Οι νεοφιλελεύθεροι και το ευρώ

του Τάκη Μίχα

Αυτό το οποίο είναι ιδιαίτερα εκνευριστικό στην Ελλάδα δεν είναι μόνο ότι μια Αριστερά «παλαιάς κοπής» έχει επιβάλλει την ιδεολογική της κυριαρχία. Ακόμα χειρότερο είναι ότι οι ανακρίβειες τις οποίες διαδίδει μέσω της συνεχούς επανάληψης καταλήγουν να θεωρούνται «αυτονόητες πραγματικότητες» και να επαναλαμβάνονται άκριτα και από σοβαρούς δημοσιογράφους.

Μια τέτοια περίπτωση αποτελεί πρόσφατο άρθρο του Σταύρου Λυγερού της Καθημερινής στο οποίο ο καλός συνάδελφος αποδίδει την κατασκευή του «ευρώ» στον μονεταρισμό και κατ επέκταση στον νεοφιλελευθερισμό. Πρόκειται για μια τεράστια ανακρίβεια-το ακριβώς αντίθετο ισχύει: Μόνο οι μονεταριστές και οι νεοφιλελεύθεροι αντιστάθηκαν στην δημιουργία του ευρώ διατυπώνοντας την πρόβλεψη ότι θα οδηγήσει-οπως συνέβη- σε μια νομισματική κόλαση.

Ας δούμε τις απόψεις του πιο γνωστού ίσως νεοφιλελεύθερου οικονομολόγου, του Αμερικανού νομπελίστα Μίλτον Φρίντμαν σχετικά με το ευρώ. Σε συνέντευξή του στην «Κοριέρε ντέλα Σέρα» (27/8/01)ο Φρίντμαν χαρακτηρίζει το ευρώ ένα «μεγάλο λάθος», που θα προκαλέσει αναταραχή στις ευρωπαϊκές χώρες τα επόμενα έτη. Όπως αναφέρει σε άρθρο του στο NPQ (1999): «Ένα ενιαίο νόμισμα αποτελεί ένα πολύ σωστό νομισματικό μέτρο υπό ορισμένες συνθήκες, όπως δηλαδή αυτές που επικρατούν στις ΗΠΑ, αλλά ένα πολύ λανθασμένο μέτρο υπό άλλες συνθήκες, όπως π.χ. αυτές που επικρατούν στην Ευρώπη».

Σε άρθρο του στη «Wall Street Journal» (20/06/97) ο Αμερικανός νομπελίστας διερωτάται αν ισχύει, όπως πιστεύουν οι υποστηρικτές του ευρώ, ότι «τα οφέλη από τη μεγαλύτερη πειθαρχία και το χαμηλότερο κόστος συναλλαγών υπερβαίνουν τις ζημιές που θα προκαλέσει η εγκατάλειψη ενός αποτελεσματικού προσαρμοστικού μηχανισμού οπς αυτού των μεταβαλλόμενων ισοτιμιών».

Η απάντησή του είναι σαφής: «Η άποψή μου ήταν πάντοτε ότι οι ζημιές υπερβαίνουν τα οφέλη. Τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. δεν έχουν είτε αρκετά ελαστικούς μισθούς και τιμές είτε εργατική κινητικότητα είτε έναν αποτελεσματικό διορθωτικό δημοσιονομικό μηχανισμό, που θα αναπλήρωναν το μηχανισμό των μεταβαλλόμενων ισοτιμιών».

Σημαίνει αυτό ότι το ευρώ θα καταρρεύσει; «Το ερώτημα», απαντάει ο Φρίντμαν στο άρθρο του στη «Wall Street Journal», δεν είναι αν το ευρώ είναι οικονομικά βιώσιμο, αλλά αν είναι προτιμητέο σε σχέση με ένα σύστημα μεταβαλλόμενων ισοτιμιών». Με άλλα λόγια, το ευρώ είναι βιώσιμο στο βαθμό που οι κυβερνήσεις των κρατών-μελών είναι διατεθειμένες να δεχτούν επίπεδα ανεργίας 10% και πάνω, όπως άλλωστε συμβαίνει σήμερα.

Αν ισχύουν όλα αυτά, τότε γιατί δημιουργήθηκε το ευρώ; Οι λόγοι για τον Φρίντμαν είναι καθαρά πολιτικοί. «Τα κίνητρα για την υιοθέτηση του ευρώ», γράφει στο άρθρο του στο NPQ, «είναι πολιτικά και όχι οικονομικά. Ο στόχος είναι η στενή σύνδεση της Γερμανίας με τη Γαλλία, έτσι ώστε να αποκλειστεί η πιθανότητα ενός μελλοντικού πολέμου στην Ευρώπη».

Θα πετύχει τουλάχιστον στους πολιτικούς του στόχους το ευρώ; «Μάλλον όχι», απαντάει ο Φρίντμαν. «Πιστεύω ότι η υιοθέτηση του ευρώ», αναφέρει στο προαναφερθέν άρθρο του, «θα έχει τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα. Θα επιδεινώσει την πολιτική ένταση μεταξύ των χωρών, μετατρέποντας τα διαφορετικά οικονομικά σοκ που πλήττουν κάθε χώρα -και τα οποία θα μπορούσε να είχε απορροφήσει ο μηχανισμός των μεταβαλλόμενων συναλλαγματικών ισοτιμιών- σε έντονες πολιτικές διαφορές».

«Μια νομισματική ένωση», καταλήγει, «που επιβάλλεται κάτω από μη ευνοϊκές συνθήκες, θα αποβεί εμπόδιο στην επίτευξη της πολιτικής ενοποίησης. Το ευρώ θα γίνει μια μεγάλη πηγή προβλημάτων, όχι βοήθειας .Το ευρώ δεν έχει προηγούμενο. Από ό,τι γνωρίζω, δεν έχει υπάρξει ποτέ μια νομισματική ένωση αποτελούμενη από ανεξάρτητα κράτη που εκδίδουν ένα ψευτονόμισμα. Το ευρώ είναι καλό για την Ευρώπη μόνον υπό την προϋπόθεση ότι θα υπάρχει παντού ελαστικότητα. Σε έναν κόσμο κυμαινόμενων ισοτιμιών, αν μια χώρα δοκιμάσει ένα σοκ που απαιτεί μείωση μισθών... είναι ευκολότερο να το κάνει αφήνοντας να αλλάξουν οι ισοτιμίες. Όμως σήμερα με το ευρώ δεν υπάρχει αυτή η επιλογή».

Ανάλογες ήσαν και οι απόψεις της κατ εξοχήν πολιτικής εκπροσώπου του νεοφιλευθερισμού Μάργκαρετ Θάτσερ. Ήδη το 1990 η Θάτσερ προέβλεπε καθαρά την καταστροφή που θα έφερνε η έλευση του ψευτονομισματος. Στην αυτοβιογραφία της αναφέρει πως προειδοποιούσε τους συνεργάτες της ότι το κοινό νόμισμα δεν μπορούσε να εξυπηρετήσει αφ ενός πανίσχυρες οικονομίες όπως της Γερμανίας και ταυτόχρονα μικρότερες χώρες όπως την Ελλάδα. Η Γερμανία, σύμφωνα με τις προβλέψεις της Θάτσερ ,θα έτρεμε τον πληθωρισμό ενώ το ευρω θα αποδεικνύονταν μοιραίο για τις φτωχότερες χώρες καθ όσον «θα κατέστρεφε τις μη αποδοτικές οικονομίες τους»

«Η Μάργκαρετ Θάτσερ» γράφει ο Πίτερ Οσμπορν στην Daily Telegraph “έχει κατηγορηθεί από τους εχθρούς της για αναλγησία. Όμως οι υποστηρικτές της ευρωζώνης σήμερα είναι διατεθειμένοι δεχθούν με ευχαρίστηση τον τεράστιο ανθρώπινο πόνο που συνεπάγεται η προσπάθεια τους να επιβάλλουν την οικονομική και νομισματική ενοποίηση. Η Θάτσερ γνώριζε ότι αυτά θα ήσαν τα αποτελέσματα του παρανοϊκού σχεδίου τους και γι’ αυτό προσπάθησε να τους σταματήσει».

http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.article&id=4115