Τη μεθυστική περίοδο της έκρηξης των τιμών των εμπορευμάτων, οι πλούσιες σε πετρέλαιο χώρες συσσώρευσαν εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια από την πώληση φυσικού αερίου και αργού πετρελαίου στο εξωτερικό. Τα συναλλαγματικά διαθέσιμα των μεγαλύτερων πετρελαιοπαραγωγών κρατών «εκτοξεύτηκαν» στα 2,5 τρισ. δολάρια στα μέσα του 2014. Οι χώρες αυτές –η Αλγερία, η Ανγκόλα, το Καζακστάν, η Νιγηρία, η Ρωσία, η Σαουδική Αραβία και άλλες– επένδυσαν σε αμερικανικούς τίτλους χρέους και άλλα χρεόγραφα. Πήραν επίσης «τρόπαια» όπως τα κεντρικά γραφεία της Time Warner στο Μανχάταν, την ποδοσφαιρική ομάδα Παρί Σεν Ζερμέν και πολυτελείς κατοικίες στο Λονδίνο, δίνοντας σημαντική ώθηση στις τιμές τέτοιου είδους παγίων.
Τώρα που οι τιμές του πετρελαίου έχουν υποχωρήσει 50%, στα 50 δολάρια το βαρέλι, η Σαουδική Αραβία και άλλες χώρες με άφθονους φυσικούς πόρους, καταναλώνουν γρήγορα –αντί να αυξάνουν– το απόθεμά τους σε πετροδολάρια. Ύστερα από έξι μήνες χαμηλότερων τιμών, χώρες όπως η Αλγερία εξαντλούν τα αποθέματά τους σε δολάρια με τον ταχύτερο ρυθμό σε διάστημα τουλάχιστον 25 ετών.
Έρχεται σοκ
Οι πετρελαιοπαραγωγές χώρες κερδίζουν δολάρια πουλώντας το πετρέλαιό τους, είτε άμεσα, μέσω κρατικά ελεγχόμενων επιχειρήσεων, είτε έμμεσα μέσω των δικαιωμάτων εκμετάλλευσης που πληρώνουν οι ξένες πετρελαϊκές που δραστηριοποιούνται στα εδάφη τους. Το συγκεκριμένο επιχειρηματικό μοντέλο δεν αποδίδει ιδιαίτερα όταν οι τιμές βυθίζονται. Εάν η τιμή του πετρελαίου και άλλων εμπορευμάτων παραμείνει υπό πίεση, τότε η τάση κατανάλωσης των αποθεμάτων θα μειώσει τη ζήτηση για οτιδήποτε, από το ευρωπαϊκό κρατικό χρέος έως το αμερικανικό real estate, καθώς οι παραγωγοί πετρελαίου θα πωλούν τα πάγιά τους στο εξωτερικό για να αντικαταστήσουν τα χαμένα έσοδα από εξαγωγές. «Το σοκ για τις πλούσιες σε πετρέλαιο χώρες είναι τεράστιο», λέει ο Rabah Arezki, επικεφαλής της μονάδας εμπορευμάτων του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Ο δείκτης εμπορευμάτων του ΔΝΤ, ο οποίος παρακολουθεί την τιμή ενός ευρέος φάσματος φυσικών πόρων, από σιδηρομετάλλευμα και πετρέλαιο μέχρι μπανάνες και χαλκό, υποχώρησε τον Ιανουάριο στο χαμηλότερο επίπεδο από τα μέσα του 2009. Παρότι ο δείκτης έχει έκτοτε ανακάμψει ελαφρώς, παραμένει περίπου 40% χαμηλότερα από το ιστορικό υψηλό επίπεδο που κατέγραψε στις αρχές του 2011.
Συρρίκνωση αποθεμάτων
To φαινόμενο συρρίκνωσης των αποθεμάτων ξένου συναλλάγματος εξαπλώνεται σε όλες τις χώρες που στηρίζονται σε εμπορεύματα – από το πετρελαιοπαραγωγό Ομάν έως την πλούσια σε χαλκό Χιλή και την παραγωγό βαμβακιού Μπουρκίνα Φάσο. Τα αποθέματα «καταβροχθίζονται» σήμερα με διπλάσιο ρυθμό από ό,τι στην τελευταία βουτιά των τιμών εμπορευμάτων, την περίοδο 2008-09.
Η Σαουδική Αραβία είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα της ταχύτητας και του μεγέθους των ρευστοποιήσεων: τα συναλλαγματικά της αποθέματα συρρικνώθηκαν κατά 20,2 δισ. δολάρια τον Φεβρουάριο, καταγράφοντας τη μεγαλύτερη μηνιαία πτώση των τελευταίων τουλάχιστον 15 ετών. Το νούμερο είναι σχεδόν διπλάσιο σε σχέση με το 2009, οπότε οι τιμές πετρελαίου βούτηξαν στον απόηχο της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής κρίσης. Το Ριάντ κατανάλωσε 11,6 δισ. δολάρια από τα αποθέματά του μόλις μέσα σε έναν μήνα. Ευτυχώς για τους Σαουδάραβες, τα αποθέματά τους ξεπερνούν τα 700 δισ. δολάρια.
Αρχίζει το ξεπούλημα
Ο κόσμος έχει αλλάξει πολύ από το 2009. Η Αραβική Άνοιξη ήταν μια απότομη υπενθύμιση προς τα αραβικά κράτη ότι πρέπει να είναι πιο γενναιόδωρα στα κοινωνικά προγράμματα για τη στήριξη των φτωχότερων πολιτών, αν θέλουν να αποφύγουν περισσότερες αναταραχές. Όσο οι τιμές εμπορευμάτων ανέβαιναν, οι δαπάνες για δημόσια στέγαση, εκπαίδευση ή υψηλότερους μισθούς δεν αποτελούσαν πρόβλημα για τα περισσότερα πετρελαιοπαραγωγά κράτη. Με την πτώση του 50% όμως στην τιμή του brent, οι χώρες αυτές χρειάζεται να «βάλουν χέρι» στα αποθέματά τους για να συνεχίσουν να υλοποιούν τα κοινωνικά τους προγράμματα.
Ο David Spegel, επικεφαλής ερευνών για τις αναδυόμενες αγορές της BNP Paribas στο Λονδίνο, εκτιμά ότι οι πλούσιες σε πετρέλαιο χώρες θα πουλήσουν πάγια αξίας άνω των 200 δισ. δολαρίων φέτος για να γεφυρώσουν το χάσμα μεταξύ των υψηλών δημοσιονομικών δαπανών και των χαμηλών εσόδων. «Αυτή θα είναι η πρώτη φορά σε διάστημα 20 ετών που τα κράτη του OPEC θα “ρουφήξουν” ρευστότητα από την αγορά».
Αντέχουν οι Σαουδάραβες
Οι «αναλήψεις» από τα αποθέματα αντιστρέφουν μια θετική ροή διάρκειας δέκα ετών προς τα «χρηματοκιβώτια» των πλούσιων σε εμπορεύματα κρατών. Οι χώρες αυτές αγόρασαν τόσο κρατικό χρέος από τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και την Ευρώπη που ορισμένοι αναλυτές εκτιμούν πως συνέβαλαν στη διατήρηση του κόστους δανεισμού σε χαμηλά επίπεδα. Τώρα παρατηρείται διάθεση ρευστοποιήσεων.
Τα υπάρχοντα στοιχεία δείχνουν πως οι αποταμιεύσεις σε ξένο νόμισμα στις πλούσιες σε εμπορεύματα χώρες υποχωρούν. Στην Αλγερία, μία από τις μεγαλύτερες εξαγωγείς αερίου, τα αποθέματα υποχώρησαν κατά 11,6 δισ. δολάρια τον Ιανουάριο. Στην Ανγκόλα υποχώρησαν κατά 5,5 δισ. δολάρια φέτος, σημειώνοντας τη μεγαλύτερη μείωση απ΄ όταν η χώρα άρχισε να καταγράφει στοιχεία 20 χρόνια πριν.
Στη Νιγηρία, τα συναλλαγματικά διαθέσιμα μειώθηκαν τον Φεβρουάριο κατά 2,9 δισ. δολάρια, σημειώνοντας τη μεγαλύτερη μηνιαία πτώση απ΄ όταν συγκεντρώθηκαν για πρώτη φορά συγκρίσιμα στοιχεία το 2010. Ο υπουργός Οικονομικών της Σαουδικής Αραβίας είπε τον Φεβρουάριο ότι η μεγαλύτερη πετρελαιοεξαγωγός χώρα διαθέτει αρκετά αποθέματα συναλλάγματος ούτως ώστε να αντέξουν για «αρκετό καιρό». «Πήραμε το μάθημά μας από το παρελθόν», δήλωσε στο CNBC ο Ibrahim Abdulaziz Al-Assaf. «Η αγορά πετρελαίου, όπως όλοι γνωρίζουν, έχει σκαμπανεβάσματα, κορυφές και πεδιάδες». Με τον τρέχοντα ρυθμό ρευστοποιήσεων, οι Σαουδάραβες διαθέτουν αρκετά αποθέματα για να αντέξουν σχεδόν τρία χρόνια.
Αποδοση: Αναστασία Κυριανίδη-Νικολαϊδη
*Aναδημοσίευση από την εφημερίδα "Κεφάλαιο" της 25ης Απριλίου 2015
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου