Για την ΕΕ, η Κίνα έχει περισσότερη σημασία από οποιαδήποτε άλλη αναδυόμενη δύναμη. Το εμπόριο αγαθών μεταξύ των δυο διαμορφώνεται στα 429 δισ. ευρώ, με βάση τα στοιχεία για το 2011. Διπλωματικά, οι Ευρωπαίοι και οι Κινέζοι συναντιούνται σε δεκάδες συνόδους, διαλόγους και ομάδες εργασίας. Ωστόσο η ΕΕ και τα κράτη-μέλη της δεν τα καταφέρνουν στο να βάλουν την Κίνα να κάνει αυτό που θέλουν.
Πιο συγκεκριμένα, η Κίνα έχει αντισταθεί στις ευρωπαϊκές πιέσεις να ανοίξει τις αγορές της. Ο κινεζικός προστατευτισμός είναι ένας παράγοντας πίσω από το εμπορικό έλλειμα 156 δις. ευρώ το 2011, και πίσω από το χαμηλό επίπεδο του εμπορίου των υπηρεσιών (43 δις. ευρώ) –που αποτελεί μια ευρωπαϊκή ισχύ- στον ίδιο χρόνο. Η Κίνα έχει κάνει πολύ λιγότερα από αυτά που θα ήθελαν να ελπίζουν οι Ευρωπαίοι για την επιβολή των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας: το 73% όλων των απομιμήσεων που κατασχέθηκαν στα σύνορα της ΕΕ το 2011, ήταν από την Κίνα. Και όταν πρόκειται για παραδοσιακή διπλωματία, είτε η ΕΕ ζητά από την Κίνα να ενεργήσει σε μια υπόθεση ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή να επανακαθορίσει την πολιτική της αναφορικά με τη Συρία, συχνά «βρίσκει τοίχο».
Γιατί η μεγαλύτερη οικονομική ένωση στον κόσμο έχει τόσο μικρή επιρροή στην Κίνα; Το πρόβλημα δεν έχει να κάνει τόσο με το ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις είναι διχασμένες αναφορικά με την πολιτική για την Κίνα, αν και κάποιες φορές είναι. Είναι περισσότερο ότι δεν κατορθώνουν να κατανοήσουν πως η συνένωση των προσπαθειών τους μέσω της ΕΕ θα τους δώσει περισσότερη ισχύ. Επιπλέον, η ΕΕ δεν υιοθετεί μια «στρατηγική» προσέγγιση για την Κίνα, με την έννοια του να δοθεί επίκεντρο σε ένα μικρό αριθμό αντικειμενικών στόχων.
Οι Κινέζοι είναι ειδικοί στο να χρησιμοποιούν την εμπορική τους μόχλευση για να αποτρέψουν συγκεκριμένα κράτη-μέλη από το να τους ασκήσουν κριτική ή να υποδεχτούν τον Δαλάι-Λάμα. Αλλά ενώ η κινεζική διπλωματία διχάζει κάποιες φορές τους Ευρωπαίους, είναι επίσης καλοί στο να διχάζονται. Οι Νοτιοευρωπαίοι είναι οι πιο απρόθυμοι στο να καταστούν τα ανθρώπινα δικαιώματα ένα σημαντικό τμήμα της σχέσης ΕΕ-Κίνας. Και οι βόρειοι είναι πιο απρόθυμοι στο να στηρίξουν τον προστατευτισμό έναντι των κινεζικών εισαγωγών. Οι «τρεις μεγάλοι», Βρετανία, Γαλλία και Γερμανία, κυριαρχούν στην ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική αλλά έχουν την τάση να ενωθούν αναφορικά με την Κίνα. Μοιράζονται τους ίδιους στόχους, όπως την υποστήριξη των ελεύθερων οικονομικών και πολιτικών μεταρρυθμίσεων στη χώρα. Αλλά βλέποντας –κάποιες φορές- ανταγωνιστικά ο ένας τον άλλο για καλύτερα συμβόλαια και επαφές στο Πεκίνο, δίνουν προτεραιότητα στις διμερείς τους σχέσεις.
Οι Γερμανοί έχουν την τάση να επικεντρώνονται στις εμπορικές τους σχέσεις με την Κίνα. Θα ήθελαν η ΕΕ να μοχλεύσει το άνοιγμα των κινεζικών αγορών. Αλλά μερικοί Γερμανοί είναι σκεπτικοί ότι η ΕΕ μπορεί να το κάνει αυτό αποτελεσματικά, δεδομένου ότι κάποια από τα κράτη-μέλη της έχουν μεγάλη μεταποιητική βιομηχανία. Γερμανοί αξιωματούχοι επισημαίνουν ότι το 47% των εμπορικών εξαγωγών της ΕΕ προς την Κίνα, είναι γερμανικές.
Ωστόσο, απροσδόκητα, όταν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συζητά για την Κίνα, η Γερμανίδα Καγκελάριος Merkel δεν προσπαθεί να ηγηθεί της ευρωπαϊκής πολιτικής συνήθως λέει πολύ λίγα. Δεν έκανε πολλά για την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη στο Πεκίνο τον προηγούμενο Αύγουστο, όταν βρισκόταν για εμπορική αποστολή: ελπίζοντας ίσως σε εμπορικό κέρδος, κάλεσε την Κομισιόν να μην ξεκινήσει μέτρα κατά των κινεζικών κατασκευαστών ηλιακών πάνελ για αθέμιτη τιμολόγηση (ειρωνικά, η Κομισιόν είχε αναλάβει το ζήτημα ως απάντηση στις καταγγελίες γερμανικών επιχειρήσεων και άνοιξε την υπόθεση εναντίον της Κίνας το Σεπτέμβριο).
Οι Γάλλοι επίσης, έχουν την τάση να επικεντρώνονται στο εμπόριο και, όπως και οι Γερμανοί, είναι απρόθυμοι να συνεργαστούν με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (EEAS). Έχουν καλέσει την ΕΕ να εφαρμόσει «αμοιβαιότητα» στους Κινέζους, πράγμα που σημαίνει ότι θα πρέπει να κλείσουν κάποιες από τις αγορές μέχρι οι Κινέζοι να ανοίξουν περισσότερες δικές τους. Οι Ευρωπαίοι είναι αρκετά «Ευρωπαίοι» απέναντι στην Κίνα. Βλέπουν την αξία που έχει ο συντονισμός των προσπαθειών των κρατών-μελών, και η συνεργασία με την EEAS. Αλλά κάποιες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θεωρούν ότι η Βρετανία είναι πολύ πρόθυμοι να ακολουθήσει μια αμερικανική ατζέντα στην Ανατολική Ασία.
Μπορεί να κάνει την εμφάνισή του ένα νέο τμήμα, μεταξύ της Κεντρικής Ευρώπης και της υπόλοιπης ΕΕ. Τον προηγούμενο Απρίλιο ο Donald Tusk, ο Πολωνός πρωθυπουργός, φιλοξένησε μια σύνοδο δέκα ηγετών από τα κράτη-μέλη της Κεντρικής Ευρώπης, έξι από τα Βαλκάνια και τον Wen Jiabao, τον Κινέζο πρωθυπουργό. Ο Wen συνάντησε όλους τους ηγέτες σε διμερές επίπεδο, και προσέφερε 10 δις., ευρώ φθηνής πίστωσης για έργα υποδομής. Όλοι στη Σύνοδο υποσχέθηκαν να κρατήσουν τις αγορές τους ανοιχτές. Η Σύνοδος των 16+1 είναι πιθανό να γίνει ένα ετήσιο γεγονός, και υπάρχουν παράλληλες συναντήσεις σε επίσημο επίπεδο. Το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών έχει δημιουργήσει μια γραμματεία για το συντονισμό αυτής της ομάδας, υπό τον υφυπουργό Εξωτερικών Song Tsao.
Είναι πολύ νωρίς για να κρίνουμε εάν η Κίνα μπορεί να κερδίσει τέτοια οφέλη. Οι Πολωνοί έχουν μια έντιμη παράδοση στο να υπερασπίζονται την ελευθερία σε κομμουνιστικές χώρες και πιθανώς δεν θα προσκυνήσουν το Πεκίνο στα θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αλλά οι Κινέζοι θα μπορούσαν να κερδίσουν κάποιους νέους φίλους μέσα από τις συναντήσεις με τους 16+1. Εξάλλου, έχουν ήδη αρκετές στην Ευρώπη. Η Ουγγαρία, έχοντας επωφεληθεί σημαντικά από τις κινεζικές επενδύσεις στον κλάδο των χημικών δραστηριοτήτων και η Ελλάδα, η οποία είναι ικανοποιημένη από τις κινεζικές επενδύσεις στα λιμάνια και στη ναυτιλία, έχουν την τάση να μιλούν ήπια για την Κίνα. Και η Κύπρος δεν έχει γίνει ποτέ γνωστό ότι επέκρινε για οτιδήποτε την Κίνα.
Αν και η Πολωνία έχει βοηθήσει ώστε να δημιουργηθεί μια υπό-ομάδα κρατών-μελών, έχει αποκλειστεί από μια άλλη. Οι ΗΠΑ έχουν συγκαλέσει άτυπες συνεδριάσεις υψηλόβαθμων αξιωματούχων από τις ΗΠΑ, τη Βρετανία, τη Γαλλία, τη Γερμανία και την Ιταλία προκειμένου να συζητήσουν για την ασφάλεια της Ανατολικής Ασίας. Ελπίζει να επηρεάσει την ευρωπαϊκή πολιτική στην Ασία μέσω αυτού του Quint. Οι Αμερικανοί αξιωματούχοι συχνά ασκούν κριτική στην ΕΥΕΔ, η οποία δεν προσκαλείται στην Quint, για την έλλειψη εμπειρογνωμοσύνης σχετικά με την περιοχή, και παροτρύνει την ΕΕ να σκεφτεί για ζητήματα ασφαλείας όπως και για το εμπόριο.
Παρόλες τις υπό-ομάδες και ττα τμήματα, τα 27 κράτη-μέλη συχνά συμφωνούν σχετικά με την πολιτική για την Κίνα. Διατηρούν το εμπάργκο όπλων και αρνούνται να δώσουν στην Κίνα «καθεστώς οικονομίας της αγοράς». Αναθέτουν σε αξιωματούχους της ΕΥΕΔ να μιλήσουν με τους Κινέζους για τα ανθρώπινα δικαιώματα (Βρετανία και Γερμανία είναι μεταξύ των κρατών-μελών που έχουν επίσης τους δικούς τους διαλόγους αναφορικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα με την Κίνα, αν και η Γαλλία δεν το κάνει). Όλοι θέλουν από τους Κινέζους να απομακρύνουν τους περιορισμούς στις ξένες επενδύσεις, να βελτιωθούν οι συνθήκες σε θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας και να δοθεί ίση μεταχείριση στις ξένες εταιρείες. Η αντιπροσωπεία της ΕΕ στο Πεκίνο συντονίζει τις πρεσβείες και των 27, για παράδειγμα όταν σχεδιάζουν συλλογικά εκθέσεις για την ΕΥΕΔ αναφορικά με τα γεγονότα στην Κίνα.
Η σημερινή ατμόσφαιρα στις σχέσεις ΕΕ-Κίνας είναι αρκετά καλή. Οι Κινέζοι είναι ευτυχείς που η ΕΕ έχει υποχωρήσει από τις προσπάθειές της να υποχρεώσει τις κινεζικές αεροπορικές εταιρείες να ενταχθεί στο σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Και οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι είναι ευγνώμονες για την βοήθεια της Κίνας στο ευρώ. λένε ότι έχει αγοράσει «σημαντικές ποσότητες» κρατικών ομολόγων που εκδόθηκαν από κράτη-μέλη στα νότια της ευρωζώνης. Υπάρχουν αναφορές ότι η Κίνα έχει αγοράσει περίπου 30% των ομολόγων που εκδόθηκαν από το EFSF και το ένα τέταρτο των αποθεμάτων της σε ξένο νόμισμα, που ανέρχονται σε 3,3 τρις. δολάρια, είναι σε ευρώ. Η Κίνα έχει συνεισφέρει με 43 δισ. δολάρια σε ένα νέο μηχανισμό του ΔΝΤ που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να βοηθήσει τις προβληματικές χώρες της ευρωζώνης, κάτι το οποίο απέφυγαν οι ΗΠΑ.
Οι μακροχρόνιες συνομιλίες μεταξύ του Πεκίνου και των Βρυξελλών για τη νέα εμπορική σχέση και τη συμφωνία συνεργασίας έχουν μείνει στάσιμες, εν μέρει εξαιτίας της απροθυμίας της Κίνας να ανοίξει τις αγορές της. Ως εναλλακτική, η ΕΕ και η Κίνα ελπίζουν τώρα να διαπραγματευτούν μια πιο ήπια επενδυτική συμφωνία. Αυτό θα προστάτευε τις γοργά αναπτυσσόμενες επενδύσεις της Κίνας στην Ευρώπη, ενώ οι Ευρωπαίοι θα κέρδιζαν καλύτερη πρόσβαση στην αγορά, συμπεριλαμβανομένων και των δημοσίων συμβάσεων, καθώς και ίση μεταχείριση για τις εταιρείες τους στην Κίνα. Οι διαπραγματεύσεις θα μπορούσαν να αρχίσουν την άνοιξη, μετά από το σχηματισμό μιας νέας κινεζικής κυβέρνησης.
Οι Ευρωπαίοι μερικές φορές συνεργάζονται με τους Αμερικανούς για οικονομικά ζητήματα. Έκαναν κοινές παραστάσεις στην κινεζική κυβέρνηση σχετικά με τη νομοθεσία της «αυτόχθονης καινοτομίας» που θα μπορούσε να υποχρεώσει τις ξένες εταιρείες να παραδώσουν την πνευματική ιδιοκτησία, και πέτυχαν κάποια αποτελέσματα. Έχουν επίσης κάνει διάφορες από κοινού διαμαρτυρίες στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, συμπεριλαμβανομένης και μιας σχετικά με την απαγόρευση της Κίνας στις σπάνιες εξαγωγές γης.
Οι ΗΠΑ θα ήθελαν επίσης να εργαστούν με τους Ευρωπαίους σε ευρύτερα θέμα της ασιατικής ασφάλειας. Επισημαίνεται ότι αν και η ΕΕ και τα κράτη-μέλη της παρέχουν περισσότερη αναπτυξιακή βοήθεια στην Ασία από ό,τι είτε οι ΗΠΑ είτε η Κίνα, έχουν κερδίσει πολύ λίγη διπλωματική μόχλευση ως αντάλλαγμα.
Οι Αμερικανοί είναι ικανοποιημένοι που η Catherine Ashton, η Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ, έχει λάβει μέρος σε ετήσιο «στρατηγικό διάλογο» με τον κρατικό σύμβουλο Dai Bingguo, τον υψηλόβαθμο Κινέζο αξιωματούχο για την εξωτερική πολιτική, παρά το ότι το περιεχόμενό του έχει περιοριστεί. Και επίσης ότι συναντιέται τακτικά με τον Κινέζο υπουργό Άμυνας. Ενθάρρυναν την Ashton να υπογράψει μια ευρωπαϊκή-αμερικανική δήλωση για την περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού όταν συναντήθηκε με την Hillary Clinton στο Phnom Penh τον Ιούλιο. Αυτή αναφερόταν στην κοινή δέσμευση για την προώθηση της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην περιοχή. Στη Νότια Θάλασσα της Κίνας κάλεσαν την ASEAN και την Κίνα να «προωθήσουν έναν Κώδικα Δεοντολογίας και να επιλύσουν τις εδαφικές και θαλάσσιες διαφορές με ειρηνικές, διπλωματικές και συνεταιριστικές λύσεις». Αυτά τα ανώδυνα λόγια ήταν αρκετά για να θορυβήσουν κάποιες κυβερνήσεις της Νοτιοανατολικής Ασίας, που διαμαρτύρονταν για την ΕΕ που χώνει τη μύτη της στις υποθέσεις τους.
Μερικοί Ευρωπαίοι διπλωμάτες δεν θέλουν η διατλαντική συνεργασία να γίνει πάρα πολύ συγκεκριμένη. Εάν η ΕΕ θεωρηθεί ότι βρίσκεται στο στρατόπεδο των Αμερικανών στο μεγάλο τους παιχνίδι έναντι των Κινέζων, το δικό της όνομα και η αξιοπιστία μπορεί να πληγεί, ιδιαίτερα σε πολλές ασιατικές χώρες που θέλουν να αποφύγουν να συνταχθούν με κάποια πλευρά.
Οι ΗΠΑ δεν αναμένουν από τους Ευρωπαίους να παίξουν ένα στρατιωτικό ρόλο στην περιοχή, αλλά ελπίζουν ότι θα αναπτύξουν μια ήπια δύναμη. Για παράδειγμα, η ΕΕ θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει την περιφερειακή της διακυβέρνηση για να βοηθήσει τους Ανατολικοασιάτες να χτίσουν τα δικά τους περιφερειακά σώματα. Θα μπορούσαν να προσφέρουν τα καλά τους γραφεία για την επίλυση των εδαφικών διαφωνιών και την προώθηση της ελευθερίας στη ναυσιπλοΐα. Θα μπορούσε να προετοιμάσει οικονομική βοήθεια για τη Βόρεια Κορέα εάν η χώρα αυτή αποφάσιζε να αγκαλιάσει τις μεταρρυθμίσεις και θα μπορούσε να εξηγήσει τα οφέλη της ισχυρότερης παγκόσμιας διακυβέρνησης σε περιοχές όπως η διάδοση των όπλων.
Οι Αμερικανοί έχουν δίκιο ότι η ΕΕ θα μπορούσε και θα έπρεπε να υιοθετήσει μια πιο στρατηγική προσέγγιση στην περιοχή στο σύνολό της και στην Κίνα ειδικότερα. Με την Κίνα, θα πρέπει να επικεντρωθεί σε ένα μικρό αριθμό βασικών στόχων. Ένας από αυτούς θα πρέπει να είναι η εξασφάλιση καλύτερης πρόσβασης στην αγορά, συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών, και προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας. Ένας δεύτερος θα πρέπει να είναι να παροτρύνει τους Κινέζους να προσπαθήσουν περισσότερο προκειμένου να αντιμετωπίσουν τη διάδοση των πυρηνικών όπλων και ειδικότερα να πείσουν το Ιράν να περιορίσει τις πυρηνικές του φιλοδοξίες. Ένας τρίτος θα πρέπει να είναι η ενθάρρυνση στη μετάβαση των ενεργειακά αποδοτικών τεχνολογιών, τις οποίες η κινεζική οικονομία χρειάζεται. Οι τρεις μεγάλοι και η ΕΥΕΔ θα πρέπει να επιδιώξουν να παραταχθούν οι κυβερνήσεις των 27 πίσω από αυτές τις προτεραιότητες. Μια ενωμένη και με focus ΕΕ θα είχε μεγαλύτερη επιρροή στην Κίνα και θα τύγχανε μεγαλύτερου σεβασμού από άλλες δυνάμεις στην περιοχή.
Του Charles Grant
*Μπορείτε να διαβάσετε το κείμενο εδώ:http://www.cer.org.uk/insights/how-can-eu-influence-china
Πιο συγκεκριμένα, η Κίνα έχει αντισταθεί στις ευρωπαϊκές πιέσεις να ανοίξει τις αγορές της. Ο κινεζικός προστατευτισμός είναι ένας παράγοντας πίσω από το εμπορικό έλλειμα 156 δις. ευρώ το 2011, και πίσω από το χαμηλό επίπεδο του εμπορίου των υπηρεσιών (43 δις. ευρώ) –που αποτελεί μια ευρωπαϊκή ισχύ- στον ίδιο χρόνο. Η Κίνα έχει κάνει πολύ λιγότερα από αυτά που θα ήθελαν να ελπίζουν οι Ευρωπαίοι για την επιβολή των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας: το 73% όλων των απομιμήσεων που κατασχέθηκαν στα σύνορα της ΕΕ το 2011, ήταν από την Κίνα. Και όταν πρόκειται για παραδοσιακή διπλωματία, είτε η ΕΕ ζητά από την Κίνα να ενεργήσει σε μια υπόθεση ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή να επανακαθορίσει την πολιτική της αναφορικά με τη Συρία, συχνά «βρίσκει τοίχο».
Γιατί η μεγαλύτερη οικονομική ένωση στον κόσμο έχει τόσο μικρή επιρροή στην Κίνα; Το πρόβλημα δεν έχει να κάνει τόσο με το ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις είναι διχασμένες αναφορικά με την πολιτική για την Κίνα, αν και κάποιες φορές είναι. Είναι περισσότερο ότι δεν κατορθώνουν να κατανοήσουν πως η συνένωση των προσπαθειών τους μέσω της ΕΕ θα τους δώσει περισσότερη ισχύ. Επιπλέον, η ΕΕ δεν υιοθετεί μια «στρατηγική» προσέγγιση για την Κίνα, με την έννοια του να δοθεί επίκεντρο σε ένα μικρό αριθμό αντικειμενικών στόχων.
Οι Κινέζοι είναι ειδικοί στο να χρησιμοποιούν την εμπορική τους μόχλευση για να αποτρέψουν συγκεκριμένα κράτη-μέλη από το να τους ασκήσουν κριτική ή να υποδεχτούν τον Δαλάι-Λάμα. Αλλά ενώ η κινεζική διπλωματία διχάζει κάποιες φορές τους Ευρωπαίους, είναι επίσης καλοί στο να διχάζονται. Οι Νοτιοευρωπαίοι είναι οι πιο απρόθυμοι στο να καταστούν τα ανθρώπινα δικαιώματα ένα σημαντικό τμήμα της σχέσης ΕΕ-Κίνας. Και οι βόρειοι είναι πιο απρόθυμοι στο να στηρίξουν τον προστατευτισμό έναντι των κινεζικών εισαγωγών. Οι «τρεις μεγάλοι», Βρετανία, Γαλλία και Γερμανία, κυριαρχούν στην ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική αλλά έχουν την τάση να ενωθούν αναφορικά με την Κίνα. Μοιράζονται τους ίδιους στόχους, όπως την υποστήριξη των ελεύθερων οικονομικών και πολιτικών μεταρρυθμίσεων στη χώρα. Αλλά βλέποντας –κάποιες φορές- ανταγωνιστικά ο ένας τον άλλο για καλύτερα συμβόλαια και επαφές στο Πεκίνο, δίνουν προτεραιότητα στις διμερείς τους σχέσεις.
Οι Γερμανοί έχουν την τάση να επικεντρώνονται στις εμπορικές τους σχέσεις με την Κίνα. Θα ήθελαν η ΕΕ να μοχλεύσει το άνοιγμα των κινεζικών αγορών. Αλλά μερικοί Γερμανοί είναι σκεπτικοί ότι η ΕΕ μπορεί να το κάνει αυτό αποτελεσματικά, δεδομένου ότι κάποια από τα κράτη-μέλη της έχουν μεγάλη μεταποιητική βιομηχανία. Γερμανοί αξιωματούχοι επισημαίνουν ότι το 47% των εμπορικών εξαγωγών της ΕΕ προς την Κίνα, είναι γερμανικές.
Ωστόσο, απροσδόκητα, όταν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συζητά για την Κίνα, η Γερμανίδα Καγκελάριος Merkel δεν προσπαθεί να ηγηθεί της ευρωπαϊκής πολιτικής συνήθως λέει πολύ λίγα. Δεν έκανε πολλά για την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη στο Πεκίνο τον προηγούμενο Αύγουστο, όταν βρισκόταν για εμπορική αποστολή: ελπίζοντας ίσως σε εμπορικό κέρδος, κάλεσε την Κομισιόν να μην ξεκινήσει μέτρα κατά των κινεζικών κατασκευαστών ηλιακών πάνελ για αθέμιτη τιμολόγηση (ειρωνικά, η Κομισιόν είχε αναλάβει το ζήτημα ως απάντηση στις καταγγελίες γερμανικών επιχειρήσεων και άνοιξε την υπόθεση εναντίον της Κίνας το Σεπτέμβριο).
Οι Γάλλοι επίσης, έχουν την τάση να επικεντρώνονται στο εμπόριο και, όπως και οι Γερμανοί, είναι απρόθυμοι να συνεργαστούν με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (EEAS). Έχουν καλέσει την ΕΕ να εφαρμόσει «αμοιβαιότητα» στους Κινέζους, πράγμα που σημαίνει ότι θα πρέπει να κλείσουν κάποιες από τις αγορές μέχρι οι Κινέζοι να ανοίξουν περισσότερες δικές τους. Οι Ευρωπαίοι είναι αρκετά «Ευρωπαίοι» απέναντι στην Κίνα. Βλέπουν την αξία που έχει ο συντονισμός των προσπαθειών των κρατών-μελών, και η συνεργασία με την EEAS. Αλλά κάποιες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θεωρούν ότι η Βρετανία είναι πολύ πρόθυμοι να ακολουθήσει μια αμερικανική ατζέντα στην Ανατολική Ασία.
Μπορεί να κάνει την εμφάνισή του ένα νέο τμήμα, μεταξύ της Κεντρικής Ευρώπης και της υπόλοιπης ΕΕ. Τον προηγούμενο Απρίλιο ο Donald Tusk, ο Πολωνός πρωθυπουργός, φιλοξένησε μια σύνοδο δέκα ηγετών από τα κράτη-μέλη της Κεντρικής Ευρώπης, έξι από τα Βαλκάνια και τον Wen Jiabao, τον Κινέζο πρωθυπουργό. Ο Wen συνάντησε όλους τους ηγέτες σε διμερές επίπεδο, και προσέφερε 10 δις., ευρώ φθηνής πίστωσης για έργα υποδομής. Όλοι στη Σύνοδο υποσχέθηκαν να κρατήσουν τις αγορές τους ανοιχτές. Η Σύνοδος των 16+1 είναι πιθανό να γίνει ένα ετήσιο γεγονός, και υπάρχουν παράλληλες συναντήσεις σε επίσημο επίπεδο. Το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών έχει δημιουργήσει μια γραμματεία για το συντονισμό αυτής της ομάδας, υπό τον υφυπουργό Εξωτερικών Song Tsao.
Είναι πολύ νωρίς για να κρίνουμε εάν η Κίνα μπορεί να κερδίσει τέτοια οφέλη. Οι Πολωνοί έχουν μια έντιμη παράδοση στο να υπερασπίζονται την ελευθερία σε κομμουνιστικές χώρες και πιθανώς δεν θα προσκυνήσουν το Πεκίνο στα θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αλλά οι Κινέζοι θα μπορούσαν να κερδίσουν κάποιους νέους φίλους μέσα από τις συναντήσεις με τους 16+1. Εξάλλου, έχουν ήδη αρκετές στην Ευρώπη. Η Ουγγαρία, έχοντας επωφεληθεί σημαντικά από τις κινεζικές επενδύσεις στον κλάδο των χημικών δραστηριοτήτων και η Ελλάδα, η οποία είναι ικανοποιημένη από τις κινεζικές επενδύσεις στα λιμάνια και στη ναυτιλία, έχουν την τάση να μιλούν ήπια για την Κίνα. Και η Κύπρος δεν έχει γίνει ποτέ γνωστό ότι επέκρινε για οτιδήποτε την Κίνα.
Αν και η Πολωνία έχει βοηθήσει ώστε να δημιουργηθεί μια υπό-ομάδα κρατών-μελών, έχει αποκλειστεί από μια άλλη. Οι ΗΠΑ έχουν συγκαλέσει άτυπες συνεδριάσεις υψηλόβαθμων αξιωματούχων από τις ΗΠΑ, τη Βρετανία, τη Γαλλία, τη Γερμανία και την Ιταλία προκειμένου να συζητήσουν για την ασφάλεια της Ανατολικής Ασίας. Ελπίζει να επηρεάσει την ευρωπαϊκή πολιτική στην Ασία μέσω αυτού του Quint. Οι Αμερικανοί αξιωματούχοι συχνά ασκούν κριτική στην ΕΥΕΔ, η οποία δεν προσκαλείται στην Quint, για την έλλειψη εμπειρογνωμοσύνης σχετικά με την περιοχή, και παροτρύνει την ΕΕ να σκεφτεί για ζητήματα ασφαλείας όπως και για το εμπόριο.
Παρόλες τις υπό-ομάδες και ττα τμήματα, τα 27 κράτη-μέλη συχνά συμφωνούν σχετικά με την πολιτική για την Κίνα. Διατηρούν το εμπάργκο όπλων και αρνούνται να δώσουν στην Κίνα «καθεστώς οικονομίας της αγοράς». Αναθέτουν σε αξιωματούχους της ΕΥΕΔ να μιλήσουν με τους Κινέζους για τα ανθρώπινα δικαιώματα (Βρετανία και Γερμανία είναι μεταξύ των κρατών-μελών που έχουν επίσης τους δικούς τους διαλόγους αναφορικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα με την Κίνα, αν και η Γαλλία δεν το κάνει). Όλοι θέλουν από τους Κινέζους να απομακρύνουν τους περιορισμούς στις ξένες επενδύσεις, να βελτιωθούν οι συνθήκες σε θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας και να δοθεί ίση μεταχείριση στις ξένες εταιρείες. Η αντιπροσωπεία της ΕΕ στο Πεκίνο συντονίζει τις πρεσβείες και των 27, για παράδειγμα όταν σχεδιάζουν συλλογικά εκθέσεις για την ΕΥΕΔ αναφορικά με τα γεγονότα στην Κίνα.
Η σημερινή ατμόσφαιρα στις σχέσεις ΕΕ-Κίνας είναι αρκετά καλή. Οι Κινέζοι είναι ευτυχείς που η ΕΕ έχει υποχωρήσει από τις προσπάθειές της να υποχρεώσει τις κινεζικές αεροπορικές εταιρείες να ενταχθεί στο σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Και οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι είναι ευγνώμονες για την βοήθεια της Κίνας στο ευρώ. λένε ότι έχει αγοράσει «σημαντικές ποσότητες» κρατικών ομολόγων που εκδόθηκαν από κράτη-μέλη στα νότια της ευρωζώνης. Υπάρχουν αναφορές ότι η Κίνα έχει αγοράσει περίπου 30% των ομολόγων που εκδόθηκαν από το EFSF και το ένα τέταρτο των αποθεμάτων της σε ξένο νόμισμα, που ανέρχονται σε 3,3 τρις. δολάρια, είναι σε ευρώ. Η Κίνα έχει συνεισφέρει με 43 δισ. δολάρια σε ένα νέο μηχανισμό του ΔΝΤ που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να βοηθήσει τις προβληματικές χώρες της ευρωζώνης, κάτι το οποίο απέφυγαν οι ΗΠΑ.
Οι μακροχρόνιες συνομιλίες μεταξύ του Πεκίνου και των Βρυξελλών για τη νέα εμπορική σχέση και τη συμφωνία συνεργασίας έχουν μείνει στάσιμες, εν μέρει εξαιτίας της απροθυμίας της Κίνας να ανοίξει τις αγορές της. Ως εναλλακτική, η ΕΕ και η Κίνα ελπίζουν τώρα να διαπραγματευτούν μια πιο ήπια επενδυτική συμφωνία. Αυτό θα προστάτευε τις γοργά αναπτυσσόμενες επενδύσεις της Κίνας στην Ευρώπη, ενώ οι Ευρωπαίοι θα κέρδιζαν καλύτερη πρόσβαση στην αγορά, συμπεριλαμβανομένων και των δημοσίων συμβάσεων, καθώς και ίση μεταχείριση για τις εταιρείες τους στην Κίνα. Οι διαπραγματεύσεις θα μπορούσαν να αρχίσουν την άνοιξη, μετά από το σχηματισμό μιας νέας κινεζικής κυβέρνησης.
Οι Ευρωπαίοι μερικές φορές συνεργάζονται με τους Αμερικανούς για οικονομικά ζητήματα. Έκαναν κοινές παραστάσεις στην κινεζική κυβέρνηση σχετικά με τη νομοθεσία της «αυτόχθονης καινοτομίας» που θα μπορούσε να υποχρεώσει τις ξένες εταιρείες να παραδώσουν την πνευματική ιδιοκτησία, και πέτυχαν κάποια αποτελέσματα. Έχουν επίσης κάνει διάφορες από κοινού διαμαρτυρίες στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, συμπεριλαμβανομένης και μιας σχετικά με την απαγόρευση της Κίνας στις σπάνιες εξαγωγές γης.
Οι ΗΠΑ θα ήθελαν επίσης να εργαστούν με τους Ευρωπαίους σε ευρύτερα θέμα της ασιατικής ασφάλειας. Επισημαίνεται ότι αν και η ΕΕ και τα κράτη-μέλη της παρέχουν περισσότερη αναπτυξιακή βοήθεια στην Ασία από ό,τι είτε οι ΗΠΑ είτε η Κίνα, έχουν κερδίσει πολύ λίγη διπλωματική μόχλευση ως αντάλλαγμα.
Οι Αμερικανοί είναι ικανοποιημένοι που η Catherine Ashton, η Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ, έχει λάβει μέρος σε ετήσιο «στρατηγικό διάλογο» με τον κρατικό σύμβουλο Dai Bingguo, τον υψηλόβαθμο Κινέζο αξιωματούχο για την εξωτερική πολιτική, παρά το ότι το περιεχόμενό του έχει περιοριστεί. Και επίσης ότι συναντιέται τακτικά με τον Κινέζο υπουργό Άμυνας. Ενθάρρυναν την Ashton να υπογράψει μια ευρωπαϊκή-αμερικανική δήλωση για την περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού όταν συναντήθηκε με την Hillary Clinton στο Phnom Penh τον Ιούλιο. Αυτή αναφερόταν στην κοινή δέσμευση για την προώθηση της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην περιοχή. Στη Νότια Θάλασσα της Κίνας κάλεσαν την ASEAN και την Κίνα να «προωθήσουν έναν Κώδικα Δεοντολογίας και να επιλύσουν τις εδαφικές και θαλάσσιες διαφορές με ειρηνικές, διπλωματικές και συνεταιριστικές λύσεις». Αυτά τα ανώδυνα λόγια ήταν αρκετά για να θορυβήσουν κάποιες κυβερνήσεις της Νοτιοανατολικής Ασίας, που διαμαρτύρονταν για την ΕΕ που χώνει τη μύτη της στις υποθέσεις τους.
Μερικοί Ευρωπαίοι διπλωμάτες δεν θέλουν η διατλαντική συνεργασία να γίνει πάρα πολύ συγκεκριμένη. Εάν η ΕΕ θεωρηθεί ότι βρίσκεται στο στρατόπεδο των Αμερικανών στο μεγάλο τους παιχνίδι έναντι των Κινέζων, το δικό της όνομα και η αξιοπιστία μπορεί να πληγεί, ιδιαίτερα σε πολλές ασιατικές χώρες που θέλουν να αποφύγουν να συνταχθούν με κάποια πλευρά.
Οι ΗΠΑ δεν αναμένουν από τους Ευρωπαίους να παίξουν ένα στρατιωτικό ρόλο στην περιοχή, αλλά ελπίζουν ότι θα αναπτύξουν μια ήπια δύναμη. Για παράδειγμα, η ΕΕ θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει την περιφερειακή της διακυβέρνηση για να βοηθήσει τους Ανατολικοασιάτες να χτίσουν τα δικά τους περιφερειακά σώματα. Θα μπορούσαν να προσφέρουν τα καλά τους γραφεία για την επίλυση των εδαφικών διαφωνιών και την προώθηση της ελευθερίας στη ναυσιπλοΐα. Θα μπορούσε να προετοιμάσει οικονομική βοήθεια για τη Βόρεια Κορέα εάν η χώρα αυτή αποφάσιζε να αγκαλιάσει τις μεταρρυθμίσεις και θα μπορούσε να εξηγήσει τα οφέλη της ισχυρότερης παγκόσμιας διακυβέρνησης σε περιοχές όπως η διάδοση των όπλων.
Οι Αμερικανοί έχουν δίκιο ότι η ΕΕ θα μπορούσε και θα έπρεπε να υιοθετήσει μια πιο στρατηγική προσέγγιση στην περιοχή στο σύνολό της και στην Κίνα ειδικότερα. Με την Κίνα, θα πρέπει να επικεντρωθεί σε ένα μικρό αριθμό βασικών στόχων. Ένας από αυτούς θα πρέπει να είναι η εξασφάλιση καλύτερης πρόσβασης στην αγορά, συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών, και προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας. Ένας δεύτερος θα πρέπει να είναι να παροτρύνει τους Κινέζους να προσπαθήσουν περισσότερο προκειμένου να αντιμετωπίσουν τη διάδοση των πυρηνικών όπλων και ειδικότερα να πείσουν το Ιράν να περιορίσει τις πυρηνικές του φιλοδοξίες. Ένας τρίτος θα πρέπει να είναι η ενθάρρυνση στη μετάβαση των ενεργειακά αποδοτικών τεχνολογιών, τις οποίες η κινεζική οικονομία χρειάζεται. Οι τρεις μεγάλοι και η ΕΥΕΔ θα πρέπει να επιδιώξουν να παραταχθούν οι κυβερνήσεις των 27 πίσω από αυτές τις προτεραιότητες. Μια ενωμένη και με focus ΕΕ θα είχε μεγαλύτερη επιρροή στην Κίνα και θα τύγχανε μεγαλύτερου σεβασμού από άλλες δυνάμεις στην περιοχή.
Του Charles Grant
*Μπορείτε να διαβάσετε το κείμενο εδώ:http://www.cer.org.uk/insights/how-can-eu-influence-china
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου