Οι σχέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Τουρκία βελτιώθηκαν με την εκλογή του Francois Hollande αλλά παρά τα μέτρια κέρδη που καταγράφηκαν στην απελευθέρωση των θεωρήσεων (visa), οι διαιρέσεις μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ συνεχίζουν να περιορίζουν την πρόοδο.
Η ατμόσφαιρα στις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας βελτιώθηκε αφότου ο Francois Hollande κέρδισε τις προεδρικές εκλογές στη Γαλλία τον περασμένο Μάιο, νικώντας τον Nicola Sarkozy, τον μεγάλο αντίπαλο της Τουρκίας για την ένταξή της στην ΕΕ, αν και η Γαλλία έκτοτε δεν έχει άρει κανένα από τα βέτο που επέβαλε σε πέντε κεφάλαια διαπραγμάτευσης το 2007. Ωστόσο, η Κομισιόν έσπευσε να επωφεληθεί από την αλλαγή της διάθεσης και στα μέσα Μαΐου υπέβαλε μια Θετική Ατζέντα που στόχο έχει να επιταχύνει τις προετοιμασίες σε βασικά ζητήματα πολιτικής που έχουν «παγώσει», στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων. Από την πλευρά της η Τουρκία δεν κινήθηκε για να υλοποιήσει το Πρωτόκολλα της Άγκυρας του 2004 που είναι απαραίτητο ώστε να ανοίξουν εκ νέου κεφάλαια προς διαπραγμάτευση που έχουν μπλοκαριστεί σχετικά με την Κύπρο.
Υπήρξε επίσης πρόοδος στην απελευθέρωση της visa. Τον περασμένο Νοέμβριο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε έναν οδικό χάρτη για την απελευθέρωση των θεωρήσεων, κατά το πρότυπο της διαδικασίας που είχε ήδη εφαρμοστεί στα Δυτικά Βαλκάνια. Τον Ιούνιο, η Τουρκία προχώρησε στη μονογραφή μιας συμφωνίας επανεισδοχής, ένα εργαλείο για την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης από τρίτες χώρες μέσω των κοινών συνόρων με την ΕΕ. Το εάν ο οδικός χάρτης εφαρμόζεται και εάν η συμφωνία επανεισδοχής θα υπογραφεί, εξαρτάται από τα μεγάλα κράτη-μέλη της ΕΕ. Στη Γερμανία, η οποία κρατά την ισορροπία, ο υπουργός Εσωτερικός δεν έχει πειστεί ότι η Τουρκία έχει κάνει μια ασφαλή πρόταση, όπως και οι συνήθεις ύποπτοι, Αυστρία και Κύπρος.
Ευτυχώς, η κυπριακή προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στο δεύτερο μισό του έτους, δεν οδήγησε σε στασιμότητα των διμερών σχέσεων με την Τουρκία. Αλλά ούτε και βελτιώθηκαν δραματικά οι σχέσεις το 2012. Με την Τουρκία να επικεντρώνεται στη Συρία, ο υπουργός Ευρωπαϊκών Θεμάτων και Επικεφαλής Διαπραγματευτείς, Egemen Bagis, χρησιμοποίησε τη θέση του για να εξαπολύσει επαναλαμβανόμενες λεκτικές επιθέσεις στην ΕΕ προκειμένου να «φτιάξει» το πολιτικό του προφίλ εντός της Τουρκίας. Δεν υπήρξε μεγάλη ανταλλαγή απόψεων/προτάσεων/θέσεων μεταξύ της Τουρκίας και της ΕΕ για τη μελλοντική αρχιτεκτονική της Ευρώπης στον απόηχο της κρίσης του ευρώ, κυρίως καθώς η Άγκυρα δεν είχε ενδιαφέρον για το ζήτημα αυτό. Εν τω μεταξύ, μεμονωμένα κράτη-μέλη, από τη Βουλγαρία μέχρι και τη Γερμανία, προσπάθησαν να εμβαθύνουν τις διμερείς σχέσεις με την Τουρκία και να αποκομίσουν οικονομικά και πολιτικά οφέλη.
Οι σχέσεις της ΕΕ με την Τουρκία σχετικά με το Κυπριακό.
Όταν η Κύπρος εντάχθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2004, το πρόβλημα άλλαξε, και από ένα εξωτερικό ζήτημα έγινε εσωτερικό θέμα με όλες τις συνεπακόλουθες επιπλοκές. Πραγματικά, η Λευκωσία δεν δίστασε να χρησιμοποιήσει το βέτο της στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και να ασκήσει πίεση στην Τουρκία, κυρίως σε ζητήματα όπως η Συμφωνία της Άγκυρας το 2004 που υποχρεώνει την Άγκυρα να ανοίξει τα λιμάνια και τα αεροδρόμιά της για τους Ελληνοκυπρίους. Λαμβάνοντας υπόψη αυτούς τους περιορισμούς, η ΕΕ προσπάθησε περισσότερο να περιορίσει τη ζημιά παρά να διευκολύνει μια συνολική διευθέτηση που θα προέκυπτε από τις συνεχιζόμενες συνομιλίες μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τούρκων.
Ευτυχώς, η Τουρκία δεν «πάγωσε» τις σχέσεις της με την ΕΕ στη διάρκεια της κυπριακής προεδρίας, όπως είχε απειλήσει ότι θα κάνει. Οι εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο γύρω από υποψήφιες πηγές φυσικού αερίου και πετρελαίου που ήταν τόσο εμφανείς το 2011, είχαν μια μικρή ανάπαυλα και επανεμφανίστηκαν τον Οκτώβριο, όταν η Λευκωσία ανακοίνωσε ότι θα χορηγήσει άδεια σε 15 εταιρείες (πιθανώς περιλαμβάνοντας την ιταλική ΕΝΙ, τη γαλλική Total και τη ρωσική Novatek) για να διεξάγουν έρευνες για φυσικό αέριο στα νοτιοδυτικά του νησιού. Τέτοιες κινήσεις, αν και βοηθούν την Κύπρο να επιλέξει τους συμμάχους της, μπορεί να οδηγήσουν σε νέες συγκρούσεις, ιδιαίτερα αφότου τουρκικά αεροσκάφη κυνήγησαν ισραηλινά πολεμικά αεροσκάφη που είχαν παρεισφρήσει σε ό,τι βλέπει ως το δικό της τουρκικό) εναέριο χώρο βόρεια της Κύπρου. Τα σχέδια να χρησιμοποιηθεί το αέριο ως ένα κίνητρο για τη συμφωνία, δεν έχουν ευοδωθεί.
Στη διάρκεια του 2012 δεν υπήρξε σημαντική πρόοδος στις συνομιλίες επανένωσης που ξεκίνησαν το 2008. Το ζήτημα των υδρογονανθράκων θα είναι μέρος της ημερήσιας διάταξης, αλλά δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι οποιαδήποτε από τις δύο πλευρές είναι προετοιμασμένη να συμβιβαστεί. Εν τω μεταξύ, η πολιτική ελληνοκυπριακή σκηνή επικεντρώνεται στις άμεσες προκλήσεις όπως είναι η χρηματοπιστωτική κρίση που έχει πλήξει το νησί μετά από τα προβλήματα της Ελλάδας, αλλά και οι επερχόμενες προεδρικές εκλογές το Φεβρουάριο. Η έλλειψη ώθησης από το ίδιο το νησί, έχει τραβήξει την προσοχή τόσο της Τουρκίας όσο και της ΕΕ, μακριά από το κυπριακό ζήτημα.
Το κράτος δικαίου, η δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Τουρκία
Όπως και στις άλλες περιπτώσεις διεύρυνσης, η ΕΕ επιδιώκει να προάγει τον εκδημοκρατισμό, τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου στην Τουρκία. Αλλά δυστυχώς, πλέον είναι ευρέως αποδεκτό ότι η Τουρκία οπισθοδρομεί ελλείψει πίεσης από την Ευρωπαϊκή Ένωση που εδραίωσε τις μεταρρυθμίσεις στο διάστημα 1999-2005, και ελλείψει του τουρκικού ενδιαφέροντος για μεταρρυθμίσεις. Το περασμένος έτος, το κουρδικό ζήτημα εμφανίστηκε εκ νέου σε νέα περίοπτη θέση. Οι συγκρούσεις μεταξύ του ΡΚΚ και των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων οδήγησαν σε περισσότερα από 700 θύματα, που αποτελεί τη μεγαλύτερη κλιμάκωση των τελευταίων ετών. Η δουλειά που γίνεται για ένα νέο, φιλελεύθερο Σύνταγμα συνεχίζει να είναι δύσκολη, καθιστώντας δυσκολότερη μια μεγάλη ευκαιρία για το κουρδικό ζήτημα καθώς και για τα δικαιώματα των εθνικών και θρησκευτικών μειονοτήτων. Ακόμη, ο πρόεδρος Abdullah Gul έχει προσπαθήσει να διαδραματίσει ένα μετριοπαθή ρόλο και να ξεκινήσει διάλογο με τους βουλευτές του φιλοκουρδικού κόμματος Ειρήνης και Δημοκρατίας (BDP). Μέχρι τον Ιανουάριο του 2013, αποκαλύφθηκε ότι ο Hakan Fidan, επικεφαλής της υπηρεσίας ασφαλείας, ήταν σε συνομιλίες με τον φυλακισμένο ηγέτη του ΡΚΚ, Abdullah Ocalan.
Υπήρξαν έντονες ανησυχίες στην ΕΕ το 2012 σχετικά με την αυταρχική στροφή του κυβερνώντος ΑΚΡ, ενώ η αντιπολίτευση, το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP)δεν έχει καταφέρει να παρουσιάσει μια εναλλακτική λύση στις πολιτικές της κυβέρνησης. Ωστόσο, η μόχλευση της ΕΕ συνεχίζει να είναι χαμηλή, αν όχι ανύπαρκτη. Ο πρωθυπουργός Recep Tayyip Erdogan δεν ανέφερε την ΕΕ στην ομιλία του πριν από το συνέδριο του ΑΚΡ το Σεπτέμβριο. Τον Οκτώβριο, η ΕΕ δημοσίευσε μία από τις πιο κρίσιμες εκθέσεις προόδου των τελευταίων ετών, η οποία αφορούσε σε μεγάλο βαθμό τα ελλείμματα σε τομείς όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα και η δημοκρατική διακυβέρνηση. Αλλά ο Τούρκος υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων απέρριψε την έκθεση ως μεροληπτική και ο Burhan Kuzu, βουλευτής του ΑΚΡ, έριξε στο καλάθι των αχρήστων ένα αντίγραφο της έκθεσης, σε εμφάνισή του σε τηλεοπτική εκπομπή. Όσο οι διαπραγματεύσεις παραμένουν στάσιμες, κυρίως στα θέματα που μονομερώς μπλοκάρει η Κύπρος και η Γαλλία, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς μια αξιόπιστη ευρωπαϊκή πολιτική της ΕΕ που θα αναθερμάνει τις αλλαγές στην Τουρκία, η οποία εξαίρεται ως πηγή έμπνευσης για την Αραβική Εξέγερση.
ΠΗΓΗ: ecfr.eu
Η ατμόσφαιρα στις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας βελτιώθηκε αφότου ο Francois Hollande κέρδισε τις προεδρικές εκλογές στη Γαλλία τον περασμένο Μάιο, νικώντας τον Nicola Sarkozy, τον μεγάλο αντίπαλο της Τουρκίας για την ένταξή της στην ΕΕ, αν και η Γαλλία έκτοτε δεν έχει άρει κανένα από τα βέτο που επέβαλε σε πέντε κεφάλαια διαπραγμάτευσης το 2007. Ωστόσο, η Κομισιόν έσπευσε να επωφεληθεί από την αλλαγή της διάθεσης και στα μέσα Μαΐου υπέβαλε μια Θετική Ατζέντα που στόχο έχει να επιταχύνει τις προετοιμασίες σε βασικά ζητήματα πολιτικής που έχουν «παγώσει», στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων. Από την πλευρά της η Τουρκία δεν κινήθηκε για να υλοποιήσει το Πρωτόκολλα της Άγκυρας του 2004 που είναι απαραίτητο ώστε να ανοίξουν εκ νέου κεφάλαια προς διαπραγμάτευση που έχουν μπλοκαριστεί σχετικά με την Κύπρο.
Υπήρξε επίσης πρόοδος στην απελευθέρωση της visa. Τον περασμένο Νοέμβριο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε έναν οδικό χάρτη για την απελευθέρωση των θεωρήσεων, κατά το πρότυπο της διαδικασίας που είχε ήδη εφαρμοστεί στα Δυτικά Βαλκάνια. Τον Ιούνιο, η Τουρκία προχώρησε στη μονογραφή μιας συμφωνίας επανεισδοχής, ένα εργαλείο για την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης από τρίτες χώρες μέσω των κοινών συνόρων με την ΕΕ. Το εάν ο οδικός χάρτης εφαρμόζεται και εάν η συμφωνία επανεισδοχής θα υπογραφεί, εξαρτάται από τα μεγάλα κράτη-μέλη της ΕΕ. Στη Γερμανία, η οποία κρατά την ισορροπία, ο υπουργός Εσωτερικός δεν έχει πειστεί ότι η Τουρκία έχει κάνει μια ασφαλή πρόταση, όπως και οι συνήθεις ύποπτοι, Αυστρία και Κύπρος.
Ευτυχώς, η κυπριακή προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στο δεύτερο μισό του έτους, δεν οδήγησε σε στασιμότητα των διμερών σχέσεων με την Τουρκία. Αλλά ούτε και βελτιώθηκαν δραματικά οι σχέσεις το 2012. Με την Τουρκία να επικεντρώνεται στη Συρία, ο υπουργός Ευρωπαϊκών Θεμάτων και Επικεφαλής Διαπραγματευτείς, Egemen Bagis, χρησιμοποίησε τη θέση του για να εξαπολύσει επαναλαμβανόμενες λεκτικές επιθέσεις στην ΕΕ προκειμένου να «φτιάξει» το πολιτικό του προφίλ εντός της Τουρκίας. Δεν υπήρξε μεγάλη ανταλλαγή απόψεων/προτάσεων/θέσεων μεταξύ της Τουρκίας και της ΕΕ για τη μελλοντική αρχιτεκτονική της Ευρώπης στον απόηχο της κρίσης του ευρώ, κυρίως καθώς η Άγκυρα δεν είχε ενδιαφέρον για το ζήτημα αυτό. Εν τω μεταξύ, μεμονωμένα κράτη-μέλη, από τη Βουλγαρία μέχρι και τη Γερμανία, προσπάθησαν να εμβαθύνουν τις διμερείς σχέσεις με την Τουρκία και να αποκομίσουν οικονομικά και πολιτικά οφέλη.
Οι σχέσεις της ΕΕ με την Τουρκία σχετικά με το Κυπριακό.
Όταν η Κύπρος εντάχθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2004, το πρόβλημα άλλαξε, και από ένα εξωτερικό ζήτημα έγινε εσωτερικό θέμα με όλες τις συνεπακόλουθες επιπλοκές. Πραγματικά, η Λευκωσία δεν δίστασε να χρησιμοποιήσει το βέτο της στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και να ασκήσει πίεση στην Τουρκία, κυρίως σε ζητήματα όπως η Συμφωνία της Άγκυρας το 2004 που υποχρεώνει την Άγκυρα να ανοίξει τα λιμάνια και τα αεροδρόμιά της για τους Ελληνοκυπρίους. Λαμβάνοντας υπόψη αυτούς τους περιορισμούς, η ΕΕ προσπάθησε περισσότερο να περιορίσει τη ζημιά παρά να διευκολύνει μια συνολική διευθέτηση που θα προέκυπτε από τις συνεχιζόμενες συνομιλίες μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τούρκων.
Ευτυχώς, η Τουρκία δεν «πάγωσε» τις σχέσεις της με την ΕΕ στη διάρκεια της κυπριακής προεδρίας, όπως είχε απειλήσει ότι θα κάνει. Οι εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο γύρω από υποψήφιες πηγές φυσικού αερίου και πετρελαίου που ήταν τόσο εμφανείς το 2011, είχαν μια μικρή ανάπαυλα και επανεμφανίστηκαν τον Οκτώβριο, όταν η Λευκωσία ανακοίνωσε ότι θα χορηγήσει άδεια σε 15 εταιρείες (πιθανώς περιλαμβάνοντας την ιταλική ΕΝΙ, τη γαλλική Total και τη ρωσική Novatek) για να διεξάγουν έρευνες για φυσικό αέριο στα νοτιοδυτικά του νησιού. Τέτοιες κινήσεις, αν και βοηθούν την Κύπρο να επιλέξει τους συμμάχους της, μπορεί να οδηγήσουν σε νέες συγκρούσεις, ιδιαίτερα αφότου τουρκικά αεροσκάφη κυνήγησαν ισραηλινά πολεμικά αεροσκάφη που είχαν παρεισφρήσει σε ό,τι βλέπει ως το δικό της τουρκικό) εναέριο χώρο βόρεια της Κύπρου. Τα σχέδια να χρησιμοποιηθεί το αέριο ως ένα κίνητρο για τη συμφωνία, δεν έχουν ευοδωθεί.
Στη διάρκεια του 2012 δεν υπήρξε σημαντική πρόοδος στις συνομιλίες επανένωσης που ξεκίνησαν το 2008. Το ζήτημα των υδρογονανθράκων θα είναι μέρος της ημερήσιας διάταξης, αλλά δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι οποιαδήποτε από τις δύο πλευρές είναι προετοιμασμένη να συμβιβαστεί. Εν τω μεταξύ, η πολιτική ελληνοκυπριακή σκηνή επικεντρώνεται στις άμεσες προκλήσεις όπως είναι η χρηματοπιστωτική κρίση που έχει πλήξει το νησί μετά από τα προβλήματα της Ελλάδας, αλλά και οι επερχόμενες προεδρικές εκλογές το Φεβρουάριο. Η έλλειψη ώθησης από το ίδιο το νησί, έχει τραβήξει την προσοχή τόσο της Τουρκίας όσο και της ΕΕ, μακριά από το κυπριακό ζήτημα.
Το κράτος δικαίου, η δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Τουρκία
Όπως και στις άλλες περιπτώσεις διεύρυνσης, η ΕΕ επιδιώκει να προάγει τον εκδημοκρατισμό, τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου στην Τουρκία. Αλλά δυστυχώς, πλέον είναι ευρέως αποδεκτό ότι η Τουρκία οπισθοδρομεί ελλείψει πίεσης από την Ευρωπαϊκή Ένωση που εδραίωσε τις μεταρρυθμίσεις στο διάστημα 1999-2005, και ελλείψει του τουρκικού ενδιαφέροντος για μεταρρυθμίσεις. Το περασμένος έτος, το κουρδικό ζήτημα εμφανίστηκε εκ νέου σε νέα περίοπτη θέση. Οι συγκρούσεις μεταξύ του ΡΚΚ και των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων οδήγησαν σε περισσότερα από 700 θύματα, που αποτελεί τη μεγαλύτερη κλιμάκωση των τελευταίων ετών. Η δουλειά που γίνεται για ένα νέο, φιλελεύθερο Σύνταγμα συνεχίζει να είναι δύσκολη, καθιστώντας δυσκολότερη μια μεγάλη ευκαιρία για το κουρδικό ζήτημα καθώς και για τα δικαιώματα των εθνικών και θρησκευτικών μειονοτήτων. Ακόμη, ο πρόεδρος Abdullah Gul έχει προσπαθήσει να διαδραματίσει ένα μετριοπαθή ρόλο και να ξεκινήσει διάλογο με τους βουλευτές του φιλοκουρδικού κόμματος Ειρήνης και Δημοκρατίας (BDP). Μέχρι τον Ιανουάριο του 2013, αποκαλύφθηκε ότι ο Hakan Fidan, επικεφαλής της υπηρεσίας ασφαλείας, ήταν σε συνομιλίες με τον φυλακισμένο ηγέτη του ΡΚΚ, Abdullah Ocalan.
Υπήρξαν έντονες ανησυχίες στην ΕΕ το 2012 σχετικά με την αυταρχική στροφή του κυβερνώντος ΑΚΡ, ενώ η αντιπολίτευση, το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP)δεν έχει καταφέρει να παρουσιάσει μια εναλλακτική λύση στις πολιτικές της κυβέρνησης. Ωστόσο, η μόχλευση της ΕΕ συνεχίζει να είναι χαμηλή, αν όχι ανύπαρκτη. Ο πρωθυπουργός Recep Tayyip Erdogan δεν ανέφερε την ΕΕ στην ομιλία του πριν από το συνέδριο του ΑΚΡ το Σεπτέμβριο. Τον Οκτώβριο, η ΕΕ δημοσίευσε μία από τις πιο κρίσιμες εκθέσεις προόδου των τελευταίων ετών, η οποία αφορούσε σε μεγάλο βαθμό τα ελλείμματα σε τομείς όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα και η δημοκρατική διακυβέρνηση. Αλλά ο Τούρκος υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων απέρριψε την έκθεση ως μεροληπτική και ο Burhan Kuzu, βουλευτής του ΑΚΡ, έριξε στο καλάθι των αχρήστων ένα αντίγραφο της έκθεσης, σε εμφάνισή του σε τηλεοπτική εκπομπή. Όσο οι διαπραγματεύσεις παραμένουν στάσιμες, κυρίως στα θέματα που μονομερώς μπλοκάρει η Κύπρος και η Γαλλία, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς μια αξιόπιστη ευρωπαϊκή πολιτική της ΕΕ που θα αναθερμάνει τις αλλαγές στην Τουρκία, η οποία εξαίρεται ως πηγή έμπνευσης για την Αραβική Εξέγερση.
ΠΗΓΗ: ecfr.eu
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου