Οι χώρες που κρατούν τα κλειδιά της παγκόσμιας ισορροπίας

Στην Αμερική ονομάζονται swing states: πρόκειται για τις (λιγοστές) πολιτείες, οι οποίες καθορίζουν κάθε φορά το εκλογικό αποτέλεσμα, διότι δεν είναι εξαρχής δεδομένο σε ποιο στρατόπεδο κλίνουν. 




Όμως και η διεθνής τάξη πραγμάτων έχει αυτή τη στιγμή κάποια swing states, ούτως ειπείν, τα οποία, αν τους δοθούν τα κατάλληλα κίνητρα μπορούν να έχουν μια περισσότερο δραστήρια παρουσία για την διατήρηση και ενδυνάμωση των θεσμών και των ρυθμίσεων, που σχεδιάσθηκαν μεταπολεμικά από τις ΗΠΑ και εγγυώνται την ηγεμονία τους. 

Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζει η έκθεση “Global Swing States” που συνέταξαν από κοινού ο Daniel Kliman (του German Marshall Fund) και ο Richard Fontaine (τουCenter for a New American Security, δεξαμενής σκέψης που επηρεάζει σημαντικά την κυβέρνηση Obama). 

Οι δύο αναλυτές καθιστούν σαφές, ήδη με τον υπότιτλο της έκθεσής τους (“Βραζιλία, Ινδία, Ινδονησία, Τουρκία και το Μέλλον της Διεθνούς Τάξης Πραγμάτων”) ποιές χώρες έχουν κατεξοχήν κατά νου και ποιον ρόλο τους επιφυλάσσουν. 

Πρόκειται, όπως σημειώνουν, για τέσσερις χώρες με μεγάλες και αναπτυσσόμενες οικονομίες, με στρατηγική γεωγραφική θέση στην περιοχή τους, με αφοσίωση στους δημοκρατικούς θεσμούς και, το κυριότερο, με ρευστό αυτήν τη στιγμή (και πάντως ποιο “ανοιχτό” απ΄ ό,τι η Ρωσία και η Κίνα) προσανατολισμό στα διεθνή πράγματα. Οι χώρες αυτές επιθυμούν αλλαγές στη διεθνή τάξη πραγμάτων, αλλά όχι την ανατροπή της. 

Κατά τους Kliman και ο Fontaineοι ΗΠΑ θα πρέπει να αδράξουν την ευκαιρία να διευρύνουν τη βάση υποστήριξης της υφιστάμενης τάξης πραγμάτων, φλερτάροντας εντατικά τις εν λόγω τέσσερις χώρες και ενσωματώνοντας όψεις των συμφερόντων τους. Μια τέτοια γεωπολιτική επένδυση θα είναι άκρως αποδοτική, διευκολύνοντας το έργο των υφιστάμενων μεγάλων δυνάμεων και αναθέτοντας στις αναδυόμενες νέες ευθύνες – ξεκινώντας λ.χ. από τις ειρηνευτικές επιχειρήσεις. 

Οι παρατηρήσεις αυτές εντάσσονται, σύμφωνα με τον δημοσιογράφο αναλυτή Jim Lobe, στο πλαίσιο της μακράς συζήτησης που πυρoδότησε η κρίση του 2008 και θα μπορούσε να φέρει τον τίτλο “The West and the Rest” - έχοντας ως κεντρικό ερώτημα το αν η Δύση βρίσκεται ή όχι σε μια πορεία αναπότρεπτης υποχώρησης της ισχύος της έναντι του υπόλοιπου κόσμου. 

Για νεοσυντηρητικούς στοχαστές όπως ο Robert Kagan η Ουάσιγκτον και οι σύμμαχοί τους δύνανται και οφείλουν να αγωνισθούν για τη διατήρηση της ηγεμονίας τους. Αντίθετα για εκπροσώπους της “ρεαλιστικής σχολής” όπως ο Charles Kupchan του Πανεπιστημίου Georgetownμια τέτοια προσπάθεια απλώς θα επιταχύνει την παρακμή της Δύσης και η Ουάσιγκτον θα πρέπει να προσαρμοσθεί στην ανάδυση νέων δυνάμεων, ακόμη και αν αυτές δεν συμμερίζονται απαραιτήτως τις φιλελεύθερες αξίες της Δύσης και δεν στηρίζουν τους θεσμούς που αυτή οικοδόμησε. 

Άλλοι, όπως η φιλελεύθερη διεθνιστική σχολή του John Ikenberry υποστηρίζουν ότι η τάξη πραγμάτων που ενσωματώνουν το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, οι Συμφωνίες Bretton Woods και οι ποικίλες στρατιωτικές συμμαχίες της Δύσης αποδείχθηκαν αρκούντως ανθεκτικές και επωφελείς, ώστε οι αναδυόμενες χώρες να μην μπαίνουν στον πειρασμό της αντικατάστασής τους με παράλληλες δομές. Οι Kliman και ο Fontaineεντάσσονται σε αυτή τη γραμμή σκέψης. 

Κατά τους συγγραφείς της έκθεσης οι δύο μεγαλύτερες παγκόσμιες προκλήσεις αυτή τη στιγμή είναι η κρίση της ευρωζώνης και η στάση της Κίνας (οι επιθετικές εμπορικές πρακτικές των κινεζικών κρατικών εταιρειών, η παράκαμψη της Παγκόσμιας Τράπεζας χάριν διμερών συμφωνιών χορήγησης αναπτυξιακής βοήθειας, η αμφισβήτηση της κυριαρχίας του δολαρίου, η πιθανή παρεμπόδιση της ελευθερίας της ναυσιπλοΐας στην Σινική Θάλασσα). 

Η τετράδα Ινδίας, Τουρκίας, Βραζιλίας και Ινδονησίας θα μπορούσε, με την κατάλληλα ενίσχυση της παρουσίας τους στους διεθνείς θεσμούς, να βοηθήσει – ιδίως στη δημιουργία ενός αναπτυξιακού πλαισίου για την Αφρική, εναλλακτικού προς τον κινεζικό διμερή δανεισμό. 

Ωστόσο, υπάρχουν και τα προβλήματα: οι συντάκτες της έκθεσης “βαθμολογούν” τον βαθμό σύγκλισης των πολιτικών της “τετράδας” προς τις αμερικανικές σε σχέση με πέντε τομείς ενδιαφέροντος (εμπόριο, χρηματοπιστωτικά, ναυτιλία, μη διάδοση των πυρηνικών, ανθρώπινα δικαιώματα)και στέκονται μεταξύ άλλων στην αντίσταση της Βραζιλίας στις “ανθρωπιστικές επεμβάσεις”, στην συμμετοχή της Ινδονησίας στον εναλλακτικό προς το ΔΝΤ Ασιατικό Μηχανισμό της ΠρωτοβουλίαςChiang Mai, στην τουρκο-βραζιλιανική μεσολάβηση προς την Τεχεράνη για το πυρηνικό της πρόγραμμα και στις “υπερβολικές” αξιώσεις της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο...

ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΡΑΠΤΗ

Πηγή:www.capital.gr