Τρίτη 22 Ιανουαρίου 2013

Η ισραηλινή αριστερά στο σκοτάδι

Ένα κρύο απόγευμα Παρασκευής πριν λίγες εβδομάδες, αρκετές δεκάδες βετεράνοι της Ισραηλινής αριστεράς συγκεντρώθηκαν στον κινηματογράφο Cinematheque του Τελ Αβίβ για την πρεμιέρα του «Στην αριστερή πλευρά», ενός ντοκιμαντέρ για την ιστορία του προοδευτικού Σιωνισμού. Με εξαίρεση μια λογομαχία μεταξύ λίγων επισκεπτών και ενός συνταξιούχου πολιτικού, η ατμόσφαιρα ήταν ευχάριστη, αν και μελαγχολική. Οι συμμετέχοντες θρήνησαν για την επικείμενη ήττα τους στις εκλογές του Ιανουαρίου, αλλά σε γενικές γραμμές απόλαυσαν ο ένας την παρέα του άλλου. «Ήταν κάτι σαν κηδεία», παρατήρησε κάποιος.
Η Ισραηλινή αριστερά φαίνεται όντως να είναι στα πρόθυρα μιας ακόμη συντριπτικής ήττας κατά την ψηφοφορία της Τρίτης. Το μπλοκ του πρωθυπουργού Βενιαμίν Νετανιάχου - το οποίο περιλαμβάνει το δικό του κόμμα, το «Λικούντ», το κόμμα της Ισραηλινής δεξιάς Yisrael Beiteinu με το οποίο ενώθηκε πρόσφατα το Λικούντ, τα υπέρ- ορθόδοξα κόμματα και τα λεγόμενα «εθνικά θρησκευτικά κόμματα», αναμένεται να κερδίσουν από 64 έως 70 από τις 120 έδρες της Κνεσέτ, ένα ποσοστό που εγγυάται στον Νετανιάχου μια Τρίτη θητεία στην κυβέρνηση.
Η δύναμη της δεξιάς συνδυάζεται με τον απόλυτο κατακερματισμό του κέντρου και της κύριας τάσης της σιωνιστικής αριστεράς. Μια πρόσφατη δημοσκόπηση από την εφημερίδα Yedioth Ahromoth, έδειξε ότι οι Ισραηλινοί, που στις τελευταίες εκλογές ψήφισαν το «Καντίμα», το μεγαλύτερο κόμμα της απερχόμενης Κνεσέτ και βασικό κόμμα αντιπολίτευσης στην κυβέρνηση του Νετανιάχου, θα μοιράζονταν σε τουλάχιστον 8 διαφορετικές παρατάξεις. Κανένα από τα κόμματα δεν έχει αρκετή δύναμη για να αμφισβητήσει σοβαρά τον συνασπισμό. Και τουλάχιστον κάποια από αυτά θα μπουν στον πειρασμό να ενταχθούν στο κόμμα του Νετανιάχου, παρά να τον πολεμήσουν, όπως έκανε ήδη ο πρώην πρωθυπουργός, Εχούντ Μπαράκ του Εργατικού Κόμματος [3] μετά τις εκλογές του 2009.
Εν μέρει, τα αριστερά και τα κεντρώα κόμματα δεν κατάφεραν να συνεργαστούν, διότι το καθένα από αυτά έχει την δική του ατζέντα. Το εργατικό κόμμα, το οποίο αποσπάστηκε από την κυβέρνηση συνασπισμού του 2011 και τώρα είναι υπό την ηγεσία του Σέλι Γιασίμοβιτς, προσπαθεί να αξιοποιήσει τις διαδηλώσεις υπέρ της κοινωνικής δικαιοσύνης, που συγκλόνισαν το Ισραήλ το 2011. Ο Γιασίμοβιτς εστιάζει στην κριτική της νεοφιλελεύθερης οικονομικής πολιτικής του Νετανιάχου, η οποία, όπως λέει, επιδείνωσε την ανισότητα και αγνόησε το Παλαιστινιακό ζήτημα. Ο πρώην εκφωνητής ειδήσεων, ο Γιαίρ Λαπίντ, σχημάτισε ένα νέο κόμμα, το Yesh Atid, το οποίο υπόσχεται να ανασχηματίσει το στρατιωτικό σχέδιο του Ισραήλ και να παρέχει φορολογικές ελαφρύνσεις στην μεσαία τάξη (σύνθημα της εκστρατείας του είναι: «Πού είναι τα λεφτά;») Η Τζίπι Λίβνι, η οποία ήταν ηγέτης του κεντρώου κόμματος Καντίμα, μέχρι που έχασε τις προκριματικές εκλογές τον προηγούμενο Μάρτιο, έχει δημιουργήσει επίσης ένα κόμμα, το Hatnuah και τονίζει την ανάγκη να ανανεωθούν οι διαπραγματεύσεις με την Παλαιστινιακή Αρχή. Εν τω μεταξύ, ο ελαφρώς πιο επιθετικός Σαούλ Μοφάζ έχει αναλάβει το διασπασμένο Καντίμα και υπολογίζει στην υποστήριξη του πρώην πρωθυπουργού και στελέχους του Καντίμα, Εχούντ Ολμέρτ, για να κερδίσει κάποιες ψήφους. Η λίστα συνεχίζεται: κάποιες δημοσκοπήσεις δείχνουν, ότι ακόμα και το κόμμα υπέρ της νομιμοποίησης της μαριχουάνας, τα πηγαίνει αρκετά καλά ώστε να κερδίσει έδρες στην Κνεσέτ.
Πέρα από τις διαφορετικές ατζέντες τους, αυτά τα κόμματα δεν ήταν σε θέση να ενωθούν, λόγω της γενικής αίσθησης ότι σε κάθε περίπτωση ο Νετανιάχου πρόκειται να κερδίσει. Οι διάφοροι επικεφαλής των κομμάτων υποθέτουν ότι θα έχουν καλύτερη διαπραγματευτική δύναμη στην Κνεσέτ (και μια βελτιωμένη θέση στην πορεία προς τις επόμενες εκλογές) ως ηγέτες των κομμάτων τους, ακόμη και των μικρότερων. Αλλά βαθύτερα από αυτούς τους υπολογισμούς υπάρχει η αίσθηση ότι ο αριστερισμός στο Ισραήλ είναι πολιτικά πιο βλαβερός από ποτέ. Παρότι οι ιδρυτές του Ισραήλ κάποτε σχετίζονταν περήφανα με την αριστερά και το Εργατικό Κόμμα κυριάρχησε στην πολιτική της χώρας κατά το ήμισυ της ισραηλινής ιστορίας, τα περισσότερα από τα προαναφερθέντα κόμματα επιμένουν να αυτοπροσδιορίζονται ως κεντρώα.
Η σιωνιστική αριστερά φαίνεται να μην επανήλθε ποτέ από τη δολοφονία του πρωθυπουργού Γιτζάκ Ράμπιν, το 1995, και την διακοπή της ειρηνευτικής διαδικασίας κατά τη διάρκεια της επόμενης δεκαετίας. Η αποτυχία της διπλωματίας έχει απογυμνώσει την αριστερά από κάθε σενάριο συνοχής και κανένας αριστερός πολιτικός δεν έχει προκαλέσει κανένα είδος εθνικής επίκλησης, από την πρωθυπουργία του Εχούντ Μπαράκ, την περίοδο 1999 – 2001. Ο διάφοροι κύκλοι ανεπιτυχών διαπραγματεύσεων μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων ηγετών έχουν ενισχύσει στους πολίτες την αίσθηση ότι το χάσμα μεταξύ των δύο πλευρών παραμένει πάρα πολύ μεγάλο και ότι οι μεγαλύτερες παραχωρήσεις που θα μπορούσε να προσφέρει το Ισραήλ δεν πληρούν ακόμα ούτε το ελάχιστο αυτού με το οποίο θα μπορούσαν να ικανοποιηθούν οι Παλαιστίνιοι.
Ως αποτέλεσμα, πολλοί Ισραηλινοί έχουν αποφασίσει ότι η ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση δεν μπορεί παρά να υφίσταται διαχείριση, δεν λύνεται – ακριβώς αυτό που λέει η δεξιά εδώ και χρόνια. Και δεδομένης της έλλειψης ουσιαστικών διεθνών πιέσεων στο Ισραήλ και της επιτυχίας της χώρας στην αντιμετώπιση περιστασιακών στρατιωτικών προκλήσεων, η ανάσχεση της σύγκρουσης δεν έμοιαζε κακή ιδέα. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων επτά ή οκτώ χρόνων, το Ισραήλ έχει γίνει πιο ασφαλές και ευημερεί περισσότερο από ποτέ, χάρη στην κατασκευή του διαχωριστικού τείχους ανάμεσα στο Ισραήλ και το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Όχθης, το τέλος της δεύτερης Ιντιφάντας, καθώς και της αποτελεσματικότητας της Παλαιστινιακής Αρχής στην καταστολή της ένοπλης αντίστασης. Λιγότεροι Ισραηλινοί αισθάνονται την ανάγκη να διαπραγματευτούν με τους Παλαιστίνιους, δεδομένου ότι έχουν ήδη έναν βαθμό σταθερότητας με σχετικά χαμηλό κόστος. Η Αραβική Άνοιξη έπεισε περαιτέρω την ελίτ του Ισραήλ ότι δεν θα υπήρχε νόημα μιας διπλωματικής εμπλοκής με μια περιοχή της οποίας το πολιτικό μέλλον είναι ρευστό.
Η παρακμή της σιωνιστικής Αριστεράς οφείλεται, επίσης, στις δημογραφικές τάσεις. Δεδομένου ότι η θρησκευτική κοινότητα μεγαλώνει και οι κοσμική μεσαία τάξη συρρικνώνεται, μια κεντροαριστερή πλειοψηφία, όπως αυτή που απολάμβανε ο Ράμπιν, φαίνεται όλο και πιο απίθανο να προκύψει. Μία εξέλιξη που θα μπορούσε να αντιστρέψει αυτό το κύμα θα ήταν μια ολόκληρη δημογραφική ομάδα να αλλάξει το μοτίβο τής ψηφοφορίας της, όπως στα τέλη της δεκαετίας του 1990 παρασύρθηκαν προς τα δεξιά οι Ρώσοι μετανάστες.
Προς το παρόν, η δεξιά - και ειδικά η θρησκευτική δεξιά - δεν κερδίζει απλώς την πολιτική μάχη. Αναλαμβάνει επίσης τον έλεγχο των ισραηλινών θεσμών, κερδίζει επιρροή στη γραφειοκρατία και την εγκαθίδρυση της ασφάλειας. Πιο συντηρητικοί δικαστές, συμπεριλαμβανομένου του πρώτου άποικου, διορίζονται στο Ανώτατο Δικαστήριο. Οι θρησκευτικοί αξιωματικοί κατέχουν πλέον περισσότερη εξουσία στο στρατό. Και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης κυριαρχούνται όλο και περισσότερο από δεξιούς επιχειρηματίες - το πιο γνωστό παράδειγμα είναι ο Σέλντον Άντελσον, του οποίου η καθημερινή εφημερίδα (που υποστηρίζει τον Νετανιάχου) είναι πλέον η πιο μεγάλης κυκλοφορίας στο Ισραήλ. Η αριστερά έχει βρεθεί στο περιθώριο της διαδικασίας λήψης αποφάσεων, και της εμπιστεύονται μόνο το μοναδικό καθήκον το οποίο η δεξιά, αδιαφορώντας για την παγκόσμια κοινή γνώμη, ποτέ δεν θα μπορούσε να επιτελέσει με ικανοποιητικό τρόπο: να εξηγήσει τις ισραηλινές πολιτικές στον υπόλοιπο κόσμο.
Αν η ισραηλινή αριστερά έχει ένα μέλλον, αυτό δεν θα έρθει από την διασπασμένη κέντρο-αριστερά, αλλά από μια πρόσφατα ανανεωμένη άκρα αριστερά. Πηγαίνοντας σε αυτές τις εκλογές, το «Μερέτζ», το μεγαλύτερο από τα κόμματα που κινούνται αριστερά των Εργατικών, πραγματοποίησε πολλές δημοσκοπήσεις, προκειμένου να βοηθηθεί να σχεδιάσει την στρατηγική τής προεκλογικής εκστρατείας του. Σύμφωνα με τον Ζαχάβα Γκαλ- Ον, τον πρόεδρο του κόμματος, τα αποτελέσματα ήταν εκπληκτικά: Σχεδόν το 20% των Ισραηλινών Εβραίων προσδιορίζονται ως αριστεροί – περισσότεροι και από την τρέχουσα εκπροσώπηση της αριστεράς στην Κνεσέτ. Το Μερέτζ, το οποίο κέρδισε μόνο τρεις έδρες στις προηγούμενες εκλογές, αποφάσισε να διεκδικήσει εκ νέου την «αριστερή» ετικέτα και να κινηθεί σε μια πλατφόρμα που το αντιπροσωπεύει. Το κόμμα υποστηρίζει την άμεση αναγνώριση ενός παλαιστινιακού κράτους και μια διαπραγμάτευση απόσυρσης από τη Δυτική Όχθη. Στην κορύφωση της προεκλογικής περιόδου, το κόμμα παραβίασε τον πιο βασικό κανόνα της ισραηλινής πολιτικής – την άνευ όρων υποστήριξη στις στρατιωτικές επιχειρήσεις του Ισραήλ - και αντιτάχθηκε στην Επιχείρηση «Αμυντικός Πυλώνας» στη Γάζα. Το Μερέτζ είναι σχεδόν έτοιμο να παίξει ένα σημαντικό ρόλο στην επόμενη Κνεσέτ, αλλά η τολμηρή στρατηγική του το έχει τοποθετηθεί στο σωστό δρόμο ώστε σχεδόν να διπλασιάσει το μέγεθος της σημερινής εκπροσώπησής του.
Την ίδια στιγμή, μια νέα γενιά αριστερών υποψηφίων κερδίζει ισχύ εντός του Εργατικού Κόμματος, μεταξύ των οποίων και αρκετοί αξιόλογοι δημοσιογράφοι και δύο ηγέτες των διαδηλώσεων του 2011, ο Σταβ Σαφίρ και ο Ιτζίκ Σμουλί. Όπως το Μερέτζ, το Εργατικό Κόμμα έχει εκμεταλλευτεί τον ακλόνητο προοδευτισμό αυτής της υπό δημιουργία ομάδας και τα πηγαίνει επίσης ελαφρώς καλύτερα στις δημοσκοπήσεις τους τελευταίους μήνες.
Με άλλα λόγια, αν η αριστερά ηττηθεί στις ερχόμενες εκλογές, η επόμενη Κνεσέτ θα μπορούσε να έχει τελικά μια ηχηρή και ενεργή αντιπολίτευση - κάτι που το Καντίμα δεν θα μπορούσε ποτέ να προσφέρει. Επιπλέον, το 2011 οι κοινωνικές διαμαρτυρίες δημιούργησαν ένα νέο μόνιμο προσωπικό ακτιβιστών που είναι πιο άνετο με το ρόλο του ως μειονότητα και αποφασισμένο να χρησιμεύσει ως ένα ελεγκτικό σώμα εκτός κοινοβουλίου για την κυβέρνηση, όταν πρόκειται για θέματα που κυμαίνονται από την κοινωνική ανισότητα μέχρι την κατοχή. Οι εκλογές του 2013 θα μείνουν στην ιστορία ως μια στιγμή σύγχυσης και ήττας για την ισραηλινή αριστερά, αλλά ίσως και ως η αρχή της ανανέωσης της.
ΠΗΓΗ: http://www.foreignaffairs.gr/articles/69142/noam-sheizaf/i-israilini-aristera-sto-skotadi?page=show#
Αναρτήθηκε από στις
Ετικέτες ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)