Επιστήμη και Έρευνα: το Ελληνικό Συγκριτικό Πλεονέκτημα

Οι δύσκολες στιγμές που περνάει η χώρα εδώ και τρία χρόνια έχουν δημιουργήσει μια συνολική αμφισβήτηση της κοινωνικής συνοχής και παράλληλα, συντελούν στη δημιουργία ενός γενικότερου κλίματος απαισιοδοξίας για το μέλλον της χώρας και απαξίωσης των θεσμών και των πολιτών της. Η περίφημη ανάπτυξη καθυστερεί όσο ο σχεδιασμός και το σύνολο των ενεργειών που γίνονται έχουν καθαρά αντιπαραγωγική συνιστώσα. Παράλληλα, μέσα στο γενικότερο κλίμα απαξίωσης έχουν μπει στο στόχαστρο και τα πανεπιστημιακά ιδρύματα της χώρας καθώς και οι ερευνητικοί φορείς, οι οποίοι αγόγγυστα, με πενιχρή χρηματοδότηση αν συγκριθούν διεθνώς, συνεχίζουν να λειτουργούν και να παράγουν σημαντικότατο επιστημονικό έργο.

Επικεντρώνοντας αποκλειστικά στους αριθμούς που απεικονίζουν την ψυχρή αλήθεια πέρα από προκαταλήψεις και ιδεοληψίες και με αφορμή την πρόσφατη δημοσίευση του εγκυρότατου επιστημονικού περιοδικού Nature, ας δούμε ποιο είναι πραγματικά το συγκριτικό πλεονέκτημα αυτής της χώρας. Παρατηρούμε ότι παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα βρίσκεται στην 38η θέση παγκοσμίως από πλευράς χρηματοδότησης της έρευνας και ανάπτυξης (αξιοποιώντας μόλις το 0,6% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος στην έρευνα) οι ερευνητές μας έχουν δημοσιεύσει κατά το 2012 (μέσα στην κρίση) 9.840 άρθρα σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά, οδηγώντας τη χώρα μας στην 19η θέση παγκοσμίως στην κατάταξη από πλευράς ερευνητικού έργου.

Μάλιστα, αν  εστιάσουμε στο καλύτερο 1% των δημοσιεύσεων για το 2012 με βάση τις ετεροαναφορές τους, τότε η Ελλάδα κατατάσσεται στην 13η θέση με 1,13% των συνολικών δημοσιεύσεων. Η αντικειμενική αυτή σύγκριση δείχνει ότι η Ελλάδα προηγείται ερευνητικά προηγμένων χωρών όπως η Ιταλία, ο Καναδάς, η Ισπανία και η Γαλλία.  Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ο Καναδάς δαπάνησε μόνο για το 2011 το 1,8% του ΑΕΠ του στην έρευνα, η Ιταλία το 1,1%, η Γαλλία το 1,9% και η Ισπανία το 1,3%.

Αν μετρήσουμε τα ποσά που δαπανήθηκαν σε δισεκατομμύρια δολάρια, τότε η Ελλάδα δαπάνησε μόλις $1,7 δις, έναντι $24,3 δις, $19 δις, $42,2 δις και $17,2 δις αντίστοιχα! Αναλογικά λοιπόν οι χώρες αυτές δαπάνησαν για την έρευνα από 10 έως 25 φορές περισσότερα χρήματα από την Ελλάδα. Όπως βλέπουμε και στον παρακάτω πίνακα, για κάθε κορυφαία δημοσίευση ο Καναδάς δαπάνησε $475,000, η Ιταλία $392,000, η Γαλλία $736,000 η Ισπανία $382,000 και η Ελλάδα μόλις $183,000. Η τελευταία στήλη του πίνακα δείχνει πως η σχετική παραγωγικότητα της Ελλάδας στην έρευνα είναι 4,02 φορές μεγαλύτερη από της Γαλλίας και 2,60, 2,15 και 2,09 φορές μεγαλύτερη από του Καναδά της Ιταλίας και της Ισπανίας αντίστοιχα!

Θέση	Χώρα	Δημοσιεύσεις	Ποσοστό στο 1% καλύτερων
1	Ελβετία	21796	1.91
2	Δανία	12376	1.77
3	Ολλανδία	30616	1.66
4	Βέλγιο	16442	1.63
5	Αυστρία	11132	1.52
6	Ην. Βασίλειο	86544	1.44
7	Νορβηγία	9456	1.33
8	Τσεχία	8400	1.32
9	Φινλανδία	9368	1.28
10	Σουηδία	19421	1.22
11	Γερμανία	83216	1.21
12	ΗΠΑ	311975	1.19
13	Ελλάδα	9281	1.13
14	Ιταλία	48353	1.10
15	Καναδάς	51107	1.09
16	Ισπανία	44935	1.01
17	Γαλλία	57320	0.99
18	Αργεντινή	6866	0.94
19	Ιρλανδία	6238	0.91
20	Πορτογαλία	1068	0.86
21	Πολωνία	17602	0.79
22	Ρωσία	22340	0.52
23	Βραζιλία	29924	0.43

	Δις $ για έρευνα	Αναλογία με Ελλάδα	Δημοσιεύσεις	$ ανά δημοσίευση	Σχετική Παραγωγικότητα
Καναδάς	24.3	14.29	51107	475,473.03	2.60
Ιταλία	19.0	11.18	48353	392,943.56	2.15
Γαλλία	42.2	24.82	57320	736,217.73	4.02
Ισπανία	17.2	10.12	44935	382,775.12	2.09
Ελλάδα	1.7	1.00	9281	183,169.92	1.00

Φυσικά απέχουμε από τις ΗΠΑ που έχουν την πρώτη θέση στην έρευνα με 311.975 δημοσιεύσεις και ποσοστό 1,91% στο καλύτερο 1% των δημοσιεύσεων και τη δεύτερη Αγγλία με 86.544 δημοσιεύσεις και 1,44% στο κορυφαίο 1%. Βέβαια, οι συγκεκριμένες χώρες μόνο για το 2011 δαπάνησαν $405,3 δις και $38,2 δις αντίστοιχα. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο η Ελλάδα είναι 12η με βάση τον αριθμό δημοσιεύσεων, ενώ κατατάσσεται στην 10η θέση στο 1% των κορυφαίων δημοσιεύσεων. Η αξία των ελλήνων ερευνητών μπορεί αντανακλάται και στην αναγνώριση που λαμβάνουν στο εξωτερικό. Ενδεικτικά, στο κορυφαίο αμερικανικό πανεπιστήμιο ΜΙΤ, διδάσκουν 20 Έλληνες καθηγητές σε σύνολο 900, ποσοστό 2,22%. Η αναλογία του ελληνικού πληθυσμού στον παγκόσμιο είναι μόλις 0,16% πράγμα που σημαίνει ότι οι Έλληνες καθηγητές έχουν 14 φορές μεγαλύτερη αντιπροσώπευση στο ΜΙΤ από αυτή που αναλογεί πληθυσμιακά.

Αξιοποιώντας τα στοιχεία του Γεωπονικού Πανεπιστημίου, 1,086 έλληνες επιστήμονες είναι καθηγητές σε χώρες με ιδιαίτερη ερευνητική δράση. Συγκεκριμένα, 761 έλληνες είναι καθηγητές σε πανεπιστήμια των ΗΠΑ , 135 στο Ηνωμένο Βασίλειο, 33 στη Γερμανία και 32 στον Καναδά.  Σύμφωνα με την «Έκθεση για την καινοτομία την Ευρώπη» για το 2011 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Ελλάδα διαθέτει μόλις 4.2 ερευνητές ανά 100 εργαζομένους με τον ευρωπαϊκό μέσο  να είναι 6,3. Ωστόσο η παραγωγή δημοσιεύσεων είναι εφάμιλλη με τον ευρωπαϊκό μέσο (438 δημοσιεύσεις και 491 αντίστοιχα), με τον αριθμό δημοσιεύσεων που ανήκουν στο πρώτο 10% των ετεροαναφορών να ξεπερνούν σημαντικά τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Ουσιαστικά δηλαδή, ένας πολύ μικρός αριθμός ερευνητών υποστηριζόμενος από ελάχιστη χρηματοδότηση για υποδομές, έρευνα και ανάπτυξη διατηρούν την επιστημονική δραστηριότητα στην Ελλάδα σε πολύ υψηλό επίπεδο κατατάσσοντας τη χώρα μας στην πρώτη 20άδα παγκοσμίως.

Η επιστημονική έρευνα δεν αποτελεί φυσικά αυτοσκοπό αλλά το μέσο για να ξεφύγει η χώρα μας από την κρίση. Έχουμε ακούσει για την «βαριά βιομηχανία» του τουρισμού και της γεωργίας. Πέρα από αυτά όμως, οι αριθμοί δείχνουν ότι η παραγωγικότητα της επιστημονικής έρευνας στην Ελλάδα είναι εξαιρετικά υψηλή. Όμως, η κατάταξη της Ελλάδας στις τελευταίες θέσεις ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ στην απορρόφηση του κυήματος της  έρευνας στη βιομηχανία και η διαρκής αύξηση του ρυθμού μετακίνησης ελλήνων ερευνητών στο εξωτερικό (76% έναντι 56% του ευρωπαϊκού μέσου) οδηγεί σε διαρκή εξασθένιση της εγχώριας έρευνας. Αντίθετα, ο τριπλασιασμός των επιχειρήσεων που επενδύουν στην έρευνα και ανάπτυξη το διάστημα 1975-2011, αποτελεί απόδειξη της σημαντικότητας της έρευνας στην προσέλκυση ξένων άμεσων επενδύσεων.  Έρευνα του τμήματος Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Ανάπτυξης του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης σε δείγμα μεγάλων επιχειρήσεων του εξωτερικού που δε δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα καταλήγει ότι οι παράγοντες που αξιολογούνται για τη λήψη μιας θετικής απόφασης υλοποίησης μιας επένδυσης με σειρά σπουδαιότητας είναι α) το σταθερό πολιτικό περιβάλλον, β) η ύπαρξη ενός αξιοκρατικού πλαισίου φορολόγησης  και γ) το εγχώριο επίπεδο έρευνας και ανάπτυξης.

Συνοψίζοντας, παρά την πενιχρή χρηματοδότηση και το αρνητικό κλίμα το επιστημονικό δυναμικό της Ελλάδας εξακολουθεί να εργάζεται σκληρά και αποτελεσματικά παράγοντας σημαντικά ερευνητικά επιτεύγματα που κατατάσσουν την Ελλάδα ανάμεσα στα κορυφαία ερευνητικά έθνη. Το γεγονός της ευρείας αποδοχής των ελλήνων επιστημόνων στο εξωτερικό και η κατάταξη σε υψηλές θέσεις των εργασιών με βάση την επίδρασή τους στην προώθηση της γνώσης επιβεβαιώνουν τη διεθνή σημαντικότητα της εγχώριας έρευνας.

Πηγή http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=494404#.UP_9hgEdbnc.facebook