Foreign Policy: Το μέλλον του κόσμου βρίσκεται στα χέρια των BRICS. Ή μήπως όχι;

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι χώρες BRICS - Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, και το νεότερο μέλος της ομάδας η Νότια Αφρική - είναι μεγάλες από οποιαδήποτε σκοπιά και αν το δει κανείς. Πράγματι, είναι σημαντικές. Σε όρους πληθυσμού, εδάφους και οικονομικού μεγέθους, οι διαστάσεις τους είναι εντυπωσιακές και ξεχωριστές. Μαζί, αποτελούν το 40 τοις εκατό του παγκόσμιου πληθυσμού, το 25 τοις εκατό του πλανήτη, και περίπου το 20 τοις εκατό του παγκόσμιου ΑΕΠ. Ελέγχουν ήδη περίπου το 43 τοις εκατό των παγκόσμιων συναλλαγματικών αποθεμάτων, ενώ το μερίδιό τους συνεχίζει να αυξάνεται.

Ο Jim O'Neill της Goldman Sachs το 2001 έγινε ο «νονός» των BRICS, όταν οι τέσσερις πρώτες χώρες άρχισαν να συγκεντρώνουν τα βλέμματα του κόσμου λόγω της ραγδαίας και απρόσκοπτης οικονομικής τους ανάπτυξης. Στην πραγματικότητα, η οικονομική επιτυχία τους πηγαίνει πολύ πίσω, ίσως και είκοσι χρόνια πριν, όταν παρά το τεράστιο οικονομικό δυναμικό τους, εξακολουθούσαν να συμπεριλαμβάνονται στην κατηγορία των «υπανάπτυκτες χωρών» κολλημένες ακόμα στον «Τρίτο Κόσμο». Εκείνη την εποχή, τα χρηματιστήρια του «Τρίτου Κόσμου» ήταν μακριά από τα ραντάρ των περισσότερων διεθνών επενδυτών, ήταν περισσότερο γνωστά ως «αναδυόμενες αγορές». Ωστόσο, οι τοπικοί επενδυτές ήταν ήδη αρκετά δραστήριοι στη Μαλαισία, την Ταϊλάνδη, τη Νότια Κορέα, την Ταϊβάν το Μεξικό, και αλλού καθώς οι τοπικές επιχειρήσεις μεγάλωναν και επεκτείνονταν. Με το καιρό, νεότερες χρηματιστηριακές έρευνες σχετικά με αυτές τις αγορές παρείχαν στους επενδυτές έγκυρα στοιχεία και αύξαναν την εμπιστοσύνη τους για διαφοροποιημένες επενδύσεις στις εν λόγω αγορές.

Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990, η Ρωσία βρισκόταν ακόμα πίσω από το Σιδηρούν Παραπέτασμα, η Κίνα ανέκαμπτε από την Πολιτιστική Επανάσταση, η Ινδία παρέμενε σε ένα γραφειοκρατικό εφιάλτη, και η Βραζιλία βυθιζόταν σε περιόδους υπερπληθωρισμού σε συνδυασμό με μια δεκαετία χαμένης ανάπτυξης. Ως εκείνη την εποχή τα χρηματιστήρια τους ήταν ανύπαρκτα και οι οικονομίες τους έβριθαν γραφειοκρατίας και ήταν ασταθείς. Έπρεπε να βιώσουν βαθιά, απειλητικές κρίσεις που τους εκτόξευσαν σε ένα διαφορετικό δρόμο, ίσως από καθαρό ένστικτο αυτοσυντήρησης που με τη σειρά του οδήγησε σε ανάπτυξη. Έτσι αξιοποιήθηκαν αξιοπρόσεκτα οι οικονομικές τους δυνατότητες. Σήμερα, το συνολικό ΑΕΠ τους φτάνει τα 14 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, ισούται πλέον σχεδόν με αυτό των ΗΠΑ ενώ είναι ακόμη μεγαλύτερο σε όρους αγοραστικής δύναμης.

Το ζήτημα όμως με την επιρροή ενός block  περιστρέφεται γύρω από τη συνοχή μέσα σε αυτό. Και ενώ οι χώρες BRICS είναι μέρος των G-20 στην ουσία δεν είναι ένα πραγματικό μπλοκ εξουσίας ή μια οικονομική μονάδα. Καμία από αυτές τις χώρες δε γίνεται αποδεκτή ως ηγέτιδα δύναμη, ούτε καν στην ίδια της την περιφέρεια. Η άνοδος της Κίνας έφερε σε ένα βαθμό τη δυσαρέσκεια στην Ιαπωνία και τη δυσπιστία σε ολόκληρη τη Νοτιοανατολική Ασία. Η Ινδία και η Κίνα παρακολουθούν ο ένας τον άλλον με επιφυλακτικότητα. Η Βραζιλία είναι ένας σημαντικός προμηθευτής εμπορευμάτων για την Κίνα και την επικαλείται συχνά για την οικονομική της επιτυχία αλλά και οι δύο δυνάμεις ανταγωνίζονται σθεναρά για νέους πόρους στην Αφρική και σε άλλες περιοχές του κόσμου. Οι Ρωσία και Κίνα μπορούν να συμπλέουν σχετικά με για τη Συρία, αλλά ανταγωνίζονται αλλού. Και αν και το ενδο-BRIC εμπόριο αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς, οι χώρες δεν έχουν υπογράψει ακόμη κάποια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου μεταξύ τους. Η Νότια Αφρική εντάχθηκε επίσημα στην ομάδα το 2010. Αλλά το να είναι μέλος των BRICS δεν την καθιστά ίση με τις υπόλοιπες: η Νότια Αφρική δεν έχει τον πληθυσμό, την ανάπτυξη, ή τις οικονομικές δυνατότητες των υπόλοιπων χωρών της ομάδας. Στο ίδιο μοτίβο, η Ινδονησία, το Μεξικό και η Τουρκία θα ήταν λογικό να είναι διεκδικητές μιας θέσης στις BRICS - ή η Νότια Κορέα και η Ταϊβάν καθώς έχουν  ΑΕΠ στα ίδια επίπεδα με τη Ν. Αφρική αλλά πολύ μικρότερο πληθυσμό από τις αρχικές χώρες BRICS.

Είναι αλήθεια, οι BRICS δεν παρουσιάζουν οικονομική συνοχή. Η Ρωσία και η Βραζιλία είναι πολύ μπροστά σε κατά κεφαλήν εισόδημα, προσπερνώντας τις Κίνα και Ινδία κατά ένα τεράστιο ποσό - περίπου $ 13.000 σε σύγκριση με τα 5.414 δολάρια της Κίνας και τα $ 1.389 της Ινδίας, το 2011 σύμφωνα με τα στοιχεία του ΔΝΤ. Επιπλέον, οι χώρες BRICS αντιμετωπίζουν σκληρό ανταγωνισμό από άλλες αναδυόμενες δυνάμεις στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Ενώ η Κίνα και η Ινδία φαίνεται να έχουν ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα λόγω του χαμηλού κόστους εργασίας τους, χώρες όπως το Μεξικό και η Ταϊλάνδη τις ακολουθούν κατά πόδας στον ανταγωνιστικό χάρτη. Και ενώ η ανάπτυξη των BRICS φαίνεται να επιβραδύνεται, πολλές αφρικανικές χώρες λαμβάνουν περισσότερες ξένες επενδύσεις, διαμορφώνουν ένα περισσότερο πολιτικά σταθερό περιβάλλον και κινούνται επιτέλους μακριά από την αργή ανάπτυξη προς δυναμικές και υγιείς οικονομίες.

Η συνεχής άνοδος των BRICS είναι αναπόφευκτη.

Σωστό, αλλά η ανάπτυξή τους επιβραδύνεται. Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Goldman Sachs η Κίνα μέχρι το 2030 θα έχει ξεπεράσει το ΑΕΠ των ΗΠΑ. Εν τω μεταξύ, η Κίνα επισκιάζει τις υπόλοιπες BRICS καθώς το συνδυασμένο οικονομικό μέγεθος τους δεν αναμένεται να καλύψει τη διαφορά με την Κίνα, κάποια στιγμή στο μέλλον. Το σύνολο των BRICS θα έχει προσεγγίσει το μέγεθος των επτά μεγαλύτερων ανεπτυγμένων οικονομιών μέχρι το 2030, και μέχρι τα μέσα αυτού του αιώνα το μέγεθος των BRICS αναμένεται να αναλογεί σχεδόν στο διπλάσιο του μεγέθους των G-7.

Οι καταναλωτές των BRICS ανταγωνίζονται πλέον τους αμερικανούς καταναλωτές σε όρους συνολικής αγοραστικής δύναμης. Τα περισσότερα αυτοκίνητα, κινητά τηλέφωνα, τηλεοράσεις, ψυγεία, κονιάκ πωλούνται πια στην Κίνα. Ακόμη και σε επιβράδυνση, η οικονομική μηχανή των BRICS ίσως είναι σημαντικότερη από αυτή των Ηνωμένων Πολιτειών ή της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το μεγαλύτερο μέρος του 21ου αιώνα.

Ωστόσο, δεν υπάρχει εγγύηση ότι οι BRICS θα συνεχίσουν να αναπτύσσονται στους ίδιους ρυθμούς . Ακριβώς όπως η ιλιγγιώδης επέκταση των οικονομιών τους προκάλεσε δέος στον υπόλοιπο κόσμο την τελευταία δεκαετία, έτσι το μεγάλο σοκ για την επόμενη δεκαετία μπορεί να είναι οι χαμηλότεροι ρυθμοί ανάπτυξης των BRICS. Η άσβεστη δίψα για "εμπορεύματα" μετριάζεται καθώς οι πολίτες ζητούν βασικές υποδομές, βελτιωμένες υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης και παιδείας καθώς και αύξηση του ελεύθερου χρόνου.

Κορυφαίοι οικονομολόγοι προβλέπουν ετήσια ανάπτυξη στην Κίνα, από 10 με 12 τοις εκατό σε 6 έως 8 τοις. Η Ινδία από ετήσια ανάπτυξη της τάξεως του 8 τοις εκατό ή και περισσότερο αναμένεται να έχει ετήσια ανάπτυξη 5 με 6 τοις εκατό, αφού τη χώρα χτύπησε κύμα πληθωρισμού και η υπεράκτια παραγωγή φυσικού αερίου αποδείχθηκε απογοητευτική. Η Βραζιλία αγωνίζεται σθεναρά για να μην επιστρέψει στην πληθωρική ανάπτυξη της προ κρίσης εποχής, ενώ τα προβλήματα  στη Ρωσία κλιμακώνονται καθώς αυξάνονται τα οικονομικά προβλήματα στην Ευρώπη. Μπορεί οι προβλέψεις να μιλούσαν για υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης ωστόσο, κάποιοι μάλλον ξέχασαν να διαβάσουν τις υποσημειώσεις.

Η οικονομική κρίση ευνόησε τις BRICS.

Όχι για πολύ ακόμη. Η οικονομική κρίση του 2008 δεν προήλθε από τις αναδυόμενες αγορές. Αντίθετα, οι χώρες BRICS προσέρχονται να διασώσουν το σύστημα, αφού οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρώπη και η Ιαπωνία καταρρέουν υπό το βάρος των δαπανών, της δημοσιονομικής απερισκεψίας και του μοντέλου οικονομίας που είναι προσανατολισμένο στην υπερβολική κατανάλωση. Αφού και οι BRICS υπέστησαν για λίγο τη δική τους σύντομη V ύφεση, η ζήτηση στις χώρες αυτές, τις επανέφερε σε τροχιά ανάπτυξης κρατώντας στην επιφάνεια και την παγκόσμια οικονομία.

Αρχικά υπήρχε δυσπιστία ως προς αυτή την εξέλιξη. Οι Financial Times προειδοποιούσαν (και πολλοί επενδυτές φοβούνταν) ότι τα τραπεζικά συστήματα των αναδυόμενων αγορών θα υπέκυπταν στα ίδια τεράστια οικονομικά προβλήματα που μαστίζουν τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη. Αλλά η Ασία και η Λατινική Αμερική πήραν το μάθημά τους από τις προηγούμενες οικονομικές κρίσεις και προέβησαν στις κατάλληλες ενέργειας για να αμβλύνουν τις επιπτώσεις από τη σημερινή κρίση. Οι Κινέζοι είχαν άφθονα αποθέματα για να προχωρήσουν σε κινήσεις τόνωσης της οικονομίας  και σε αντίθεση με τις ΗΠΑ οι πόροι διανέμονταν δίχως καθυστερήσεις. Οι κεντρικές τράπεζες των BRICS (καθώς και άλλες αναπτυσσόμενες χώρες) συνεργάστηκαν υπέρ μιας πολιτικής παγκόσμιας χαλάρωσης νομισματικής πολιτικής. Χωρίς αυτό οι Δυτικές προσπάθειες τόνωσης της παγκόσμιας οικονομίας  θα ήταν ανεπαρκείς και αναποτελεσματικές. Έτσι, η ζήτηση για εμπορεύματα σταθεροποιήθηκε και ο κόσμος απέφυγε την ύφεση.

Η φούσκα των ακινήτων, η οποία έπαιξε σημαντικό ρόλο στις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Νότια Ευρώπη, δεν έσκασε στις BRICS. Βέβαια ο πληθωρισμός αυξήθηκε παραπάνω από αυτό που έχει τεθεί ως ζώνη ασφάλειας των κεντρικών τραπεζών στην Κίνα, την Ινδία και τη Βραζιλία και παρά το γεγονός ότι όλα αυτά δεν προκάλεσαν μια ακόμη κρίση, δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι έτσι έχουν «σπαρθεί» οι σπόροι για μελλοντικά προβλήματα. Η οικονομική ιστορία μας διδάσκει ότι η επόμενη κρίση έρχεται συνήθως από την περιοχή όπου το χειροκρότημα ακουγόταν πιο δυνατά. Αν αυτό ισχύει, το επόμενο οικονομικό σοκ είναι πολύ πιθανό να ξεκινήσει από τις BRICS.

Οι BRICS είναι ανίκητοι ανταγωνιστές.

Σίγουρα όχι. Οι BRICS επωφελήθηκαν για αρκετές δεκαετίες από το φθηνό εργατικό δυναμικό τους, την αύξηση της παραγωγικότητας και τις επενδύσεις σε υποδομές και εκπαίδευση. Οι μεταρρυθμίσεις τους ήταν αξιοσημείωτες. Οι αγορές τους έγιναν τελικά ελκυστικές, το εμπόριο Νότου-Νότου «εξερράγη» και κορυφαίες εταιρείες μετατράπηκαν από παραγωγούς φθηνών προϊόντων σε παγκόσμιας κλάσης κατασκευαστές smartphones, λογισμικού, και αεροπλάνων. Η Lenovo της Κίνας προπορεύεται της IBM.Οι εταιρείες μπίρας της Βραζιλίας και της Νότιας Αφρικής έγιναν κορυφαίες διεθνείς ζυθοποιίες. Ακριβώς όπως οι Ρώσοι μετά τον Σπούτνικ και οι Ιάπωνες της δεκαετίας του 1980, οι χώρες BRICS τρομοκρατούν ως ακατάβλητοι ανταγωνιστές.

Αλλά η ιστορία δεν τελειώνει εδώ. Η άφθονη, φτηνή ενέργεια από σχιστολιθικό φυσικό αέριο προσελκύει νέες επενδύσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες, δίνοντας στις ενεργοβόρες βιομηχανίες ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Το φυσικό αέριο από σχιστολιθικά πετρώματα θα μπορούσε να κάνει τις γεωτρήσεις στη ρωσική Αρκτική και την παραγωγή της Βραζιλίας πολύ ακριβά. Η στασιμότητα των μισθών στις ΗΠΑ και η εκτίναξη των αμοιβών στην Κίνα και την Ινδία μειώνουν το πλεονέκτημα κόστους εργασίας των BRICS, ενώ η φαινομενικά απύθμενη πισίνα εργατικού δυναμικού των BRICS ξαφνικά έχει άρχισε να στερεύει, αφήνοντας τις BRICS με ελλείψεις σε εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό.

Η ρομποτική ίσως επιτρέψει στο Δυτικό κόσμο να κάνει την επάνοδο του. Προσιτά σε τιμές, εξελιγμένα ρομπότ μπορούν να κάνουν τη δουλειά 10 ή και περισσότερων εργατών. Δουλεύουν 24 ώρες την ημέρα και δεν ζητούν υψηλότερους μισθούς ή καλύτερες παροχές. Τα Smartphones και τα tablets μπορούν ακόμη να παράγονται στην Ασία, αλλά οι χώρες BRICS υστερούν στην αξιοποίηση της παραγωγικότητας που οι ίδιες προσφέρουν. Ως αποτέλεσμα, οι παραδοσιακές πολυεθνικές, μετά από χρόνια υποχώρησης, αντιδρούν προσφέροντας παραδείγματα όπως αυτό της General Motors που κατάφερε να κερδίσει το μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς στην Κίνα ή της επιδρομής της General Electric στην παραγωγή χαμηλού κόστους ιατρικού εξοπλισμού και της καινοτομίας παραγωγής μηχανών Nespresso της Nestle. Το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα μπορεί να επιστρέφει στη Δύση πολύ πιο γρήγορα από ότι νομίζαμε.

Οι BRICS αποτελούν μοναδικό προορισμό για επενδύσεις.

Δεν ισχύει πλέον. Πράγματι, μέχρι το 2008, οι χώρες BRICS απέδιδαν καλύτερα από άλλες αναπτυσσόμενες χώρες- και από ανεπτυγμένες ακόμα- όσον αφορά στις χρηματιστηριακές αγορές. Για πέντε συνεχόμενα έτη έως το 2007, οι επενδυτές στις τέσσερις χώρες BRICS αποκόμιζαν ετήσια απόδοση που έφτανε ως το 52 τοις εκατό, σε σύγκριση με μόλις 16 τοις εκατό στις αγορές των G-7. Όμως, τα τελευταία πέντε χρόνια, το ποσοστό αυτό ήταν -3 τοις εκατό για τις BRICS και -1 τοις εκατό για το G-7. Αυτό εν μέρει ήταν μια διόρθωση στις υπερβολικές προσδοκίες που ως τότε  οδηγούσαν σε ανατιμήσεις νομισμάτων και αυξήσεις τιμών σε μη βιώσιμα επίπεδα. Φαίνεται, ωστόσο, ότι το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα των BRICS », τώρα τίθεται υπό αμφισβήτηση. Φυσικά, είναι απολύτως λογικό για τους επενδυτές να διαφοροποιήσουν το χαρτοφυλάκιο τους και να μην αγνοούν ένα τόσο σημαντικό κομμάτι της παγκόσμιας οικονομίας, όμως αυτό διαφέρει από την όποια τυφλή ουτοπική ευφορία.

Κάθε μια χώρα είναι τόσο διαφορετική, όσο και τα ερωτηματικά που προκύπτουν για την υγεία των οικονομιών τους. Για παράδειγμα, τις τελευταίες δεκαετίες το μισθολογικό κόστος της Κίνας ήταν χαμηλότερο από αυτό του Μεξικό, με αποτέλεσμα, παρά την εγγύτητα του στην αγορά των ΗΠΑ, το Μεξικό να δυσκολεύεται να ανταγωνιστεί την Κίνα. Ωστόσο, αυτό το μισθολογικό χάσμα έχει καλυφθεί τα τελευταία χρόνια και οι επενδύσεις φαίνεται να ρέουν πίσω στο Μεξικό. Ακόμα και όταν ο ινδικός ρυθμός ανάπτυξης εκτοξεύτηκε σε πολύ υψηλά ποσοστά για κάποια χρόνια, η γραφειοκρατία, τα δημοσιονομικά ελλείμματα, καθώς και η έλλειψη υποδομών παρέμεναν σοβαρά εμπόδια ΑΞΕ. Η Βραζιλία κατάφερε να αναστρέψει την επιδεινούμενη κατάσταση της οικονομία της, της δεκαετίας του 80΄ επωφελούμενη από τρία σημεία: τη δίψα της Κίνας για εμπορεύματα, τις ανακαλύψεις νέων κοιτασμάτων ενέργειας και το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της γιγαντιαίας βιομηχανίας μεταποίησης αγροτικών προϊόντων. Τώρα, όμως, η επιβράδυνση της οικονομίας της Κίνας και η στροφή του κόσμου προς το αέριο από σχιστολιθικά πετρώματα, μεταβάλει τις συνθήκες εις βάρος της. Ή αν εξετάσει κανείς τη Ρωσία, φαίνεται να έχει αποκτήσει έναν νέο ανταγωνιστή, τις ΗΠΑ που ανοίγεται στις Ευρωπαϊκές αγορές ενέργειας.

Οι BRICS θα ξεπεράσουν τη Δύση.

Ναι, οι BRICS θα παραμείνουν η κύρια πηγή ανάπτυξης στον κόσμο του αύριο, δεδομένου ότι είναι ήδη σήμερα. Μαζί θα κυριαρχήσουν στην παγκόσμια οικονομία όπως στο παρελθόν κυριάρχησαν η Ευρώπη και οι Ηνωμένες Πολιτείες.

Οι έρευνα στις χώρες BRICS ανοίγει τον δρόμο για υψηλής προστιθέμενης αξίας παραγωγή. Το ενενήντα τοις εκατό των παραγωγικών μονάδων των ΗΠΑ είναι περισσότερο από μια δεκαετία παλιά, έναντι μόνο του 43 τοις εκατό των αντίστοιχων μονάδων της Κίνας, σύμφωνα με το ‘2007 IndustryWeek’. Ενώ το 54 τοις εκατό των κινεζικών εταιρειών υπέδειξαν την καινοτομία ως ένας από τους κορυφαίους στόχους τους, μόνο το 27 τοις εκατό των αμερικανικών εταιρειών έδωσαν την ίδια απάντηση. Οι BRICS ομολογουμένως διανύουν μια δύσκολη περίοδο, ωστόσο φαίνονται έτοιμες για τη μεγάλη επιστροφή.

Αν και η εποχή της αμερικανικής ή Δυτικής κυριαρχία μπορεί να έχει παρέλθει, η κυριαρχία των BRICS βρίσκεται ακόμη κάπως μακριά. Όμως, είναι ήδη γεγονός ότι η οριοθέτηση μεταξύ ανεπτυγμένων και "αναπτυσσόμενων" χώρων είναι απομεινάρι του παρελθόντος; και ότι οι Δυτικές πολυεθνικές εταιρείες επιδιώκουν να επεκταθούν στις χώρες BRICS; Και οι κινεζικές και ινδικές εταιρείες επεκτείνονται σε άλλες αναδυόμενες αγορές όπως και στη Δύση; και ότι περισσότερο από ποτέ, οι τύχες των ανεπτυγμένων οικονομιών συνδέεται στενά με αυτές των αναδυόμενων αγορών.

Ωστόσο, η πνευματική ιδιοκτησία παραμένει ισχυρό χαρτί των προηγμένων οικονομιών. Το 2011 οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ιαπωνία, η Γερμανία και – από μόνες τους - αντιπροσώπευαν το 58 τοις εκατό των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Πνευματικής Ιδιοκτησίας. Βέβαια κανείς μπορεί να επισημάνει ότι ακόμα και σε αυτόν τον τομέα οι BRICS κερδίζουν έδαφος: Οι αιτήσεις για ευρεσιτεχνίες της Κίνας αυξήθηκαν 33 τοις εκατό το 2011, της Ρωσίας αυξήθηκαν κατά 21 τοις εκατό, 17 τοις εκατό της Βραζιλίας, και 11 τοις εκατό της Ινδίας. Συγκρίνετε αυτό με το 8 τοις εκατό αύξηση για τις Ηνωμένες Πολιτείες και 6 τοις εκατό για τη Γερμανία. Η κινεζική ZTE Corp. γίγαντας του εξοπλισμού τηλεπικοινωνιών, «εκθρόνισε» την Panasonic Ιαπωνίας από την κορυφή με 2.826 νέες αιτήσεις για διπλώματα ευρεσιτεχνίας. Η Huawei Technologies της Κίνας είναι στην τρίτη θέση, ενώ η αμερικανική, Qualcomm, έπεσε από την τρίτη στην έκτη θέση το 2011. Γιατί έχει σημασία; Επειδή τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας είναι ένας βασικός δείκτης της μελλοντικής οικονομικής δύναμης.

Το αδύναμο σημείο των BRICS βρίσκεται στην πολιτική.

Η εξάπλωση της δημοκρατίας και των ελεύθερων αγορών σε ένα μεγάλο μέρος της Ασίας, της Λατινικής Αμερικής και της Ανατολικής Ευρώπης είναι εντυπωσιακή. Όχι σε όλες τις BRICS όμως. Η νομιμότητα στις χώρες αυτές συχνά εξαρτάται από την εκπλήρωση των υψηλών προσδοκιών για την οικονομία, ενώ οι έλεγχοι στο πολιτικό σύστημα και η τήρηση των ισορροπιών παραμένουν στα σπάργανα. Έτσι ας ξεχάσουμε τους παιάνες περί "αυταρχικού καπιταλισμού" που διαβάζουμε από διάφορες πηγές. Ακριβώς επειδή το Πεκίνο έχει ένα φανταχτερό νέο αεροδρόμιο και ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν μπορεί να ισοπεδώνει ολόκληρες γειτονιές κατά βούληση δεν σημαίνει ότι η πολιτική τόσο της Κίνας όσο και της Ρωσίας τους παρέχει κάποιου είδους πλεονέκτημα ή ακόμη και προβάδισμα. Ακόμα και στη δημοκρατική Ινδία ή τη Βραζιλία, η πολιτική σκηνή συγκλονισμένη κυριολεκτικά από τη διαφθορά, παλεύει με τις εξοντωτικές επιρροές του σκιώδους εγκλήματος και των πολιτικών σκανδάλων.

Οι BRICS μπορεί να φαίνονται σταθερές πολιτικά για την ώρα, αλλά κανείς δεν ξέρει τι επιφυλάσσει το μέλλον. Ο θαυμασμός για τους ολιγάρχες μετατρέπεται εύκολα σε φθόνο και θυμό. Ουσιαστικά, η νεότερη γενιά, υπερήφανη για τα επιτεύγματα στον τομέα της οικονομίας αφήνεται σε μια αίσθηση υλικής ευημερίας αλλά εμφυσείται από περισσότερες απαιτήσεις για καλύτερη υγειονομική περίθαλψη και εθνική αναγνώριση. Το περισσότερο σε απόλυτο βαθμό δεν είναι η απάντηση για τους πολίτες των BRICS, οι οποίοι πια επιζητούν το καλύτερο. Οι τοπικές ελίτ πρέπει να ενεργήσουν επιδέξια για να διατηρήσουν το κλίμα ευφορίας που προκύπτει από την ανάπτυξη. Η σημερινή γενιά των ηγετών στην Κίνα δεν έχει ξεχάσει τα μαθήματα της Πολιτιστικής Επανάστασης - αλλά οι επόμενες γενιές μπορεί και να τα ξεχάσουν.

οι χώρες αυτές έχουν επωφεληθεί από τα σχετικά χαμηλά κονδύλια του προϋπολογισμού για στρατιωτικές δαπάνες – μια προσφορά της Pax Americana. Αυτό θα μπορούσε να αλλάξει αν ξεσπάσει σύγκρουση στην ινδική υποήπειρο ή αν το Ιράν αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Οποιαδήποτε σοβαρή πολιτική αναταραχή θα μπορούσε να εκτροχιάσει εύκολα την άνοδο των BRICS: Ο Bo Xilai στην Κίνα, οι αναταραχές μετά την Αραβική Άνοιξη, και η διακοπή ρεύματος στην Ινδία ήταν όλα γεγονότα που κατέδειξε τις δραματικές επιπτώσεις των αιφνίδιων γεγονότων στην πολιτική σταθερότητα.

Παρόλα αυτά, η άνοδος των BRICS παραμένει καταιγιστική. Αναμφίβολα, οι ίδιες θα πρέπει να συνηθίσουν σε λιγότερο υψηλές προσδοκίες ανάπτυξης και στην ικανοποίηση ενός περισσότερο απαιτητικού πληθυσμού αλλά με το ένα ή τον άλλο τρόπο είναι μάλλον ασφαλές να πούμε ότι αυτές οι μεγάλες αναδυόμενες οικονομίες θα βάλουν τη σφραγίδα τους στον 21ο αιώνα.

Μετάφραση Ελπινίκη Καρακώστα

Πηγή: http://www.foreignpolicy.com/articles/2012/10/08/think_again_the_brics?page=0,0