Ένας ηγέτης έρχεται στην εξουσία στη Γεωργία, καθώς η χώρα βρίσκεται σε οικονομική αναταραχή και οι πολίτες της βρίσκονται σε κατάσταση απελπισίας. Οι άνθρωποι τον καλωσορίζουν ως μεσσία. Σταδιακά, κινητοποιεί μια ομάδα ταλαντούχων αξιωματούχων και βάζει τη χώρα και πάλι στο προσκήνιο. Παρά το γεγονός ότι το έργο αυτό περιπλέκεται από μια δηλητηριώδη σχέση με τη Ρωσία, έχει πολλούς φίλους στην Ουάσιγκτον και λαμβάνει μεγάλη βοήθεια από τις ΗΠΑ και πολιτική στήριξη. Με τον καιρό όμως, χάνει την επαφή με το λαό της Γεωργίας και ολοένα απομακρύνεται. Πολλά μέλη της κυβέρνησής του τον κατηγορούν για απολυταρχικές τάσεις και αυτομολία στην αντιπολίτευση. Τελικά, οι εκλογές πραγματοποιούνται και η λαϊκή ψήφος πηγαίνει εναντίον του. Μη όντας ούτε ένας ενστικτώδης δημοκράτης ούτε ένας αιμοδιψής τύραννος, παραδέχεται την ήττα – έστω και μόνο για να προστατεύσει τη φήμη του στη Δύση.
Ο πρωθυπουργός Bidzina Ivanishvili. (David Mdzinarishvili / Reuters)
Παραδόξως, αυτή η ιστορία δεν έχει συμβεί μία φορά στην σύγχρονη Γεωργία, αλλά δύο φορές. Η πιο πρόσφατη είναι αυτή της πορείας του Μιχαήλ Σαακασβίλι, ο οποίος ανέβηκε στην εξουσία στην ειρηνική Ροζ Επανάσταση του 2003. Ο Σαακασβίλι έχασε παταγωδώς στις βουλευτικές εκλογές τον Οκτώβριο από τον Μπιτζίνα Ιβανισβίλι, τον πλουσιότερο άνθρωπο της Γεωργίας, ο οποίος είναι σήμερα πρωθυπουργός της χώρας και πρόκειται να γίνει ο πιο ισχυρός πολιτικός άνδρας όταν το σύνταγμα αλλάξει το επόμενο έτος. (Ο Σαακασβίλι, ωστόσο, θα παραμείνει πρόεδρος μέχρι να λήξει η θητεία του τον Οκτώβριο του 2013.) Αλλά είναι επίσης και η ιστορία του ανθρώπου Σαακασβίλι που το 2003 νίκησε τον Έντβαρντ Σεβαρντνάτζε. Το 1992, ο Σεβαρντνάτζε – ευνοημένος από την Δύση λόγω της θητείας του ως υπουργός Εξωτερικών των Σοβιετικών, στην οποία έπαιξε σημαντικό ρόλο στον τερματισμό του Ψυχρού Πολέμου – ανέλαβε μια Γεωργία που μαστιζόταν από εμφύλιο πόλεμο και κυριαρχείτο από πολέμαρχους. Αρχικά, έφερε πρόοδο στην πατρίδα του σε διάφορους τομείς, αλλά μετά από μερικά χρόνια έχασε το δρόμο του, επιτρέποντας στη χώρα να διολισθήσει στην διαφθορά και την αδράνεια. Τελικά, η Ροζ Επανάσταση τον ανέτρεψε.
Παρόλο που υπολείπονταν κατά πολύ των ευρωπαϊκών δημοκρατικών προτύπων, οι βουλευτικές εκλογές στη Γεωργία τον Οκτώβριο ήταν μια ανάσα φρέσκου αέρα σε μία παραδοσιακά αυταρχική γειτονιά. Το κυβερνών κόμμα έχασε και ο αρχηγός του παραδέχθηκε την ήττα ειρηνικά. Το κόμμα της αντιπολίτευσης περιέγραψε νίκη του ως θρίαμβο του λαού πάνω σε μια εκκολαπτόμενη δικτατορία. Ο Σαακασβίλι και οι υποστηρικτές του, εν τω μεταξύ, απεικόνισαν την ήττα τους ως ένα βήμα προς τη λάθος κατεύθυνση για τη χώρα, μια αντιστροφή των ιδανικών της Ροζ Επανάστασης και μια συγκεκαλυμμένη νίκη για τη Μόσχα. Και οι δύο ερμηνείες είναι λανθασμένες: οι πρόσφατες εκλογές ερμηνεύονται καλύτερα ως ένα σημαντικό βήμα σε μία πορεία γεμάτη με ελιγμούς, αλλά τελικά προς τα εμπρός για μια χώρα που έχει να διανύσει ακόμα μια κάποια απόσταση για να φτάσει στην δημοκρατία.
Παρά τις συχνές πολιτικές αναταραχές, η Γεωργία έχει εξελιχθεί, παρότι ασταθώς, από το 1989 και εξακολουθεί να εξελίσσεται. Μερικές από τις ανατροπές και τις μεταστροφές της, ιδίως εκείνες υπό τον Ζβιάντ Γκαμσαχουρντία, τον πρώτο μετα-σοβιετικό ηγέτη της το 1990 και το 1991, αποδείχθηκαν καταστροφικές αλλά οι λάθος επιλογές της έχουν διορθωθεί περισσότερες φορές από όσες έχουν μείνει αδιόρθωτες. Οι Γεωργιανοί έχουν αποδειχθεί αρκετά ισχυροί ώστε να αντιστέκονται στα λάθη των ηγετών τους, ενώ το πολιτικό σύστημα, αν και δεν είναι πλήρως δημοκρατικό, έχει γίνει αρκετά ανταγωνιστικό ώστε να καταστεί δυνατή η αλλαγή πορείας.
ΧΩΡΙΣ ΤΟΥΣ ΠΑΛΙΟΥΣ
Ο Σαακασβίλι και οι υποστηρικτές του παρουσίασαν την Ροζ Επανάσταση του 2003 ως έτος μηδέν για τη Γεωργία, ως τον καταλύτη για μια «κοινωνική, ηθική και ψυχική μεταμόρφωση» της χώρας. Αλλά τελικά, η ιστορία θα καταγράψει πιθανότατα ότι ο ισχυρισμός αυτός ήταν υπερβολικός. Η Ροζ Επανάσταση πήγε γενικά τη χώρα μπροστά και αντιμετώπισε πολλά προβλήματα, κυρίως την γραφειοκρατική διαφθορά και το οργανωμένο έγκλημα. Η γεωργιανή κοινωνία, όμως, έχει δείξει αυξημένα σημάδια κούρασης από τις αυταρχικές πολιτικές της προηγούμενης κυβέρνησης.
Μια διαφορετική Γεωργία, πιο συντηρητική αλλά και πιο δημοκρατική, έχει αποθέματα πείσματος. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, το πώς η πολιτική οικονομικής φιλελευθεροποίησης του Σαακασβίλι αγνόησε -και μάλιστα πολύ έντονα- τους αγρότες της Γεωργίας, οι οποίοι αποτελούν τον μισό πληθυσμό της χώρας. Ο Ιβανισβίλι αντιλήφθηκε αυτό το γεγονός και τόνισε τα προβλήματα της φτώχειας στις αγροτικές περιοχές και τα υψηλά ποσοστά ανεργίας καθ’ όλη την εκστρατεία του. Ήταν επίσης πιο κοντά στην κουλτούρα της πλειοψηφίας των Γεωργιανών, των οποίων ο κοινωνικός συντηρητισμός είναι πιο έντονος από ό, τι του Σαακασβίλι και πολλοί από τους οποίους τρέφουν εθνικιστικές προκαταλήψεις. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία της Γεωργίας, ένα προπύργιο των συντηρητικών αντιλήψεων, ουσιαστικά έτεινε σιωπηλά προς το κόμμα του Ιβανισβίλι, «Το Γεωργιανό Όνειρο» , παρά τους ισχυρισμούς της περί ουδετερότητας. Εν τω μεταξύ, η αστική Γεωργία – που επικεντρώνεται στην Τιφλίδα - υποστήριζε επίσης σε μεγάλο βαθμό την αντιπολίτευση, καθώς εκτιμούσε ότι ο Σαακασβίλι και ο επιδεικτικός και από καθέδρας τρόπος διακυβέρνησής του απειλούν τις δημοκρατικές αξίες, όπως την ελευθερία του λόγου και την ισότητα ενώπιον του νόμου.
Μια διαφορετική Γεωργία, πιο συντηρητική αλλά και πιο δημοκρατική, έχει αποθέματα πείσματος. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, το πώς η πολιτική οικονομικής φιλελευθεροποίησης του Σαακασβίλι αγνόησε -και μάλιστα πολύ έντονα- τους αγρότες της Γεωργίας, οι οποίοι αποτελούν τον μισό πληθυσμό της χώρας. Ο Ιβανισβίλι αντιλήφθηκε αυτό το γεγονός και τόνισε τα προβλήματα της φτώχειας στις αγροτικές περιοχές και τα υψηλά ποσοστά ανεργίας καθ’ όλη την εκστρατεία του. Ήταν επίσης πιο κοντά στην κουλτούρα της πλειοψηφίας των Γεωργιανών, των οποίων ο κοινωνικός συντηρητισμός είναι πιο έντονος από ό, τι του Σαακασβίλι και πολλοί από τους οποίους τρέφουν εθνικιστικές προκαταλήψεις. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία της Γεωργίας, ένα προπύργιο των συντηρητικών αντιλήψεων, ουσιαστικά έτεινε σιωπηλά προς το κόμμα του Ιβανισβίλι, «Το Γεωργιανό Όνειρο» , παρά τους ισχυρισμούς της περί ουδετερότητας. Εν τω μεταξύ, η αστική Γεωργία – που επικεντρώνεται στην Τιφλίδα - υποστήριζε επίσης σε μεγάλο βαθμό την αντιπολίτευση, καθώς εκτιμούσε ότι ο Σαακασβίλι και ο επιδεικτικός και από καθέδρας τρόπος διακυβέρνησής του απειλούν τις δημοκρατικές αξίες, όπως την ελευθερία του λόγου και την ισότητα ενώπιον του νόμου.
Το ασυνήθιστο πολιτικό πρόγραμμα του Σαακασβίλι είχε συνήθως την ετικέτα «φιλελεύθερος μπολσεβικισμός». Ήταν φιλελεύθερος, υπό την έννοια ότι, μέσα σε λίγα χρόνια, ο πρόεδρος και ο στενός του κύκλος διέλυσαν τα απομεινάρια του παλιού, ουσιαστικά σοβιετικού συστήματος που κληρονόμησαν, αντιμετωπίζοντας τη διαφθορά μικρής κλίμακας και τη μαφία, αυξάνοντας τα ποσοστά είσπραξης των φόρων καθώς και αναμορφώνοντας τις ετοιμόρροπες υποδομές της χώρας. Ωστόσο, έμοιαζε με μπολσεβικισμό στην επιθετική εφαρμογή του, που εκτελείτο σε μεγάλο βαθμό από το πολύ καταπιεστικό σύστημα ποινικής δικαιοσύνης. Ο Σαακασβίλι κατηγορούσε συχνά τους επικριτές του ότι συμπαθούν τη Ρωσία και ότι είναι ανεπανόρθωτα διεφθαρμένοι απλά επειδή πολλοί είχαν στην κατοχή τους θέσεις εργασίας υπό το προηγούμενο καθεστώς και κάποιοι αξιωματούχοι στην Ουάσιγκτον αποδέχθηκαν αυτούς τους ισχυρισμούς πολύ εύκολα. Ένα αμερικανικό διπλωματικό τηλεγράφημα του Απριλίου του 2009, που δημοσιεύθηκε από το WikiLeaks, επανέλαβε πιστά τον ισχυρισμό του Σαακασβίλι ότι οι αντίπαλοί του ήταν μια περιθωριακή, οπισθοδρομική ομάδα. Στη δήλωσή του αναφέρει: «Κατά μεγάλο ποσοστό, αυτοί είναι οι άνθρωποι και τα ιδρύματα που έχασαν τις θέσεις, το κύρος και τη δύναμη τους με την παραίτηση του προέδρου Σεβαρντνάντζε».
Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, δεν υπήρχε συντονισμένη αντιπολίτευση στον Σαακασβίλι. Αυτό δεν αντικατοπτρίζει τόσο την έλλειψη δυσαρέσκειας στην κοινωνία, όσο τη δυσκολία να χειριστούν τους πόρους για να εξαπολύσουν μια νομιμοποιημένη πρόκληση στο σύστημα. Η ίδια ιστορία έχει λάβει χώρα σε άλλα μετα-σοβιετικά κράτη - αυτό ισχύει τόσο για τη Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν σήμερα όσο και για την Γεωργία του Σαακασβίλι. Ο Σαακασβίλι ήταν πραγματικά δημοφιλής κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του. Κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας του, όμως, άρχισε να χάνει τη νομιμοποίησή του. Αυτό ήταν το αποτέλεσμα, όχι μόνο από τον καταστροφικό πόλεμο με τη Ρωσία τον Αύγουστο του 2008, αλλά και από ένα βαθύτερο πρόβλημα: την έλλειψη ελέγχων και ισορροπιών στο πολιτικό σύστημα της Γεωργίας, η οποία άρχισε να στρεβλώνει τις προοπτικές των ηγετών της. Για παράδειγμα, χωρίς να συμβουλευθεί κάποιον, ο Σαακασβίλι ανακοίνωσε τα σχέδια για την κατασκευή μιας εντελώς νέας πόλης μισού εκατομμυρίου ανθρώπων στη Μαύρη Θάλασσα. Οι δυνάμεις ασφαλείας πήραν το νόμο στα χέρια τους - θεσμοθετώντας, μεταξύ άλλων, τρομακτικές καταχρήσεις στο σωφρονιστικό σύστημα. Το παράξενο «κλαμπ» του Σαακασβίλι από ξένους φίλους επεκτάθηκε για να περιλάβει τον πρόεδρο της Λευκορωσίας, Αλεξάντερ Λουκασένκο, ο οποίος έχει χαρακτηριστεί ως «ο τελευταίος δικτάτορας στην Ευρώπη», τον λαϊκιστή και ημι-αυταρχικό Ούγγρο πρωθυπουργό, Βίκτορ Όρμπαν, και τον διάσημο Αμερικανό επιχειρηματία Ντόναλντ Τραμπ.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο ο Σαακασβίλι πάλεψε, έχασε και αποδέχθηκε τις εκλογές του Οκτωβρίου. Η στρατηγική του ήταν διεξαγάγει εκλογές που ήταν ουσιαστικά ελεύθερες την ημέρα των εκλογών, αλλά σε μεγάλο βαθμό θα λειτουργούσαν εκ των προτέρων υπέρ του κόμματός του. Ακόμα κι αν ο Σαακασβίλι είχε ήδη επωφεληθεί από τον de facto έλεγχο των δύο βασικών σταθμών της Γεωργιανής τηλεόραση και έναν εκλογικό νόμο που γράφτηκε προς όφελός του, η κυβέρνησή του προσπάθησε να συντρίψει τον Ιβανισβίλι που τον αμφισβητούσε, στερώντας του την γεωργιανή υπηκοότητα και τιμωρώντας τον με βαριά πρόστιμα. Στους δύο τελευταίους μήνες της προεκλογικής εκστρατείας, η κυβέρνηση χαλάρωσε την πίεση, επιτρέποντας στην αντιπολίτευση περισσότερη ελευθερία για την προώθηση του μηνύματός της και ο Σαακασβίλι κάλεσε μια ορδή ξένων παρατηρητών για να βάλουν δημοκρατική σφραγίδα στην αναμενόμενη νίκη του.
Πράγματι, καθώς οι κάλπες έκλεισαν, ο Σαακασβίλι δήλωσε ότι το κόμμα του θα κερδίσει μια πληθώρα εδρών. Αλλά καθώς έβγαιναν τα αποτελέσματα κατέστη σαφές ότι το σχέδιό του είχε αποτύχει: είχε ηττηθεί στην πλήρη λάμψη των διεθνών μέσων ενημέρωσης και των δυτικών παρατηρητών. Ο Σαακασβίλι μπορεί να μην είναι ένας αληθινός δημοκράτης, αλλά φρόντιζε πάντοτε την εικόνα του. Έτσι, δέχτηκε την ήττα του και προχώρησε σε μια ευγενική ομιλία. Αυτό που γεννήθηκε εκείνο το βράδυ ήταν ένα είδος δημοκρατίας από ατύχημα.
…ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΟΥΣ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟΥΣ;
Η γεωργιανή πολιτική ευνοεί τις ισχυρές προσωπικότητες που απαιτούν πίστη και παρέχουν υποστήριξη: πρόκειται περισσότερο για μια σύγκρουση μεταξύ φεουδαρχών, στην οποία ο νικητής τα παίρνει όλα, παρά ένας ανταγωνισμός ιδεολογικά συνεκτικών κομμάτων. Και έτσι η αντιπολίτευση δεν θα μπορούσε να ευχηθεί να έχει έναν καλύτερο σημαιοφόρο από τον Ιβανισβίλι. Καθώς είναι ο πλουσιότερος άνθρωπος της Γεωργίας – με περιουσία 6,4 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με την τελευταία προκαταρκτική εκτίμηση του Forbes - ο Ιβανισβίλι θα μπορούσε να αντέξει οικονομικά να αντιστρέψει τους κανόνες της κυβέρνησης. Είχε μια πολύ καλή φήμη στο κοινό, έχοντας επί σειρά ετών χρηματοδοτήσει εκκλησίες, σχολεία και προβεβλημένα πρόσωπα του πολιτισμού με σημαντικά ποσά. Η ευγενής στάση του Ιβανισβίλι παρείχε μια ομπρέλα κάτω από την οποία η δυσαρέσκεια της Γεωργίας θα μπορούσε να πάρει κεφάλι.
Δικαιολογημένα, η θέση του Ιβανισβίλι στη Ρωσία αποτέλεσε το επίκεντρο πολλών συζητήσεων. Οι επικριτές του υποστηρίζουν ότι ο νέος πρωθυπουργός της Γεωργίας έχει μη αποδεκτούς δεσμούς με τη Μόσχα, δεδομένου ότι κατάφερε να χτίσει την περιουσία του στη Ρωσία. Μέχρι στιγμής, ο Ιβανισβίλι ανέτρεψε έντονα αυτές τις κατηγορίες. Έφυγε από τη Ρωσία το 2002 και πούλησε πρόσφατα όλα τα περιουσιακά στοιχεία του εκεί και σήμερα περιβάλλεται από μια ομάδα συμβούλων υπέρ της Δύσης. Μέχρι να προκύψουν κάποια στοιχεία για το αντίθετο, η πιο πειστική εξήγηση για το γιατί ο Ιβανισβίλι όπως και πολλοί μετα-σοβιετικοί ομόλογοί του, επέλεξαν να κάνουν την τύχη τους στη Ρωσία είναι ο ίδιος λόγος που ο Γουίλι Σάτον επέλεξε να ληστεύει τράπεζες: γιατί εκεί βρίσκονται τα χρήματα. Εκτός αυτού, ανεξάρτητα από τα συναισθήματα του Ιβανισβίλι, η Τιφλίδα δεν είναι σε θέση να ομαλοποιήσει πλήρως τις σχέσεις της με τη Ρωσία όσο η Μόσχα συνεχίζει να αναγνωρίζει την Αμπχαζία και τη Νότια Οσσετία ως ανεξάρτητα κράτη. Οι εμπορικές συναλλαγές μεταξύ Ρωσίας και Γεωργίας μπορεί κάλλιστα να συνεχιστούν, αλλά η πολιτική σχέση είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα μείνει «παγωμένη». Στην πραγματικότητα, η εθνικιστική, ξενοφοβική πτέρυγα του «Γεωργιανού Ονείρου», η οποία είναι σε μεγάλο βαθμό αντι-ρωσική, παρουσιάζει μια μεγαλύτερη απειλή για τη σταθερότητα των εξωτερικών σχέσεων της Γεωργίας από ό, τι οι υποτιθέμενες σχέσεις του Ιβανισβίλι με τη Μόσχα.
Ένα πιο άμεσο πρόβλημα είναι ότι ο Ιβανισβίλι και ο Σαακασβίλι, θανάσιμοι πολιτικοί εχθροί, τώρα πρέπει να συμβιώσουν στον πολιτικό χώρο της Γεωργίας μέχρι τον Οκτώβριο του 2013, όταν η δεύτερη προεδρική θητεία του Σαακασβίλι θα τελειώσει. Ακόμα και τότε, ο Σαακασβίλι, που εξακολουθεί να είναι ο πιο ταλαντούχος πολιτικός της Γεωργίας, θα είναι μόνο 45 ετών, και θα αντιμετωπίσει το σχεδόν αδύνατο έργο να σχεδιάσει για τον εαυτό του ένα μέλλον στο οποίο ο ίδιος είναι νέος αλλά χωρίς εξουσία. Υπάρχει και ο φόβος, βέβαια, ότι η ζυγαριά θα μπορούσε απλά να ταλαντευθεί προς την αντίθετη κατεύθυνση, με τον Ιβανισβίλι να χρησιμοποιεί το σύστημα κυρώσεων που έχει κληρονομήσει από τον Σαακασβίλι ώστε να καταστρέψει τον αντίπαλό του μια για πάντα. Σε αυτό το σενάριο, ο Ιβανισβίλι θα γίνει απλώς η νέα κυρίαρχη προσωπικότητα στην Γεωργία, που δεν έχει ακόμα ισχυρά ανεξάρτητα θεσμικά όργανα. Και με δεδομένο ότι αυτός είναι ο πλουσιότερος άνθρωπος στη χώρα, ο Ιβανισβίλι θα είναι σε θέση να χρηματοδοτήσει προωθητικά προγράμματα για το νέο όραμα της Γεωργίας με προσωπικά κεφάλαια.
Δύο μήνες μετά τις εκλογές, η γεωργιανή πολιτική σκηνή παρουσιάζει μια σύγχυση και μια κάπως ανησυχητική εικόνα. Από τη θετική πλευρά, η νέα κυβέρνηση περιλαμβάνει έναν από τους πιο σεβαστούς δυτικά προσανατολισμένους γεωργιανούς πολιτικούς, τον Ηρακλή Αλασσανία, ως υπουργό Άμυνας, έναν γνωστό δικηγόρο για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τον Τέα Τσουλουκιάνι, ως υπουργό Δικαιοσύνης και ένα σεβαστό βετεράνο των διαπραγματεύσεων για την Αμπχαζία και την Οσσετία, τον Πάατα Ζακαρισβίλι, ως υπουργό για τις εμπόλεμες περιοχές. Μια τέτοια κυβέρνηση δεν μπορεί να κατηγορηθεί ότι είναι οπισθοδρομική. Εν τω μεταξύ, ο πολιτικός χώρος έχει ανοίξει: η κουλτούρα της συνεχούς επιτήρησης που ενισχύθηκε από την προηγούμενη κυβέρνηση έχει υποχωρήσει, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης είναι πιο ζωντανά και η κυβέρνηση έχει αρχίσει να ακούει τις απόψεις των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων.
Παρ' όλα αυτά, ο πρώτος μήνας της νέας κυβέρνησης στην εξουσία υπήρξε καταστροφικός από πλευράς δημόσιων σχέσεων. Ο πρωθυπουργός Ιβανισβίλι έχει κάνει μια σειρά από παράξενες και ασταθείς δηλώσεις, μεταξύ των οποίων μία που υποτιμά την αρμενική μειονότητα της Γεωργίας (αργότερα ζήτησε συγγνώμη), και ο ίδιος αντέκρουσε αρκετές φορές το πλάνο του για συμβίωση με τον Σαακασβίλι. Πιο ανησυχητικό είναι το κύμα των διώξεων των δημοσίων υπαλλήλων που εργάζονταν κάτω από την προηγούμενη κυβέρνηση. Ο Φίλιπ Γκόρντον, ο βοηθός του αμερικανού υφυπουργού στο Γραφείο Ευρωπαϊκών και Ευρασιατικών Υποθέσεων, προειδοποίησε ότι «είναι σημαντικό να αποφευχθεί κάθε αντίληψη ή πραγματικότητα επιλεκτικών διώξεων». Ωστόσο, το ζήτημα αυτό φαίνεται κάπως διαφορετικό από την πλευρά των Γεωργιανών από ό, τι από εκείνη των δυτικών αξιωματούχων. Στην Τιφλίδα, η κυβέρνηση του Ιβανισβίλι πιστεύει ότι έχει την λαϊκή εντολή να διορθώσει τις αδικίες του παρελθόντος. Μερικές από τις συλλήψεις που έχουν γίνει - όπως αυτή του Μπάκο Ακαλάια, του διαβόητου πρώην υπουργού Άμυνας και Σωφρονισμού - έχουν μεγάλη δημόσια απήχηση.
Ωστόσο, όλα αυτά είναι τουλάχιστον μια απόδειξη μεγάλης πολιτικής ανωριμότητας και ο Σαακασβίλι και η ομάδα του φαίνονται αντιθέτως εξαιρετικά εκπαιδευμένοι. Αλλά είναι πολύ νωρίς για να βγει το συμπέρασμα αν προοιωνίζεται κάτι πιο επικίνδυνο. Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι ο Ιβανισβίλι έχει πει πολλές φορές ότι προτίθεται να παραιτηθεί από την πρωθυπουργία το 2014, επιτρέποντας στην κυβέρνηση να συνεχίσει το έργο της χωρίς αυτόν. Ωστόσο, τροποποίησε πρόσφατα αυτή τη δέσμευση, λέγοντας ότι θα μείνει «αν δεν μπορούμε να εκπληρώσουμε τις υποσχέσεις μας».
ΣΥΓΚΡΑΤΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ
Αυτή τη στιγμή, ένας απρόσμενος ωφελημένος των δημοκρατικών αναταράξεων είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες έχουν οριστεί ως μεσολαβητής τόσο από τον Ιβανισβίλι όσο και από το στρατόπεδο του Σαακασβίλι και ως εκ τούτου εξακολουθούν να διαθέτουν σημαντική επιρροή στη Γεωργία. Προς τιμήν της, η κυβέρνηση Ομπάμα χειρίστηκε επιδέξια την κατάσταση. Μετά από την πολύ στενή σχέση του προέδρου Τζωρτζ Μπους με τον Σαακασβίλι, η ομάδα του Ομπάμα έδωσε πολύ μεγαλύτερη έμφαση στη θεσμική συνεργασία, δημιουργώντας μια σειρά από επιτροπές για να εργαστούν για μια μακροπρόθεσμη συνεργασία στην άμυνα και σε άλλους τομείς. Ο Τόμας Μέλια, ο αμερικανός αναπληρωτής βοηθός γραμματέα του κράτους στο Προεδρείο της Δημοκρατίας, των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και της Εργασίας, ηγήθηκε μιας διϋπηρεσιακής αντιπροσωπείας στη Γεωργία το Σεπτέμβριο και διατύπωσε μια προσεκτικά διαφοροποιημένη δήλωση, λέγοντας: «Εμείς δεν ευνοούμε ιδιαίτερα κανένα κόμμα ή υποψήφιο και η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών προσβλέπει στη συνέχιση της στενής συνεργασίας με τους ηγέτες που επιλέγουν οι πολίτες της Γεωργίας».
Η επιρροή των ΗΠΑ έρχεται επίσης από σπόντα. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 20 ετών, η Μόσχα έχει αντιμετωπίσει τη Γεωργία με τέτοια θεαματική αλαζονεία που έχει χάσει κάθε δύναμη στην Τιφλίδα. Επιπλέον, η ΕΕ δεν έχει βοηθήσει αρκετά τη Γεωργία, αν και η Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας, η οποία επιδιώκει να προωθήσει τη σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ της ΕΕ και των γειτόνων της, τελικά αρχίζει να αποδίδει κάποια αποτελέσματα, όπως την απελευθέρωση του καθεστώτος ταξιδιωτικών θεωρήσεων (βίζες). Σε μακροπρόθεσμη βάση, η ΕΕ έχει πολλά περισσότερα να προσφέρει στην Γεωργία από ό,τι οι Ηνωμένες Πολιτείες - το είδος των αργών, μη φαντασμαγορικών εργασιών στο οποίο υπερέχει η ΕΕ (από τη δημιουργία υποδομών μέχρι την αναβάθμιση των προτύπων για τα τρόφιμα), έχει αποφέρει οφέλη στη Γεωργία - αλλά μέχρι τώρα, η Ουάσιγκτον και όχι οι Βρυξέλλες, ήταν αυτή που ανέλαβε ηγετικό ρόλο σε τέτοια έργα στη χώρα.
Εκ των υστέρων, η υποστήριξη της Δύσης στην απερχόμενη κυβέρνηση της Γεωργίας μερικές φορές μοιάζει με τον αφελή ενθουσιασμό που προέκυπτε για τις μεταρρυθμίσεις της Ρωσίας στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Παρά το γεγονός ότι αρχικά ήταν δικαιολογημένη, η Δυτική υποστήριξη στον πρώην πρόεδρο της Ρωσίας Μπορίς Γιέλτσιν και το πολιτικό του πρόγραμμα συνέχισε απερίσκεπτα σε μια ευθεία γραμμή. Η Ευρώπη και οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν αντιλήφθηκαν αρκετά νωρίς τις σοβαρές επιπτώσεις των μεταρρυθμίσεων του Γέλτσιν, όπως ότι γινόταν κατάχρηση στις ιδιωτικοποιήσεις από τους άπληστους ολιγάρχες για τον δικό τους πλουτισμό και δεν κατάφεραν να πλησιάσουν εκείνα τα στοιχεία της ρωσικής κοινωνίας που στερούνται πολιτικών δικαιωμάτων. Στα μετά-Γέλτσιν χρόνια, η απογοήτευση από τις πολιτικές αυτές βοήθησε να τροφοδοτηθεί μια αντι-Δυτική σπασμωδική κίνηση. Στη Γεωργία, μια παρόμοια αντίδραση είναι πολύ λιγότερο πιθανή, αλλά θα χρειαστεί πολλή διπλωματία για να πείσει τους Γεωργιανούς ότι οι δυτικές κυβερνήσεις νοιάζονται για το ευρύτερο δημόσιο συμφέρον και όχι μόνο για το πετρέλαιο και τους αγωγούς φυσικού αερίου ή τη συμβολή της Γεωργίας στην αποστολή του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν.
Το να φανταζόμαστε ότι η Γεωργία θα μπορούσε κάποτε να γίνει «Αμερική» στον Καύκασο ήταν προφανώς λάθος. Αλλά έχει την ευκαιρία να είναι ένα σύγχρονο κράτος, με μια κυβέρνηση που θα αντανακλά τη βούληση του λαού, διασπώντας τις παραδόσεις της, αλλά και συγκρατημένη από τα εθνικιστικά ένστικτα λόγω των ξένων επιρροών. Αν αυτό ισχύσει, η Γεωργία μπορεί ακόμα να είναι ένα καλό πρότυπο για τα άλλα μετα-σοβιετικά κράτη. Για να συμβεί αυτό, ο Σαακασβίλι και ο Ιβανισβίλι θα πρέπει να αποδεχθούν ότι δεν είναι μεσσίες. Έχουν παίξει ένα μεταβατικό ρόλο στη διευκόλυνση της από την βάση πολιτικής στη Γεωργία. Η καλύτερη κληρονομιά που θα μπορούσαν να αφήσουν θα είναι ένα υπόδειγμα για τους μελλοντικούς πολιτικούς της Γεωργίας, σχετικά με το πώς να μην γίνονται εμπόδιο.
ΤΟΥ Thomas de Waal
ΠΗΓΗ: http://www.foreignaffairs.gr/articles/69103/thomas-de-waal/exei-dromo-akoma-i-georgia?page=show
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου