Η Ευρώπη δε θεωρείται κίνδυνος σε επίπεδο γεωπολιτικό για την Κίνα, αλλά είναι ένας σημαντικός εταίρος σε οικονομικά και εμπορικά ζητήματα, τόνισε ο Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικών Σπουδών Χαράλαμπος Παπασωτηρίου στη συνέντευξη που έδωσε στην Euractiv με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου του «Η Κίνα από την ουράνια αυτοκρατορία στην ανερχόμενη υπερδύναμη του 21ου αιώνα».
Συγκεκριμένα είπε «Η Ευρώπη δεν είναι υπολογίσιμη δύναμη, γεωπολιτικά, για την Κίνα[…]Η Κίνα υπολόγιζε την Ευρώπη πριν από 6-7 χρόνια, όταν μιλούσαμε για ευρωπαϊκό σύνταγμα, αλλά αυτό απεδείχθη μια υπερβολική ρητορική». Στον οικονομικό τομέα βέβαια οι σχέσεις τους είναι αρκετά στενές και χαρακτηρίζονται από δύο όψεις, υπογραμμίζει ο κ. Παπασωτηρίου. Η μία όψη είναι το «win-win game» όπου και οι δύο πλευρές ωφελούνται από τις συναλλαγές τους. Παρ’ όλο που οι Κινέζοι πολλές φορές κατηγορούνται για αθέμιτο ανταγωνισμό, ο ΠΟΕ αποτελεί ένα πρόσφορο έδαφος για την επίλυση των διαφορών τους.
Η άλλη όψη όμως δε φαίνεται να είναι τόσο θετική. Ως πρώτο χαρακτηριστικό ο καθηγητής ανέφερε τους κλάδους βιομηχανίας, όπως είναι η κλωστοϋφαντουργία, που έχουν κλείσει στην Ευρώπη εξαιτίας της Κίνας. Ένα άλλο αγκάθι στις σχέσεις τους αποτελούν τα ανθρώπινα δικαιώματα και συγκεκριμένα η «πολιτική της ΕΕ να υποστηρίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και αυτό γιατί για τους Κινέζους, και ειδικά για το καθεστώς, θεωρείται ως επέμβαση στα εσωτερικά τους». Σύμφωνα με τον κ. Παπασωτηρίου για να κατανοήσουμε την αντίδραση των Κινέζων θα πρέπει να ανατρέξουμε πίσω στον 19ο αιώνα, τον λεγόμενο «αιώνα των ταπεινώσεων», όταν οι ευρωπαϊκές δυνάμεις ταπείνωναν την Κίνα, μια παράδοση την οποία οι Ευρωπαίοι φαίνεται να συνεχίζουν σήμερα στα μάτια των Κινέζων.
Άλλα ζητήματα που διαταράσσουν κατά καιρούς τις Σινο-Ευρωπαϊκές σχέσεις είναι οι πρώτες ύλες, ένα θέμα που επιβάρυνε την Ευρώπη πριν από λίγα χρόνια κυρίως, καθώς και τα πνευματικά δικαιώματα (intellectualproperty) τα οποία στην Κίνα «δεν εφαρμόζονται, υπάρχουν μόνο στα χαρτιά». Σύμφωνα με τον κ. Παπασωτηρίου πρόκειται για ένα πολύ μεγάλο ζήτημα, το οποίο όμως κατά κάποιο τρόπο ευνοεί και τους Ευρωπαίους, καθώς λόγω της παράδοσης που έχει η Κίνα στην αντιγραφή δεν υπάρχουν επώνυμα κινεζικά προϊόντα που θα μπορούσαν να ανταγωνιστούν τους μεγάλους οίκους μόδας.
Ένα μη βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης
«Οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης δεν είναι βιώσιμοι υπό το υφιστάμενο μοντέλο ανάπτυξης της Κίνας, γιατί στηρίζεται σε δύο πυλώνες» τόνισε ο καθηγητής.
Οι εξαγωγές είναι ο πρώτος πυλώνας, ο οποίος, πρόσθεσε, δεν μπορεί να στηρίζει για πολύ ακόμα την κινεζική οικονομία. «Όταν έχεις φτάσει να είσαι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο δεν μπορείς πια να εξάγεις τόσο μεγάλο ποσοστό του ΑΕΠ σου. Ο υπόλοιπος κόσμος δεν μπορεί να αγοράζει συνέχεια άπειρα κινεζικά προϊόντα[…] Οι εξαγωγές έχουν φτάσει σε ένα όριο».
Οι δημόσιες επενδύσεις είναι ο δεύτερος πυλώνας, με τις οποίες όμως υπάρχει το εξής πρόβλημα. Δεν πραγματοποιούνται από την κεντρική εξουσία αλλά από διάφορους τοπικούς φορείς, οι οποίοι δεν επιστρέφουν ποτέ τα δάνεια που παίρνουν από τις μεγάλες κεντρικές τράπεζες, με αποτέλεσμα να «έχουμε συνθήκες φούσκας και ένα τραπεζικό σύστημα σαθρό». Ωστόσο, επεσήμανε, αν κοιτάξει κανείς τις δημόσιες υποδομές της θυμίζουν πρωτοκοσμική χώρα και μπορούν να συγκριθούν άνετα με αυτές της Δυτικής Ευρώπης, ακόμα και της Αμερικής.
Άλλες εσωτερικές προκλήσεις που ταλανίζουν τη χώρα και τις οποίες η νέα ηγεσία έχει βάλει στόχο να αντιμετωπίσει, είναι η αδυναμία του κράτους πρόνοιας, που σπρώχνει μεγάλο μέρος του κινεζικού πληθυσμού προς τις αποταμιεύσεις προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες που δεν ικανοποιεί το κράτος, κάτι που είναι «παράδοξο για ένα κομμουνιστικό καθεστώς».
Επίσης η διαφθορά, η οποία υπάρχει σε όλα τα επίπεδα εξουσίας και στηρίζεται κυρίως σε συμπράξεις ιδιωτών και αξιωματούχων, είναι ένας ακόμα παράγοντας που καθιστά μη βιώσιμο το τωρινό μοντέλο. Ως παραδείγματα, έφερε την αποκάλυψη των New York Times για το ποσό των $2.7 δις που είχε προσθέσει ο πρώην πρωθυπουργός της χώρας Wen Jiabao και η οικογένεια του στα περιουσιακά τους στοιχεία κατά τη διάρκεια της θητείας του, όπως και τα περιστατικά απαλλοτρίωσης μεγάλων εκτάσεων γης έναντι των οποίων οι αγρότες λαμβάνουν ασήμαντη αποζημίωση.
Όλες αυτές οι πρακτικές και τα προβλήματα, καταλήγει ο καθηγητής, έχουν ως αποτέλεσμα «100 χιλιάδες εκρήξεις ταραχών κάθε χρόνο σε διάφορους τόπους λόγω των καταχρήσεων εξουσίας».
Σημαντική είναι επίσης η δημιουργία μεσαίας τάξης, η οποία «είναι υπαρκτή και τα νούμερα ιλιγγιώδη. 5% του πληθυσμού της Κίνας είναι εύποροι, το οποίο είναι 60 εκ. Κινέζοι». Ωστόσο, η τάξη αυτή δεν συμμετέχει ακόμα στα πολιτικά δρώμενα, καθώς «στην ουσία το συμβόλαιο εκεί είναι: εσύ θα μου παρέχεις οικονομική ανάπτυξη, και γω θα σε ανεχθώ ως πολιτική εξουσία».
Μια αναδυόμενη οικονομία με ερωτηματικά
Σύμφωνα με τον κ. Παπασωτηρίου η Κίνα είναι αποδεδειγμένα μια αναδυόμενη δύναμη, καθώς το 2010, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο. Ωστόσο, υπάρχουν κάποια ερωτηματικά αναφορικά με το αν θα συνεχίσει να αναπτύσσεται με τους ρυθμούς των τριών τελευταίων δεκαετιών.
Οι πολιτικές μεταρρυθμίσεις είναι αναγκαία προϋπόθεση, επεσήμανε ο καθηγητής, προκειμένου να συνεχίσει η Κίνα να αναπτύσσεται. Πρέπει «να σταματήσει η διαφθορά και οι καταχρήσεις εξουσίας που είναι προϋπόθεση για να γίνει πιο ορθολογική η χρήση των πόρων και λιγότερο σπάταλη. Και αυτά τα ξέρει η νέα ηγεσία, ειπώθηκαν στο συνέδριο». Επίσης, η νέα ηγεσία πρέπει να αλλάξει την περιβαλλοντική της πολιτική, καθώς έχει δημιουργηθεί «μια περιβαλλοντική συνειδητοποίηση στην κοινωνία που απαιτεί να λαμβάνεται υπόψη και η περιβαλλοντική διάσταση. Αυτό είναι ένα καινούργιο φαινόμενο που σημαίνει ότι πρέπει πάλι να αλλάξει το μοντέλο ανάπτυξης, καθώς δε θα έχει τη δυνατότητα να θυσιάζει το περιβάλλον για την ανάπτυξη».
Το τρίγωνο ΕΕ-ΗΠΑ-Κίνα
Όσον αφορά στις σχέσεις των τριών μεγάλων δυνάμεων, ΕΕ, ΗΠΑ και Κίνα, στο σημερινό παγκόσμιο στερέωμα ο καθηγητής ανέφερε τη μετατόπιση του ενδιαφέροντος από την Ευρώπη προς τον Ειρηνικό. Όσο η Ευρώπη δέχεται την Ατλαντική Συμμαχία, κάτι το οποίο τη βολεύει λόγω των κοινωνικών της προτεραιοτήτων, η Αμερική είναι υπέρ του να ενοποιηθεί πολιτικά. Ωστόσο δεν αποτελεί εξισορροπητικό παράγοντα ούτε για τις ΗΠΑ, αλλά ούτε και για την Κίνα στις μεταξύ τους σχέσεις.
«Στις εξελίξεις στην Άπω Ανατολή δεν εμπλέκεται η Ευρώπη, υπάρχει μια κούρσα εξοπλισμών που αφορά όλα σχεδόν τα κράτη της περιοχής, αυξάνουν δηλαδή τις αμυντικές τους δαπάνες. Αυτό που θέλουν οι Αμερικανοί σε αυτή τη φάση είναι η Ευρώπη να χειρίζεται ζητήματα του δικού της γεωγραφικού χώρου για να μπορούν οι ΗΠΑ να εστιάσουν αλλού» προσθέτοντας «η Ευρώπη παίζει για να εξισορροπεί τη Ρωσία κυρίως. Δεν παίζει στην Ανατολική Ασία».
Αναφερόμενος στη Ρωσία τόνισε ότι «έχοντας ένα παρελθόν μιας υπερδύναμης προσπαθεί να παρουσιάζεται ως ισοδύναμη των ΗΠΑ. Οπότε παίρνει συχνά αντιαμερικανικές στάσεις για να φανεί ο αντίπαλος των ΗΠΑ, και οι ΗΠΑ απλά την αγνοούν. Είναι ένα περίεργο παιχνίδι μεταξύ τους».
Επαναφέροντας τη συζήτηση στην περιοχή της Ανατολικής Ασίας, είπε ότι η κούρσα εξοπλισμών που λαμβάνει χώρα στην περιοχή οφείλεται στη ραγδαία άνοδο της Κίνας την οποία τα υπόλοιπα κράτη, όπως είναι η Ιαπωνία, η Σιγκαπούρη, οι Φιλιππίνες, το Βιετνάμ και η Νότια Κορέα, βλέπουν με ανησυχία.
Μια ουσιαστική ευρωπαϊκή πολιτική
Η μετατόπιση του ενδιαφέροντος προς τον Ειρηνικό θα μπορούσε να αποτελέσει κίνητρο για τους Ευρωπαίους να προχωρήσουν σε μεγαλύτερη ενοποίηση, στην περίπτωση όμως που ταυτίζονταν με την Ευρώπη, υπογράμμισε ο κ. Παπασωτηρίου.
«Δυστυχώς αυτό είναι κυρίως υπόθεση κάποιων ελιτ. Πρώτα κάποιος είναι Έλληνας, Άγγλος Γερμανός και δευτερευόντως Ευρωπαίος. Και για να αλλάξει αυτό πρέπει να αλλάξει η φύση της ευρωπαϊκής πολιτικής, δηλαδή να υπάρχουν πραγματικά politics» πρόσθεσε.
Φέρνοντας ως παράδειγμα τις ευρωεκλογές, επεσήμανε ότι τα εθνικά κριτήρια είναι αυτά που καθοδηγούν τους Ευρωπαίους πολίτες και όχι η σύνθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. «Αν είχαμε προεδρικές εκλογές για την Κομισιόν τα πράγματα θα άλλαζαν, θα ήταν σαν το αμερικανικό σύστημα. Αυτό πραγματικά είναι το πιο σημαντικό, αν είχαμε δηλαδή εκλεγμένο πρόεδρο, θα αναγκάζονταν τα κόμματα να οργανωθούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο και να κινητοποιούν την κοινωνία. Τότε θα είχαμε european politics και πιο έντονη αίσθηση ότι είμαστε ένας ενιαίος δήμος».
Η Ελλάδα ευκαιρία για την Κίνα
Σύμφωνα με τον κ. Παπασωτηρίου η Κίνα ψάχνει για επενδυτικές ευκαιρίες στον κόσμο επειδή πρέπει με κάποιον τρόπο να χρησιμοποιήσει τις μεγάλες ποσότητες ξένων συναλλαγμάτων που εισρέουν στη χώρα. Μέχρι πρότινος τα ομόλογα του αμερικανικού δημοσίου ήταν η πλέον ασφαλής επιλογή της. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον της έχει μετατοπιστεί και σε άλλες περιοχές.
Μία από αυτές είναι και η Ελλάδα, στην οποία οι συνθήκες είναι πλέον διαφορετικές. «ο συνδικαλισμός είναι πεσμένος λόγω κρίσης και η κυβέρνηση μπορεί να περνάει πράγματα που πριν λίγο καιρό δε θα μπορούσε». Αυτή η αλλαγή ευνοεί τις κινεζικές επενδύσεις στην Ελλάδα, όπως έγινε και με τη COSCO στον Πειραιά, όπου μπορεί να υπήρχαν αρκετά προβλήματα στην αρχή, αλλά αυτά «λύνονται σιγά σιγά».
Συνδέοντας το ενδιαφέρον της Κίνας στην Ελλάδα και την Ανατολική Μεσόγειο συμπλήρωσε «Η Ελλάδα ως κόμβος [στην Ανατολική Μεσόγειο] είναι καλή ευκαιρία να αγοράσεις και να επενδύσεις για να έχεις πρόσβαση στις ευρωπαϊκές οικονομικές αγορές.Με αυτή την έννοια, δεν είναι γεωπολιτικό το παιχνίδι, είναι γεωοικονομικό, να προβάλει πολιτική ισχύ τόσο μακριά δεν μπορεί. Για αυτό χρησιμοποιεί τα κονδύλια της για να επενδύει, γιατί για αυτήν εκεί είναι το κέρδος, κυρίως σε περιπτώσεις σαν την Ελλάδα».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου