Του Γιάννη Παπαδόπουλου,
επίκ. καθηγητή ΠΑΜΑΚ
Την ώρα που η προσοχή στην Ευρώπη στρέφεται ξανά προς την πολιτική και κοινωνική αστάθεια στον Νότο λόγω των παρενεργειών των προγραμμάτων λιτότητας, στην Αμερική εξελίσσεται μια νέα ενεργειακή και τεχνολογική επανάσταση: αυτή της εκμετάλλευσης φυσικού αερίου από σχιστολιθικά πετρώματα.
Από μερίδιο 1% στη συνολική προσφορά φυσικού αερίου το 2000, η συγκεκριμένη πηγή ενέργειας έχει ήδη ξεπεράσει το 20%, με πρόβλεψη να φθάσει μέχρι και το 45% το 2035. Οι ΗΠΑ εκτοπίζουν τη Ρωσία από την πρώτη θέση των παραγωγών φυσικού αερίου διεθνώς. Πολιτείες ολόκληρες που προηγουμένως μαράζωναν οικονομικά τώρα ζουν εποχές νέου «gold rush», με σωρεία εξορύξεων που προσελκύουν εσωτερικούς μετανάστες.
Με την ανάπτυξη μονάδων υγροποίησης φυσικού αερίου (LNG), το βορειοαμερικανικό φυσικό αέριο φορτώνεται εύκολα σε πλοία και μεταφέρεται παντού στον κόσμο, με αποτέλεσμα να παρατηρείται πολύ μεγαλύτερη ευελιξία στην προσφορά ενέργειας. Έτσι, με μικρότερες επενδύσεις από όσες χρειάζονται για την κατασκευή αγωγών μεταφοράς φυσικού αερίου και λόγω της υπερπροσφοράς, παρατηρείται διεθνώς μια τάση μείωσης των τιμών του αερίου, στο μέτρο βεβαίως που δεν παρακολουθούν τις τιμές του πετρελαίου στα μακροπρόθεσμα συμβόλαια προμήθειας, όπως είναι η πάγια εμπορική πρακτική των Ρώσων. Αυτό έχει ως συνέπεια ο ρωσικός ενεργειακός γίγαντας Gazprom να δέχεται έντονο ανταγωνισμό στην Ευρώπη: αυτή η εταιρεία έχει χάσει 66% της αξίας της από την έναρξη της κρίσης το 2008 και έχει κυλήσει από την 4η στην 58η θέση μεταξύ των μεγαλύτερων πολυεθνικών του κόσμου.
Οι εξελίξεις είναι τόσο εντυπωσιακές που ορισμένα ινστιτούτα στρατηγικών μελετών εκτιμούν ήδη ότι η Αμερική θα αλλάξει ριζικά την εξωτερική της πολιτική, ωθούμενη προς έναν μεγαλύτερο απομονωτισμό λόγω της σταδιακής της ενεργειακής απεξάρτησης από τη Μέση Ανατολή. Σε κάθε περίπτωση, η αμερικανική βιομηχανία βελτιώνει ήδη τη διεθνή της ανταγωνιστικότητα λόγω της μείωσης του ενεργειακού κόστους. Αυτό με τη σειρά του μεταβάλλει τον χάρτη της παγκόσμιας οικονομίας.
Σ’ αυτήν τη συγκυρία, η ΕΕ αναρωτιέται ποια στρατηγική κατεύθυνση θα πρέπει να ακολουθήσει τα επόμενα χρόνια. Θεωρητικά η Ένωση αναπτύσσει ήδη κοινή ενεργειακή πολιτική, στην πραγματικότητα όμως κάθε κράτος-μέλος παραμένει ελεύθερο να καθορίσει το ενεργειακό του μίγμα, προωθώντας εκείνες τις μορφές ενέργειας που κρίνει ως τις πιο συμφέρουσες οικονομικά και γεωστρατηγικά. Η Γαλλία πέρασε νόμο με τον οποίο επέβαλε μορατόριουμ στην εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου, ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο επιθυμεί να προχωρήσει σε εκμετάλλευση. Στην Πολωνία, που προωθεί ενεργά την πολιτική εκμετάλλευσης προκειμένου να απεξαρτηθεί από την ενεργειακή μέγγενη της Ρωσίας, οι επενδυτές δεν δείχνουν να συμμερίζονται τον ενθουσιασμό της κυβέρνησης.
Η αλήθεια είναι ότι οι ευρωπαϊκοί γεωλογικοί και γεωγραφικοί παράγοντες καθιστούν τις επενδύσεις σε σχιστολιθικό αέριο λιγότερο αποδοτικές από ό,τι στην Αμερική. Επιπλέον, το μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης που έχει προκρίνει η Ευρώπη πολύ δύσκολα συμβιβάζεται με το «νέο ενεργειακό Ελντοράντο»: οι μεγάλες ποσότητες νερού και οι χημικές ουσίες που απαιτούνται για τη διάλυση του σχιστόλιθου μολύνουν τον υδροφόρο ορίζοντα, εκλύονται σημαντικές ποσότητες μεθανίου και παρατηρούνται γεωλογικές παρενέργειες σε ευρύτερες περιοχές.
Το 2012 η ΕΕ εισήγαγε 1 δισ. ευρώ πετρέλαιο κάθε μέρα. Οι ενεργοβόρες βιομηχανίες μας υφίστανται πίεση από τους διεθνείς ανταγωνιστές μας. Η συνεχής συμπίεση του εργατικού κόστους δεν είναι λύση, γιατί επιτείνει την ύφεση λόγω της κατακρήμνισης της εσωτερικής ζήτησης. Αυτή η δύσκολη εξίσωση (ανταγωνιστικότητα με ταυτόχρονη διατήρηση της περιβαλλοντικής αειφορίας και του κοινωνικού μας μοντέλου) δεν λύνεται στην πραγματικότητα παρά μόνο με επενδύσεις για αύξηση της ενεργειακής απόδοσης των παραγωγικών μας μέσων και του μεριδίου ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο συνολικό ενεργειακό μας μίγμα, μαζί με έρευνα και ανάπτυξη, τεχνολογική καινοτομία και κατάρτιση ανθρώπινου δυναμικού. Μόνο αυτές οι πολιτικές είναι ικανές να διατηρήσουν την Ευρώπη μακροπρόθεσμα στον χάρτη των παγκόσμιων δυνάμεων.
http://www.makthes.gr/news/opinions/107352/
επίκ. καθηγητή ΠΑΜΑΚ
Την ώρα που η προσοχή στην Ευρώπη στρέφεται ξανά προς την πολιτική και κοινωνική αστάθεια στον Νότο λόγω των παρενεργειών των προγραμμάτων λιτότητας, στην Αμερική εξελίσσεται μια νέα ενεργειακή και τεχνολογική επανάσταση: αυτή της εκμετάλλευσης φυσικού αερίου από σχιστολιθικά πετρώματα.
Από μερίδιο 1% στη συνολική προσφορά φυσικού αερίου το 2000, η συγκεκριμένη πηγή ενέργειας έχει ήδη ξεπεράσει το 20%, με πρόβλεψη να φθάσει μέχρι και το 45% το 2035. Οι ΗΠΑ εκτοπίζουν τη Ρωσία από την πρώτη θέση των παραγωγών φυσικού αερίου διεθνώς. Πολιτείες ολόκληρες που προηγουμένως μαράζωναν οικονομικά τώρα ζουν εποχές νέου «gold rush», με σωρεία εξορύξεων που προσελκύουν εσωτερικούς μετανάστες.
Με την ανάπτυξη μονάδων υγροποίησης φυσικού αερίου (LNG), το βορειοαμερικανικό φυσικό αέριο φορτώνεται εύκολα σε πλοία και μεταφέρεται παντού στον κόσμο, με αποτέλεσμα να παρατηρείται πολύ μεγαλύτερη ευελιξία στην προσφορά ενέργειας. Έτσι, με μικρότερες επενδύσεις από όσες χρειάζονται για την κατασκευή αγωγών μεταφοράς φυσικού αερίου και λόγω της υπερπροσφοράς, παρατηρείται διεθνώς μια τάση μείωσης των τιμών του αερίου, στο μέτρο βεβαίως που δεν παρακολουθούν τις τιμές του πετρελαίου στα μακροπρόθεσμα συμβόλαια προμήθειας, όπως είναι η πάγια εμπορική πρακτική των Ρώσων. Αυτό έχει ως συνέπεια ο ρωσικός ενεργειακός γίγαντας Gazprom να δέχεται έντονο ανταγωνισμό στην Ευρώπη: αυτή η εταιρεία έχει χάσει 66% της αξίας της από την έναρξη της κρίσης το 2008 και έχει κυλήσει από την 4η στην 58η θέση μεταξύ των μεγαλύτερων πολυεθνικών του κόσμου.
Οι εξελίξεις είναι τόσο εντυπωσιακές που ορισμένα ινστιτούτα στρατηγικών μελετών εκτιμούν ήδη ότι η Αμερική θα αλλάξει ριζικά την εξωτερική της πολιτική, ωθούμενη προς έναν μεγαλύτερο απομονωτισμό λόγω της σταδιακής της ενεργειακής απεξάρτησης από τη Μέση Ανατολή. Σε κάθε περίπτωση, η αμερικανική βιομηχανία βελτιώνει ήδη τη διεθνή της ανταγωνιστικότητα λόγω της μείωσης του ενεργειακού κόστους. Αυτό με τη σειρά του μεταβάλλει τον χάρτη της παγκόσμιας οικονομίας.
Σ’ αυτήν τη συγκυρία, η ΕΕ αναρωτιέται ποια στρατηγική κατεύθυνση θα πρέπει να ακολουθήσει τα επόμενα χρόνια. Θεωρητικά η Ένωση αναπτύσσει ήδη κοινή ενεργειακή πολιτική, στην πραγματικότητα όμως κάθε κράτος-μέλος παραμένει ελεύθερο να καθορίσει το ενεργειακό του μίγμα, προωθώντας εκείνες τις μορφές ενέργειας που κρίνει ως τις πιο συμφέρουσες οικονομικά και γεωστρατηγικά. Η Γαλλία πέρασε νόμο με τον οποίο επέβαλε μορατόριουμ στην εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου, ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο επιθυμεί να προχωρήσει σε εκμετάλλευση. Στην Πολωνία, που προωθεί ενεργά την πολιτική εκμετάλλευσης προκειμένου να απεξαρτηθεί από την ενεργειακή μέγγενη της Ρωσίας, οι επενδυτές δεν δείχνουν να συμμερίζονται τον ενθουσιασμό της κυβέρνησης.
Η αλήθεια είναι ότι οι ευρωπαϊκοί γεωλογικοί και γεωγραφικοί παράγοντες καθιστούν τις επενδύσεις σε σχιστολιθικό αέριο λιγότερο αποδοτικές από ό,τι στην Αμερική. Επιπλέον, το μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης που έχει προκρίνει η Ευρώπη πολύ δύσκολα συμβιβάζεται με το «νέο ενεργειακό Ελντοράντο»: οι μεγάλες ποσότητες νερού και οι χημικές ουσίες που απαιτούνται για τη διάλυση του σχιστόλιθου μολύνουν τον υδροφόρο ορίζοντα, εκλύονται σημαντικές ποσότητες μεθανίου και παρατηρούνται γεωλογικές παρενέργειες σε ευρύτερες περιοχές.
Το 2012 η ΕΕ εισήγαγε 1 δισ. ευρώ πετρέλαιο κάθε μέρα. Οι ενεργοβόρες βιομηχανίες μας υφίστανται πίεση από τους διεθνείς ανταγωνιστές μας. Η συνεχής συμπίεση του εργατικού κόστους δεν είναι λύση, γιατί επιτείνει την ύφεση λόγω της κατακρήμνισης της εσωτερικής ζήτησης. Αυτή η δύσκολη εξίσωση (ανταγωνιστικότητα με ταυτόχρονη διατήρηση της περιβαλλοντικής αειφορίας και του κοινωνικού μας μοντέλου) δεν λύνεται στην πραγματικότητα παρά μόνο με επενδύσεις για αύξηση της ενεργειακής απόδοσης των παραγωγικών μας μέσων και του μεριδίου ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο συνολικό ενεργειακό μας μίγμα, μαζί με έρευνα και ανάπτυξη, τεχνολογική καινοτομία και κατάρτιση ανθρώπινου δυναμικού. Μόνο αυτές οι πολιτικές είναι ικανές να διατηρήσουν την Ευρώπη μακροπρόθεσμα στον χάρτη των παγκόσμιων δυνάμεων.
http://www.makthes.gr/news/opinions/107352/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου