Η κρίση του ευρώ έχει προκαλέσει μια άνευ προηγουμένου ευθυγράμμιση στην ευρωπαϊκή πολιτική γεωγραφία. Για δεκαετίες, η ενοποίηση της ΕΕ λειτουργούσε ως μια σκακιέρα σε διάφορες διαστάσεις: οικονομική, πολιτική και στρατηγική. Σε κάθε μία υπήρχαν διαφορετικές δυναμικές, αλλά επίσης ισορροπίες που έδωσαν σε όλους τους συμμετέχοντες κάποια αιτία για ικανοποίηση.
Στο οικονομικό σκέλος, υπήρχαν πάντα κάποιες ασυμμετρίες στο μέγεθος και στη δύναμη, αλλά ποτέ τέτοια ηγεμονία που να κάνει κάποιους να αισθάνονται ότι απειλούνται. Η ενοποίηση της ΕΕ έχει λειτουργήσει ως μια «καλή παγκοσμιοποίηση», με διαφανείς, δίκαιους κανόνες του παιχνιδιού, και με αρχές και θεσμικά όργανα για την επιβολή τους. Κάθε χώρα ήταν ικανή επιδιώξει την εξειδίκευση της αγοράς της, να πειραματιστεί με διάφορα κοινωνικό-οικονομικά μοντέλα και να τα προσαρμόσει προς τη δική της ικανοποίηση. Όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ είχαν καλές ευκαιρίες όχι μόνο να αναπτυχθούν, αλλά να το πράξουν με συνοχή: τόσο εσωτερικά, δημιουργώντας κοινωνική ένταξη όσο και εξωτερικά, συρρικνώνοντας τις εισοδηματικές διαφορές μεταξύ των χωρών.
Στο πολιτικό σκηνικό, τα πράγματα υπήρξαν κάπως διαφορετικά, διότι οι ευρωπαϊκές καριέρες των Γαλλίας και Γερμανίας, αν και θεμελιωδώς διαφορετικές ως προς την καταγωγή, υπήρξαν πάντα συμπληρωματικές. Αλλά το καλύτερο από τη γαλλό-γερμανική μηχανική ήταν ότι οδήγησε την Ευρώπη χωρίς να υποχρεώνει τους άλλους να ευθυγραμμίζονται είτε με το Παρίσι είτε με το Βερολίνο. Έτσι, χώρες όπως η Ισπανία είχαν τη δυνατότητα να παίζουν και στις δυο πλευρές ταυτόχρονα. Και στη συνέχεια, και το Ηνωμένο Βασίλειο προσέφερε πάντα μια Τρίτη πόρτα την οποία μπορούσε να καλέσει κανείς, εμποδίζοντας κάθε πιθανή πρόθεση από την πλευρά της Γαλλίας και της Γερμανίας να καθιερωθούν ως δίπολο.
Στο στρατηγικό επίπεδο, τα μέλη της ΕΕ έχουν πετύχει κάτι που- δεδομένων των διαφορετικών παραδόσεων στην εξωτερική πολιτική, και την προσέγγισή τους στην εθνική κυριαρχία σε θέμα ασφάλειας και άμυνας- δεν πρέπει να παραβλέπεται. Στις εξωτερικές τους σχέσεις έχουν ορκιστεί να μην διαιρέσουν τον κόσμο σε σφαίρες επιρροής. Όπως η Ισπανία προκάλεσε το ενδιαφέρον της ΕΕ στη Λατινική Αμερική και τη Μεσόγειο, αλλά ποτέ δεν ήταν σε θέσει να επιβάλει τις δικές της θέσεις με το πρόσχημα των έντονων συμφερόντων της σε αυτές τις περιοχές, ούτε οι Γερμανία, Γαλλία αλλά και το Ηνωμένο Βασίλειο, έχουν αποτολμήσει να επιβάλουν τις στρατηγικές τους απόψεις (οι οποίες δεν συμπίπτουν καθόλου) στη Ρωσία, την Κίνα, τις ΗΠΑ και την παγκοσμιοποίηση. Έχουν την υποχρέωση να επιδιώξουν τη συναίνεση.
Αυτές οι ισορροπίες έχουν τώρα διαρραγεί. Στον οικονομικό τομέα έχουν δει την εμφάνιση των κεντρο-περιφερειακών δυναμικών και πρωτοφανείς αντιλήψεις για τους νικητές και τους ηττημένους. Το κυρίαρχο αίσθημα τώρα είναι αυτό της απόκλισης αντί της σύγκλισης, και η ισορροπία Βορρά-Δύσης και πιστωτών-οφειλετών. Στην πολιτική σφαίρα, επίσης, υπήρξε ένα «άδειασμα» της ισχύς της ΕΕ και της ικανότητας της επιρροής του Παρισιού, του Λονδίνου, της Μαδρίτης, της Ρώμης, της Βαρσοβίας και άλλων, υπέρ του Βερολίνου. Αλλά από τη στιγμή που το Βερολίνο δεν υπήρξε μια ηγεσία επαρκής για να διαχειρίζεται αυτή τη δυναμική με τέτοιο τρόπο ώστε να δημιουργεί συνοχή ή προσκόλληση, η ηγεμονία της Γερμανίας πολύ απέχει από αυτό που χρειάζεται η Ευρώπη. Τέλος, η κρίση είχε αρνητική επίδραση στην εξωτερική πολιτική της ΕΕ, καθώς κανένας δεν είχε την επιθυμία ή το πολιτικό κεφάλαιο, να επενδύσει στη διαμόρφωση των λεπτών ισορροπιών που απαιτούνται εάν η ΕΕ θέλει να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις που τίθενται από τη Ρωσία, που γίνεται ολοένα και πιο αυταρχική, από μια Κίνα που περιφέρει το «βάρος» της δεξιά και αριστερά, από τις ΗΠΑ που γυρνούν την πλάτη στην Ευρώπη, από την Τουρκία που παρασύρεται από την Ασία και από μια Αραβική Άνοιξη, στην οποία η Ευρώπη έχει όλο και λιγότερη επιρροή.
Κάθε χρόνος που περνάει, αυτές οι ανισορροπίες γίνονται όλο και πιο σκληρές και γίνονται όλο και πιο στέρεες. Αυτός είναι ο λόγος που, αν και οι γερμανικές εκλογές και η συνεχιζόμενη οικονομική στασιμότητα πρόκειται να καταστήσουν το 2013 ένα μεταβατικό έτος, το ερώτημα που πρέπει να ζητήσουμε όπως βλέπουμε αυτή τη νέα ευρωπαϊκή πολιτική γεωγραφία, είναι το «μετάβαση σε τι;».
Του Jose Ignacio Torreblanca
*Μπορείτε να διαβάσετε το κείμενο εδώ:http://www.ecfr.eu/blog/entry/madrid_view_the_new_eu_chessboard
Στο οικονομικό σκέλος, υπήρχαν πάντα κάποιες ασυμμετρίες στο μέγεθος και στη δύναμη, αλλά ποτέ τέτοια ηγεμονία που να κάνει κάποιους να αισθάνονται ότι απειλούνται. Η ενοποίηση της ΕΕ έχει λειτουργήσει ως μια «καλή παγκοσμιοποίηση», με διαφανείς, δίκαιους κανόνες του παιχνιδιού, και με αρχές και θεσμικά όργανα για την επιβολή τους. Κάθε χώρα ήταν ικανή επιδιώξει την εξειδίκευση της αγοράς της, να πειραματιστεί με διάφορα κοινωνικό-οικονομικά μοντέλα και να τα προσαρμόσει προς τη δική της ικανοποίηση. Όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ είχαν καλές ευκαιρίες όχι μόνο να αναπτυχθούν, αλλά να το πράξουν με συνοχή: τόσο εσωτερικά, δημιουργώντας κοινωνική ένταξη όσο και εξωτερικά, συρρικνώνοντας τις εισοδηματικές διαφορές μεταξύ των χωρών.
Στο πολιτικό σκηνικό, τα πράγματα υπήρξαν κάπως διαφορετικά, διότι οι ευρωπαϊκές καριέρες των Γαλλίας και Γερμανίας, αν και θεμελιωδώς διαφορετικές ως προς την καταγωγή, υπήρξαν πάντα συμπληρωματικές. Αλλά το καλύτερο από τη γαλλό-γερμανική μηχανική ήταν ότι οδήγησε την Ευρώπη χωρίς να υποχρεώνει τους άλλους να ευθυγραμμίζονται είτε με το Παρίσι είτε με το Βερολίνο. Έτσι, χώρες όπως η Ισπανία είχαν τη δυνατότητα να παίζουν και στις δυο πλευρές ταυτόχρονα. Και στη συνέχεια, και το Ηνωμένο Βασίλειο προσέφερε πάντα μια Τρίτη πόρτα την οποία μπορούσε να καλέσει κανείς, εμποδίζοντας κάθε πιθανή πρόθεση από την πλευρά της Γαλλίας και της Γερμανίας να καθιερωθούν ως δίπολο.
Στο στρατηγικό επίπεδο, τα μέλη της ΕΕ έχουν πετύχει κάτι που- δεδομένων των διαφορετικών παραδόσεων στην εξωτερική πολιτική, και την προσέγγισή τους στην εθνική κυριαρχία σε θέμα ασφάλειας και άμυνας- δεν πρέπει να παραβλέπεται. Στις εξωτερικές τους σχέσεις έχουν ορκιστεί να μην διαιρέσουν τον κόσμο σε σφαίρες επιρροής. Όπως η Ισπανία προκάλεσε το ενδιαφέρον της ΕΕ στη Λατινική Αμερική και τη Μεσόγειο, αλλά ποτέ δεν ήταν σε θέσει να επιβάλει τις δικές της θέσεις με το πρόσχημα των έντονων συμφερόντων της σε αυτές τις περιοχές, ούτε οι Γερμανία, Γαλλία αλλά και το Ηνωμένο Βασίλειο, έχουν αποτολμήσει να επιβάλουν τις στρατηγικές τους απόψεις (οι οποίες δεν συμπίπτουν καθόλου) στη Ρωσία, την Κίνα, τις ΗΠΑ και την παγκοσμιοποίηση. Έχουν την υποχρέωση να επιδιώξουν τη συναίνεση.
Αυτές οι ισορροπίες έχουν τώρα διαρραγεί. Στον οικονομικό τομέα έχουν δει την εμφάνιση των κεντρο-περιφερειακών δυναμικών και πρωτοφανείς αντιλήψεις για τους νικητές και τους ηττημένους. Το κυρίαρχο αίσθημα τώρα είναι αυτό της απόκλισης αντί της σύγκλισης, και η ισορροπία Βορρά-Δύσης και πιστωτών-οφειλετών. Στην πολιτική σφαίρα, επίσης, υπήρξε ένα «άδειασμα» της ισχύς της ΕΕ και της ικανότητας της επιρροής του Παρισιού, του Λονδίνου, της Μαδρίτης, της Ρώμης, της Βαρσοβίας και άλλων, υπέρ του Βερολίνου. Αλλά από τη στιγμή που το Βερολίνο δεν υπήρξε μια ηγεσία επαρκής για να διαχειρίζεται αυτή τη δυναμική με τέτοιο τρόπο ώστε να δημιουργεί συνοχή ή προσκόλληση, η ηγεμονία της Γερμανίας πολύ απέχει από αυτό που χρειάζεται η Ευρώπη. Τέλος, η κρίση είχε αρνητική επίδραση στην εξωτερική πολιτική της ΕΕ, καθώς κανένας δεν είχε την επιθυμία ή το πολιτικό κεφάλαιο, να επενδύσει στη διαμόρφωση των λεπτών ισορροπιών που απαιτούνται εάν η ΕΕ θέλει να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις που τίθενται από τη Ρωσία, που γίνεται ολοένα και πιο αυταρχική, από μια Κίνα που περιφέρει το «βάρος» της δεξιά και αριστερά, από τις ΗΠΑ που γυρνούν την πλάτη στην Ευρώπη, από την Τουρκία που παρασύρεται από την Ασία και από μια Αραβική Άνοιξη, στην οποία η Ευρώπη έχει όλο και λιγότερη επιρροή.
Κάθε χρόνος που περνάει, αυτές οι ανισορροπίες γίνονται όλο και πιο σκληρές και γίνονται όλο και πιο στέρεες. Αυτός είναι ο λόγος που, αν και οι γερμανικές εκλογές και η συνεχιζόμενη οικονομική στασιμότητα πρόκειται να καταστήσουν το 2013 ένα μεταβατικό έτος, το ερώτημα που πρέπει να ζητήσουμε όπως βλέπουμε αυτή τη νέα ευρωπαϊκή πολιτική γεωγραφία, είναι το «μετάβαση σε τι;».
Του Jose Ignacio Torreblanca
*Μπορείτε να διαβάσετε το κείμενο εδώ:http://www.ecfr.eu/blog/entry/madrid_view_the_new_eu_chessboard
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου