Το « θείο χρέος » κατά του κοινωνικού κράτους

Χάρη στις γενναίες ενέσεις δημοσίου χρήματος οι τράπεζες κατάφεραν να σταθούν και πάλι στα πόδια τους. Μάλιστα, μέσα από την οικονομική κρίση αναδύονται περισσότερο πλούσιες και ισχυρές από πριν. Θα τους είναι, επομένως, ακόμα πιο εύκολο να κρατήσουν τα κράτη σε « ομηρία » με το ξέσπασμα της επόμενης καταιγίδας. Και είναι αυτή ακριβώς τη στιγμή που επέλεξαν οι δυτικές κυβερνήσεις μαζί με τις κεντρικές τράπεζες για να κρούσουν εκ νέου τον κώδωνα του κινδύνου κατά του χρέους.

Το φάσμα της χρεοκοπίας είχε μπει εντέχνως σε παρένθεση όσο καιρό χρειαζόταν για να απεγκλωβιστούν χρηματικά ποσά ύψους πέρα από κάθε λογική, προκειμένου να σωθούν η Goldman Sachs, η Deutsche Bank και η ΒΝΡ-Paribas. Τώρα η απειλή ξαναβγαίνει στην επιφάνεια με στόχο, αυτή τη φορά, να επιταχυνθεί η εισβολή της εμπορευματικής λογικής της αποδοτικότητας σε τομείς που μέχρι πρότινος βρίσκονταν στο απυρόβλητο.

Με τα σημερινά χάλια της οικονομίας το βάρος του χρέους χρησιμεύει μία ακόμα φορά ως πρόσχημα για τη διάλυση της κοινωνικής ασφάλισης και των δημοσίων υπηρεσιών. Πριν από έναν χρόνο κάποιοι προέβλεπαν ότι οι νεοφιλελεύθεροι θα πέσουν σε κώμα. Σήμερα χρησιμοποιούν ως μέσο για την πολιτική τους ανάσταση το διαρκώς επαναλαμβανόμενο επιχείρημα « τα ταμεία είναι άδεια », και ασφαλώς δεν θα επιβραδύνουν το βήμα τους.

Ο νέος κυβερνητικός συνασπισμός στη Γερμανία υποσχέθηκε επιπλέον φορολογικές ελαφρύνσεις της τάξης των 24 δισεκατομμυρίων ευρώ, παρ’ ότι το έλλειμμα της χώρας θα πλησιάσει, το 2010, το 6,5% του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος, ποσοστό πάνω από δύο φορές μεγαλύτερο από την ανώτατη επιτρεπόμενη τιμή που ορίζει το σύμφωνο σταθερότητας και ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στη Γαλλία, μετά την εκλογή του Νικολά Σαρκοζί, η δεξιά κατάργησε σταδιακά τη φορολόγηση των υπερωριών, όρθωσε μια « φορολογική ασπίδα » γύρω από τα κέρδη του κεφαλαίου και μείωσε τους φόρους κληρονομιάς. Αποφάσισε, μάλιστα, να καταργήσει τον φόρο επαγγέλματος που κατέβαλαν οι επιχειρήσεις και μεταβιβαζόταν στους κατά τόπους συνεταιρισμούς.

Παλιότερα οι συντηρητικοί έδειχναν να μεριμνούν για την ισορροπία των αριθμών, σε σημείο, μάλιστα, να συμφωνούν με τις αυξήσεις των φόρων. Τα τελευταία τριάντα χρόνια, αντιθέτως, δημιουργούν εν γνώσει τους ελλείμματα, που προορισμός τους είναι να παραλύσουν τη χλιαρή επιθυμία για συλλογικές παρεμβάσεις. Η πρακτική της αβασάνιστης περικοπής των εσόδων εντείνεται χάρη σε μια καταστροφολογική επιχειρηματολογία που επιτρέπει να συμπιέζονται οι δαπάνες του κράτους πρόνοιας. « Ο Ρέιγκαν απέδειξε ότι τα ελλείμματα δεν έχουν σημασία », απάντησε, το 2002, ο αμερικανός αντιπρόεδρος Ρίτσαρντ Τσένι στον τότε υπουργό Οικονομικών, ο οποίος ανησυχούσε για τη νέα μείωση των άμεσων φόρων. Ο Τσένι εννοούσε ότι τα ελλείμματα δεν βλάπτουν απαραιτήτως όποιον παίρνει αποφάσεις σχετικά με αυτά. Ο Ρόναλντ Ρέιγκαν επανεξελέγη πανηγυρικά το 1984, παρ’ όλο που είχε τριπλασιάσει τα ελλείμματα κατά τη διάρκεια της πρώτης του θητείας. Ωστόσο, το δημοσιονομικό βάρος λυγίζει επικίνδυνα τους διαδόχους του, κυρίως όταν τους υποψιάζονται για σπατάλες μόνο και μόνο επειδή δεν είναι δεξιοί... Έτσι, ο Μπαράκ Ομπάμα, για να έχει την παραμικρή, έστω, ελπίδα να περάσει τη μεταρρύθμιση του συστήματος υγείας, χρειάστηκε να δεσμευθεί προκαταβολικά ότι δεν θα προσθέσει ούτε ένα σεντ στο δημόσιο χρέος.

Πότε, όμως, επιβάλλονται τέτοιοι όροι όταν πρόκειται για πολεμικές περιπέτειες ; Διαιρώντας διά του τρία το ποσό του ΦΠΑ που εισπράττεται από τις καφετέριες και τα εστιατόρια, η γαλλική κυβέρνηση θυσίασε πρόσφατα 2,4 δισεκατομμύρια ευρώ φορολογικών εσόδων. Λίγες εβδομάδες αργότερα, με πρόσχημα την « ισότητα », εισέπραξε 150 εκατομμύρια ευρώ φορολογώντας τις αποζημιώσεις που λαμβάνουν τα θύματα των εργατικών ατυχημάτων. Αν και επιδεικνύει εξαιρετικό ταλέντο ως προς το θέμα, ο Νικολά Σαρκοζί έχει ακόμα αρκετό δρόμο μπροστά του ώσπου να φτάσει τον Ρόναλντ Ρέιγκαν. Διότι ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ περιέκοψε τους φόρους από τους πιο πλούσιους, αλλά, κατόπιν, επειδή έπρεπε να μειώσει τα ελλείμματα -τα οποία ο ίδιος είχε ανοίξει- ζήτησε από τα σχολικά κυλικεία να κοστολογούν την κέτσαπ... ως λαχανικό, με το σκεπτικό ότι αυξάνει τη θρεπτική αξία των γευμάτων που προσφέρονταν στους μαθητές της Αμερικής. Από την Καλιφόρνια, την πολιτεία στην οποία εξελέγη κυβερνήτης ο Ρέιγκαν, ξεκίνησε, το 1978, η φορολογική αντεπανάσταση που στη συνέχεια σάρωσε τον κόσμο. Εκεί τα ταμεία σήμερα είναι εντελώς άδεια -το έλλειμμα φτάνει τα 26 δισεκατομμύρια δολάρια. Στις 17 του περασμένου Νοεμβρίου το δημόσιο πανεπιστήμιο αύξησε το κόστος της εγγραφής κατά 32%. Προηγουμένως είχε καταργήσει 2.000 θέσεις εργασίας.

"Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία"