο ΝΑΤΟ

Μια παλιά παροιμία λέει ότι η κοινωνία είναι μόλις δέκα χαμένα γεύματα από την επανάσταση. Ωστόσο, εάν η εξουσία μπορεί να χαθεί γρήγορα, μπορεί επίσης και να ανακτηθεί γρήγορα. Τα συστατικά της εξουσίας πρέπει να είναι εκεί: πρέπει να αναπτυχθούν με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο, και με την απαιτούμενη πολιτική βούληση.

Με αυτά τα πρότυπα, η Δύση είναι ακόμη η κυρίαρχη δύναμη στον κόσμο. Οι οικονομίες των ΗΠΑ και της ΕΕ τα πάνε καλά, αν και όχι θεαματικά. Στο μεταξύ, οι υποτιθέμενοι ανταγωνιστές των λίγων προηγουμένων ετών, όπως η Κίνα, η Ινδία ή η Ρωσία, αντιμετωπίζουν όλοι προβλήματα και στην περίπτωση της Ρωσίας, οι τρέχουσες χαμηλές τιμές του πετρελαίου μπορεί να προκαλέσουν μόνιμη βλάβη.

Όταν πρόκειται για την ιδεολογία, δεν υπάρχει ανταγωνιστικό σύνολο αξιών για να αμφισβητήσει τον δημοκρατικό φιλελευθερισμό. Το αυτοαποκαλούμενο Ισλαμικό Κράτος κάνει πολύ θόρυβο, αλλά η ιδεολογία του απευθύνεται σχεδόν αποκλειστικά σε μουσουλμάνους και στο λιγότερο από το 1% της παγκόσμιας μουσουλμανικής κοινότητας.

Αλλά εάν η Δύση θέλει να ανακτήσει την επιρροή της στη διαμόρφωση των γεγονότων σε παγκόσμιο επίπεδο, τρία πράγματα είναι απαραίτητα. Πρώτον, η Δύση πρέπει να καταστήσει τον εαυτό της λιγότερο ευάλωτη σε εχθρούς με την αύξηση των στρατιωτικών δαπανών, να αναπτύξει περισσότερες δυνάμεις σε κράτη που βασανίζονται από την τρομοκρατία, και να μειώσει τα τρωτά σημεία σε απειλές όπως οι κυβερνοεπιθέσεις, η προπαγάνδα και ο υβριδικός πόλεμος.

Δεύτερον, τα δυτικά κράτη πρέπει να σταματήσουν να καταστρέφονται μεταξύ τους εκ των έσω από την έλλειψη μιας πολιτικής ηγεσίας ικανής να αντιμετωπίσει ζητήματα όπως ο λαϊκισμός, η μετανάστευση, ή η άρνηση για να μοιραστεί ο φόρτος στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Τέλος, η Δύση πρέπει να μειώσει την αυξανόμενη εισοδηματική ανισότητα, η οποία υπονομεύει τον μεγαλύτερο πόλο έλξης της Δύσης, την οικονομική δικαιοσύνη και ευκαιρία.

Katinka Barysch, διευθύντρια πολιτικών σχέσεων στην Allianz SE

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: http://carnegieeurope.eu/strategiceurope/?fa=62762

ΑΠΟΔΟΣΗ: capital.gr