THE GLOBAL CHESSBOARD: Πέντε χρόνια μετά την Φουκουσίμα

Παρασκευή 19 Φεβρουαρίου 2016

Πέντε χρόνια μετά την Φουκουσίμα

Πριν από πέντε χρόνια τον Μάρτιο, ένας από τους μεγαλύτερους σεισμούς που έχει καταγραφεί ποτέ έπληξε την Ιαπωνία [1] καταστρέφοντας τον μακροχρόνιο μύθο [2] της πυρηνικής ενέργειας μηδενικού κινδύνου. Η κατάρρευση του εργοστασίου Fukushima Daiichi [3] αποκάλυψε σημαντικές ελλείψεις στην ιαπωνική κουλτούρα ασφάλειας, κάτι από το οποίο η χώρα έχει μάθει και έχει προσπαθήσει να αντιμετωπίσει. Οι χώρες που ορμούν μπροστά με την πυρηνική ενέργεια θα πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη αυτά τα μαθήματα για να αποφευχθεί άλλη μια Φουκουσίμα.

Βουδιστές μοναχοί προσεύχονται για τα θύματα του σεισμού και του τσουνάμι της 11ης Μαρτίου 2011, στην παραλία Kitaizumi, περίπου 15 μίλια από το πυρηνικό εργοστάσιο Fukushima Daiichi, στις 10 Μαρτίου του 2012. YURIKO NAKAO / REUTERS

Στα χρόνια μετά το ατύχημα, οι κατεστραμμένοι αντιδραστήρες του εργοστασίου της Φουκουσίμα έχουν σταθεροποιηθεί μέσω ενός αυτοσχέδιου συστήματος ψύξης με νερό, και οι εκπομπές ραδιενέργειας έχουν μειωθεί σημαντικά. Εν τω μεταξύ, μετά από προσπάθειες απορρύπανσης, μερικοί από τους πάνω από 100.000 εκτοπισμένους [4] έχουν την δυνατότητα να επιστρέψουν στα σπίτια τους.

Ωστόσο, παρά τις κάποιες αξιοσημείωτες επιτυχίες [5] στον καθαρισμό του χώρου, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι παραμένουν εκτοπισμένοι, οι συνθήκες εργασίας στο εργοστάσιο παραμένουν δύσκολες, η αποθήκευση του συσσωρευμένου ραδιενεργού ύδατος [6] είναι μια συνεχής ανησυχία, και η Ιαπωνία παραμένει εδώ και δεκαετίες μακριά από τον πλήρη παροπλισμό των κατεστραμμένων αντιδραστήρων. Η συνολική οικονομική ζημία έχει εκτιμηθεί σε πάνω από 100 δισ. δολάρια [7] και κανένας από τους έξι αντιδραστήρες του Fukushima Daiichi δεν θα λειτουργήσει ποτέ ξανά.

Εργαζόμενοι φορούν προστατευτικό εξοπλισμό κατά της ακτινοβολίας σε έναν δρόμο στον πυρηνικό σταθμό Fukushima Daiichi της TEPCO που χτυπήθηκε από παλιρροϊκό, στις 12 Νοεμβρίου 2014. SHIZUO KAMBAYASHI / REUTERS
--------------------------------------------

Δεν υπήρξαν θάνατοι από τις επιπτώσεις της ακτινοβολίας (σύμφωνα με την επιστημονική επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τις Επιδράσεις της Ατομικής Ακτινοβολίας, οποιαδήποτε αύξηση στα ποσοστά καρκίνου αναμένεται [8] να είναι πάρα πολύ μικρή για να ανιχνευθεί). Από την άλλη πλευρά, η αναγκαστική εκκένωση εκτιμάται ότι έπαιξε έναν ρόλο σε πάνω από 1.000 πρόωρους θανάτους [9], και σύμφωνα με την αξιολόγηση των κινδύνων για την υγεία από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας [10], όπως και με το Τσερνομπίλ, το ψυχολογικό κόστος της καταστροφής αποτελεί μια σημαντική ανησυχία και πιθανώς υπερισχύει άλλων συνεπειών για την υγεία.

Η καταστροφή παρακίνησε πολλές άλλες χώρες να προβούν σε απολογισμό των δικών τους πυρηνικών προγραμμάτων. Το μάθημα για κάποιους, συμπεριλαμβανομένης της πλειοψηφίας του ιαπωνικού κοινού [11], ήταν να απομακρυνθούν από την πυρηνική ενέργεια. Για παράδειγμα, η Γερμανία [12] υποσχέθηκε να καταργήσει σταδιακά όλη της την πυρηνική ισχύ μέχρι το 2022, η Ιταλία [13] ψήφισε [14] συντριπτικά να μην επανεκκινηθεί το πυρηνικό της πρόγραμμα, και η Ελβετία [15] απαγόρευσε [16] την κατασκευή νέων αντιδραστήρων.

Άλλα έθνη μετά βίας επιβράδυναν την επέκταση της πυρηνικής τους ενέργειας. Η Κίνα [17], η Ινδία [18] και η Ρωσία [19] ηγούνται [20] με συνολικά πάνω από 40 υπό κατασκευή αντιδραστήρες και πάνω από τους διπλάσιους να έχουν προγραμματιστεί. Στην βιασύνη τους, φαίνεται ότι πολλές από αυτές τις χώρες δεν έχουν κατανοήσει το βασικό δίδαγμα από την Φουκουσίμα: Την σημασία ενός αυστηρού και συνολικού καθεστώτος ασφάλειας.

ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ

Σύμφωνα με μια έκθεση της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών [21], πριν από το ατύχημα της Φουκουσίμα, οι ιαπωνικές πυρηνικές ρυθμιστικές Υπηρεσίες δεν φαίνεται να διέθεταν επαρκή εμπειρία, εξουσία, πόρους ή ανεξαρτησία για να προστατεύσουν επαρκώς την δημόσια ασφάλεια. Εκ των υστέρων, το πρόβλημα φαίνεται να είναι μια κλασική περίπτωση παράκαμψης της νομοθεσίας, ενισχυμένη με τις κοινές πρακτικές των amakudari (αυτών που κατεβαίνουν από τον παράδεισο), όπως αναφέρονται οι συνταξιούχοι ισχυροί δημόσιοι υπάλληλοι που προσλαμβάνονται σε θέσεις εργασίας του ιδιωτικού τομέα, και των amaagari (αυτών που ανεβαίνουν στον παράδεισο), όπως αναφέρονται οι εμπειρογνώμονες του ιδιωτικού τομέα που κινούνται προς θέσεις συνδεδεμένες με την κυβέρνηση.

Επιπλέον, ο ρυθμιστικός φορέας στεγαζόταν ακριβώς στο Υπουργείο που είναι επιφορτισμένο με την προώθηση της πυρηνικής ενέργειας, κάτι που δημιουργεί μια πιθανή σύγκρουση συμφερόντων. (Για να αποφευχθούν παρόμοια προβλήματα, το 1975, η Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας των ΗΠΑ διαιρέθηκε για να διαχωριστεί η Ρυθμιστική Επιτροπή Πυρηνικής [Ενέργειας] από τις προωθητικές λειτουργίες).

Μια ανεξάρτητη ρυθμιστική Αρχή δεν είναι επαρκής, όμως: Μια ισχυρή κουλτούρα ασφάλειας πρέπει επίσης να καλλιεργείται σε όλο το πυρηνικό δίκτυο -από τους διαχειριστές και τους εργαζομένους στις κατασκευές μέχρι τους ιδιοκτήτες των εργοστασίων- καθώς και σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού. Η υπερηφάνεια δεν πρέπει να προέρχεται μόνο από τα μεγαβάτ που παράγονται˙ Κάθε οντότητα πρέπει να δίνει προτεραιότητα στην δημόσια ασφάλεια κατά την κατασκευή ή την λειτουργία πυρηνικών σταθμών και να διατηρείται σε εγρήγορση μέσω συχνών ασκήσεων για τους εργαζόμενους σε όλα τα επίπεδα.

Η κατάρρευση του 2011 έστρεψε τους προβολείς στις αδυναμίες [21] στο καθεστώς ασφάλειας της Tokyo Electric Power Co., την εταιρεία υπεύθυνη για την λειτουργία του Fukushima Daiichi. Είχε παραποιήσει εκθέσεις και «μαγειρέψει» επιθεωρήσεις για την ασφάλεια πολύ πριν [το ατύχημα που έπληξε] την Φουκουσίμα˙ είχε επίσης αποτύχει [22] να επικαιροποιήσει τα πρότυπα ασφαλείας για σεισμό και τσουνάμι. Σίγουρα, είναι δύσκολο να προετοιμαστεί κάποιος για ένα γεγονός που φαίνεται σχεδόν αδύνατο να συμβεί, όπως ο σεισμός και το τσουνάμι του μεγέθους που έπληξαν την Ιαπωνία, αλλά μια ανώτερη κουλτούρα ασφάλειας μπορεί να κάνει την διαφορά -ορισμένοι υποστήριξαν [23] ότι αυτός ήταν ο λόγος που οι αντιδραστήρες στον πυρηνικό σταθμό Onagawa, ο οποίος χτυπήθηκε το ίδιο σκληρά με τον Fukushima Daiichi, παρέμεινε ανέπαφος και έκλεισε με ασφάλεια.

Ένα αγόρι στέκεται κοντά σε κεριά κατά την διάρκεια μιας αντι-πυρηνικής εκδήλωσης κοντά στο σταθμό πυρηνικής ενέργειας της Kyushu Electric Power, στο Σεντάι στην Satsumasendai, του νομού Καγκοσίμα, στην Ιαπωνία, στις 8 Αυγούστου 2015. Η Ιαπωνία επρόκειτο να ενεργοποιήσει έναν νέο πυρηνικό αντιδραστήρα για πρώτη φορά μετά από σχεδόν δύο χρόνια. ISSEI KATO / REUTERS
---------------------------------------

ΑΞΙΕΠΑΙΝΗ ΠΡΟΟΔΟΣ

Από το ατύχημα, η Ιαπωνία έχει λάβει αξιοθαύμαστα, αν και ελλιπή, [24] μέτρα για την δημιουργία μιας ανεξάρτητης ρυθμιστικής Αρχής ώστε να βελτιώσει την κουλτούρα ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένου του να φέρει σεβαστούς διεθνείς συμβούλους. Πέρυσι, άρχισε σταδιακά να ενεργοποιεί κάποιους από τους λειτουργούντες αντιδραστήρες της χώρας. Πριν την Φουκουσίμα, οι περισσότεροι από τους 50 αντιδραστήρες παρείχαν στην Ιαπωνία περίπου το 30% της ηλεκτρικής της ενέργειας, αλλά όλοι ετέθησαν εκτός λειτουργίας κατά τους μήνες μετά το ατύχημα.

Φυσικά, η Ιαπωνία δεν είναι η μόνη χώρα που αντιμετωπίζει τέτοιου είδους προβλήματα που αφορούν την ασφάλεια. Μετά την διάλυση της Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας των ΗΠΑ, οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο μεγαλύτερος παραγωγός πυρηνικής ενέργειας στον κόσμο, έχουν δεχθεί επικρίσεις [21] για το ποσό της επιρροής που ασκεί η βιομηχανία πάνω διαδικασία λήψης ρυθμιστικών αποφάσεων. Η πυρηνική βιομηχανία της Νότιας Κορέας, επίσης, είχε προβλήματα, συμπεριλαμβανομένης μιας ιστορίας πλαστογράφησης εγγράφων ασφαλείας [25].

Αλλά το πιο ανησυχητικό είναι οι αναπτυσσόμενες χώρες που μπαίνουν στην εικόνα. Η Κίνα δείχνει τον δρόμο, με σχέδια [26] να τριπλασιάσει την πυρηνική παραγωγική ικανότητά της μέχρι το 2020, αλλά η ρυθμιστική Αρχή της δεν είναι ούτε δομικά ανεξάρτητη [27] ούτε καλά στελεχωμένη [28]. Επειδή ένα ατύχημα έχει τεράστια πιθανότητα να προξενήσει εκτεταμένες ζημιές, ο αυστηρός έλεγχος της ποιότητας είναι απαραίτητος. Το ιστορικό της Κίνας στο θέμα αυτό δεν είναι ελπιδοφόρο. Για παράδειγμα, το 1987, το συνεργείο των τεχνικών που κατασκεύαζε ένα πυρηνικό εργοστάσιο κοντά στο Χονγκ Κονγκ παρερμήνευσε τα σχεδιαγράμματα [29] και αρχικά απέτυχε να ενσωματώσει ένα μεγάλο μέρος του απαιτούμενου χάλυβα προστασίας, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με την ικανότητα και την εποπτεία.

Ορισμένες νέες δυνάμεις είναι πιο συνετές, συμπεριλαμβανομένων και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων [30], τα οποία ξεκίνησαν δημιουργώντας ένα σταθερό κανονιστικό πλαίσιο, με μια ομάδα διεθνών εμπειρογνωμόνων [31] για την τακτική αξιολόγηση της προόδου του προγράμματος, πολύ πριν ο πρώτος αντιδραστήρας ενταχθεί στο σύστημα το 2017.

Άλλοι είναι πιο υπεροπτικοί, όπως το Βιετνάμ [32], ένα άλλο μονοκομματικό κράτος με πυρηνικές φιλοδοξίες και χωρίς προηγούμενο για κανέναν τύπο ανεξάρτητης ρυθμιστικής οντότητας. Το Ιράν [33], μια σεισμικά ενεργή χώρα, επίσης έχει δημιουργήσει ανησυχίες [34] για την ασφάλεια των σημερινών και των μελλοντικών αντιδραστήρων του και για την έλλειψη ανεξαρτησίας της σχετικής ρυθμιστικής Αρχής του, παρά την πρόσφατη πυρηνική συμφωνία με τους P5 + 1 [35] (Κίνα, Γαλλία, Ρωσία, Ηνωμένο Βασίλειο και Ηνωμένες Πολιτείες, συν Γερμανία). Η Ινδία είναι μια άλλη ταχέως αναπτυσσόμενη πυρηνική δύναμη, με πάνω από 25 αντιδραστήρες [20], είτε υπό κατασκευή είτε υπό σχεδιασμό. Αλλά έχει κολλήσει στο ζήτημα της ανεξαρτησίας των ρυθμιστικών Αρχών [36] καθώς ο προτεινόμενος νόμος για την ρύθμιση, που κατατέθηκε ως αντίδραση στην καταστροφή της Φουκουσίμα, δεν ψηφίστηκε από το νομοθετικό σώμα.

Οι εκκλήσεις για μεταρρυθμίσεις του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας που θα απαιτήσουν πιο αυστηρούς διεθνείς ελέγχους ασφαλείας [37] είναι ευπρόσδεκτες, αλλά δεν πρέπει το πράγμα να σταματήσει εκεί. Η παραγωγή πυρηνικής ενέργειας θα πρέπει να αναγνωριστεί ως μια σοβαρή ευθύνη, δεδομένης της κλίμακας της ζημιάς και του πόνου όταν τα πράγματα πάνε στραβά -όπως ο κόσμος θυμήθηκε πριν από πέντε χρόνια.

David Roberts και Norman Neureiter

ΠΗΓΗ: http://foreignaffairs.gr/articles/70702/david-roberts-kai-norman-neureiter/pente-xronia-meta-tin-foykoysima?page=show

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/japan/2016-02-16/five-years-afte...

THE GLOBAL CHESSBOARD

Παρασκευή 19 Φεβρουαρίου 2016

Πέντε χρόνια μετά την Φουκουσίμα

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου