Όταν οι διαπραγματεύσεις στη Λοζάνη στις 2 Απριλίου κατέληξαν σε ένα πλαίσιο για μια συνολική συμφωνία για το ζήτημα των πυρηνικών του Ιράν, οι εμπλεκόμενες πλευρές έδωσαν στον εαυτό τους 89 ημέρες για να ολοκληρώσουν τις λεπτομέρειες πριν από το τελεσίγραφο της 30ης Ιουνίου. Έχει περάσει το μισό και πλέον χρονικό διάστημα. Αλλά αντί να σημειώνεται σταθερή πρόοδος στη γεφύρωση των κενών που απομένουν, οι δύο πλευρές φαίνεται ότι απομακρύνονται.
Μπορεί να κάνω λάθος για αυτό διότι οι αξιωματούχοι που εμπλέκονται διατηρούν μια αξιοσημείωτη πειθαρχία στο να μην αποκαλύπτουν τα στοιχεία των εν εξελίξει συνομιλιών τους. Η εικασία μου ωστόσο είναι ότι σε αυτή την περίπτωση το no news δεν σημαίνει “καλά νέα”. Η ομάδα του Ιράν εστιάζει στην ελάφρυνση των κυρώσεων και προφανώς δεν είναι εξαιρετικά πρόθυμη να επεξεργαστεί τις κουραστικές λεπτομέρειες για το πώς θα απομακρυνθούν 13.000 συσκευές φυγοκέντρησης, 8.500 κιλά χαμηλού εμπλουτισμένου ουρανίου, θα αντικατασταθεί ο αντιδραστήρας Arak και θα εφαρμοστούν επιπρόσθετα μέτρα επαλήθευσης, μεταξύ άλλων απαραίτητων μέτρων.
Η διαπραγματευτική στρατηγική του Ιράν φαίνεται να είναι η αναβολή αυτών των αποφάσεων μέχρι το τέλος Ιουνίου, όταν η βιασύνη για την οριστικοποίηση του θέματος θα επιτρέψει να διαρρεύσουν λεπτομέρειες. Για το Ιράν, όσο πιο σύντομη είναι η συμφωνία τόσο το καλύτερο, για να διατηρήσει την αίσθηση -που αμφισβητείται από τις άλλες πλευρές- πως οτιδήποτε δεν απαγορεύεται, θα επιτρέπεται. Οι Ιρανοί μπορεί επίσης να θεωρούν πως επειδή ο υπουργός Εξωτερικών Javad Zarif ασχολείται με το ζήτημα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, θα είχε το πλεονέκτημα να διαπραγματευτεί εάν οι αποφάσεις αφηνόταν στους υπουργούς.
Πιο σημαντικό, οι Ιρανοί εμφανίζεται να πιστεύουν ότι η άλλη πλευρά, κυρίως ο πρόεδρος Barack Obama, έχει περισσότερο ανάγκη τη συμφωνία και ως εκ τούτου είναι πιο πρόθυμος να προσφέρει παραχωρήσεις. Κάνουν λάθος, αλλά ποιος μπορεί να τους κατηγορήσει για την καλλιέργεια ευσεβών πόθων; Πρέπει κανείς να ακούσει μόνο για λίγα λεπτά τις επιθέσεις που δέχεται από τους αντιπάλους του Obama στην Ουάσιγκτον και να απορροφήσει το σκεπτικό ότι είναι έτοιμος να αποδεχθεί οποιονδήποτε συμβιβασμό προκειμένου να είναι σε θέση να κάνει λόγο για μια επιτυχία στην εξωτερική πολιτική υπό την πολιτική του ηγεσία.
Το επιχείρημα είναι παράλογο. Ασφαλώς, στον Obama θα άρεσε μια σπάνια διπλωματική νίκη, αλλά όχι εις βάρος των εθνικών συμφερόντων. Και γνωρίζει ότι η θητεία του δύσκολα θα εμπλουτιστεί με μια συμφωνία που απέτυχε τον στόχο του να μπλοκάρει το δρόμο του Ιράν προς ένα πυρηνικό όπλο. Επιπλέον, η μη επίτευξη συμφωνίας δεν θα τον έπληττε πολιτικά. Αν και οι περισσότεροι Αμερικανοί υποστηρίζουν την προοπτική μιας συμφωνίας για το Ιράν, δεν υπάρχουν πανηγυρισμοί στους δρόμους όπως συνέβη στην Τεχεράνη όταν ανακοινώθηκε στο πλαίσιο της 2ας Απριλίου. Το ζήτημα είναι μόνο ένα από τα πολλά στο πιάτο του Obama.
Για την ιρανική κυβέρνηση, από την άλλη πλευρά, η αφαίρεση του ζυγού των κυρώσεων είναι η κορυφαία προτεραιότητα. Οι Ιρανοί έχουν υψηλές προσδοκίες για μια συμφωνία που αποκαθιστά το διεθνές τους εμπόριο και απομακρύνει την απομόνωσή τους. Ενδεχόμενη αποτυχία να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι, θα έθετε τον πρόεδρο Hassan Royhani σε πολιτικό κίνδυνο.
Ενώ καθυστερεί όσον αφορά τις συνομιλίες σε εργασιακό επίπεδο, το Ιράν εργάζεται σκληρά σε ένα άλλο μέτωπο για να προσπαθήσει να δημιουργήσει μόχλευση. Στην ομιλία της 9ης Απριλίου, ο Ανώτατος Ηγέτης Ayatollah Ali Khamenei δήλωσε ότι οι επιθεωρητές δεν θα μπορούν να επισκέπτονται τις στρατιωτικές εγκαταστάσεις. Την άποψη αυτή συμμερίστηκαν οι διοικητές της Ιρανικής Επαναστατικής Φρουράς. Στι 20 Μαϊου ο Khamenei επέμεινε ότι ούτε και οι επιθεωρητές θα μπορούσαν να μιλήσουν με τους Ιρανούς πυρηνικούς επιστήμονες.
Αυτά τα αιτήματα σημαίνουν ότι στο μέλλον η ΙΑΕΑ δεν θα είναι σε θέση να επιβεβαιώσει την απουσία αδήλωτης ιρανικής πυρηνικής ενέργειας ούτε να υποβάλει σε άλλους ερωτήματα για τις πυρηνικές δραστηριότητες του παρελθόντος. Οι διαπραγματευτικοί εταίροι του Ιράν δεν θα αποδεχόταν κανέναν τέτοιο όρο. Με το να το παρακάνει επιμένοντας σε αυτούς τους όρους, ο Khamenei θα κατέστρεφε τη συμφωνία.
Όπως και σε περιπτώσεις κόκκινων γραμμών του Khamenei, οι διαπραγματευτές του Ιράν θα εξετάσουν δημιουργικούς τρόπους για να ερμηνεύσουν τις δηλώσεις του. ΤΟν περασμένο Ιούλιο, για παράδειγμα, επέμεινε ότι το Ιράν χρειαζόταν τις επιπλέον 130.000 κεντροφυγικές συσκευές πρώτης γενιάς. Στις 2 Απριλίου ωστόσο, το Ιράν συμφώνησε να αναβάλει την απαίτηση αυτή για περισσότερα από 15 χρόνια. Η μη παροχή πρόσβασης σε στρατιωτικές βάσεις θα μπορούσε να σημαίνει μη απεριόριστη πρόσβαση. Ο αναπληρωτής Ιρανός διαπραγματευτής Abbas Araqchi τόνισε πως ίσως να είναι δυνατή η πρόσβαση σε στρατιωτικές βάσεις υπό το Επιπρόσθετο Πρωτόκολλο. Η ελεγχόμενη πρόσβαση ωστόσο δεν μπορεί να σημαίνει να περιμένουν 24 ημέρες για να επισκεφθούν μια ύποπτη περιοχή, όπως έχει προτείνει το Ιράν.
Όταν η ΙΑΕΑ έχει βάσιμους λόγους να υποπτεύεται, το να εμποδίζεται η πρόσβαση σε ανθρώπους και εγκαταστάσεις σημαίνει ότι ποτέ δεν θα είναι σε θέση να κρίνει εάν το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν είναι απολύτως ειρηνικό. Εκτός και αν και μέχρι να έλθει κατάληξη σε μια τέτοια κρίση, ορισμένες μορφές κυρώσεων πρέπει να παραμείνουν σε ισχύ. Εάν το Ιράν επιμείνει στους όρους του Khamenei, οι μεγάλες δυνάμεις θα πρέπει να διατηρήσουν την θέση τους και να αφήσουν το Ιράν να είναι αυτό υπεύθυνο για την μη εφαρμογή μιας συμφωνίας.
του Mark Fitzpatrick
Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: https://www.iiss.org/en/politics%20and%20strategy/blogsections/2015-932e/may-7114/who-needs-an-iran-nuclear-deal-more-8378
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου