Το Μερκαντιλιστικό Μοντέλο Ανάπτυξης της Κίνας Διαταράσσει την Παγκόσμια Τάξη

Η ανάπτυξη της Κίνας διαταράσσει την παγκόσμια τάξη. Δεν είναι μόνο το μέγεθος της κινεζικής οικονομίας, η οποία αναμένεται ότι θα ξεπεράσει την αντίστοιχη της Ευρωζώνης γύρω στο 2017, σύμφωνα με την Axa Investment Management. Ούτε είναι η ταχεία ανάπτυξη της Κίνας. Είναι περισσότερο ο τρόπος με τον οποίο η Κίνα κατάφερε να κάνει τρεις αποδεκτές ιδέες περί ανάπτυξης να φαντάζουν λανθασμένες. Οι συνέπειες θα μπορούσαν να είναι προσωρινές ή καταστροφικές.

Οπως τονίζει ο οικονομολόγος του Χάρβαρντ Ντάνι Ρόντρικ, η Κίνα αποκατέστησε ορισμένες από τις βασικές αρχές του μερκαντιλισμού, της σχολής της οικονομίας σύμφωνα με την οποία οι κυβερνήσεις πρέπει να ελέγχουν το εμπόριο, να υποστηρίζουν την εγχώρια βιομηχανία και να επιτυγχάνουν εμπορικά πλεονάσματα. Η Κίνα ευημερεί ακολουθώντας σε μεγάλο βαθμό τη μερκαντιλιστική συνταγή και, μεταξύ άλλων, έχει συσσωρεύσει συναλλαγματικά αποθέματα ύψους περίπου 3 τρισ. δολαρίων. 

Από τη μερκαντιλιστική άποψη η συσσώρευση είναι απολύτως λογική. Τα αποθέματα ενισχύουν τη διεθνή διαπραγματευτική θέση της Κίνας, ενώ το υποτιμημένο νόμισμα που τα παρήγαγε ενθαρρύνει τις επενδύσεις και την απασχόληση. Η Κίνα γιγαντώθηκε σε τέτοιο βαθμό, μαζί και η επιρροή της, ώστε οι υπέρμαχοι των ελεύθερων αγορών και του ελεύθερου εμπορίου δυσκολεύονται να επιχειρηματολογήσουν ότι το μοντέλο τους για την οικονομία είναι σωστό. Επίσης, ο κόσμος αντιμετωπίζει ένα χρηματοπιστωτικό πρόβλημα, καθώς τα περισσότερα από τα κινεζικά τρισεκατομμύρια επενδύθηκαν σε κρατικό χρέος και όχι παραγωγικά, τροφοδοτώντας έμμεσα ή άμεσα την τελευταία κρίση.

Μετά τη βιομηχανική επανάσταση, η πολιτική εξουσία και η οικονομική επιρροή συμπορεύονται. Αρχικά η Βρετανία, στη συνέχεια οι ΗΠΑ και πιο πρόσφατα η Ιαπωνία συνδύασαν την οικονομική επιρροή με υψηλό μέσο εισόδημα, εξελιγμένους θεσμούς και τεχνολογική πρωτοπορία. Η Κίνα ξεφεύγει απ’ αυτόν τον κανόνα. Είναι περισσότερο φτωχή, παρά πλούσια. Με κατά κεφαλήν ΑΕΠ 8.400 δολάρια είναι φτωχότερη από την Αλβανία και τη Βουλγαρία, ενώ δεν συγκρίνεται καν με τις 48.000 κατά κεφαλήν ΑΕΠ των ΗΠΑ. Επίσης, η Κίνα δεν έχει ορισμένες από τις αρετές των πλούσιων χωρών: ισχυρούς και ειλικρινείς θεσμικούς οργανισμούς, εξελιγμένη έρευνα και την ικανότητα να ηγηθεί παγκοσμίως στους τομείς της τεχνολογίας και του σχεδιασμού. Το αποτέλεσμα είναι ένα παράδοξο. Η Κίνα συνδυάζει το μέγεθος και την ορμή της ανάπτυξης που την καθιστούν τον πελάτη αναφοράς σε οτιδήποτε, από το πετρέλαιο μέχρι τις προηγμένες τηλεπικοινωνίες. Ωστόσο, δεν έχει την ικανότητα ν’ αναλάβει την παγκόσμια ηγεσία. Στο παρελθόν, οικονομική επιρροή σαν την κινεζική θα συνοδευόταν από έναν ισχυρό στρατό, ωστόσο οι κινεζικές ένοπλες δυνάμεις έχουν έλλειμμα σε δεξιότητες, εξοπλισμό και σκοπό. Οι προηγούμενοι παγκόσμιοι οικονομικοί ηγέτες διέθεταν την ισχυρή πεποίθηση πως η κουλτούρα τους είχε κάτι να προσφέρει στον κόσμο.

Αντιθέτως, η Κίνα δεν έχει κάτι να προσφέρει, καθώς η ιδεολογία του κινεζικού κομμουνιστικού κόμματος σταδιακά αλλάζει. Πράγματι, η μεγαλύτερη απειλή για την αδιατάρακτη ανάπτυξη της Κίνας ίσως να είναι η ενδεχόμενη αδυναμία της κυβέρνησης να διατηρήσει την υποστήριξη του λαού. Είναι λογικό να ανησυχεί κανείς.

Ο φόβος των αναταράξεων

Ο μερκαντιλισμός θα μπορούσε να οδηγήσει σε παγκόσμια δυσαρέσκεια ή σε περαιτέρω χρηματοπιστωτικές αναταράξεις. Οι σχετιζόμενοι με το εμπόριο πόλεμοι ήταν κοινοί στην πρώτη εποχή του μερκαντιλισμού. Το ερώτημα είναι αν οι καινοτομίες του κινεζικού μοντέλου ανάπτυξης θα εξακολουθήσουν να είναι επιτυχημένες. Ο κίνδυνος αποτυχίας αυξάνεται όσο αυξάνεται και το κινεζικό ΑΕΠ. Το ίδιο και οι αναταραχές που θα προκληθούν σε περίπτωση αποτυχίας. Παράλληλα, χαράζοντας έναν νέο δρόμο ανάπτυξης, η συνεχιζόμενη επιτυχία της Κίνας αποτελεί μια εξίσου σκληρή πρόκληση για τον υπόλοιπο κόσμο.

πηγή http://www.energia.gr/article.asp?art_id=66277