«Κόκκινη γραμμή»: 6+2 οπλοστάσια χημικού ολέθρου

Ο εμφύλιος πόλεμος έχει σκοτώσει ήδη 60.000 ανθρώπους στη Συρία, αλλά «κόκκινη γραμμή» για τις ΗΠΑ είναι η χρήση χημικών όπλων από τον Ασαντ. «Αν κάνετε το τραγικό λάθος να χρησιμοποιήσετε τα όπλα αυτά, θα υπάρξουν συνέπειες, και θα λογοδοτήσετε» έχει απειλήσει ο Μπαράκ Ομπάμα. Καθώς ΗΠΑ και Βρετανία ισχυρίζονται ότι πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι το καθεστώς της Δαμασκού έχει κάνει περιορισμένη χρήση σαρίν και μιας ουσίας γνωστής ως Agent 15 (ένα παραισθησιογόνο χημικό), το θέμα επιστρέφει στη διεθνή επικαιρότητα. Πόσες χώρες έχουν χημικά όπλα και πόσο πιθανή είναι η ευρεία χρήση τους σε πόλεμο;

Ιάπωνας ειδικός εξετάζει χημικό όπλο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου που ανακαλύφθηκε σε κινεζικόέδαφος

Από τις οκτώ χώρες που διαθέτουν χημικά όπλα, η Συρία και η Βόρεια Κορέα είναι οι δύο που δεν έχουν υπογράψει τη Συνθήκη για τα Χημικά Οπλα (Chemical Weapons Convention - CWC), η οποία τέθηκε σε ισχύ το 1997 και απαγορεύει όχι μόνο τη χρήση αλλά και την παραγωγή, την κατοχή και τη μεταφορά τους. Οι άλλες έξι με δηλωμένα τέτοια οπλοστάσια είναι οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Κίνα, η Ινδία, το Ιράκ και η Λιβύη. Ωστόσο μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν και οι δύο πλευρές χρησιμοποίησαν 50.965 τόνους δηλητηριωδών αερίων με 85.000 νεκρούς, η χρήση των χημικών είναι ένα παγκόσμιο ταμπού. Σύμφωνα με τους περισσότερους ειδικούς είναι απίθανο να το γκρεμίσει ο Ασαντ, παρά το γεγονός ότι δεν έχει ενταχθεί στην CWC.

Η Συρία, όπως και η Αίγυπτος, δεν έχει ενταχθεί στην CWC, επιμένοντας ότι δεν θα εγκαταλείψει τη «βόμβα των φτωχών», μέχρις ότου το Ισραήλ αποσύρει το πυρηνικό του πρόγραμμα και ενταχθεί στη Συνθήκη μη Διάδοσης των Πυρηνικών. Αυτά τα κράτη υποστηρίζουν ότι τα όπλα μαζικής καταστροφής της επιλογής τους είναι ηθικά ισοδύναμα με τα πυρηνικά όπλα, αν και οι πυρηνικές δυνάμεις έχουν απορρίψει το σκεπτικό τους. Με υποστήριξη από 188 χώρες σε όλον τον κόσμο, η CWC είναι μια από τις πιο ευρέως τηρούμενες συμφωνίες διεθνώς. Θεωρείται η κορύφωση της διπλωματίας που καταδικάζει τα χημικά όπλα για περισσότερο από έναν αιώνα, αν και φυσικά έχουν χρησιμοποιηθεί και μετά το τέλος του Μεγάλου Πολέμου.

Το 1919 η βρετανική RAF έριξε αέριο μουστάρδας σε μπολσεβίκους στρατιώτες. Το 1935 η φασιστική Ιταλία χρησιμοποίησε τέτοια αέρια κατά την εισβολή στην Αιθιοπία, με 150.000 νεκρούς.

Θεμέλιο των προσπαθειών για την απαγόρευση των χημικών όπλων μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν ο φόβος ότι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν με καταστροφικά και θανατηφόρα αποτελέσματα κατά του άμαχου πληθυσμού - ιδίως στους μελλοντικούς πολέμους, στους οποίους η αεροπορική ισχύς θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να καταστρέψει μεγάλες πόλεις. Στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου ούτε οι σύμμαχοι ούτε οι Γερμανοί εξαπέλυσαν χημικά όπλα στην πρώτη γραμμή ή σε εκστρατείες βομβαρδισμού εναντίον πόλεων. Εκτιμάται ότι καμία από τις δύο πλευρές δεν ήταν επαρκώς προετοιμασμένη για την έναρξη του χημικού πολέμου, και φοβήθηκαν τα αμοιβαία αντίποινα.

Οι ναζιστές δεν είχαν, βέβαια, κανέναν ενδοιασμό σχετικά με τη χρήση δηλητηριώδους αερίου για να εξοντώσουν εβραίους και άλλους κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος.

Την πλέον περιβόητη επίθεση με χημικά στη Μέση Ανατολή την έχει κάνει ο Σαντάμ Χουσεΐν εναντίον των Κούρδων της πόλης Χαλάμπτζα το 1988. Τότε οι νεκροί είχαν ξεπεράσει τις 5.000. Για την Ιστορία πάντως, ο πρώτος στρατός που χρησιμοποίησε χημικά αέρια στη Μέση Ανατολή ήταν οι Βρετανοί υπό τον στρατηγό Αλενμπι, εναντίον των Τούρκων, στο Σινά, το 1917.

Της Ειρήνης Μητροπούλου
Δημοσιεύτηκε στο HeliosPlus στις 26 Απριλίου 2013