Πέμπτη 22 Ιανουαρίου 2015

Η αλγερινή κληρονομιά: Πώς πρέπει η Γαλλία να αντιμετωπίσει το παρελθόν της

Από τις επιθέσεις στο Charlie Hebdo και στο εβραϊκό σούπερ μάρκετ στο Παρίσι, η συναίνεση μόνο ενισχύθηκε μεταξύ των Γάλλων και των ηγετών τού κόσμου ότι οι πράξεις σηματοδότησαν μια κλιμάκωση σε έναν πόλεμο με το παγκόσμιο ριζοσπαστικό Ισλάμ. Για να δείξουν την αποφασιστικότητά τους στην αντιμετώπιση αυτής της κοινής πρόκλησης, 40 αρχηγοί κρατών -από την Ιταλία ως το Μάλι, το Ισραήλ και την Παλαιστίνη- βημάτισαν από την Place de la République (πλατεία τής Δημοκρατίας) μέχρι την Place de la Nation (πλατεία τούυ Έθνους) την περασμένη Κυριακή.
Μια γυναίκα σπρώχνει ένα καροτσάκι μπροστά από γκράφιτι «Je Suis Charlie» κοντά στην Brick Lane στο ανατολικό Λονδίνο, στις 14 Ιανουαρίου 2015. (Luke MacGregor/Reuters)

Οι ομοιότητες μεταξύ αυτής της σφαγής και των προηγούμενων προσπαθειών να τιμωρηθούν οι άνθρωποι που υποτίθεται ότι προσβάλλουν το Ισλάμ και τον προφήτη του, είναι αναμφισβήτητες. Η εντολή θανάτου το 1989 εναντίον τού Salman Rushdie, η δολοφονία τού Ολλανδού κινηματογραφιστή Theo van Gogh το 2002, και η απόπειρα δολοφονίας [4] του Δανού σκιτσογράφου Κουρτ Βέστεργκααρντ το 2010, είχαν κι αυτές σαν στόχο καλλιτέχνες και συγγραφείς. Το καστ των τζιχαντιστών είναι γνωστό, επίσης: Αποξενωμένοι και απογοητευμένοι νέοι άνδρες που ζουν σε μια χώρα τής Δύσης, οι οποίοι έχουν πετύχει μια ριζοσπαστική διασημότητα [5]. Όλα αυτά χρησιμεύουν για να συνδέσουν τα γεγονότα τής Γαλλίας με τον παγκόσμιο πόλεμο κατά της τρομοκρατίας. Ο τίτλος τής Le Monde την επόμενη ημέρα, «Η 9/11 της Γαλλίας», και ένα ευρέως αναδημοσιευμένο σκίτσο ενός αεροπλάνου που πετά προς δύο ουρανοξύστες σε σχήμα μολυβιού, μετέφερε το μήνυμα και στις ΗΠΑ.

Αλλά υπάρχουν και άλλες ενδείξεις -η έκταση και η ένταση των επιθέσεων και η συμπερίληψη ενός εβραϊκού στόχου παράλληλα με τους βλάσφημους γελοιογράφους- που δείχνουν ότι τα γεγονότα τής περασμένης εβδομάδας μπορεί επίσης να είναι η συνέχιση ενός κεφαλαίου της γαλλικής ιστορίας που δεν έχει τελειώσει: Του πολέμου τής Αλγερίας.
Η επιμονή τής αλγερινής σχέσης είναι οδυνηρή για και τις δύο χώρες. Πριν από τα δύο αδέλφια Κουασί, τον Σερίφ και τον Σαΐντ, ήταν ο τρομοκράτης τής Τουλούζ, ο Μοχάμεντ Μερά το 2012, και πριν από αυτόν, ο Khaled Kelkal από την Λυών το 1995. ΟΙ επιτιθέμενοι της περασμένης Τετάρτης είχαν στρατολογηθεί και ριζοσπαστικοποιηθεί από τον Farid Benyattou [6], έναν άλλο Γάλλο αλγερινής καταγωγής φυλακισμένο για λίγο καιρό με την κατηγορία τής τρομοκρατίας.
Αλλά υπάρχει μια σημαντική ρωγμή σε αυτόν τον σύνδεσμο: Αυτοί ήταν Γάλλοι, όχι Αλγερινοί. Ο Kelkal έφυγε από την Αλγερία όταν ήταν δύο ετών και ο Μερά, ο Μπενιατού και οι Κουασί γεννήθηκαν στην Γαλλία, μαθήτευσαν σε σχολεία τής Γαλλίας, είχαν Γαλλίδες φιλενάδες, και φυλακίστηκαν σε γαλλικές φυλακές. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίον οι αλγερινές Αρχές αρνήθηκαν να προχωρήσουν [7], όταν, μετά την επίθεση του 2012, οι Γάλλοι προσπάθησαν να στείλουν για «επαναπατρισμό» το σώμα τού Μερά. Αυτή την φορά, οι Αλγερινοί παρατηρητές δικαιολογημένα έχουν υπογραμμίσει τις θυσίες των δύο Γαλλο-αλγερινών θυμάτων –του Μουσταφά Ουρούντ, ενός διορθωτή στο Charlie Hebdo και του αστυνομικού Αχμέτ Μεραμπέτ- αμφότερων δολοφονηθέντων από τους αδελφούς Κουασί και κηδευθέντων στο Παρίσι αυτήν την εβδομάδα.
Η επίθεση της Τετάρτης στο Charlie Hebdo είναι η πιο θανατηφόρα τρομοκρατική ενέργεια στην Γαλλία από το 1961, όταν μια βόμβα χτύπησε ένα τρένο που ταξίδευε από το Στρασβούργο στο Παρίσι σκοτώνοντας 28 ανθρώπους. Αυτή η επίθεση, επίσης, είχε σχέσεις με την Αλγερία. Αλλά δεν ήταν αλγερινή επιθετικότητα. Αντίθετα, μια γαλλική εθνικιστική ομάδα -ο Οργανισμός τού Μυστικού Στρατού (Organization of the Secret Army, OAS)- που δεν ήθελε η Γαλλία να εγκαταλείψει την Αλγερία τοποθέτησε την βόμβα. Ο OAS δολοφόνησε Γάλλους αξιωματούχους που συμμετείχαν στις διαπραγματεύσεις για την απόσυρση από την Βόρεια Αφρική και πυροδότησε δεκάδες βόμβες που σκότωσαν εκατοντάδες Γάλλους στρατιώτες και χιλιάδες Γάλλους πολίτες.
Στο τέλος, βέβαια, ο OAS δεν βρήκε τον δρόμο του. Κατά την διάρκεια της χαώδους αποχώρησης της Γαλλίας από την Αλγερία, εκατομμύρια Γάλλοι «pieds noirs» (δηλαδή Γάλλοι που έζησαν στην Βόρεια Αφρική) κατέφυγαν σε μια ηπειρωτική χώρα που ποτέ δεν γνώρισαν. Γι’ αυτούς και άλλους υποστηρικτές τής γαλλικής αυτοκρατορίας, η ανεξαρτησία ήταν προδοτική. Πράγματι, το έτος που ο OAS άρχισε τις επιθέσεις του, ο μελλοντικός προεδρικός υποψήφιος Ζαν Μαρί Λεπέν ίδρυσε [8] το «Εθνικό Μέτωπο για μια Γαλλική Αλγερία».
Σύντομα, όμως, η γαλλική όρεξη για τις υποθέσεις τής Αλγερίας εξασθένισε, και ο Le Pen μια δεκαετία αργότερα σύντμησε το όνομα του κόμματός του σε «Εθνικό Μέτωπο». Μέχρι το 1991, όταν οι Αλγερινοί ισλαμιστές ήταν σε καλό δρόμο για να κερδίσουν το 80% των κοινοβουλευτικών εδρών τής Αλγερίας και η αλγερινή κυβέρνηση ακύρωσε τις εκλογές, η Γαλλία περιόρισε την κριτική της σε μια ήπια παρατήρηση σχετικά με την «κάπως αφύσικη» απόφαση. Αυτό ήταν ακριβώς αρκετό, τόσο για να ενοχλήσει τους Αλγερινούς όσο και να προκαλέσει την οργή των ισλαμιστών. Αλλά αν η γαλλική κυβέρνηση είχε κάνει οτιδήποτε άλλο, κατά πάσα πιθανότητα θα είχε κατηγορηθεί για νεοαποικιακές προθέσεις.
Ακολούθησε ένας αιματηρός εμφύλιος πόλεμος στην Αλγερία κατά την διάρκεια τής δεκαετίας τού 1990. Εκείνες τις ημέρες, πολλοί από τους καλύτερους συγγραφείς, καλλιτέχνες και τραγουδιστές τής Αλγερίας έπεσαν θύματα βίαιων Μουσουλμάνων εξτρεμιστών. Η σημερινή αλληλεγγύη των γελοιογράφων τής Αλγερίας, που απολαμβάνουν σημαντικής ελευθερίας στις περίπου τριάντα ημερήσιες εφημερίδες τής χώρας, απήχησαν την στάση των Γάλλων διανοούμενων εναντίον τής σφαγής από τους ισλαμιστές των άμαχων συναδέλφων τους στην Αλγερία.
Ήταν μέσα σε αυτό το πλαίσιο που ο πρώτος ντόπιος ισλαμιστής τρομοκράτης τής Γαλλίας, ο Kelkal, βοήθησε να σκοτωθούν οκτώ συμπολίτες του το 1995 και να τραυματιστούν δεκάδες σε ξεχωριστές επιθέσεις, συμπεριλαμβανομένης μιας βόμβας σε παγιδευμένο αυτοκίνητο που εξερράγη έξω από ένα εβραϊκό σχολείο, στην Villeurbane. Όταν ο Kelkal τοποθέτησε μια βόμβα σε σιδηροδρομικές γραμμές κοντά στην ιδιαίτερη πατρίδα του, το 1995, ξεκινούσε εκεί από όπου ο OAS σταμάτησε δεκαετίες νωρίτερα.
Τα δακτυλικά αποτυπώματα του Kelkal οδήγησαν τις Ειδικές Δυνάμεις να τον εντοπίσουν μετά από διήμερο ανθρωποκυνηγητό. Σκοτώθηκε σε ζωντανή μετάδοση στην τηλεόραση, ένα σενάριο που το γαλλικό κοινό ξαναέζησε πάλι δύο φορές: Με τον Μερά και τους Κουασί.
Αυτά τα τρομερά γεγονότα καθοδήγησαν την μεγαλύτερη πορεία ενότητας στην πρόσφατη μνήμη. Όμως, ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ αρνήθηκε να καλέσει το Εθνικό Μέτωπο, οπότε το κόμμα έκανε τις δικές του ξεχωριστές και μικρές διαδηλώσεις την περασμένη Κυριακή. Η πορεία επίσης απέτυχε να κινητοποιήσει [9] μεγάλες μάζες των εγγονών τής αυτοκρατορίας: Τους νέους αραβικής καταγωγής που ζουν στα banlieue (δηλαδή, τα φτωχά προάστια).
Αυτοί οι κρυμμένοι περιορισμοί τής κατά τα άλλα εντυπωσιακής εκδήλωσης της Κυριακής [10] συνοψίζουν καλά τον βαθμό στον οποίο οι Γάλλοι ηγέτες παραμένουν μπερδεμένοι για το πώς να αντιμετωπίσουν τις πολιτικές συνέπειες του ότι έχασαν την Αλγερία: Μια επίμονη ακροδεξιά και μια μεγάλη μουσουλμανική μειονότητα, καμία από τις οποίες δεν απολαμβάνει τίποτα κοντά σε μια αναλογική εκπροσώπηση στο γαλλικό κοινοβούλιο, 50 χρόνια μετά.
Μια τρίτη κληρονομιά έχει επίσης συμβάλει σε αυτή την περίπλοκη δυναμική: Την «σεφαραδοποίηση» της γαλλικής εβραϊκής κοινότητας. Από την δεκαετία τού 1970, εκείνοι που είχαν βορειοαφρικανική καταγωγή αποτελούσαν την πλειοψηφία των Γάλλων Εβραίων, χάρη στην εβραϊκή φυγή από το Μαγκρέμπ και την αποκοπή των Εβραίων Ασκενάζι που απομακρύνθηκαν από το καθεστώτος τού Vichy. Η Γαλλία κληρονόμησε έτσι μια επιδεινούμενη σχέση μεταξύ Εβραίων και Μουσουλμάνων στον αραβικό κόσμο. Οι εκατοντάδες χιλιάδες των Εβραίων προσφύγων -πολλοί από αυτούς δικαιωματικά Γάλλοι πολίτες- κατανόησαν ενστικτωδώς την ανάγκη για ένα ασφαλές εβραϊκό κράτος. Η ακροδεξιά, η οποία εξέλεξε για πρώτη φορά τοπικούς αξιωματούχους στα τέλη τής δεκαετίας τού 1970, φαινόταν εμβρόντητη καθώς η ένταση αυξήθηκε μεταξύ των μειονοτήτων που θα έπρεπε να έχουν μείνει στην θέση τους -στην γαλλική Αλγερία.
Ο βαθμός που οι εβραϊκές φωνές έχουν ακουστεί περισσότερο από τους Μουσουλμάνους και τους δεξιούς στα γαλλικά Υπουργεία και στις αίθουσες της εξουσίας, είναι εξαιτίας των θεσμικών οργάνων που δημιουργήθηκαν αρχικά για τους -και από τους- Ασκενάζι: Η Consistoire Israëlite (δηλαδή το ισραηλίτικο θρησκευτικό «συνέδριο», ένα όργανο διοίκησης για τους ισραηλίτες) ιδρύθηκε από τον Ναπολέοντα το 1807 και η εβραϊκή οργάνωση των ομάδων συμφερόντων (λόμπι) που είναι γνωστή ως CRIF [11] ιδρύθηκε κατά την διάρκεια της ναζιστικής κατοχής το 1943. Παρά την μακρινή καταγωγή τους, οι νέες αφίξεις Σεφαραδιτών (εβραίοι ιβηρικής καταγωγής) τελικά ενσωματώθηκαν σε αυτά τα ιδρύματα.
Παρότι η απολυτότητα των γαλλικών δημοκρατικών ιδανικών ενέπνευσε δημοκρατίες σε όλο τον κόσμο επί αιώνες, ήταν μόνο η σταδιακή προσαρμογή αυτών των ιδανικών στις κοινωνικές και δημογραφικές πραγματικότητες -πρώτα στον εβραϊκό πληθυσμό και στο μέλλον, ίσως, στην μουσουλμανική κοινότητα ή στην δεξιά - που έδωσε στην Γαλλία διατηρήσιμη πολιτική σταθερότητα.
Η αποδοχή ως μέρος τής γαλλικής πολιτικής ζωής των ιδρυμάτων των θρησκευτικών κοινοτήτων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων των Μουσουλμάνων, σημαίνει ότι επιτρέπεται ένα είδος ήπιου κοινοτισμού: Κάπου ανάμεσα στις πολυ-κοροϊδεμένες αμερικανικές πιέσεις για «ελευθερία για όλους» και στην παραδοσιακή άρνηση της Γαλλικής Δημοκρατίας για δεσμούς των πολιτών πέρα από το κράτος. Οι εκλογικοί κανόνες που κράτησαν το Εθνικό Μέτωπο έξω από το κοινοβούλιο μεταξύ 1988 και 2012 κατέληξαν τον περασμένο Μάιο στο σημείο το 25% των Γάλλων ψηφοφόρων να επιλέξουν το κόμμα αυτό για να τους εκπροσωπήσει στις Βρυξέλλες.
Οι επιθέσεις τής περασμένης εβδομάδας φαίνεται να ξύπνησαν τους Γάλλους πολιτικούς από αυτόν τον λήθαργο. Τώρα που η προσοχή τους είναι επικεντρωμένη, θα πρέπει να κάνουν μια πρωτοφανή προσέγγιση προς τα αποξενωμένα εκλογικά σώματα της Πέμπτης Δημοκρατίας, της οποίας η ίδια η νομιμοποίηση βρίσκεται σε κίνδυνο.
Όσο πιο ειλικρινά αντιμετωπιστεί αυτή η πολύπλοκη ιστορία, και όσο ευρύτερη είναι η συμμαχία που θα επιδιώξει να διασφαλίσει την εθνική ενότητα σε μια τρομακτική στιγμή -συμπεριλαμβανομένων όλων εκείνων που πιστεύουν στο κράτος δικαίου, των Μουσουλμάνων, των Εβραίων και των δεξιών ομοίως- τόσο πιο γρήγορα η Γαλλία θα βρει μια διέξοδο από την τρέχουσα κρίση της.
sourche: http://foreignaffairs.gr/articles/70155/jonathan-laurence/i-algerini-klironomia?page=show
Copyright © 2002-2014 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.
Αναρτήθηκε από στις
Ετικέτες ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)