Σήμερα, οι σχέσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Τουρκίας βρίσκονται σε πολύ καλύτερη κατάσταση από ό,τι ήταν πριν από λίγα χρόνια. Η απόφαση του Ισραήλ να ζητήσει συγγνώμη από τους Τούρκους για το συμβάν του 2010 με το στολίσκο στη Γάζα και να τους προσφέρουν οικονομική αποζημίωση, που ελήφθη μετά από έντονες αμερικανικές πιέσεις, έδωσε στην κυβέρνηση Obama μιαν ανάσα ανακούφισης. Τώρα που οι ΗΠΑ επιδιώκουν να αποσυρθούν από τη Μέση Ανατολή και να στραφούν προς την Ανατολική Ασία, δύο κρίσιμοι σύμμαχοι είναι πρόθυμοι να συμμετάσχουν εκ νέου. Η επίσκεψη του Τούρκου πρωθυπουργού Recep Tayyip Erdogan στην Ουάσιγκτον πρέπει να εξεταστεί υπό αυτό το πρίσμα. Ο Τούρκος ηγέτης καλοσωρίστηκε με μεγάλες τιμές από τους Obama και Biden, και του δίνεται αρκετός χρόνος και προσοχή. Η αλήθεια είναι πως αυτός και ο πρόεδρος των ΗΠΑ έχουν καταφέρει να οικοδομήσουν μια ισχυρή σχέση η οποία μάλιστα επέζησε τις σκοτεινές ημέρες όταν υπήρχαν πολλές συζητήσεις σχετικά με τη στροφή της Άγκυρας προς την Ανατολή, προς το Ιράν, τη Χαμάς κλπ. Το γεγονός αυτό τονίζει ο μεγάλος αριθμός των συναντήσεων μεταξύ των δύο ηγετών. Επίσης, η Τουρκία εκτιμά τώρα την τιμή του να είναι σύμμαχος των ΗΠΑ. Η αναστάτωση στη Μέση Ανατολή, η οποία έχει πλέον διαχυθεί στα νότια σύνορα με την πρόσφατη θανατηφόρα βομβιστική επίθεση στο Reyhanli, έχει ωθήσει την Τουρκία και πάλι προς το ΝΑΤΟ. Πλέον φιλοξενεί στοιχεία της πυραυλικής άμυνας της Συμμαχίας (κάτι το οποίο δεν αρέσει στο Ιράν), ενώ έχουν αναπτυχθεί πύραυλοι Patriot κατά μήκος των μακρούς 900 χιλιομέτρων συνόρων με την πληγείσα από τον πόλεμο Συρία.
Αλλά, να είστε σίγουροι, δεν είναι όλα ρόδινα μεταξύ των δύο κυβερνήσεων. Η Συρία αποτελεί τόσο ένας λόγος συμμαχίας, όσο και ένα σημείο τριβής. Η Άγκυρα, ένας ισχυρός υποστηρικτής της αντιπολίτευσης, έχει καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να αναγκάσει τους Αμερικανούς να παρέμβουν, π.χ. επιβάλλοντας μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων τύπου Λιβύης. Αλλά αυτό δεν είναι ένα παιχνίδι που επιθυμεί να παίξει ο Obama, ο οποίος αποφεύγει τα ρίσκα. Ο φίλος μου, Ömer Taşpınar, ένας παράγων της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής έχει παρατηρήσει εύστοχα ότι οι συγκυρίες έχουν αλλάξει. Τώρα οι ΗΠΑ ρωτούν την Τουρκία αυτό που αρχικά ρώτησε η Άγκυρα την κυβέρνηση Bush το 2003. Τί έρχεται μετά τον Assad; Και η απάντησή της Τουρκίας θα κατακτούσε τους νεοσυντηρητικούς του παρελθόντος: η δημοκρατία. Ο Obama δεν είναι απολύτως πεπεισμένος, ούτε και η κοινή γνώμη της Τουρκίας.
Ο Taşpınar λέει η ειρωνική στροφή των πραγμάτων εκτείνεται ακόμη περισσότερο. Σήμερα, η Αμερική προσπαθεί να πείσει την Τουρκία ότι η διατήρηση της ενότητας του Ιράκ αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα. Αυτό ήταν, φυσικά, ένα απαραίτητο σημείο συζήτησης για τους Τούρκους διπλωμάτες ... κάποτε. Τώρα η Τουρκία αναπτύσσει έντονες πολιτικές, οικονομικές και κυρίως ενεργειακές διασυνδέσεις με την περιφερειακή κυβέρνηση του Κουρδιστάν στο Βορρά. Ενώ ο Massoud Barzani (Πρόεδρος της Ιρακινής περιοχής του Κουρδιστάν) αποτελεί σημαντικό σύμμαχο στις εν εξελίξει προσπάθειες για την επίλυση της δύο δεκαετιών μακράς σύγκρουσης της Τουρκίας με το PKK, η Άγκυρα βρίσκεται σε πορεία σύγκρουσης με τον Nouri al-Maliki, τον πρωθυπουργό του Ιράκ. Για την Τουρκία είναι απλώς ένας ηγέτης που συναναστρέφεται με το Ιράν και το καθεστώς Assad στη Συρία.
Παρά τους ερεθισμούς αυτούς, είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι η Τουρκία, ωστόσο, συνεχίζει μόνο με τις συνομιλίες της Γενεύης 2 που συμφωνήθηκαν στη Μόσχα, μεταξύ του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ John Kerry και του Sergei. Lavrov. Η αντίδραση της Τουρκίας στην βομβιστική επίθεση στο Reyhanli είναι επίσης μάλλον υποτονική. Η Άγκυρα δεν έχει ξεκινήσει κάποια στρατιωτική επέμβαση ως αντίποινα (Φυσικά, μερικοί από τους εσωτερικούς επικριτές του Erdogan έχουν διαδώσει αμφιβολίες του εάν ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός, ο οποίος φέρεται να δρα ανεξέλεγκτος στις παραμεθόριες περιοχές, είναι ο πραγματικός ένοχος).
Οι Obama και Erdogan πρέπει να φροντίσουν ακόμη ένα ευαίσθητο σημείο. Αυτή τη φορά πρόκειται για την Ευρώπη. Οι επικείμενες συνομιλίες ΗΠΑ-ΕΕ για το Διατλαντικό Εμπόριο και την Επενδυτική Συμμαχία (ΤΤΙΡ) αφορούν άμεσα τους Τούρκους. Ως μέρος της τελωνειακής ένωσης της ΕΕ η Τουρκία θα πρέπει να συμμορφωθεί με τους όρους της συμφωνίας χωρίς να της προκύπτει κάποιο όφελος σε αντάλλαγμα, ή ακόμη και να λάβει μέρος στις διαπραγματεύσεις. Η τουρκική ηγεσία έχει αντιδράσει έντονα για το θέμα αυτό (όπως και για άλλες συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών που υπεγράφησαν από τις Βρυξέλλες - π.χ. με τη Νότια Κορέα). Η απάντηση της ΕΕ είναι πως θα είναι στο χέρι της Τουρκίας και της Αμερικής να διαπραγματευτούν μια ξεχωριστή συμφωνία που επιτρέπει στους Τούρκους εξαγωγείς να βελτιώσουν την πρόσβασή τους στην αγορά των ΗΠΑ. Να περιμένετε οι ΤΤΙΡ να βρίσκονται στην ατζέντα συνομιλιών. Πιθανώς η Ουάσιγκτον μπορεί να επιτρέψει στον εαυτό της μια στάλα γενναιοδωρίας δεδομένων των γεωπολιτικών προκλήσεων που εμπλέκονται. Ωστόσο, όπως πάντα, τον τελευταίο λόγο θα έχει το Κογκρέσο και όχι ο Obama.
Αλλά, να είστε σίγουροι, δεν είναι όλα ρόδινα μεταξύ των δύο κυβερνήσεων. Η Συρία αποτελεί τόσο ένας λόγος συμμαχίας, όσο και ένα σημείο τριβής. Η Άγκυρα, ένας ισχυρός υποστηρικτής της αντιπολίτευσης, έχει καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να αναγκάσει τους Αμερικανούς να παρέμβουν, π.χ. επιβάλλοντας μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων τύπου Λιβύης. Αλλά αυτό δεν είναι ένα παιχνίδι που επιθυμεί να παίξει ο Obama, ο οποίος αποφεύγει τα ρίσκα. Ο φίλος μου, Ömer Taşpınar, ένας παράγων της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής έχει παρατηρήσει εύστοχα ότι οι συγκυρίες έχουν αλλάξει. Τώρα οι ΗΠΑ ρωτούν την Τουρκία αυτό που αρχικά ρώτησε η Άγκυρα την κυβέρνηση Bush το 2003. Τί έρχεται μετά τον Assad; Και η απάντησή της Τουρκίας θα κατακτούσε τους νεοσυντηρητικούς του παρελθόντος: η δημοκρατία. Ο Obama δεν είναι απολύτως πεπεισμένος, ούτε και η κοινή γνώμη της Τουρκίας.
Ο Taşpınar λέει η ειρωνική στροφή των πραγμάτων εκτείνεται ακόμη περισσότερο. Σήμερα, η Αμερική προσπαθεί να πείσει την Τουρκία ότι η διατήρηση της ενότητας του Ιράκ αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα. Αυτό ήταν, φυσικά, ένα απαραίτητο σημείο συζήτησης για τους Τούρκους διπλωμάτες ... κάποτε. Τώρα η Τουρκία αναπτύσσει έντονες πολιτικές, οικονομικές και κυρίως ενεργειακές διασυνδέσεις με την περιφερειακή κυβέρνηση του Κουρδιστάν στο Βορρά. Ενώ ο Massoud Barzani (Πρόεδρος της Ιρακινής περιοχής του Κουρδιστάν) αποτελεί σημαντικό σύμμαχο στις εν εξελίξει προσπάθειες για την επίλυση της δύο δεκαετιών μακράς σύγκρουσης της Τουρκίας με το PKK, η Άγκυρα βρίσκεται σε πορεία σύγκρουσης με τον Nouri al-Maliki, τον πρωθυπουργό του Ιράκ. Για την Τουρκία είναι απλώς ένας ηγέτης που συναναστρέφεται με το Ιράν και το καθεστώς Assad στη Συρία.
Παρά τους ερεθισμούς αυτούς, είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι η Τουρκία, ωστόσο, συνεχίζει μόνο με τις συνομιλίες της Γενεύης 2 που συμφωνήθηκαν στη Μόσχα, μεταξύ του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ John Kerry και του Sergei. Lavrov. Η αντίδραση της Τουρκίας στην βομβιστική επίθεση στο Reyhanli είναι επίσης μάλλον υποτονική. Η Άγκυρα δεν έχει ξεκινήσει κάποια στρατιωτική επέμβαση ως αντίποινα (Φυσικά, μερικοί από τους εσωτερικούς επικριτές του Erdogan έχουν διαδώσει αμφιβολίες του εάν ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός, ο οποίος φέρεται να δρα ανεξέλεγκτος στις παραμεθόριες περιοχές, είναι ο πραγματικός ένοχος).
Οι Obama και Erdogan πρέπει να φροντίσουν ακόμη ένα ευαίσθητο σημείο. Αυτή τη φορά πρόκειται για την Ευρώπη. Οι επικείμενες συνομιλίες ΗΠΑ-ΕΕ για το Διατλαντικό Εμπόριο και την Επενδυτική Συμμαχία (ΤΤΙΡ) αφορούν άμεσα τους Τούρκους. Ως μέρος της τελωνειακής ένωσης της ΕΕ η Τουρκία θα πρέπει να συμμορφωθεί με τους όρους της συμφωνίας χωρίς να της προκύπτει κάποιο όφελος σε αντάλλαγμα, ή ακόμη και να λάβει μέρος στις διαπραγματεύσεις. Η τουρκική ηγεσία έχει αντιδράσει έντονα για το θέμα αυτό (όπως και για άλλες συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών που υπεγράφησαν από τις Βρυξέλλες - π.χ. με τη Νότια Κορέα). Η απάντηση της ΕΕ είναι πως θα είναι στο χέρι της Τουρκίας και της Αμερικής να διαπραγματευτούν μια ξεχωριστή συμφωνία που επιτρέπει στους Τούρκους εξαγωγείς να βελτιώσουν την πρόσβασή τους στην αγορά των ΗΠΑ. Να περιμένετε οι ΤΤΙΡ να βρίσκονται στην ατζέντα συνομιλιών. Πιθανώς η Ουάσιγκτον μπορεί να επιτρέψει στον εαυτό της μια στάλα γενναιοδωρίας δεδομένων των γεωπολιτικών προκλήσεων που εμπλέκονται. Ωστόσο, όπως πάντα, τον τελευταίο λόγο θα έχει το Κογκρέσο και όχι ο Obama.
Του Dimitar Bechev
Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ:http://ecfr.eu/blog/entry/us_-_turkey_relations_a_bitter_honeymoon
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου