Στην διαλυμένη από τον πόλεμο Λιβύη, η μελλοντική πορεία προς την ειρήνη ίσως να μην βρίσκεται στις αίθουσες συνεδριάσεων όπου διεξάγονται οι συνομιλίες υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών αλλά σε ένα εκτεταμένο εργοστάσιο γαλακτοκομικών προϊόντων στην δυτική πόλη-λιμάνι, Μισράτα. Αξίζει να σημειωθεί ότι, ακόμη και μετά από μήνες μαχών, εξακολουθεί να παράγει νόστιμο γιαούρτι με φρούτα και παγωτό μακιάτο.
Πολιτοφύλακες στην Μισράτα, στην δυτική Λιβύη, τον Ιούλιο του 2012. (Youssef Boudlal / Courtesy Reuters
Το τυροκομείο al-Naseem είναι η μεγαλύτερη ιδιωτική επιχείρηση στην Λιβύη –και μια από τις λίγες επιχειρήσεις εν λειτουργία σε μια χώρα που έχει κτυπηθεί από τον εμφύλιο πόλεμο από τον Μάιο του περασμένου έτους. Όταν περιόδευσα τους καλοφτιαγμένους χώρους τού εργοστασίου τον Ιανουάριο, ο ιδιοκτήτης τής al-Naseem μού είπε ότι είχε υποστεί απώλεια εσόδων κατά 40% από την έναρξη της σύγκρουσης. Ήταν κουρασμένος από τον πόλεμο και έτοιμος για διάλογο.
Η Μισράτα ήταν η περιοχή τής αρχικής μάχης τής λιβυκής επανάστασης, αυτής που άνοιξε τον δρόμο για την απελευθέρωση της Τρίπολης και την πτώση τού καθεστώτος τού Μουαμάρ αλ-Καντάφι. Η πόλη φιλοξενεί τώρα τις πιο ισχυρές και καλά οργανωμένες πολιτοφυλακές τής χώρας. Αυτές οι ένοπλες ομάδες αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος ενός συνασπισμού που εδρεύει στην Τρίπολη και ονομάζεται Αυγή τής Λιβύης, μια χαλαρή ένωση ισλαμιστών, Βερβέρων, και κατοίκων των γειτονιών τής Τρίπολης και πόλεων στα δυτικά. Από το περασμένο καλοκαίρι, η Αυγή τής Λιβύης πολεμά μια συμμαχία πολιτοφυλακών με επικεφαλής τον Khalifa Hifter, έναν στρατηγό που υποστηρίζεται σήμερα από την εξόριστη κυβέρνηση της Λιβύης στην πόλη τού Τομπρούκ στα ανατολικά, την μόνη αρχή στην Λιβύη που αναγνωρίζεται από την διεθνή κοινότητα. Αμφότερες οι φατρίες τής Τρίπολης και του Τομπρούκ έχουν τον δικό τους πρωθυπουργό, το κοινοβούλιο, και τον στρατό τους.
Αλλά η Μισράτα φιλοξενεί επίσης την πιο ισχυρή επιχειρηματική κοινότητα της Λιβύης [2], η οποία περιλαμβάνει βιομηχανίες μεταποίησης, κατασκευών, και μεταφορών –που όλες τους εξαρτώνται από την πρόσβαση στο υπόλοιπο της Λιβύης. Και σε αυτή την ιστορία –μαχητές και έμποροι, πλάι-πλάι- υπάρχουν λόγοι για συγκρατημένη αισιοδοξία σχετικά με το μέλλον τής Λιβύης ως ένα ενιαίο κράτος.
Τον περασμένο μήνα, ο ΟΗΕ ξεκίνησε μια σειρά ειρηνευτικών συνομιλιών [3] στην Γενεύη με στόχο τον τερματισμό τής σύγκρουσης και τον σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής ενότητας. Κατά την διάρκεια των δύο εβδομάδων που πέρασα στην Μισράτα, είδα έντονες συζητήσεις μεταξύ των κατοίκων τής περιοχής, επιχειρηματιών, μελών των πολιτικών ελίτ, και διοικητών πολιτοφυλακών για το αν θα συμμετάσχουν στις συνομιλίες. Αν και ορισμένοι αμφισβήτησαν την θέση, την έκταση και τον σκοπό των διαπραγματεύσεων της Γενεύης -καθώς και την ικανότητα των παρευρισκομένων εκεί να κάνουν μια συμφωνία που θα διαρκέσει-πολλοί υποστήριξαν την ιδέα τού διαλόγου επί της αρχής.
Το να μπείτε στην Μισράτα αυτές τις μέρες είναι σαν να μπαίνετε σε μια πόλη υπό στρατιωτικό νόμο. Οι αίθουσες του Πανεπιστημίου της έχουν αδειάσει από φοιτητές οι οποίοι έχουν πάει στην πρώτη γραμμή. Οι πρόσφυγες που έχουν εγκαταλείψει τις συγκρούσεις στην Βεγγάζη στριμώχνονται σε συγκροτήματα διαμερισμάτων. Οι τηλεοπτικοί σταθμοί της δείχνουν ατελείωτες και ζωντανές σκηνές μάχης από την επική πολιορκία τού 2011, διανθιζόμενες με απειλητικές εικόνες τού Hifter, υπό παρακινητική, οπερατική μουσική. Το μήνυμα είναι σαφές: Η επανάσταση δεν έχει τελειώσει.
Οι Μισρατινοί πολιτοφυλακές, έχοντας αναπτυχθεί σε όλη αυτή την τεράστια περιοχή, συγκρούονται με τους αντιπάλους τους στα βουνά Nafusa στα δυτικά, και έχουν καταλάβει στα νότια μια πρωτεύουσα επαρχίας που έχει πληγεί από τις εθνοτικές συγκρούσεις. Πιο πρόσφατα, αντάλλαξαν ομαδικά πυρά πυροβολικού με τους συμμάχους τού Hifter για τον έλεγχο των παράκτιων τερματικών σταθμών πετρελαίου στα λιμάνια Es Sider και Ras Lanuf. Περιγράφουν την μάχη ως έναν αγώνα για να σταματήσει η επιστροφή τού απολυταρχικού «βαθέος κράτους» που υποπτεύονται ότι ενορχηστρώνει ο Hifter, με βοήθεια από την Αίγυπτο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Μια ημέρα πριν από την επίσκεψή μου στην πρώτη γραμμή στο Es Sider, οι πολιτοφυλακές τής Μισράτα είχαν δηλώσει κατάπαυση του πυρός -μια κίνηση που ακολουθήθηκε από μια παρόμοια δήλωση από τις δυνάμεις τού Hifter λίγο αργότερα. Αλλά όταν έφτασα, οι βομβαρδισμοί ήταν ήδη σε εξέλιξη. Δεν ήταν σαφές ποιος άνοιξε πυρ πρώτος˙ Εκείνο που ήταν γνωστό ήταν ότι ένας 19χρονος Μισρατινός εθνοφρουρός σκοτώθηκε από μια απογευματινή επίθεση. Με την δύση τού ηλίου, τα αεροσκάφη τού Hifter έριχναν βόμβες σε θέσεις στην Μισράτα και οι Μισρατινοί ανταπάντησαν με οβιδοβόλα και ρουκέτες.
«Τέσσερα χρόνια πολέμου μετά την πτώση τού Καντάφι˙ Θέλω να πάω σπίτι», μου είπε ένας νεαρός μαχητής.
Ήταν ένα συναίσθημα που συμμερίζονται πολλοί Μισρατινοί -δικηγόροι, επιχειρηματίες και ακτιβιστές τής νεολαίας ομοίως. Το εκλεγμένο δημοτικό συμβούλιο της Μισράτα επικύρωσε μια αντιπροσωπεία από την πόλη για τις ειρηνευτικές συνομιλίες τού ΟΗΕ, παρότι το κοινοβούλιο του συνασπισμού τής Αυγής, το Γενικό Εθνικό Κογκρέσο, είχε μποϊκοτάρει [4] τον πρώτο γύρο των διαπραγματεύσεων. Και Μισρατινοί διοικητές πολιτοφυλακών μου είπαν ότι η κατάπαυση του πυρός που μόλις τελείωσε ήταν μονομερής απόφασή τους, ανακοινωμένη προς υποστήριξη των συνομιλιών.
Το ερώτημα τώρα είναι αν οι πραγματιστές θα κερδίσουν επί των αρνητών στην Μισράτα και των πιο ριζοσπαστών ισλαμιστών εντός τής κυβέρνησης τής Αυγής.
«Μόνο αφότου νικήσει μια πλευρά και χάσει η άλλη μπορεί να σχηματιστεί κυβέρνηση», είπε ο Salah Badi, ο κορυφαίος διοικητής τής σκληρής γραμμής στη Μισράτα, του οποίου η πολιτοφυλακή επιτέθηκε στο διεθνές αεροδρόμιο της Τρίπολης το περασμένο καλοκαίρι, σηματοδοτώντας την ίδρυση της Αυγής τής Λιβύης. Ο Badi συνέχισε για να κατηγορήσει τον ΟΗΕ ότι προσπαθεί να διαιρέσει την Λιβύη μεταξύ της Γαλλίας και της Ιταλίας.
Υπάρχουν και άλλα ζητήματα με τα οποία πρέπει να καταπιαστεί η πόλη αν θέλει να προχωρήσει προς τα εμπρός. Η ανοχή στις αντιτιθέμενες απόψεις είναι ένα από αυτά˙ Ορισμένοι επικριτές των παρατάξεων της πόλης έχουν σιγήσει ή αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την χώρα. Ένα άλλο [ζήτημα] είναι η ικανότητα όλων των πλευρών να προχωρήσουν προς την κατεύθυνση της συμφιλίωσης μετά την βία τού πολέμου˙ Οι πολιτοφυλακές τής Μισράτα επέβαλλαν μια τρομακτική εκδίκηση στην γειτονική πόλη Tawergha για ζημιές που οι φιλο-κανταφικοί μαχητές της διέπραξαν κατά την διάρκεια της επανάστασης, αναγκάζοντας το σύνολο του πληθυσμού τής Tawergha να τραπεί σε φυγή.
Η Μισράτα έχει κερδίσει μια κάποια φήμη για την αμφιθυμία της προς τον ισλαμικό φανατισμό, αν όχι την σιωπηρή υποστήριξή της. Ορισμένοι διοικητές πολιτοφυλακών παραδέχθηκαν την υποστήριξη ενός συνασπισμού πολιτοφυλακών με βάση στην Βεγγάζη που πολεμούν τις δυνάμεις τού Hifter στον οποίο περιλαμβάνεται η τρομοκρατική ομάδα Ανσάρ αλ-Σαρία. Αλλά με την ίδια αναπνοή, πολλοί Μισρατινοί υποστήριξαν ότι ο τζιχαντισμός είναι ενάντιος στο επιχειρηματικό ήθος τής πόλης και την μετριοπαθή ταυτότητά της σχετικά με την ισλαμική ευσέβεια.
Η αυξανόμενη απειλή από το Ισλαμικό Κράτος, επίσης γνωστό ως ISIS, θα μπορούσε να αποδειχθεί ένα σημείο καμπής. Τον Ιανουάριο, Μισρατινοί μαχητές πολιτοφυλακών απήχθησαν και εκτελέστηκαν από τους υποστηρικτές τού Ισλαμικού Κράτους στον νότο τής χώρας, και Μισρατινοί μαχητές έκτοτε συγκρούονται με τους τζιχαντιστές στην κεντρική συνοικία al-Jufrah. «Η επόμενη μάχη μας θα είναι με την Ανσάρ αλ-Σαρία και το Ισλαμικό Κράτος», μου είπε ένας Μισρατινός διοικητής έξω από το Es Sidr στα μέσα Ιανουαρίου. «Έχουμε μόνο μία σημαία εδώ, και δεν είναι η μαύρη σημαία».
Μπλεγμένοι με αυτές και άλλες προκλήσεις, δεν θα είναι εύκολο για την Μισράτα ή για την Λιβύη να αναδυθούν. Σε μια χώρα που στερείται διοικητικών θεσμών και που ανακάμπτει από μια μακρά τυραννία που ευνόησε τις τακτικές τού διαίρει και βασίλευε, οι πολίτες έχουν επιστρέψει σε φυλετικές, θρησκευτικές και περιφερειακές ταυτότητες. Η άγρια υπερηφάνεια που παίρνουν πολλοί από τους κατοίκους και τους μαχητές τής Μισράτα από την δέσμευση της πόλης στην επανάσταση –αυτό που περήφανα αποκαλούν πολλοί κάτοικοι ως «ακλόνητη στάση» -είναι απλώς ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτών των διαιρέσεων.
Από την πλευρά τους, ο Hifter και μερικοί υποστηρικτές του ποθούν μια πιο στενή πολιτική τάξη, μια τάξη στην οποία οι ισλαμιστές αντίπαλοι θα αποκλειστούν εντελώς. Ως αποτέλεσμα, έχουν καταφύγει σε μια ρητορική για «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας», η οποία έχει θολώσει το γεγονός ότι η πραγματική διαφορά στην Λιβύη επικεντρώνεται στο πώς να διανεμηθεί η πολιτική εξουσία και να μοιραστούν οι οικονομικοί πόροι.
Αλλά σε κάθε στρατόπεδο, υπάρχουν τώρα ενισχυτικές φωνές -όπως αυτή τού ιδιοκτήτη τού εργοστασίου al-Naseem -που συνειδητοποιούν ότι το μέλλον τής Λιβύης βρίσκεται στην αλληλεξάρτηση, την συμμετοχικότητα και την ειρήνη, και όχι στην συνεχή αντιπαράθεση.
sourche: http://foreignaffairs.gr/articles/70170/frederic-wehrey/gia-tin-eirini-stin-koyrasmeni-apo-ton-polemo-libyi?page=show
Copyright © 2002-2014 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.
All rights reserved.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου