THE GLOBAL CHESSBOARD: Αυξάνουν τα προβλήματα στην ανατολική Μεσόγειο

Πέμπτη 5 Σεπτεμβρίου 2013

Αυξάνουν τα προβλήματα στην ανατολική Μεσόγειο

Μέχρι στιγμής, η δημόσια συζήτηση για την παρέμβαση στην Συρία έχει ως επίκεντρο το άμεσο πεδίο εφαρμογής και τους στόχους μιας υπό αμερικανική ηγεσία στρατιωτικής επιχείρησης, και το αν το Κογκρέσο των ΗΠΑ θα πρέπει να εμπλακεί στην υπόθεση. Αλλά ανεξάρτητα από το πόσο εξελιχθεί η πιθανή παρέμβαση και τα επακόλουθά της, ένα πράγμα είναι σίγουρο: η ανατολική Μεσόγειος - όπου διερευνητικές γεωτρήσεις εντόπισαν τεράστια αποθέματα φυσικού αερίου, και όπου ο ανταγωνισμός για τα δικαιώματα αξιοποίησης αυτών των πόρων είναι ήδη έντονος [2] - θα γίνει λιγότερο σταθερή.

(Sam Pepple & Matt Baker / Sample Cartography)

Προς το παρόν, το λιγότερο κακό αποτέλεσμα φαίνεται να είναι μια παρατεταμένη στασιμότητα. Και αυτό είναι το πιο πιθανό αποτέλεσμα, τουλάχιστον σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες επιλέξουν πράγματι περιορισμένες στρατιωτικές επιθέσεις. Εξ ορισμού, τα τιμωρητικά χτυπήματα με πυραύλους cruise επιδιώκουν να αλλάξουν την στρατηγική τού αντιπάλου, χωρίς απαραίτητα να καταστρέφουν τις δυνατότητές του. Με το να αυξάνει το κόστος τής «κακής συμπεριφοράς» του - ας πούμε, με καταστροφές διαδρόμων απο-προσγείωσης και βομβαρδισμούς στο προεδρικό μέγαρο ή άλλων στόχων τού καθεστώτος – η καταναγκαστική αεροπορική δύναμη έχει σχεδιαστεί να κάνει τους στρατηγούς τού Άσαντ να το σκεφτούν δύο φορές πριν χρησιμοποιήσουν τακτικές γενικής βίας στο μέλλον. Αλλά, θα κάνει ελάχιστα για να σταματήσει τον πόλεμο.

Δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς τις επιπτώσεις ενός τέτοιου αδιεξόδου στην περιφέρεια της Συρίας, δεδομένου ότι οι επιπτώσεις αυτές αντιπροσωπεύουν μια συνέχιση της σημερινής κατάστασης. Με έναν μέσο όρο ανακοινωμένων θανάτων πάνω από 100 ημερησίως [3], η Συρία θα παραμείνει το πιο βίαιο μέρος στη Γη. Οι θρησκευτικές συγκρούσεις θα συνεχίσουν να εξαπλώνονται σε άλλα μέρη τού Λιβάνου και του Ιράκ. Οι ροές προσφύγων προς την Τουρκία και την Ιορδανία θα συνεχιστούν [4]. Και η Χεζμπολάχ και η συνδεδεμένη με την Αλ Κάιντα οργάνωση al-Nusra Front θα ασχολούνται με τον μεταξύ τους πόλεμο και όχι με το Ισραήλ ή τις Ηνωμένες Πολιτείες, αν και θα αποκτήσουν πολύτιμη εμπειρία μάχης κατά τη διαδικασία.

Το ανθρώπινο κόστος αυτού του σεναρίου είναι συγκλονιστικό. Παρ’ όλα αυτά, αν και ένα αδιέξοδο στην Συρία δεν θα ήταν χρήσιμο για τις οικονομίες της περιοχής, πιθανώς θα ήταν η λιγότερο επαχθής προοπτική για την εξερεύνηση φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο. Οι διερευνητικές γεωτρήσεις ξεκίνησαν στα ανοικτά των ακτών της Κύπρου το 2011 - το έτος κατά το οποίο ξέσπασαν εχθροπραξίες στην Συρία. Από τότε, οι εταιρείες ενέργειας έχουν προσαρμοστεί σε ένα επίμονα ασταθές περιβάλλον λειτουργίας, και έχουν προχωρήσει σε μεγάλα έργα. Αυτόν τον Ιούνιο, η ελληνοκυπριακή κυβέρνηση υπέγραψε ένα «μνημόνιο κατανόησης» (MoU, memorandum of understanding ) με δύο ισραηλινές εταιρείες γεωτρήσεων για την κατασκευή ενός τερματικού σταθμού υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Κύπρο, με την τελική συμφωνία να αναμένεται τον Δεκέμβριο [5]. Από τον Αύγουστο, η Itera, μια ρωσική εταιρεία αγωγών φυσικού αερίου, ήταν σε συνομιλίες με την Κύπρο [6] για τον εφοδιασμό τής χώρας με φυσικό αέριο, σε προσωρινή βάση, μέχρις ότου τα υπεράκτια έργα γίνουν παραγωγικά.

Επιπλέον, από τη σκοπιά τού Ισραήλ, μια Συρία που βρίσκεται σε εμφύλιο πόλεμο είναι λιγότερο πιθανό να υποστηρίξει με ισχυρό τρόπο αξιώσεις από τον Λίβανο - και τις απειλές τής Χεζμπολάχ - στα αποθέματα φυσικού αερίου στην αποκλειστική οικονομική ζώνη (ΑΟΖ) τού Ισραήλ. Και από την άποψη της Λευκωσίας, η Τουρκία που βρέθηκε αντιμέτωπη με τις επιπτώσεις τού πολέμου στη Συρία είναι λιγότερο πιθανό να αμφισβητήσει επιθετικά τη νομιμότητα της εξερεύνησης σε αμφισβητούμενα ύδατα τής Κύπρου. Οπότε, με πολλούς τρόπους, το αδιέξοδο στη Συρία επέτρεψε στα περιφερειακά ενεργειακά έργα να προχωρήσουν, αποσπώντας την προσοχή των παραγόντων της περιοχής που ήταν οι πιθανότεροι να τα εμποδίσουν.

Ωστόσο, επειδή μια συνεχιζόμενη αιματοχυσία στη Συρία θα σηματοδοτήσει αποτυχία τής αμερικανικής στρατιωτικής επέμβασης, αν εμπλακεί, η Ουάσιγκτον θα μπορούσε να αντιμετωπίσει ισχυρές πολιτικές πιέσεις να κλιμακώσει τις στρατιωτικές της επιχειρήσεις πέρα από τα τιμωρητικά χτυπήματα, σε μια προσπάθεια να ανατρέψει την στρατιωτική ισορροπία υπέρ των ανταρτών. Αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί με χτυπήματα πυραύλων Tomahawk εκτοξευμένους από αντιτορπιλικά και υποβρύχια, τα οποία δεν επαρκούν για να υποβαθμίσουν τις συμβατικές στρατιωτικές δυνατότητες του καθεστώτος. Αντ’ αυτού, η ανατροπή τού καθεστώτος θα απαιτήσει μια σταθερή στρατηγική εκστρατεία βομβαρδισμών [7] για να εξουδετερώσει την συριακή αεράμυνα, ακολουθούμενη από στενή εναέρια υποστήριξη στις επαναστατικές δυνάμεις που μάχονται στο έδαφος. Οι προσπάθειες αυτές θα πρέπει να συνεχιστούν έως ότου οι αντάρτες καταλάβουν την πρωτεύουσα και εξαλείψουν τους τελευταίους θύλακες αντίστασης των καθεστωτικών. Καθώς η αεράμυνα του Άσαντ είναι πολύ πιο ισχυρή από όσο εκείνη του πρώην ηγέτη της Λιβύης, Μουαμάρ αλ-Καντάφι, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα είναι σε θέση να παίξουν το δεύτερο βιολί των Βρετανών και των Γάλλων στη Συρία, όπως έκαναν στη Λιβύη.

Μια διευρυμένη επιχείρηση για την απομάκρυνση του Άσαντ από την εξουσία δεν θα είναι ανώδυνη ή εύκολη. Οποιοδήποτε στρατιωτικό χτύπημα σχεδόν σίγουρα θα συναντήσει αντίσταση από το σύστημα αεράμυνας της Συρίας και βλήματα κατά πλοίων, αν και οι δυνατότητες αυτές έχουν κάπως εξαντληθεί και δεν είναι πιθανό να έχουν κάποια επίδραση πέρα από το να κρατιέται η ναυτική δραστηριότητα μακριά από την ακτή. Για την αποτροπή μιας αμερικανικής κλιμάκωσης, ο Άσαντ θα μπορούσε να μπει στον πειρασμό να χρησιμοποιήσει την βασική εναπομένουσα πηγή μόχλευσης της ισχύος του – χτυπήματα με πυραύλους εναντίον του Ισραήλ. Σίγουρα, ήδη αποδυναμωμένος, ο συριακός στρατός που θα μάχεται ήδη τους αντάρτες και τις ΗΠΑ είναι απίθανο να ανοίξει ένα τρίτο μέτωπο επιτιθέμενος στο Ισραήλ. Αλλά μια τέτοια «προχωρημένη» και ριψοκίνδυνη κίνηση θα γίνει πιο πιθανή αν ο Άσαντ βρεθεί σε μια πιο απελπιστική κατάσταση.

Η προοπτική μιας τέτοιας επίθεσης – αν και μικρή - έχει δημιουργήσει νέες απαιτήσεις για τις αμυντικές δυνάμεις τού Ισραήλ και νέους κινδύνους για τους πολίτες των ΗΠΑ και τα συμφέροντά τους. Για να αποτρέψει τη Συρία από το να κάνει μια τέτοια κίνηση, το Ισραήλ φέρεται να έχει ήδη αναπτύξει μια συστοιχία αντιπυραυλικής άμυνας Iron Dome [8] κοντά στο Τελ Αβίβ, και δοκίμασε στην Ανατολική Μεσόγειο το αντιπυραυλικό αμυντικό της σύστημα Arrow [9]. Ένα ακόμη εμπόδιο για την ανατροπή τού καθεστώτος, είναι ότι ο Άσαντ δεν είναι τόσο διεθνώς απομονωμένος όπως ο Καντάφι, και η συνθηκολόγηση της κυβέρνησής του είναι κάτι που εξωτερικοί παράγοντες, κυρίως το Ιράν και η Χεζμπολάχ, θα επιδιώξουν ενεργά να αποτρέψουν. Στην πραγματικότητα, το Ιράν και η Χεζμπολάχ ενδιαφέρονται πολύ περισσότερο για την έκβαση του πολέμου από όσο η Δύση, κάτι που θα πρέπει να κάνει τις Ηνωμένες Πολιτείες να σταματήσουν και να σκεφθούν.

Η έκταση της μελλοντικής εμπλοκής τής Μόσχας είναι πιο αβέβαιη. Παρά μια σειρά από πρόσφατες εντυπωσιακές ασκήσεις στην ανατολική Μεσόγειο [10], το ρωσικό ναυτικό δεν έχει μόνιμη παρουσία εκεί και δεν διαθέτει εξοπλισμό στην περιοχή ικανό να αντισταθμίσει τον έκτο Στόλο των ΗΠΑ. Η Μόσχα θα μπορούσε να επιχειρήσει μια πιο περιορισμένη επιχείρηση για να αποτρέψει περαιτέρω κλιμάκωση και να επανατροφοδοτήσει την Συρία μέσω της θάλασσας – επαναλαμβάνοντας μια πρακτική του Ψυχρού Πολέμου κατά τη διάρκεια των αραβο-ισραηλινών πολέμων [11]. Αλλά οι μεγάλες αποστάσεις και η έλλειψη τοπικών εγκαταστάσεων συντήρησης θα κάνουν μια τέτοια προσπάθεια δύσκολο να διατηρηθεί. Εν τω μεταξύ, αν η Ρωσία παρέμβει πάρα πολύ στη θάλασσα, οι Ηνωμένες Πολιτείες ίσως να χρησιμοποιήσουν την παρουσία της για να θέσουν μεγάλη πίεση στο Ισραήλ και την Κύπρο να αποφύγουν τη συνεργασία με την Ρωσία σχετικά με τα μελλοντικά ενεργειακά έργα. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν είναι ένας πολύ πονηρός ηγέτης για να ξεκινήσει μια επιχείρηση με τόσο υψηλό κόστος και χαμηλή πιθανότητα επιτυχίας.

Όσο ικανοποιητική κι αν είναι ηθικά, μια νίκη των ανταρτών μπορεί να είναι για την ανατολική Μεσόγειο το πιο επικίνδυνο αποτέλεσμα από όλα. Μια τέτοια τροπή των γεγονότων θα ανοίξει ένα κενό ασφαλείας σε μια πλούσια σε πόρους και ήδη ασταθή περιοχή. Η πρόσφατη εμπειρία έχει επίσης δείξει ότι ομάδες τζιχαντιστών και σαλαφιστών σπάνια αποστρατεύονται μετά το τέλος ενός πολέμου. Έχοντας πάρει θάρρος και έχοντας αποκτήσει αντοχή στις μάχες, αυτοί οι περιπλανώμενοι ληστές προτιμούν να επεκτείνουν τον αγώνα τους σε άλλα θέατρα επιχειρήσεων - είτε πρόκειται για το Νταγκεστάν, το Μάλι, ή, σήμερα, την Συρία. Από τη σκοπιά τού Ισραήλ, επίσης, ένα καθεστώς με τον Άσαντ να ασχολείται με την εσωτερική ασφάλεια μπορεί να φαίνεται λιγότερο απειλητικό από έναν ακυβέρνητο χώρο στον οποίο θα κυριαρχούν σουνίτες αντάρτες. Παρ’ όλα τα ελαττώματά του, ο Άσαντ - όπως και ο πατέρας του – υπήρξε ένας σχετικά προβλέψιμος και προσεκτικός αντίπαλος.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους μπορεί να επιδιώξουν, επομένως, να μην αφήσουν τους τρομοκράτες να βρουν ασφαλή καταφύγια μετά την κατάρρευση του καθεστώτος, είτε με τη χρήση μη επανδρωμένων αεροσκαφών ή με την ανάπτυξη επίγειων δυνάμεων. Αλλά, ακόμη και στην εξαιρετικά απίθανη περίπτωση που οι Ηνωμένες Πολιτείες ή τα τοπικά μέλη της συμμαχίας, όπως το Κατάρ, η Τουρκία ή η Σαουδική Αραβία θα ήταν πρόθυμοι να συμβάλουν με στρατεύματα στην σταθεροποίηση μετά τη σύγκρουση, οι πρόσφατες εμπειρίες στο Ιράκ και το Αφγανιστάν δεν είναι ενθαρρυντικές. Μια τέτοια προσπάθεια μπορεί να βοηθήσει τις προοπτικές τής ανάπτυξης των ενεργειακών πόρων στη λεκάνη της ανατολικής Μεσογείου- κυρίως με τον αναπροσανατολισμό της στρατιωτικής δράσης των ανταρτών και των πιστών τού Άσαντ στο εσωτερικό, εναντίον των δυνάμεων κατοχής. Αλλά, η μικρή πιθανότητα εκδήλωσης μιας τέτοιας εξέλιξης, καθώς και το υψηλό κόστος τής επιτυχίας της, την καθιστούν μια αμφίβολη βάση για τη χάραξη πολιτικής.

Μια τρίτη επιλογή είναι να καταλήξει η μάχη σε μια νίκη για το καθεστώς - το πιο πιθανό αποτέλεσμα εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν παρέμβουν. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών, καθώς ο συριακός στρατός και η Χεζμπολάχ συνέχισαν να νικούν γύρω από βασικά αστικά κέντρα όπως το Quşayr και το Χαλέπι, η δυναμική ήταν σαφώς υπέρ της πλευράς του καθεστώτος. Σημαντικά τμήματα της χώρας πιθανόν να παραμείνουν έξω από τον έλεγχο της κυβέρνησης για μήνες και ίσως και χρόνια, αλλά αυτό δεν θα ήταν κάτι ασυνήθιστο για ένα εμφύλιο πόλεμο που είναι στις τελευταίες φάσεις του. Η πιθανότητα ενός ενδεχόμενου θριάμβου τού Άσαντ δεν θα πρέπει ακόμα να αποκλειστεί. Ακόμη και αν οι προσπάθειες της συμμαχίας όντως προοδεύσουν, οι αντάρτες δεν αποκλείεται να αποτύχουν να επωφεληθούν από την διεθνή επέμβαση.

Μια αναγέννηση του καθεστώτος Άσαντ θα παρουσιάσει αναρίθμητες προκλήσεις στην ανατολική Μεσόγειο. Η περιφερειακή ισορροπία δυνάμεων θα στραφεί αποφασιστικά υπέρ του Ιράν και της Χεζμπολάχ, μια εξέλιξη που θα επιδεινώσει περαιτέρω τις θαλάσσιες προκλήσεις ασφαλείας που αντιμετωπίζει η ισραηλινή υπεράκτια ανάπτυξη φυσικού αερίου. Πολλοί - ίσως οι περισσότεροι - πρόσφυγες πιθανόν να αρνηθούν να επιστρέψουν στη Συρία, υπό το φόβο διώξεων. Στο εσωτερικό τής Τουρκίας, οι εγχώριες εντάσεις μεταξύ ενός κοσμικού τουρκικού στρατού και μιας ισλαμικής πολιτικής κυβέρνησης είναι πιθανό να κλιμακωθούν μετά από μια ξεκάθαρη ήττα στην εξωτερική πολιτική, η οποία θα δημιουργήσει κίνητρα για την Άγκυρα να εκμεταλλευτεί για πολιτικούς λόγους τις διαφωνίες σχετικά με το κυπριακό αέριο. Μια νίκη του Άσαντ είναι επίσης πιθανό να προκαλέσει μόνιμο πλήγμα στην αξιοπιστία των ΗΠΑ και την επιρροή τους στην περιοχή, καθώς και στην επιρροή τους στη διαμεσολάβηση σε περιφερειακές διαφορές.

Είτε η συριακή σύγκρουση συνεχίζεται με τον σημερινό αδιέξοδο τρόπο είτε τελειώσει με νίκη των επαναστατών ή του Άσαντ, αρκετές εξελίξεις μοιάζουν εντελώς αβέβαιες.

Η οικονομία τής περιοχής είναι έτοιμη να δεχθεί μεγάλο χτύπημα. Οποιαδήποτε κλιμάκωση στην Ανατολική Μεσόγειο θα κάνει ακριβότερη την λειτουργία των ενεργειακών εταιρειών εκεί, πιο επικίνδυνο τον διάπλου τής εμπορικής ναυτιλίας στα τοπικά ύδατα και πιο επικίνδυνα τα ταξίδια για τους τουρίστες. Η Κύπρος – η οποία παραπαίει λόγω μιας καταστροφικής τραπεζικής κρίσης, έχει μεγάλο βαθμό εξάρτησης από τον τουρισμό, και ελπίζει να κεφαλαιοποιήσει τα πρόσφατα υπεράκτια αποθέματα φυσικού αερίου που ανακαλύφθηκαν – όπως και άλλες παρόμοιες χώρες, θα αντιμετωπίσουν στο μέλλον πιο δύσκολες στιγμές. Η νότια Τουρκία θα γίνει επίσης ένας πιο επικίνδυνος τουριστικός προορισμός, ιδιαίτερα αν συνεχιστούν οι εκρήξεις παγιδευμένων αυτοκινήτων και άλλες βίαιες επιδράσεις από τη Συρία.

Ορισμένες χώρες, όμως, μπορεί πράγματι να επωφεληθούν από την αστάθεια. Οι φόβοι ότι η επέμβαση θα μπορούσε να διαταράξει το ενεργειακό εμπόριο στον Περσικό Κόλπο, έχουν ήδη ωθήσει την τιμή του πετρελαίου στο υψηλότερο επίπεδο [12] εδώ και ενάμιση χρόνο. Με την παροχή βοήθειας για την ανακούφιση των δημοσιονομικών δεινών και με την διοχέτευση περισσότερων κονδυλίων για εγχώριες δαπάνες και επενδύσεις, οι υψηλές τιμές πετρελαίου είναι πιθανό να ενισχύσουν την δημοτικότητα ηγετών όπως ο Βλαντιμίρ Πούτιν και να διευκολύνουν μια πιο διεκδικητική εξωτερική πολιτική - όπως συνέβη μετά την εισβολή στο Ιράκ το 2003. Όπως έγραψε ένας Ρώσος ειδικός, «οι ΗΠΑ θα αποκτήσουν ένα νέο πρόβλημα, και η Ρωσία νέα κέρδη [13]». Μια παρόμοια δυναμική μπορεί να υπάρξει και σε άλλους κολοσσούς τής ενέργειας, όπως το Ιράν, η Σαουδική Αραβία και τα Αραβικά κράτη του Περσικού Κόλπου. Οι περιφερειακοί εισαγωγείς ενέργειας, όπως η Κύπρος, το Ισραήλ και η Τουρκία δεν θα είναι τόσο τυχεροί.

Οι διαταραχές των τιμών των εμπορευμάτων είναι απίθανο να αλλάξουν την ισορροπία δυνάμεων εντός της Συρίας, καθώς και οι δύο πλευρές λαμβάνουν υποστήριξη από μεγάλα κράτη πετρελαίου και φυσικού αερίου - το Ιράν και η Ρωσία προμηθεύουν την κυβέρνηση Άσαντ, και η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ προμηθεύουν τους επαναστάτες. Ωστόσο, απρόσμενα κέρδη, έστω και περιστασιακά, μπορεί να κλιμακώσουν την διαμάχη και στις δύο πλευρές, δεδομένου ότι θα δώσουν στους εκατέρωθεν πάτρωνες λιγότερα κίνητρα για να υποστηρίξουν μια ειρηνική διευθέτηση, και τα οικονομικά και πολιτικά μέσα για να συμβάλουν με επιπλέον βοήθεια.

Εν τω μεταξύ, οι πολίτες της Συρίας θα συνεχίσουν να σηκώνουν το μεγαλύτερο βάρος. Όπως αποδεικνύεται από τις συγκρούσεις στη Σιέρα Λεόνε, την Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και αλλού, οι επαναστάτες με εξωτερική στήριξη ενδιαφέρονται λιγότερο για την απόκτηση τοπικής πολιτικής υποστήριξης. Το καθεστώς φάνηκε, επίσης, να ανησυχεί λιγότερο για τον πληθυσμό, και θα αντιμετωπίσει πιέσεις προκειμένου να κερδίσει όσα περισσότερα εδάφη μπορεί, όσο εξακολουθεί να έχει τις δυνατότητες για κάτι τέτοιο. Όπως έχει δείξει η εμπειρία του Κοσσυφοπεδίου [14], όλα αυτά μπορεί να αυξήσουν πολύ τις απώλειες αμάχων στο εγγύς μέλλον.

Άσχετα με το ποιος θα κερδίσει τον πόλεμο, οι προβλέψεις για την Συρία είναι ζοφερές. Σε αυτό το σημείο, οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετωπίζουν το πρόβλημα όχι πώς να αποφευχθεί το χάος, αλλά πώς να το ανασχέσουν. Αν αποτύχουν να απαντήσουν στην προφανή χρήση χημικών όπλων από τη συριακή κυβέρνηση, τότε οι μελλοντικές αμερικανικές απειλές και οι «κόκκινες γραμμές» θα μετατραπούν σε μια φθηνή συζήτηση που θα μπορούσε εύκολα να αγνοηθεί. Η αμερικανική επιρροή στις μελλοντικές αντιπαραθέσεις για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν θα έχει μειωθεί κατά πολύ. Και είναι εξίσου ανησυχητικό ότι η αμερικανική αδράνεια θα κάνει τις κυβερνήσεις και τους αντάρτες στους μελλοντικούς πολέμους να έχουν λιγότερους λόγους να περιορίσουν την βία κατά των αμάχων.

Λαμβάνοντας υπόψη όλα αυτά, η καλύτερη επιλογή για τις Ηνωμένες Πολιτείες - με την έννοια ότι είναι η λιγότερο κακή - φαίνεται να είναι μια περιορισμένη εκστρατεία τιμωρητικών πληγμάτων που τόσο έχει επικριθεί. Σίγουρα, μια τέτοια εκστρατεία δεν θα βάλει τέλος στο συριακό πόλεμο. Επίσης, είναι εξαιρετικά απίθανο να αλλάξει την συμπεριφορά των μαχητών, εκτός από την οριακή μείωση της βίας κατά του άμαχου πληθυσμού τής Συρίας, αν και ακόμη και αυτή η πιθανότητα είναι αβέβαιη. Αλλά, σε τελική ανάλυση, μια πολιτική που συντηρεί μια οριακή ισοπαλία θα προκαλέσει λιγότερη ζημιά στο πολιτικό και οικονομικό μέλλον της ανατολικής Μεσογείου - και θα κοστίσει πολύ λιγότερες ζωές - από ό, τι οποιαδήποτε άλλη εναλλακτική λύση.

TOY Yuri M. Zhukov

ΠΗΓΗ: http://www.foreignaffairs.gr/articles/69458/yuri-m-zhukov/ayksanoyn-ta-problimata-stin-anatoliki-mesogeio?page=show

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/139900/yuri-m-zhukov/more-trouble...