Οι κυρώσεις είναι το μοναδικό μέσο εξαναγκασμού της εξουσίας, κάτι σα μικρή στρατιωτική δράση (ευτυχώς οι Βρυξέλλες δεν εμπλέκονται σε πολεμικές επιχειρήσεις). Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να κατανοήσει την επιρροή της έτσι ώστε να μπορεί να τη χρησιμοποιήσει πιο αποτελεσματικά.
Η χρονιά άνοιξε με νέες κυρώσεις της ΕΕ στο Ιράν, με στόχο τον τραπεζικό, ναυτιλιακό και βιομηχανικό κλάδο της χώρας. Η Τεχεράνη κατάφερε να την αποκαλέσει ταυτοχρόνως «απάνθρωπη» και «αναποτελεσματική», ενώ η Τουρκία, μεγάλος εμπορικός εταίρος για το Ιράν, δήλωσε ότι δεν την αφορά. Πολλή φασαρία για κάτι ανώφελο, θα φαινόταν σε κάποιους. Την ίδια στιγμή, η Τουρκία διαμαρτύρεται ότι οι κυρώσεις σε έναν άλλο γείτονά της, την πάλαι ποτέ φίλη Συρία, παρά το ότι έγιναν πιο σφιχτές τελευταίως, δεν πηγαίνουν αρκετά μακριά. Μια στάση που δύσκολα συνάδει με τη σκληρή κριτική κατά των κυρώσεων στο Ιράν.
Ωστόσο, αν οι αντιδράσεις των Τούρκων στις ευρωπαϊκές κυρώσεις προς τους γείτονές της φαίνονται ασυνεπείς, η ευρωπαϊκή πολιτική δύσκολα είναι πιο συνεκτική. Στο report του ECFR με τίτλο Shooting in the dark. EU sanctions policies, χρησιμοποιώ αυτό το επιχείρημα καθώς εξαιτίας της εννοιολογικής σαφήνειας, της έλλειψης παρακολούθησης εφαρμογής και του ελέγχου των επιπτώσεων, είναι εξαιρετικά δύσκολο να εκτιμηθεί εάν οι κυρώσεις της ΕΕ έχουν επιπτώσεις στις χώρες στις οποίες απευθύνονται, πόσο μάλλον εάν έχει επιτευχθεί ο επιθυμητός στόχος.
Οι ευρωπαϊκές κυρώσεις κατά της Βιρμανίας έχουν αυξηθεί σε έκταση και πολυπλοκότητα τις τελευταίες δύο δεκαετίες, αλλά πριν από τρία χρόνια αποφασίστηκε συναινετικά ότι απλώς, δεν έχουν αποτέλεσμα. Τότε ξαφνικά οι στρατηγοί στο Naypiydaw αποφάσισαν να αντιστρέψουν εντελώς την πορεία, ξεκινώντας μια διαδικασία εσωτερικού εκδημοκρατισμού και να απευθύνουν άνοιγμα προς τη δύση. Αντιστοίχως, η συναίνεση άλλαξε και οι κυρώσεις κηρύχτηκαν πλέον ως μια επιτυχία. Αν και δεν γνωρίζουμε ακόμη, εάν οι κυρώσεις ήταν αυτές που άλλαξαν τις τακτικές του καθεστώτος ή ο φόβος του να συντριβεί στην στοργική αγκαλιά του κινεζικού δράκου στη διπλανή πόρτα.
Ομοίως, οι ευρωπαϊκές κυρώσεις στη Λευκορωσία, οι οποίες έχουν επιβληθεί, αρθεί και επιβληθεί εκ νέου τα τελευταία 15 χρόνια, θεωρούνται ως επιτυχία. Κατά μία έννοια είναι, καθώς εκφράζουν τη σαφή αποστροφή της ένωσης στις κατασταλτικές πρακτικές της τελευταίας δικτατορίας στην Ευρώπη. Στην πράξη ωστόσο, δεν έχουν επιτύχει το στόχο τους. Οι πρακτικές στις οποίες στοχεύουν δεν έχουν μεταβληθεί και εάν έχουν, τότε έχει γίνει μόνο προς το χειρότερο. Στην πραγματικότητα, μερικοί ακτιβιστές της αντιπολίτευσης στο Μινσκ θεωρούν ότι οι κυρώσεις είναι υπεύθυνες για τη μεταστροφή αυτή, καθώς ο πρόεδρος Aleksandar Lukashenka θέλει να αποδείξει ότι δεν επηρεάζεται από τις εξωτερικές πιέσεις.
Σε άλλες περιπτώσεις, όταν προωθήθηκαν πιο μετριοπαθείς στόχοι μέσω της πολιτικής κυρώσεων, τα αποτελέσματα είναι πιο θετικά. Η Λιβύη, ύστερα από σειρά διαφορετικών κυρώσεων για την υποστήριξή της στη διεθνή τρομοκρατία, συμμορφώθηκε και παρέδωσε τους ύποπτους ως δράστες της βομβιστικής επίθεσης του Lockerbie. Ωστόσο τέτοια αναδρομική συμμόρφωση δεν μετατρέπεται σε αλλαγή πολιτικής, πράγμα που εξηγεί γιατί οι κυρώσεις έπρεπε να επιβληθούν εκ νέου, ούτε οι κυρώσεις αντιμετωπίζουν το ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας στη χώρα, η οποία μέχρι την επανάσταση, παραβιαζόταν πολύ περισσότερο από ό,τι λέγεται ότι συμβαίνει στη Λευκορωσία, η οποία τιμωρείται ακριβώς για αυτό.
Επιπλέον, οι κυρώσεις είναι συχνά κατασκευασμένες με τέτοιον τρόπο που να διασφαλίζουν το μέγιστο δυνατό οικονομικό πόνο για αυτούς στους οποίους επιβάλλεται, αλλά το λιγότερο για αυτούς που το επιβάλλουν. Αυτός ο τετραγωνισμός του κύκλου δεν λειτούργησε σχεδόν ποτέ. Το ευρωπαϊκό εμπόριο με την Βιρμανία, στην πραγματικότητα είχε αυξηθεί στη διάρκεια των κυρώσεων. Οι εξαγωγές πετρελαίου της Λιβύης δεν επηρεάστηκαν ποτέ. Και είναι αξιοσημείωτα δύσκολο να προσπαθήσει κανείς να πλήξει μια χώρα που μπορεί να στραφεί αλλού για εμπόριο (η Λευκορωσία στη Ρωσία, η Βιρμανία στην Κίνα και στην Ιαπωνία). Χωρίς μεγαλύτερη συνεργασία μεταξύ των μελών της διεθνούς κοινότητας, δείτε τις ενστάσεις της Τουρκίας στις κυρώσεις κατά του Ιράν, και μεγαλύτερη προθυμία από την πλευρά αυτών ου επιβάλλουν τις κυρώσεις να δεχθούν κάποιο οικονομικό πόνο, η επίδραση των κυρώσεων θα παραμένει περιορισμένη.
Μήπως αυτό σημαίνει ότι η ΕΕ θα πρέπει να εγκαταλείψει μια τέτοια συγκεχυμένη πολιτική; Ασφαλώς και όχι. Όχι μόνο μπορούν να εκλείψουν τα περισσότερα από τα ελαττώματα της τακτικής αυτής μέσω μιας συνεκτικότερης πολιτικής σχεδιασμού και εποπτείας, αλλά δεν υπάρχει σχεδόν τίποτα που θα μπορούσε να αντικαταστήσει τις κυρώσεις. Είναι το μοναδικό μέσο των Βρυξελλών που δεν περιλαμβάνει στρατιωτική δράση και οι Βρυξέλλες, ευτυχώς, δεν εμπλέκονται σε πολεμικές επιχειρήσεις. Χρησιμοποιούνται ολοένα και περισσότερο τις τελευταίες δύο δεκαετίες –η ΕΕ επιβάλει τώρα περισσότερες κυρώσεις από ό,τι τα Ηνωμένα Έθνη- και μπορούν να ισχυριστεί ότι έχει πετύχει σειρά στοχευμένων επιτυχιών.
Ωστόσο, κάποιες απλές αρχές θα πρέπει να ληφθούν υπόψη στην πολιτική κυρώσεων της Ένωσης. Ο στόχος των κυρώσεων πρέπει να είναι ρεαλιστικός. Ο Lukashenka δεν θα συμφωνήσει στον εκδημοκρατισμό, κάτι που θα του στερούσε την εξουσία του. Και όπως δήλωσε ο εκπρόσωπος του πολιτικού καθεστώτος στην Πολωνία το 1980, Jerzy Urban: «η κυβέρνηση θα τρέφει πάντα τον εαυτό της». Οι άνθρωποι όχι απαραιτήτως.
Για το λόγο αυτό είναι σημαντικό για τους ανθρώπους να είναι πληροφορημένοι για τη φύση και το στόχο των κυρώσεων που επιβάλλονται στη χώρα τους. Δεδομένου ότι τα μέτρα αυτά λαμβάνονται για δικό τους όφελος, όπως λέγεται, θα πρέπει να έχουν την δυνατότητα να είναι σε θέση να αξιολογούν οι ίδιοι. Η εφαρμογή θα πρέπει να παρακολουθείται και να αστυνομεύεται, η αποτελεσματικότητα να αξιολογείται και να βγαίνουν διδάγματα.
Ειδικότερα, είναι σαφές ότι όσο λιγότερο πρόθυμη είναι η πλευρά που επιβάλει τις κυρώσεις να υποστεί κάποιες από τις επιπτώσεις των κυρώσεων, τόσο λιγότερο αξιόπιστες, οικονομικά και πολιτικά, θα είναι οι κυρώσεις προς το καθεστώς το οποίο στοχεύουν. Εάν η πολιτική κυρώσεων είναι ελαττωματική, θα πρέπει να βελτιωθεί, όχι να εγκαταλειφθεί. Είναι συχνά το μοναδικό μας μέσο επιβολής εξουσίας και για τους ατυχείς που υπόκεινται σε κατασταλτικά καθεστώτα, ένας σπάνιος λόγος να ελπίζουν ότι τα πράγματα μπορεί πραγματικά να πάνε καλύτερα.Του Konstanty Gebert
*Μπορείτε να διαβάσετε το κείμενο εδώ:http://ecfr.eu/content/entry/commentary_sanctions_a_useful_but_flawed_alternative_to_war
Η χρονιά άνοιξε με νέες κυρώσεις της ΕΕ στο Ιράν, με στόχο τον τραπεζικό, ναυτιλιακό και βιομηχανικό κλάδο της χώρας. Η Τεχεράνη κατάφερε να την αποκαλέσει ταυτοχρόνως «απάνθρωπη» και «αναποτελεσματική», ενώ η Τουρκία, μεγάλος εμπορικός εταίρος για το Ιράν, δήλωσε ότι δεν την αφορά. Πολλή φασαρία για κάτι ανώφελο, θα φαινόταν σε κάποιους. Την ίδια στιγμή, η Τουρκία διαμαρτύρεται ότι οι κυρώσεις σε έναν άλλο γείτονά της, την πάλαι ποτέ φίλη Συρία, παρά το ότι έγιναν πιο σφιχτές τελευταίως, δεν πηγαίνουν αρκετά μακριά. Μια στάση που δύσκολα συνάδει με τη σκληρή κριτική κατά των κυρώσεων στο Ιράν.
Ωστόσο, αν οι αντιδράσεις των Τούρκων στις ευρωπαϊκές κυρώσεις προς τους γείτονές της φαίνονται ασυνεπείς, η ευρωπαϊκή πολιτική δύσκολα είναι πιο συνεκτική. Στο report του ECFR με τίτλο Shooting in the dark. EU sanctions policies, χρησιμοποιώ αυτό το επιχείρημα καθώς εξαιτίας της εννοιολογικής σαφήνειας, της έλλειψης παρακολούθησης εφαρμογής και του ελέγχου των επιπτώσεων, είναι εξαιρετικά δύσκολο να εκτιμηθεί εάν οι κυρώσεις της ΕΕ έχουν επιπτώσεις στις χώρες στις οποίες απευθύνονται, πόσο μάλλον εάν έχει επιτευχθεί ο επιθυμητός στόχος.
Οι ευρωπαϊκές κυρώσεις κατά της Βιρμανίας έχουν αυξηθεί σε έκταση και πολυπλοκότητα τις τελευταίες δύο δεκαετίες, αλλά πριν από τρία χρόνια αποφασίστηκε συναινετικά ότι απλώς, δεν έχουν αποτέλεσμα. Τότε ξαφνικά οι στρατηγοί στο Naypiydaw αποφάσισαν να αντιστρέψουν εντελώς την πορεία, ξεκινώντας μια διαδικασία εσωτερικού εκδημοκρατισμού και να απευθύνουν άνοιγμα προς τη δύση. Αντιστοίχως, η συναίνεση άλλαξε και οι κυρώσεις κηρύχτηκαν πλέον ως μια επιτυχία. Αν και δεν γνωρίζουμε ακόμη, εάν οι κυρώσεις ήταν αυτές που άλλαξαν τις τακτικές του καθεστώτος ή ο φόβος του να συντριβεί στην στοργική αγκαλιά του κινεζικού δράκου στη διπλανή πόρτα.
Ομοίως, οι ευρωπαϊκές κυρώσεις στη Λευκορωσία, οι οποίες έχουν επιβληθεί, αρθεί και επιβληθεί εκ νέου τα τελευταία 15 χρόνια, θεωρούνται ως επιτυχία. Κατά μία έννοια είναι, καθώς εκφράζουν τη σαφή αποστροφή της ένωσης στις κατασταλτικές πρακτικές της τελευταίας δικτατορίας στην Ευρώπη. Στην πράξη ωστόσο, δεν έχουν επιτύχει το στόχο τους. Οι πρακτικές στις οποίες στοχεύουν δεν έχουν μεταβληθεί και εάν έχουν, τότε έχει γίνει μόνο προς το χειρότερο. Στην πραγματικότητα, μερικοί ακτιβιστές της αντιπολίτευσης στο Μινσκ θεωρούν ότι οι κυρώσεις είναι υπεύθυνες για τη μεταστροφή αυτή, καθώς ο πρόεδρος Aleksandar Lukashenka θέλει να αποδείξει ότι δεν επηρεάζεται από τις εξωτερικές πιέσεις.
Σε άλλες περιπτώσεις, όταν προωθήθηκαν πιο μετριοπαθείς στόχοι μέσω της πολιτικής κυρώσεων, τα αποτελέσματα είναι πιο θετικά. Η Λιβύη, ύστερα από σειρά διαφορετικών κυρώσεων για την υποστήριξή της στη διεθνή τρομοκρατία, συμμορφώθηκε και παρέδωσε τους ύποπτους ως δράστες της βομβιστικής επίθεσης του Lockerbie. Ωστόσο τέτοια αναδρομική συμμόρφωση δεν μετατρέπεται σε αλλαγή πολιτικής, πράγμα που εξηγεί γιατί οι κυρώσεις έπρεπε να επιβληθούν εκ νέου, ούτε οι κυρώσεις αντιμετωπίζουν το ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας στη χώρα, η οποία μέχρι την επανάσταση, παραβιαζόταν πολύ περισσότερο από ό,τι λέγεται ότι συμβαίνει στη Λευκορωσία, η οποία τιμωρείται ακριβώς για αυτό.
Επιπλέον, οι κυρώσεις είναι συχνά κατασκευασμένες με τέτοιον τρόπο που να διασφαλίζουν το μέγιστο δυνατό οικονομικό πόνο για αυτούς στους οποίους επιβάλλεται, αλλά το λιγότερο για αυτούς που το επιβάλλουν. Αυτός ο τετραγωνισμός του κύκλου δεν λειτούργησε σχεδόν ποτέ. Το ευρωπαϊκό εμπόριο με την Βιρμανία, στην πραγματικότητα είχε αυξηθεί στη διάρκεια των κυρώσεων. Οι εξαγωγές πετρελαίου της Λιβύης δεν επηρεάστηκαν ποτέ. Και είναι αξιοσημείωτα δύσκολο να προσπαθήσει κανείς να πλήξει μια χώρα που μπορεί να στραφεί αλλού για εμπόριο (η Λευκορωσία στη Ρωσία, η Βιρμανία στην Κίνα και στην Ιαπωνία). Χωρίς μεγαλύτερη συνεργασία μεταξύ των μελών της διεθνούς κοινότητας, δείτε τις ενστάσεις της Τουρκίας στις κυρώσεις κατά του Ιράν, και μεγαλύτερη προθυμία από την πλευρά αυτών ου επιβάλλουν τις κυρώσεις να δεχθούν κάποιο οικονομικό πόνο, η επίδραση των κυρώσεων θα παραμένει περιορισμένη.
Μήπως αυτό σημαίνει ότι η ΕΕ θα πρέπει να εγκαταλείψει μια τέτοια συγκεχυμένη πολιτική; Ασφαλώς και όχι. Όχι μόνο μπορούν να εκλείψουν τα περισσότερα από τα ελαττώματα της τακτικής αυτής μέσω μιας συνεκτικότερης πολιτικής σχεδιασμού και εποπτείας, αλλά δεν υπάρχει σχεδόν τίποτα που θα μπορούσε να αντικαταστήσει τις κυρώσεις. Είναι το μοναδικό μέσο των Βρυξελλών που δεν περιλαμβάνει στρατιωτική δράση και οι Βρυξέλλες, ευτυχώς, δεν εμπλέκονται σε πολεμικές επιχειρήσεις. Χρησιμοποιούνται ολοένα και περισσότερο τις τελευταίες δύο δεκαετίες –η ΕΕ επιβάλει τώρα περισσότερες κυρώσεις από ό,τι τα Ηνωμένα Έθνη- και μπορούν να ισχυριστεί ότι έχει πετύχει σειρά στοχευμένων επιτυχιών.
Ωστόσο, κάποιες απλές αρχές θα πρέπει να ληφθούν υπόψη στην πολιτική κυρώσεων της Ένωσης. Ο στόχος των κυρώσεων πρέπει να είναι ρεαλιστικός. Ο Lukashenka δεν θα συμφωνήσει στον εκδημοκρατισμό, κάτι που θα του στερούσε την εξουσία του. Και όπως δήλωσε ο εκπρόσωπος του πολιτικού καθεστώτος στην Πολωνία το 1980, Jerzy Urban: «η κυβέρνηση θα τρέφει πάντα τον εαυτό της». Οι άνθρωποι όχι απαραιτήτως.
Για το λόγο αυτό είναι σημαντικό για τους ανθρώπους να είναι πληροφορημένοι για τη φύση και το στόχο των κυρώσεων που επιβάλλονται στη χώρα τους. Δεδομένου ότι τα μέτρα αυτά λαμβάνονται για δικό τους όφελος, όπως λέγεται, θα πρέπει να έχουν την δυνατότητα να είναι σε θέση να αξιολογούν οι ίδιοι. Η εφαρμογή θα πρέπει να παρακολουθείται και να αστυνομεύεται, η αποτελεσματικότητα να αξιολογείται και να βγαίνουν διδάγματα.
Ειδικότερα, είναι σαφές ότι όσο λιγότερο πρόθυμη είναι η πλευρά που επιβάλει τις κυρώσεις να υποστεί κάποιες από τις επιπτώσεις των κυρώσεων, τόσο λιγότερο αξιόπιστες, οικονομικά και πολιτικά, θα είναι οι κυρώσεις προς το καθεστώς το οποίο στοχεύουν. Εάν η πολιτική κυρώσεων είναι ελαττωματική, θα πρέπει να βελτιωθεί, όχι να εγκαταλειφθεί. Είναι συχνά το μοναδικό μας μέσο επιβολής εξουσίας και για τους ατυχείς που υπόκεινται σε κατασταλτικά καθεστώτα, ένας σπάνιος λόγος να ελπίζουν ότι τα πράγματα μπορεί πραγματικά να πάνε καλύτερα.Του Konstanty Gebert
*Μπορείτε να διαβάσετε το κείμενο εδώ:http://ecfr.eu/content/entry/commentary_sanctions_a_useful_but_flawed_alternative_to_war
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου